فیتوشیمی (استخراج، شناسایی و اندازه گیری مواد موثره)
فاطمه نژادعلیمرادی؛ منصوره خداشناس؛ فرخنده رضانژاد
چکیده
سابقه و هدف: پونهسا (Nepeta) یکی از بزرگترین جنسهای تیره نعنا (Lamiaceae) با 300 گونه است. 75 گونه از این جنس در ایران پراکنش دارند که بسیاری از آنها انحصاری هستند. با توجه به اهمیت دارویی و استفادههای سنتی گونههای مختلف آن، تحقیقات زیادی برای شناسایی متابولیتهای ثانویه آنها انجام شده است. نپتالاکتونها، سینئولها و ترکیبات فنولی از ...
بیشتر
سابقه و هدف: پونهسا (Nepeta) یکی از بزرگترین جنسهای تیره نعنا (Lamiaceae) با 300 گونه است. 75 گونه از این جنس در ایران پراکنش دارند که بسیاری از آنها انحصاری هستند. با توجه به اهمیت دارویی و استفادههای سنتی گونههای مختلف آن، تحقیقات زیادی برای شناسایی متابولیتهای ثانویه آنها انجام شده است. نپتالاکتونها، سینئولها و ترکیبات فنولی از ترکیبات ثانویه اصلی آن هستند و بیشتر این ترکیبات خواص دارویی، ضد میکروبی و صنعتی دارند. مقدار این ترکیبات در بخشهای مختلف گیاه و نیز گونهها و جمعیتهای مختلف، متفاوت است. پونهسای هزاری (Hausskn. ex Bornm. Nepeta bornmulleri)، انحصاری ایران و نمونه تیپ از استان کرمان است. اگرچه مطالعه و شناسایی متابولیتهای ثانویه در بسیاری از گونههای این جنس انجام شده است، اما در پونهسای هزاری مطالعات بسیار محدود میباشد. بنابراین، ریختشناسی و کمّیت و کیفیت ترکیبات آنتیاکسیدانی و اسانس در دو بخش رویشی و زایشی این گونه گیاهی بررسی شد.مواد و روشها: بخشهای رویشی (ساقه و برگ) و زایشی (گل و میوه) پونهسای هزاری، از رویشگاه گیاه واقع در شهر راین (استان کرمان) از ارتفاع 2450 متری در اردیبهشت 1402 جمعآوری شدند. در زمان جمعآوری، بخش زایشی مورد استفاده شامل 80% گل و 20% میوه بود که میوهها در مرحله اولیه بلوغ (نارس) بودند. ویژگیهایی مانند اندازه گیاه، فرم رویشی آن، ساختار گلآذین و گل بهصورت چشمی یا با استریومیکروسکوپ بررسی و عکسبرداری شدند تا با استفاده از تصاویر رنگی، شناسایی و دسترسی گیاه بهسهولت انجام شود. ترکیبات بیوشیمیایی شامل ترکیبات فنلی و اسانس در بخشهای رویشی و زایشی مطالعه شدند. اندازهگیری کمّی ترکیبات فنلی شامل فنل کل، فلاونوئید کل و آنتوسیانین کل از نمونههای تازه به روش اسپکتروفتومتری انجام شد. سنجش کیفی ترکیبات فنلی و آنتوسیانین با استفاده از نمونههای خشک با دستگاه HPLC انجام گردید. مطالعه کمّی و کیفی اسانس، با استفاده از نمونههای خشک با دستگاه کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی گازی متصل به طیفسنج جرمی (GC/MS) انجام شد. اسانسگیری به روش تقطیر با آب با دستگاه کلونجر انجام شد. آزمایش در قالب طرح کاملاً تصادفی شامل 2 نوع اندام رویشی (ساقه و برگ) و زایشی (گل و میوه) با سه تکرار انجام گردید.نتایج: مطالعات ریختشناختی پونهسای هزاری نشان داد که در منطقه مورد مطالعه ارتفاع گونه حدود 25-10 سانتیمتر بوده و دارای برگهای رزت کرکدار، گلآذین متراکم سرمانند، جام دولبی ارغوانی-آبی رنگ و کاسه پیوسته و کرکدار ارغوانی میباشد. نافه شامل چهار پرچم دو به دو همقد (دیدینام) بنفش رنگ و تخمدان فوقانی با میوه شیزوکارپ چهارفندقهای است که توسط کاسبرگهای پایا احاطه شده است. محتوای فنل، فلاونوئید و آنتوسیانین کل در سرشاخههای گلدار (زایشی) بهطور معنیدار بیش از برگها و ساقههای جوان (رویشی) بود. نیمرخ (پروفایل) ترکیبات فنلی و آنتوسیانینی با دستگاه HPLC نشان داد که در بخش زایشی، 10 ترکیب فنلی و 3 ترکیب آنتوسیانینی و در بخش رویشی، 6 ترکیب فنلی و 2 ترکیب آنتوسیانینی شناسایی شدند. بیشترین ترکیب فنلی مشاهده شده در هر دو بخش رویشی و زایشی، لوتئولین بود، در صورتی که مالویدین-گلوکوزید بهعنوان بیشترین ترکیب آنتوسیانینی ثبت شد. مقدار مالویدین-گلوکوزید، در بخش زایشی دو برابر بخش رویشی بود. درصد اسانس در بخش رویشی و زایشی بهترتیب 0.2% و 0.1% مشاهده شد. در اسانس بخش رویشی و زایشی، بهترتیب 10 (69.41%) و 16 (89.29%) ترکیب شناسایی شده و 9 (14.59%) و 4 (6.21% ) ترکیب شناسایی نشده گزارش شد که در مجموع 84% و 95.5% اسانس را تشکیل دادند. ترکیبات اصلی اسانس بخش رویشی شامل اسپاتولنول (31.2%)، 8،1-سینئول (14.5%)، اسید هگزادکانوئیک (10.6%)، میرتنول (9.7%)، کاریوفیلن اکسید (6.4%) و ترانس-پینوکارونول (4.4%) بودند. در بخش زایشی، 8،1-سینئول (31.7%)، اسپاتولنول (16.2%)، میرتنول (14.14%)، دیهیدرونپتالاکتون (6.92%)، ترانس-پینوکارونول (6.7%)، پینوکارون (5.2%) و کاریوفیلن اکسید (4.5%)، ترکیبات اصلی اسانس را تشکیل دادند.نتیجهگیری: براساس نتایج، در گونه مورد مطالعه کمّیت و کیفیت ترکیبات فنلی، آنتوسیانین و اسانس در بخش زایشی بیشتر از بخش رویشی بدست آمد. بنابراین، برای دستیابی به ترکیبات آنتیاکسیدانی، استفاده از اندامهای زایشی گیاه پیشنهاد میگردد. مقدار نپتالاکتون که در بیشتر گونههای پونهسا قابل توجه میباشد در این گونه به نسبت کم مشاهده شد، در حالی که اسپاتولنول و 1،8-سینئول ترکیبات اصلی بودند. با توجه به کاربردهای متعدد دارویی و صنعتی دو ترکیب غالب گونه از یکسو و انحصاری و محدود بودن گونه از سوی دیگر، حفظ جمعیتهای مختلف آن حائز اهمیت میباشد.
زراعت و باغبانی
آذر رفعتی؛ نگار ولی زاده؛ فاطمه سفید کن؛ یوسف ایمانی؛ فرید نورمند موید
چکیده
پونهسای البرزی (Nepeta crassifolia Boiss. & Buhse) از خانواده Lamiaceae، گونهای معطر با خاصیت دارویی بوده که بومی و انحصاری ایران است. برای اجرای این تحقیق، بذرها و اندامهای هوایی این گیاه از شش منطقه مختلف در استان آذربایجانشرقی جمعآوری گردید. اندامهای هوایی پس از خشک شدن به روش تقطیر با آب اسانسگیری شده و ترکیبهای موجود در آنها توسط دستگاههای ...
بیشتر
پونهسای البرزی (Nepeta crassifolia Boiss. & Buhse) از خانواده Lamiaceae، گونهای معطر با خاصیت دارویی بوده که بومی و انحصاری ایران است. برای اجرای این تحقیق، بذرها و اندامهای هوایی این گیاه از شش منطقه مختلف در استان آذربایجانشرقی جمعآوری گردید. اندامهای هوایی پس از خشک شدن به روش تقطیر با آب اسانسگیری شده و ترکیبهای موجود در آنها توسط دستگاههای GC و GC/MS شناسایی شدند. همچنین در سال بعد، بذرهای جمعآوری شده، پس از نشاء در گلخانه، در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه کشت شدند. در سال دوم سرشاخههای گلدار برداشت و پس از خشک شدن، اسانسگیری شدند. بررسی کمّی اسانس نمونههای رویشگاههای طبیعی و مزرعه نشان داد که درصد اسانس در نمونههای رویشگاه طبیعی با همدیگر اختلاف معنیداری داشته و بیشترین مقدار اسانس متعلق به منطقه مرند بود، در حالی که اسانسهای بدست آمده از نمونههای کشتشده در مزرعه با همدیگر اختلاف معنیداری نداشتند. نتایج ارزیابیها بیانگر این بود که ترکیبهای نپتالاکتون I (4aα, 7α, 7aα) و II (4aα, 7α, 7aβ)، گلوبولول، جرماکرون B، کاریوفیلن اکساید و 8،1-سینئول اجزای اصلی اسانس N. crassifolia را تشکیل داده و بیشترین مقدار نپتالاکتون های I و II در شرایط رویشگاه طبیعی (بهترتیب 69% و 21.7%) و مزرعه (بهترتیب 27.3% و 51.5%)، متعلق به منطقه میشو در مرند بودهاست. گیاهان منطقه سراب نیز در شرایط رویشگاه طبیعی و مزرعه در مقایسه با سایر نمونهها بیشترین میزان نپتالاکتون II را به خود اختصاص داده و بالاترین مقدار ترکیب 8،1-سینئول (21.8%) در اسانس نیز از نمونه گیاهی رویشگاه طبیعی منطقه خریل بدست آمد.
زراعت و باغبانی
مهسا بابائی؛ فاطمه سفیدکن؛ محسن نصیری
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1400.37.113.105.1.1576.1610دو گونه Nepeta cataria L. و Nepeta bracteata Benth. (تیره نعناعیان) از گیاهان بومی ایران هستند. بهمنظور بررسی کمّی و کیفی اسانس دو گونه مذکور در حالت زراعی، بذر هشت جمعیت از این دو گونه از رویشگاههای طبیعی جمعآوری و در ایستگاه تحقیقات البرز مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور (کرج، استان البرز) در قالب طرح ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1400.37.113.105.1.1576.1610دو گونه Nepeta cataria L. و Nepeta bracteata Benth. (تیره نعناعیان) از گیاهان بومی ایران هستند. بهمنظور بررسی کمّی و کیفی اسانس دو گونه مذکور در حالت زراعی، بذر هشت جمعیت از این دو گونه از رویشگاههای طبیعی جمعآوری و در ایستگاه تحقیقات البرز مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور (کرج، استان البرز) در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی کشت شد. سرشاخههای گلدار در زمان گلدهی کامل جمعآوری و پس از خشک کردن در دمای محیط، اسانس آنها با روش تقطیر با آب استخراج، و با دستگاه GC و GC/MS تجزیه و شناسایی شدند. بازده اسانس جمعیتهای N. cataria بین 0.02 (کرج) تا 0.50% (اراک) متغیر بود. 23 ترکیب در اسانس این گونه شناسایی شد و ترکیب غالب در تمام جمعیتها از ایزومرهای نپتالاکتون بود. نپتالاکتون III(a4-آلفا، 7-بتا،a 7-آلفا نپتالاکتون)، 44.4 (کرج) تا 91.6% (اراک) از اسانس و نپتالاکتونI (a4-آلفا، 7-آلفا، a7-آلفا نپتالاکتون)، 0.8 (کرج) تا 15.9% (بافق1) از اسانس را به خود اختصاص دادند. نپتالاکتونII (a4-آلفا، 7-آلفا، a7-بتا نپتالاکتون) فقط در جمعیت بافق2 (21.2%) مشاهده شد. میزان 8،1-سینئول در اسانس جمعیتهای مختلف N. cataria از 0.4 (تفت1) تا 12.8% (کرج) متغیر بود. بازده اسانس در جمعیتهای N. bracteata بین 0.02 (اردکان) و 0.80% (تفت 2) بود. 27 ترکیب در اسانس این گونه شناسایی شدند و ترکیبهای عمده، 8،1-سینئول (1.0، 9.6 و41.0 درصد بهترتیب در جمعیتهای طبس، اردکان و تفت2) و ژرانیل استات (0.9، 3.4 و 39.8 درصد بهترتیب در جمعیتهای طبس، تفت2 و اردکان) بودند. به طور کل، نتایج نشان داد که جمعیتهای N. cataria همگی از یک کموتایپ، اما جمعیت های N. bracteata از دو کموتایپ (کموتایپ ژرانیل استات و کموتایپ 8،1-سینئول) بودند.
شهلا احمدی؛ مهدی میرزا؛ فاطمه عسکری
چکیده
پونهسای اشترانکوهی (Nepeta elymaitica Bornm.) یکی از گونههای انحصاری جنس Nepeta در ایران است. این جنس دارای گونههای اسانسدار ارزشمندی است که تاکنون 79 گونه آن از ایران گزارش شدهاست که 39 گونه از آنها انحصاری ایران هستند. هدف از این مطالعه، شناسایی ترکیبهای شیمیایی موجود در اسانس پونهسای اشترانکوهی (Nepeta elymaitica Bornm.) بود. بدینمنظور این گیاه ...
بیشتر
پونهسای اشترانکوهی (Nepeta elymaitica Bornm.) یکی از گونههای انحصاری جنس Nepeta در ایران است. این جنس دارای گونههای اسانسدار ارزشمندی است که تاکنون 79 گونه آن از ایران گزارش شدهاست که 39 گونه از آنها انحصاری ایران هستند. هدف از این مطالعه، شناسایی ترکیبهای شیمیایی موجود در اسانس پونهسای اشترانکوهی (Nepeta elymaitica Bornm.) بود. بدینمنظور این گیاه در تیرماه 1393 از منطقه کمندان واقع در شهرستان ازنا جمعآوری گردید. سرشاخههای گلدار گیاه پس از خشک شدن در محیط آزمایشگاه به روش تقطیر با آب (Hydrodistillation) اسانسگیری شدند. ضمن محاسبه بازده اسانس ترکیبهای تشکیلدهنده با استفاده از دستگاههای گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیفسنج جرمی (GC-MS) و محاسبه شاخص بازداری مورد شناسایی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که بازده اسانس این گونه پونهسا نسبت به وزن خشک 95/0% است. 27 ترکیب در اسانس این گونه شناسایی شد که 8،1-سینئول (20.6%)، 4a-a،7-a،7a-a- نپتالاکتون (17.5%)، E-کاریوفیلن (15%)، ترپینن 4-اُل (6.2%) و لینالول (5.8%) ترکیبهای عمده آن بودند.
معصومه لایقحقیقی؛ معظم حسنپور اصیل؛ بهلول عباسزاده؛ فاطمه سفیدکن؛ محمد متینیزاده
چکیده
حدود 67 گونه از جنس Nepeta در ایران یافت شدهاست که گونه Nepetapogonosperma Jamzad از گونههای انحصاری ایران میباشد. اثر تنش کمآبی بر گیاه Nepeta pogonosperma در شرایط مزرعه در ایستگاه تحقیقات البرز (وابسته به مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور) در سال زراعی 1394 اجرا شد. آزمایش بهصورت بلوکهای کامل تصادفی در 3 تکرار اجرا گردید. تیمارها شامل 3 سطح آبیاری ...
بیشتر
حدود 67 گونه از جنس Nepeta در ایران یافت شدهاست که گونه Nepetapogonosperma Jamzad از گونههای انحصاری ایران میباشد. اثر تنش کمآبی بر گیاه Nepeta pogonosperma در شرایط مزرعه در ایستگاه تحقیقات البرز (وابسته به مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور) در سال زراعی 1394 اجرا شد. آزمایش بهصورت بلوکهای کامل تصادفی در 3 تکرار اجرا گردید. تیمارها شامل 3 سطح آبیاری 30، 60 و 90 درصد ظرفیت زراعی بود و برداشت در مرحله گلدهی کامل انجام شد. اسانسگیری به روش تقطیر با آب در مدت 2 ساعت و 30 دقیقه انجام شد. درصد ترکیبهای اسانس و شناسایی آنها با استفاده از GC و GC/MS انجام گردید. در اسانس گیاه پونهسا (Nepeta pogonosperma Jamzad) 16 ترکیب شناسایی گردید که در 15 ترکیب آلفا-توجن، آلفا-پینن، سابینن، بتا-پینن، میرسن، آلفا-ترپینن، پارا-سیمن، بتا-اوسیمن، گاما-ترپینن، ترپینن-4-اُل، آلفا-ترپینئول، αa4، α7، αa7-نپتالاکتون، αa4، α7، βa7-نپتالاکتون، ترانس-کاریوفیلن و بتا-بیزابولن بیشترین درصد مربوط به تیمار بدون تنش بودند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تنش کمآبی بر درصد و عملکرد اسانس و ترکیبهای شناسایی شده اثر معنیدار داشت. بیشترین درصد اسانس با میانگین 18/3% متعلق به تیمار تنش شدید (30% ظرفیت زراعی) بود. بیشترین عملکرد اسانس با مقدار 321/78 کیلوگرم بر هکتار مربوط به تیمار تنش متوسط (60% ظرفیت زراعی) بود. حداکثر 8،1-سینئول متعلق به تیمار 30% ظرفیت زراعی بود. بالاترین مجموع نپتالاکتون با میانگین 2/28%، در تیمار شاهد بود. همچنین نتایج نشان داد برای تولید گیاهانی با درصد اسانس بالا، تنش شدید؛ برای تولید گیاهانی با نپتالاکتون بالا، شرایط بدون تنش کمآبی و برای تولید اقتصادی (اسانس بالا) استفاده از تنش متوسط کمآبی مناسب میباشد.
محدثهالسادات محمودزاده حسینی؛ فاطمه سفیدکن؛ پروین صالحی شانجانی؛ غلامرضا نجفی
چکیده
بومادران کوهستانی با نام علمی Achillea vermicularis Trin. از خانواده Asteraceae است. در طب سنتی ایران دمکرده این گیاه برای درمان بیماریهایی مثل آرتریت، گاستریت، آسم و انواع بیماریهای کبدی مورد استفاده قرار میگیرد. در این تحقیق برای اولین بار، ابتدا بذر بومادران کوهستانی از استان آذربایجانغربی جمعآوری شده و در مزرعه تحقیقاتی ایستگاه ...
بیشتر
بومادران کوهستانی با نام علمی Achillea vermicularis Trin. از خانواده Asteraceae است. در طب سنتی ایران دمکرده این گیاه برای درمان بیماریهایی مثل آرتریت، گاستریت، آسم و انواع بیماریهای کبدی مورد استفاده قرار میگیرد. در این تحقیق برای اولین بار، ابتدا بذر بومادران کوهستانی از استان آذربایجانغربی جمعآوری شده و در مزرعه تحقیقاتی ایستگاه تحقیقات البرز واقع در شهرستان کرج وابسته به مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور کشت شد. بهمنظور بررسی و مقایسه کمّی و کیفی اسانس سرشاخه گلدار و هر یک از اجزای آن (گل، برگ و ساقه) بهصورت مجزا، پس از جمعآوری گیاه در زمان اوج گلدهی، جدا کردن اندامها و خشک کردن در سایه، اسانسگیری به روش تقطیر با آب انجام شد. اسانسهای حاصل با استفاده از دستگاههای گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیفسنج جرمی (GC/MS) مورد تجزیه کمّی و کیفی قرار گرفتند. بیشترین بازده اسانس (W/W نسبت به وزن خشک) از گل (53/0%) و برگ (52/0%) و کمترین بازده اسانس از ساقه (24/0%) بدست آمد. بازده اسانس کل سرشاخه گلدار نیز 43/0% بود. طبق این نتایج، اسانسگیری از گلهای بومادران کوهستانی و حذف سایر اندامهای هوایی (که برای برخی گونههای دیگر بومادران مرسوم است) منجر به هدر دادن مقدار زیادی اسانس موجود در برگ و ساقه شد. تعداد 29 ترکیب در اسانسها شناسایی شد که 8،1-سینئول، پیپریتون و کامفور در همه اسانسها به مقدار قابلتوجه وجود داشتند. مقدار کامفور در اسانسها از 1/4% (در اسانس ساقه) تا 2/19% در اسانس سرشاخه گلدار متغیر بود. کمترین مقدار 8،1-سینئول (3/3%) در اسانس ساقه و بیشترین مقدار آن (3/23%) در اسانس گل مشاهده شد. همچنین اسانس ساقه دارای کمترین مقدار پیپریتون (9/4%) و اسانس سرشاخه گلدار دارای حداکثر مقدار پیپریتون (4/26%) بود. همچنین تفاوتهای ویژهای بین اسانس اندامهای مختلف دیده شد. حضور برخی ترکیبها مثل 1/31% هپتادکان، 6/18% هگزادکانول، 5/4% n-هنی کوسان و 1/3% n-اکتادکان فقط در اسانس ساقه، 6/13% جرماکرن D در اسانس سرشاخه گلدار از دیگر تفاوتهای اسانس اندامهای مختلف بومادران کوهستانی بود.
فرزانه فخاری؛ فاطمه سفیدکن؛ شهلا مظفری؛ محمدعلی علیزاده
چکیده
جنسAnthemis متعلق به تیره کاسنی، در ایران دارای 23 گونه بومی و یکساله است که گلها و اندام هوایی آنها حاوی اسانس میباشد. در این تحقیق برای اولین بار بذر Anthemis tinctoria L. (بابونه زرد) از آذربایجانغربی جمعآوری و در مزرعه گیاهان دارویی ایستگاه تحقیقاتی البرز (کرج) کشت گردید. بهمنظور اطلاع از بازده و ترکیبهای تشکیلدهنده اسانس بابونه ...
بیشتر
جنسAnthemis متعلق به تیره کاسنی، در ایران دارای 23 گونه بومی و یکساله است که گلها و اندام هوایی آنها حاوی اسانس میباشد. در این تحقیق برای اولین بار بذر Anthemis tinctoria L. (بابونه زرد) از آذربایجانغربی جمعآوری و در مزرعه گیاهان دارویی ایستگاه تحقیقاتی البرز (کرج) کشت گردید. بهمنظور اطلاع از بازده و ترکیبهای تشکیلدهنده اسانس بابونه زرد در حالت زراعی، از سرشاخههای گلدار گیاه کاشته شده در مرحله گلدهی کامل به صورت تصادفی نمونهبرداری شد. گلها، برگها و ساقههای قسمتی از سرشاخه گلدار جدا شدند. اندامهای مختلف پس از خشک شدن با جریان هوا بهصورت جداگانه و با استفاده از روش تقطیر با آب اسانسگیری شدند. بهمنظور شناسایی و جداسازی ترکیبهای تشکیلدهنده اسانس از دستگاه کروماتوگرافی گازی و کروماتوگرافی گازی متصل به طیفسنج جرمی استفاده شد. نتایج نشان داد که بازده اسانس گل، برگ، ساقه و کل اندام هوایی بر حسب وزن خشک گیاه بهترتیب 0892/0، 0487/0، 0466/0 و 0792/0 میباشد. نتایج حاصل از تجزیه اسانس برگ حضور 32 ترکیب را نشان داد که 5 ترکیب عمده اسانس شامل کامفور (8/15%)، آلفا-اودسمول (3/10)، گوایول (6/9%)، کریزانتنون (4/8%) و 8،1-سینئول (0/8%) بودند که بیش از 53% کل ترکیبهای اسانس را تشکیل میدادند. تعداد 21 ترکیب در اسانس ساقه شناسایی شد که چهار ترکیب عمده شامل اسپاتولنول (6/25%)، آلفا-اودسمول (5/14%)، کاریوفیلن اکسید (8/11%) و بتا-اودسمول (9/5%) بودند. از تعداد 22 ترکیب شناسایی شده در اسانس گل پنج ترکیب عمده شامل آلفا-اودسمول (5/27%)، بتا-اودسمول (3/14%)، اسپاتولنول (3/13%)، 10- اپی-گاما-اودسمول (2/7%) و 8،1-سینئول (2/4%) بودند. از میان 29 ترکیب شناسایی شده در اسانس اندام هوایی 5 ترکیب عمده اسانس شامل گاما-اودسمول (92/39%)، کارونن (1/9%)، کامفور (5/6%)، اسپاتولنول (1/5%) و 8،1-سینئول (3/4%) بودند. نتیجه آزمایش نشان داد که مقدار آلفا-اودسمول بهعنوان جزء اصلی این اسانس از 10 تا 40% در اسانس اندامهای مختلف متغیر است که کمترین مقدار آن در اسانس برگ و بیشترین مقدار آن در اسانس سرشاخه گلدار وجود داشت. در حالیکه بیشترین میزان بتا-اودسمول ابتدا در اسانس گل و بعد ساقه مشاهده شد. البته حضور مقدار زیاد کریزانتنون و کامفور در اسانس برگ نیز قابل ملاحظه بود. بنا بر نتایج این تحقیق نه تنها میتوان با اسانسگیری از سرشاخه گلدار یا کل اندام هوایی این گونه آنتمیس در مرحله گلدهی کامل، عملکرد بیشتری از اسانس را بدست آورد، بلکه برای اهداف خاص و دستیابی به برخی اجزا به میزان بالاتر در اسانس، میتوان از اندام دلخواه بهصورت جداگانه اسانسگیری بعمل آورد.
مهدی قنبری؛ محمدکاظم سوری
چکیده
بومادران هزاربرگ با نام علمی Achillea millefolium L. متعلق به خانواده کاسنی (Asteraceae) میباشد. 130 گونه مختلف از این جنس در سراسر جهان پراکنش دارند، از این بین 19 گونه در کشور ایران رویش طبیعی دارد که از این تعداد 7 گونه بومی ایران است. در این مطالعه سرشاخههای گلدار به همراه برگهای روی ساقه و برگهای قاعدهای گیاه در خرداد ماه 1390 از هفت منطقه زنوز، ...
بیشتر
بومادران هزاربرگ با نام علمی Achillea millefolium L. متعلق به خانواده کاسنی (Asteraceae) میباشد. 130 گونه مختلف از این جنس در سراسر جهان پراکنش دارند، از این بین 19 گونه در کشور ایران رویش طبیعی دارد که از این تعداد 7 گونه بومی ایران است. در این مطالعه سرشاخههای گلدار به همراه برگهای روی ساقه و برگهای قاعدهای گیاه در خرداد ماه 1390 از هفت منطقه زنوز، باسمنج، پیربالا، بناب مرند، شبستر، کندلج و جلفا واقع در استان آذربایجانشرقی جمعآوری شده و بعد از خشکاندن در سایه و دمای اتاق جهت استخراج اسانس به روش تقطیر با آب با طرح کلونجر طبق فارماکوپه بریتانیا به مدت 4 ساعت بکار گرفته شد. ترکیب شیمیایی اسانسها با استفاده از دستگاههای گاز کروماتوگراف (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیفسنج جرمی (GC/MS) شناسایی شدند. بازده متوسط تولید اسانس توسط پیکر رویشی و گل در این گیاه با سه تکرار برحسب وزن خشک ماده گیاهی، برای مناطق مختلف تقریباً برابر 1/0% زنوز، 4/0% باسمنج، 1/0% پیربالا، 2/0% بناب مرند، 1/0% شبستر، 25/0% کندلج و 4/0% جلفا تعیین شد. در مجموع در اسانس زنوز، باسمنج، پیربالا، بناب مرند، شبستر، کندلج و جلفا بهترتیب 35، 38، 48، 43، 45، 37 و 42 ترکیب شناسایی شد که از این میان ترکیبهایدلتا-کادینول (3/23-7/3%)، 1،8-سینئول (5/18-7/7%)، جرماکرن D (9/10-7/2%)، آلفا-اودسمول (8-2%)، ترانس نرولیدول (3/11-6/2%) و آلفا-پینن (4/9-6/1%) در همه مناطق مشترک بوده و دارای بیشترین غلظت بودند. با توجه به غلظت بالای دو ترکیب با ارزش 1،8-سینئول و دلتا-کادینول در مناطق باسمنج و زنوز و با در نظر گرفتن بیشترین بازده اسانس، میتوان نتیجه گرفت که این دو منطقه برای استخراج 1،8-سینئول و دلتا-کادینول مناسب میباشند.
محمدرضا اخگر؛ دادخدا غضنفری؛ هادی رهبری
چکیده
جنس Nepeta، متعلق به تیره نعناع (Lamiaceae)، در ایران 67 گونه دارد که اغلب آنها انحصاری ایران هستند. هدف از این مطالعه، مقایسه کمّی و کیفی اسانس برگ، گل، ساقه و ریشه Nepeta bornmuelleri Hausskn. ex Bornm.، از گونههای انحصاری و معطر بود. این گیاه در اردیبهشت ماه 1390 از کوه هزار واقع در استان کرمان جمعآوری شد و از برگ، گل، ساقه و ریشه آن بهطور جداگانه، به روش ...
بیشتر
جنس Nepeta، متعلق به تیره نعناع (Lamiaceae)، در ایران 67 گونه دارد که اغلب آنها انحصاری ایران هستند. هدف از این مطالعه، مقایسه کمّی و کیفی اسانس برگ، گل، ساقه و ریشه Nepeta bornmuelleri Hausskn. ex Bornm.، از گونههای انحصاری و معطر بود. این گیاه در اردیبهشت ماه 1390 از کوه هزار واقع در استان کرمان جمعآوری شد و از برگ، گل، ساقه و ریشه آن بهطور جداگانه، به روش تقطیر با آب، اسانسگیری بعمل آمد. ترکیبهای تشکیلدهنده روغنهای اسانسی با استفاده از دستگاههای کروماتوگراف گازی (GC) و کروماتوگراف گازی متصل به طیفسنج جرمی (GC/MS) شناسایی شدند. در روغنهای اسانسی برگ و گل، بهترتیب 38 و 19 ترکیب شناسایی شد که 6/98% و 5/94% اسانس را تشکیل میدادند. βa4،α7،βa7-نپتالاکتون (2/29% و 8/26%)، 1،8-سینئول (6/19% و 6/14%)، αa4،α7،αa7-نپتالاکتون (6/6% و 5/19%) و بتا-پینن (9/18% و 4/11%) بهترتیب ترکیبهای عمده در اسانس برگ و گل بودند. همچنین، از بین 9 ترکیب شناسایی شده در اسانس ساقه که 8/95% اسانس را تشکیل میدادند، βa4،α7،βa7-نپتالاکتون (8/39%)، کاریوفیلن اکسید (1/24%) و 1،8-سینئول (8/12%)، اجزاء اصلی بودند. از طرف دیگر، 12 ترکیب در اسانس ریشه شناسایی شد که 3/99% آن را شامل میشدند. ترکیبهای عمده، ایزومرهای βa4،α7،βa7-نپتالاکتون (2/73%) و αa4،α7،αa7-نپتالاکتون (4/13%) بودند. نتایج این تحقیق نشان داد که نپتالاکتون جزء اصلی روغنهای اسانسی حاصل از اندامهای مختلف N. bornmuelleri میباشد.
کامکار جایمند؛ محمدحسن عصاره؛ مهدی میرزا؛ محمود نادری؛ شاهرخ کریمی؛ اسلام پارسا
چکیده
درختان اکالیپتوس (Eucalyptus) در شمار گونههای جنگلی سریعالرشد محسوب میشوند که بومی اقیانوسیه هستند، این گونه درختی بیش از 100 سال پیش به ایران وارد شد و در جنوب کشور که محیط مناسبی برای آن بود کشت شد. هدف از این تحقیق بررسی نوسانهای فصلی اسانس و ترکیب 1،8-سینئول در گونههای سازگار اکالیپتوس در استان فارس بود. برگهای 14 گونه اکالیپتوس ...
بیشتر
درختان اکالیپتوس (Eucalyptus) در شمار گونههای جنگلی سریعالرشد محسوب میشوند که بومی اقیانوسیه هستند، این گونه درختی بیش از 100 سال پیش به ایران وارد شد و در جنوب کشور که محیط مناسبی برای آن بود کشت شد. هدف از این تحقیق بررسی نوسانهای فصلی اسانس و ترکیب 1،8-سینئول در گونههای سازگار اکالیپتوس در استان فارس بود. برگهای 14 گونه اکالیپتوس به نامهای E. calcicultrix (Miq.) Blakely؛ E. camaldulensis var. camaldulensis Dehnh؛ E. cornuta؛ E. fruticetorum؛ E. intertexta R.T.Baker؛ E. largiflorens F. Muell.؛ E. lesouefii؛ E. longicornis F. Muell.؛ E. oleosa F. Muell.؛ E. rudis Endl.؛ E. salmonophloia F. Muell.؛ E. salubaris؛ E. stricklandii Maiden؛ E. viridic. از استان فارس به مدت دو سال (1387-1386) در اواسط هر فصل جمعآوری و به روش تقطیر با آب اسانسگیری و توسط دستگاههای کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی گازی متصل به طیفسنج جرمی (GC/MS) مورد تجزیه و شناسایی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که در هر منطقه برخی از گونهها ضمن اینکه در فصل یا فصول مشخصی دارای بیشترین بازده و کیفیت از اسانس بودند بهدلیل بالا بودن مقدار اسانس و میزان ترکیب 1،8-سینئول موجود در آن قابل توصیه برای کشت وسیع در آن منطقه به منظور اسانسگیری هستند. بازده اسانس گونههای گونههای مختلف اکالیپتوس در فصول مختلف بین 0/1 تا 8/6 درصد در سال 1386 و 3/0 تا 8/5 درصد در سال 1387 متغیر بودند. گونه E. oleosa F.Muell. در شوسنی، ممسنی بالاترین میزان اسانس را در پاییز (4/6-2/5%) و بالاترین میزان ترکیب 1،8-سینئول را در زمستان (0/94-4/91%) داشت. این گونه بهترین گونه قابل توصیه برای کشت در این منطقه و مناطق مشابه از نظر اقلیمی بوده و بهترین زمان برداشت آن فصل پاییز و زمستان است.
آزاده عصارزاده؛ حسین آذرنیوند؛ فاطمه سفیدکن؛ حسین ارزانی؛ محمدعلی زارع چاهوکی
چکیده
اسانس حاصل از اندام هوایی گیاه درمنه دشتی (Artemisia sieberi Besser) در دو منطقه قرق و چرا، از نظر میزان و درصد ترکیبهای شیمیایی موجود در آن مورد بررسی قرار گرفت. بهمنظور نمونهبرداری از این گیاه در فصل ابتدای گلدهی در مهرماه 1389 در رویشگاههای احمدآباد در شهرستان دامغان واقع در استان سمنان دو منطقه قرق و چرا در مجاورت یکدیگر انتخاب ...
بیشتر
اسانس حاصل از اندام هوایی گیاه درمنه دشتی (Artemisia sieberi Besser) در دو منطقه قرق و چرا، از نظر میزان و درصد ترکیبهای شیمیایی موجود در آن مورد بررسی قرار گرفت. بهمنظور نمونهبرداری از این گیاه در فصل ابتدای گلدهی در مهرماه 1389 در رویشگاههای احمدآباد در شهرستان دامغان واقع در استان سمنان دو منطقه قرق و چرا در مجاورت یکدیگر انتخاب شدند. در هر یک از مکانها، 5 نمونه گیاهی از سرشاخههای گلدار گیاه بهصورت تصادفی جمعآوری شد. پس از خشک شدن نمونههای گیاهی در هوای آزاد، استخراج اسانس به روش تقطیر با آب انجام گردید. اسانس استخراج شده توسط دستگاه گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیفسنج جرمی (GC/MS) بررسی و بعد اجزای آن شناسایی گردید. نتایج حاصل از تجزیه واریانس بازده اسانس، عدم وجود اختلاف معنیدار بین مناطق قرق و چرا را نشان داد. در منطقه قرق کامفور (0/48%)، 1،8-سینئول (0/16%)، کامفن (3/10%) و در منطقه چرا کامفور (8/51%)، کامفن (9/10%) و 1،8-سینئول (5/9%) از ترکیبهای عمده بودند. نتایج حاصل از آنالیز دادهها به کمک نرمافزار SPSS نشان داد که درصد ترکیب توجا-2و4 (10) دیان در سطح 05/0 و آلفا-ترپینئول در سطح 01/0 در دو سایت مطالعاتی تفاوت معنیداری را نشان دادند. سایر ترکیبها در دو منطقه قرق و چرا، تفاوت معنیداری را نشان ندادند. همچنین مقایسه ارزش اقتصادی اسانس در یک هکتار و کل منطقه قرق و چرا نشان داد که چرا باعث کاهش بازده اقتصادی اسانس شد.
محمدرضا اخگر؛ احمد پورمیرزایی؛ مهران مرادعلیزاده؛ طاهره سالارکریمی
چکیده
جنس Neogaillonia، متعلق به تیره روناس (Rubiaceae)، در ایران شامل 4 گونه میباشد. هدف از این مطالعه، شناسایی ترکیبهای شیمیایی موجود در اسانس اندامهای هوایی گونه Neogaillonia eriantha (Jaub. & Spach) Lincz.، از گونههای انحصاری ایران بود. بدین منظور، این گیاه در اردیبهشتماه 1389 از منطقهای بین سیرجان و حاجیآباد، ارتفاع 2900 متری، واقع در استان ...
بیشتر
جنس Neogaillonia، متعلق به تیره روناس (Rubiaceae)، در ایران شامل 4 گونه میباشد. هدف از این مطالعه، شناسایی ترکیبهای شیمیایی موجود در اسانس اندامهای هوایی گونه Neogaillonia eriantha (Jaub. & Spach) Lincz.، از گونههای انحصاری ایران بود. بدین منظور، این گیاه در اردیبهشتماه 1389 از منطقهای بین سیرجان و حاجیآباد، ارتفاع 2900 متری، واقع در استان کرمان، جمعآوری و از اندامهای هوایی آن به روش تقطیر با آب، اسانسگیری بعمل آمد. بازده متوسط اسانس، 2/0% (w/w) بود. ترکیبهای تشکیلدهنده اسانس با استفاده از دستگاههای کروماتوگراف گازی (GC) و کروماتوگراف گازی متصل به طیفسنج جرمی (GC/MS) شناسایی شدند. 22 ترکیب در روغن اسانسی این گیاه شناسایی شد که در مجموع 6/99% کل اسانس را تشکیل میدادند. ترکیبهای اصلی تشکیلدهنده اسانس، بتا-پینن (1/17%)، 1،8- سینئول (4/15%)، دلتا-3-کارن (4/11%)، پیپریتون (3/11%)، آلفا-پینن (1/9%) و لیمونن (7/8%) بودند. روغن اسانسی این گیاه غنی از منوترپنها (9/95%) بود.
الهام مدیری؛ فاطمه سفیدکن؛ زیبا جمزاد؛ اختر توسلی
چکیده
جنس Ziziphora متعلق به خانواده نعنا، شامل 4 گونه (Z. persica Bunge.، Z. capitata L.، Z. tenuior L. و Z. clinopodioides Lam.)، پراکندگی وسیعی در ایران دارد. گونه Z. clinopodioides L. با نام فارسی کاکوتی کوهی منبع غنی از روغن اسانسی است. در این تحقیق بخشهای هوایی پنج زیرگونه از گونه Z. clinopodioides Lam. از نقاط مختلف جمعآوری گردیدند. پس از خشک کردن گیاه، اسانسگیری از آن با روش تقطیر ...
بیشتر
جنس Ziziphora متعلق به خانواده نعنا، شامل 4 گونه (Z. persica Bunge.، Z. capitata L.، Z. tenuior L. و Z. clinopodioides Lam.)، پراکندگی وسیعی در ایران دارد. گونه Z. clinopodioides L. با نام فارسی کاکوتی کوهی منبع غنی از روغن اسانسی است. در این تحقیق بخشهای هوایی پنج زیرگونه از گونه Z. clinopodioides Lam. از نقاط مختلف جمعآوری گردیدند. پس از خشک کردن گیاه، اسانسگیری از آن با روش تقطیر با آب صورت گرفت. جداسازی و شناسایی ترکیبهای موجود در اسانس توسط کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگراف گازی متصل به طیفسنج جرمی (GC/MS) انجام شد. از نظر کمّی و کیفی اسانس زیرگونههای مختلف، با یکدیگر متفاوت هستند. در اسانس زیرگونه rigida جمعآوری شده از ارومیه و فارس 15 و 19 ترکیب شناسایی شد؛ ترکیب شاخص در هر دو پولگون بهترتیب با 8/46% و 1/36% بود. در اسانس زیرگونههای filicaulis از ارسباران، bungeana از تبریز و ronnigeri از ارومیه بهترتیب 15، 18 و 19 ترکیب شناسایی شد که پولگون، بهترتیب با 46%، 23% و 52% ترکیب شاخص بود. در اسانس زیرگونه pseudodasyantha جمعآوری شده از قزوین نرسیده به زشک و قزوین بهترتیب 14 و 16 ترکیب شناسایی شد. در گیاه اول پولگون (8/49%) و در گیاه دوم لیمونن (29%) ترکیبهای شاخص هستند. در اسانس زیرگونه مذکور از دو منطقه گرمابدره و شهرستانک بهترتیب 18 و 16 ترکیب شناسایی شد. ترکیبهای شاخص گاما-ترپینن (1/16%) در زیرگونه مربوط به گرمابدره و 1،8-سینئول (4/32%) در زیرگونه مربوط به شهرستانک میباشند.
حسین بتولی؛ عبدالحمید بامنیری
چکیده
سدابی (Haplophyllum A. Juss.) یکی از جنسهای اسانسدار خانواده مرکبات (Rutaceae) محسوب میشود که در ایران بیش از 20 گونه از آن گزارش شدهاست. هدف از این تحقیق، استخراج و شناسایی ترکیبهای تشکیلدهنده اسانس سه گونه از جنس سدابی منطقه کاشان میباشد. برگهای سه گونه سدابی بیابانی (H. robustum Bge.)، سدابی بیکرک (H. glaberrimum Bge. & Boiss.) و مورد ...
بیشتر
سدابی (Haplophyllum A. Juss.) یکی از جنسهای اسانسدار خانواده مرکبات (Rutaceae) محسوب میشود که در ایران بیش از 20 گونه از آن گزارش شدهاست. هدف از این تحقیق، استخراج و شناسایی ترکیبهای تشکیلدهنده اسانس سه گونه از جنس سدابی منطقه کاشان میباشد. برگهای سه گونه سدابی بیابانی (H. robustum Bge.)، سدابی بیکرک (H. glaberrimum Bge. & Boiss.) و مورد کاذب (H. perforatum (M. B.) Kar. & Kir.)، از نواحی بیابانی و ارتفاعات کوهستانی کاشان جمعآوری شدند. اسانسگیری به روش تقطیر با آب و با دستگاه کلونجر انجام شد. اجزای اسانسها با استفاده از دستگاههای GC و GC/MS آنالیز و شناسایی شدند. بازدهی اسانس برگهای سدابی بیابانی، 02/1% (حجمی/وزنی) بدست آمد. تعداد 14 ترکیب در اسانس شناسایی شد که 1،8- سینئول (0/25%)، بتا-پینن (2/12%) و سابینن (9%) ترکیبهای عمده اسانس بودند. بازدهی اسانس سدابی بیکرک، 08/0% (حجمی/وزنی) بدست آمد. تعداد 13 ترکیب در اسانس شناسایی شد که ترکیبهای اصلی تشکیلدهنده اسانس، میرسن (9/42%)، المول (6/10%) و بتا-کاریوفیلن (9/8%) بودند. بازدهی اسانس مورد کاذب 38/0% (حجمی/ وزنی) بدست آمد. تعداد 12 ترکیب در اسانس شناسایی شد که بیشترین ترکیبهای تشکیلدهنده اسانس، المول (6/37%)، بتا-کاریوفیلن (1/21%) و آلفا-پینن (1/19%) میباشند. قسمت اعظم ترکیبهای تشکیلدهنده اسانس برگهای سدابی بیابانی و سدابی بیکرک، مونوترپنها و بیشترین ترکیبهای تشکیلدهنده اسانس برگهای مورد کاذب، سسکوئیترپنها بودند.
سید فاضل میراحمدی؛ محمدرضا حسندخت؛ فاطمه سفیدکن؛ محمداسماعیل حسنی
چکیده
بومادران زرد (Achillea biebersteinii Afan.) گیاهی متعلق به تیره Astraceae میباشد که در اروپا، ترکیه، ایران و آسیای مرکزی یافت میشود. علاوه بر کاربرد در طب سنتی، این گیاه به سبب ویژگیهای اسانس در طب نوین و استفاده در صنایع مختلف بسیار قابلتوجه میباشد. هدف از انجام این مطالعه، بررسی اجزای اسانس نُه جمعیت مختلف بومادران زرد استان خراسان ...
بیشتر
بومادران زرد (Achillea biebersteinii Afan.) گیاهی متعلق به تیره Astraceae میباشد که در اروپا، ترکیه، ایران و آسیای مرکزی یافت میشود. علاوه بر کاربرد در طب سنتی، این گیاه به سبب ویژگیهای اسانس در طب نوین و استفاده در صنایع مختلف بسیار قابلتوجه میباشد. هدف از انجام این مطالعه، بررسی اجزای اسانس نُه جمعیت مختلف بومادران زرد استان خراسان بود. بدین منظور، پس از استخراج اسانس و محاسبه عملکرد آن در هر جمعیت بر مبنای وزن خشک گیاه، ترکیبهای اسانس آنها با استفاده از دستگاههای کروماتوگراف گازی (GC) و کروماتوگراف گازی متصل به طیفسنج جرمی (GC/MS) شناسایی شدند. متوسط عملکرد اسانس جمعیتها با سه تکرار تعیین شد که توده گلول و چلمیر بهترتیب با 62/1% و 6/1% بالاترین عملکرد را در بین سایر تودهها به خود اختصاص دادند. در مجموع 23 ترکیب در تمام اسانسها شناسایی گردید که مونوترپنهای اکسیژنه (1/73- 9/47%) اصلیترین گروه اجزای اسانس را در میان تودههای مورد مطالعه به خود اختصاص دادند. 1،8-سینئول، مشتقات نپتالاکتون، پارا-سیمن، آلفا-ترپینن و سیس-کریزانتیل استات، بهترتیب سهم هر ترکیب در تشکیل درصد کل اجزای اسانس جمعیتهای مختلف مورد بررسی، بهعنوان اجزای عمده بودند و لاواندولیل 2-متیل بوتیرات و سیس-کریزانتنول بهعنوان نادرترین ترکیبهای اسانس جمعیتهای مختلف شناسایی شدند و تنها در دو جمعیت مورد مطالعه وجود داشتند. با توجه به بازده اسانس بالا و غنی بودن از سه ترکیب پارا-سیمن، 1،8-سینئول و نپتالاکتون (4aα-7α,7a-β-Nepetalactone) که دارای اثرهای بیولوژیکی شناخته شده میباشند، دو توده گلول و ازغد مناسبترین نمونهها جهت استفاده در صنایع مختلف، بهویژه دارویی بهشمار میروند.
محمدرضا اخگر؛ مهران مرادعلیزاده
چکیده
جنس Nepeta (تیره نعناع) با نام فارسی "پونهسا" در ایران شامل 67 گونه است که پونهسای شیرازی با نام علمیNepeta schiraziana Boiss. از گونههای انحصاری آن میباشد. هدف از این مطالعه، شناسایی ترکیبهای شیمیایی موجود در اسانس ساقه، گل و برگ گونه Nepeta schiraziana بود. بدین منظور، این گیاه از منطقه سپیدان واقع در شمال غرب استان فارس جمعآوری گردید و ...
بیشتر
جنس Nepeta (تیره نعناع) با نام فارسی "پونهسا" در ایران شامل 67 گونه است که پونهسای شیرازی با نام علمیNepeta schiraziana Boiss. از گونههای انحصاری آن میباشد. هدف از این مطالعه، شناسایی ترکیبهای شیمیایی موجود در اسانس ساقه، گل و برگ گونه Nepeta schiraziana بود. بدین منظور، این گیاه از منطقه سپیدان واقع در شمال غرب استان فارس جمعآوری گردید و از ساقه، گل و برگ آن بهطور جداگانه به روش تقطیر با آب اسانسگیری شد. ترکیبهای تشکیلدهنده روغنهای اسانسی با استفاده از دستگاههای کروماتوگراف گازی (GC) و کروماتوگراف گازی متصل به طیفسنج جرمی (GC/MS) جداسازی و شناسایی شدند. در هر یک از روغنهای اسانسی ساقه و گل، 14 ترکیب شناسایی شد که 8،1-سینئول (6/45% و 4/39%)، جرماکرن D (4/17% و 8/15%) و بتا-کاریوفیلن (7/11% و 6/10%) ترکیبهای عمده، بهترتیب در اسانس ساقه و گل بودند. از طرف دیگر، از میان 18 ترکیب شناسایی شده در اسانس برگ، 8،1-سینئول (5/38%)، بتا-کاریوفیلن (2/14%) و کاریوفیلن اکسید (7/11%) ترکیبهای اصلی اسانس را تشکیل میدادند. در نتیجه در هر سه اندام مورد بررسی، 8،1-سینئول بیشترین درصد اسانس را به خود اختصاص داده و ایزومرهای نپتالاکتون که در بسیاری از گونههای Nepeta گزارش شده، در گونه Nepeta schiraziana شناسایی نشد.
حسین بتولی؛ جواد صفائی قمی
چکیده
جنس پونهسا (Nepeta L.) متعلق به خانواده نعناعیان، دارای گونههای دارویی و اسانسدار بسیار ارزشمندی است که تاکنون بالغ بر250 گونه از این جنس در جهان و 67 گونه از ایران گزارش شدهاست. در این تحقیق ترکیبهای شیمیایی اسانس سه گونه از جنس پونهسای منطقه کاشان به نامهای پونهسای یزدی (Nepeta gloeocephala Rech. F.)، پونهسای قهرودی (N. sessilifolia ...
بیشتر
جنس پونهسا (Nepeta L.) متعلق به خانواده نعناعیان، دارای گونههای دارویی و اسانسدار بسیار ارزشمندی است که تاکنون بالغ بر250 گونه از این جنس در جهان و 67 گونه از ایران گزارش شدهاست. در این تحقیق ترکیبهای شیمیایی اسانس سه گونه از جنس پونهسای منطقه کاشان به نامهای پونهسای یزدی (Nepeta gloeocephala Rech. F.)، پونهسای قهرودی (N. sessilifolia Bunge) و پونهسای تنک (N. laxiflora Benth.) مورد بررسی قرار گرفتهاند. این گونهها انحصاری ایران بوده و بهترتیب در ارتفاعات درین، قهرود و مشهد اردهال کاشان دارای رویشگاههای طبیعی میباشند. سرشاخههای گلدار گونههای یادشده در بهار و تابستان سال 1384 جمعآوری و در شرایط آزمایشگاه خشک شدند و به روش تقطیر با آب (Hydrodistillation) اسانسگیری شدند. برای شناسایی ترکیبهای تشکیلدهنده اسانس، از دستگاههای گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصلشده به طیفسنج جرمی (GC/MS) استفاده شد. 29 ترکیب در اسانس گیاه پونهسای یزدی شناسایی شد که اجزای اصلی آن 1،8-سینئول (2/35%)، بتا-پینن (7/21%)، سابینن (7/7%)، ترانس-بتا-اوسیمن (1/7%)، آلفا-پینن (1/7%) و سیس-اوسیمن (9/6%) بودند. 33 ترکیب در اسانس گیاه پونهسای قهرودی شناسایی شد که اجزای اصلی آن اسپاتولنول (7/25%)، لاواندولیل استات (7/16%)، لیمونن (4/6%) و ژرانیلاستات (2/4%) بودند. همچنین تعداد 30 ترکیب در اسانس پونهسای تنک شناسایی شد که بیشترین ترکیبهای تشکیلدهنده اسانس این گیاه بهترتیب شامل: آلفا-پینن (7/19%)، 8،1-سینئول (8/11%)، آلفا-بیسابولول (9/6%) و دلتا-کادینن (82/6%) میباشند.
بابک ترابیسگوند؛ محمود نادری حاجیباقر کندی؛ لیلا صادقزاده
چکیده
اسانسهای موجود در گیاهان معطر یک دسته ارزشمند از ترکیبهای طبیعی با خواص دارویی مختلف، ازجمله خواص ضدمیکروبی هستند. همچنین گونههای مختلفی از اکالیپتوس دارای اسانس هستند. در این تحقیق ضمن استخراج اسانس و شناسایی ترکیبهای تشکیلدهنده اسانس ده گونه اکالیپتوس شامل: Eucalyptus gilli، E. microcarpa، E. kingesmillii، E. loxophleba، E. gongylocarpa، E. salubris، E. erythrocorys، ...
بیشتر
اسانسهای موجود در گیاهان معطر یک دسته ارزشمند از ترکیبهای طبیعی با خواص دارویی مختلف، ازجمله خواص ضدمیکروبی هستند. همچنین گونههای مختلفی از اکالیپتوس دارای اسانس هستند. در این تحقیق ضمن استخراج اسانس و شناسایی ترکیبهای تشکیلدهنده اسانس ده گونه اکالیپتوس شامل: Eucalyptus gilli، E. microcarpa، E. kingesmillii، E. loxophleba، E. gongylocarpa، E. salubris، E. erythrocorys، E. salmonophloia، E. spathulata و E. flocktoniae، اثر ضد میکروبی این اسانسها بر علیه دو سویه میکروبی Escherichia coli (1330) و Micrococcus loteus (1110) مورد مطالعه قرار گرفت. اسانسها به روش تقطیر با آب از برگهای گونههای مختلف اکالیپتوس تهیه و ترکیبهای تشکیلدهنده آنها با استفاده از دستگاههای گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگراف کوپل شده با طیفسنج (GC/MS)، با محاسبه اندیس بازداری شناسایی شدند. اثر ضدمیکروبی اسانسها پس از رقیق کردن با دی متیل سولفوکساید با روش انتشار در آگار بررسی شد. نتایج نشان داد ترکیب اصلی و عمده همه اسانسها 8،1-سینئول و آلفا-پینن بود. بهطوری که بیشترین میزان 8،1-سینئول (1/82%) در اسانس E. kingesmillii یافت شد و کمترین میزان این ترکیب (6/59) در اسانس E. salubris وجود داشت. همچنین اسانس کلیه گونههای مورد بررسی اثر بازدارندگی قوی بر روی باکتریهای مورد استفاده داشتند. درحالیکه هالههای عدم رشد تشکیلشده بر روی باکتری Micrococus loteus بین 10 تا 49 میلیمتر و بر روی Esherichia coli قطری بین 10 تا 22 میلیمتر داشتند.
محمود نادری حاجیباقرکندی؛ فاطمه سفیدک؛ ابراهیم عزیزی؛ محمدرضا پورهروی
چکیده
برگبو با نام علمی Laurus nobilis L. درختی دو پایه و بومی نواحی مختلف اروپای جنوبی و منطقه مدیترانه است. بهعلت برگهای همیشه سبز و ظاهر زیبایی که دارد، پرورش آن در ایران معمول گشته، بهطوری که امروزه در منطقه وسیعی از شمال ایران و اماکن دیگر یافت میشود. این درخت برگهای معطر منفرد، به رنگ سبز تیره دارد. با توجه به رابطه بین مدت زمان تقطیر ...
بیشتر
برگبو با نام علمی Laurus nobilis L. درختی دو پایه و بومی نواحی مختلف اروپای جنوبی و منطقه مدیترانه است. بهعلت برگهای همیشه سبز و ظاهر زیبایی که دارد، پرورش آن در ایران معمول گشته، بهطوری که امروزه در منطقه وسیعی از شمال ایران و اماکن دیگر یافت میشود. این درخت برگهای معطر منفرد، به رنگ سبز تیره دارد. با توجه به رابطه بین مدت زمان تقطیر و بازده و درصد ترکیبهای تشکیلدهنده اسانس، تحقیق در مورد مدت زمان بهینه تقطیر که با کمترین مصرف انرژی بتوان بهترین کمیت و کیفیت را از اسانس هر گیاهی بدست آورد، همواره مورد توجه محققان بوده است. بنابراین در این تحقیق، تأثیر هشت زمان مختلف اسانسگیری بر روی بازده و اجزای تشکیلدهنده اسانس برگبو مورد مطالعه قرار گرفت. به این منظور برگهای این گیاه از باغ گیاهشناسی ملی ایران (تهران) در تیرماه 1388 جمعآوری و پس از خشککردن در سایه به روش تقطیر با آب اسانس آنها استخراج گردید. اسانسها به کمک دستگاههای کروماتوگرافی گازی مجهز به آشکارساز یونش شعلهای و کروماتوگرافی گازی مجهز به طیفسنج جرمی مورد تجزیه و شناسایی قرار گرفت. بازده اسانس برگ بو (w/w نسبت به وزن خشک) برای زمانهای 15، 30، 45، 60، 75، 90، 105 و 120 دقیقه بهترتیب برابر 35/1%، 92/1%، 97/1%، 2%، 31/2%، 49/2%، 58/2% و 60/2% بدست آمد که بررسی آماری عدم تفاوت معنیدار بازده اسانس در سه مدت زمان 90، 105 و 120 دقیقه را نشان داد. بنابر نتایج این تحقیق، مدت زمان بهینه از نظر بازده کمی برای استخراج اسانس برگ گیاه برگبو زمان 90 دقیقه میباشد. همچنین در بررسی آماری میزان ترکیبهای عمده اسانس برگ گیاه برگ بو مشخص شد که ترکیب 8،1-سینئول در زمان 15 دقیقه بالاترین مقدار را در اسانس دارد، در حالی که ترکیب سابینن در زمانهای پس از 45 دقیقه به نهایت مقدار در اسانس میرسد. بنابراین مقدار ترکیب آلفا-ترپینیل استات در اسانس برگ بو در همه مدت زمانهای مورد بررسی، ثابت باقی ماند.
نسرین اصفهانیان فرد؛ فاطمه سفیدکن؛ غلامرضا بخشی خانیکی
چکیده
در این پژوهش برای بررسی اثر زمان برداشت بر کمیت و کیفیت اسانس برگ سه گونه اکالیپتوس به نامهای E. melliodora Cunn. ex Schauer و E. kingsmilli Maiden & Blakely و E. dundasii Maiden در مناطق گرمسیری شوشتر و دزفول، برگهای آنها در اواسط چهار فصل سال و طی دو سال متوالی (1385-1384) جمعآوری گردید. اسانس برگها به روش تقطیر با آب استخراج و با دستگاههای کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی ...
بیشتر
در این پژوهش برای بررسی اثر زمان برداشت بر کمیت و کیفیت اسانس برگ سه گونه اکالیپتوس به نامهای E. melliodora Cunn. ex Schauer و E. kingsmilli Maiden & Blakely و E. dundasii Maiden در مناطق گرمسیری شوشتر و دزفول، برگهای آنها در اواسط چهار فصل سال و طی دو سال متوالی (1385-1384) جمعآوری گردید. اسانس برگها به روش تقطیر با آب استخراج و با دستگاههای کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی متصل به طیفسنج جرمی (GC/MS) مورد تجزیه و شناسایی قرار گرفت. بالاترین بازده اسانس E. melliodora در شوشتر، زمستان (9/3%-1/3%) و بهار (7/2%-6/2%) و در دزفول در فصل پاییز (2%-7/1%) بدست آمد. بیشترین مقدار 8،1-سینئول در اسانس گونه نامبرده نیز در در هر دو منطقه، زمستان و پاییز بود. بالاترین بازده اسانس E. kingsmilli شوشتر در زمستان (1/3%-8/2%) و دزفول در پاییز (2/3%-7/2%) مشاهده شد. بالاترین مقدار 8،1-سینئول نیز در شوشتر، پاییز و زمستان و در دزفول پاییز، بهار و زمستان بود. گونه E. dundasii در شوشتر بیشترین بازده اسانس را در زمستان (7/4%-8/2%) و در دزفول بیشترین بازده اسانس را در تابستان (9/0%) دارا بود. بیشترین مقدار 8،1-سینئول در شوشتر در بهار و زمستان و در دزفول در بهار دیده شد. تغییراتی نیز در سایر ترکیبهای عمده و جزئی اسانس هر سه گونه در فصول مختلف سال مشاهده شد. براساس نتایج حاصل از این تحقیق و برای دستیابی به کمیت و کیفیت قابلقبولی از اسانس اکالیپتوس به صورت همزمان، کشت گونه E. melliodora در شوشتر و دزفول قابل توصیه است. بهترین فصل برداشت برگهای E. melliodora به منظور اسانسگیری در شوشتر بهار و زمستان و در دزفول پاییز است. کشت گونه E. kingsmilli نیز در دزفول بهتر از شوشتر است. بهترین فصل برداشت برگهای E. kingsmilli به منظور اسانسگیری در شوشتر بهار و پاییز و در دزفول پاییز است. کشت گونه E. dundasii نیز در شوشتر قابل توصیه است. مناسبترین زمان برداشت این گونه در شوشتر برای دستیابی به بالاترین بازده اسانس فصل زمستان و بالاترین کیفیت اسانس بهار است. کشت این گونه در دزفول با توجه به بازده و کیفیت پایین اسانس قابل توصیه نیست.
زینب دهقان؛ فاطمه سفیدکن؛ غلامرضا بخشی خانیکی؛ رمضان کلوندی
چکیده
گیاهان خانواده لابیاته قرنهاست که در بیشتر کشورها بهعنوان چاشنی یا ادویه غذاها و همچنین بهعنوان دارو برای هضم غذا و مقابله با بیماریهای ویروسی استفاده میشوند. این خانواده در ایران 46 جنس و 410 گونه و زیرگونه دارد. یکی از گونههای ارزشمند و دارویی این خانواده Ziziphora clinopodioides Lam. است که دارای اسانسی است که حاوی پولگون است و از آن بهعنوان ...
بیشتر
گیاهان خانواده لابیاته قرنهاست که در بیشتر کشورها بهعنوان چاشنی یا ادویه غذاها و همچنین بهعنوان دارو برای هضم غذا و مقابله با بیماریهای ویروسی استفاده میشوند. این خانواده در ایران 46 جنس و 410 گونه و زیرگونه دارد. یکی از گونههای ارزشمند و دارویی این خانواده Ziziphora clinopodioides Lam. است که دارای اسانسی است که حاوی پولگون است و از آن بهعنوان آرامبخش، مقوی معده، در درمان سرماخوردگی، افسردگی، اسهال، سرفه، میگرن، تب و بهعنوان ضدعفونیکننده استفاده میشود. به منظور بررسی مقایسهای کمیت و کیفیت اسانس Ziziphora clinopodioides Lam.در رویشگاههای مختلف، تحقیق حاضر برای اولین بار در کشور انجام شد. بر این اساس سرشاخه گلدار گیاه، از 4 منطقه رویشی آن در دو استان غربی کشور (همدان و کردستان) در مرحله گلدهی کامل جمعآوری شد. مهمترین شرایط رویشگاهی مناطق (از قبیل ارتفاع، جهت و درصد شیب، طول و عرض جغرافیایی و همچنین خصوصیات خاک و گونههای همراه) ثبت گردید. از نمونههای جمعآوری شده از هر منطقه، در سه تکرار اسانسگیری بعمل آمد. بعد اسانسها توسط دستگاههای GC و GC/MS آنالیز شدند. مقایسه میانگین بازده اسانسها توسط آزمون مقایسهای چند دامنهای دانکن انجام شد. نتایج بدست آمده نشان داد که شرایط رویشگاهی باعث اختلاف معنیدار در بازده اسانسها در سطح یک درصد شده است. همچنین شناسایی ترکیبهای موجود در اسانسها نشان داد که میزان ترکیبهای عمده اسانس (پولگون و 8،1-سینئول) و سایر ترکیبها در نمونههای مختلف متفاوت است که نشاندهنده تأثیر شرایط رویشگاهی بر کیفیت اسانس است.
محمدحسن عصاره؛ منصوره صداقتی؛ خدیجه کیارستمی؛ عباس قمریزارع
چکیده
توانایی اکالیپتوسها در رشد سریع سبب شده تا این جنس در جنگلکاری، مصارف صنعتی و دارویی اهمیت فوقالعادهای پیدا کند. گونه درختی Eucalyptus maculata Hook. از نظر تولید برخی ترکیبهای شیمیایی و مصارف دارویی نسبت به سایر اکالیپتوسها از اهمیت خاصی برخوردار است. در این پژوهش برای بررسی تغییرات کمّی اسانس و نوع ترکیبهای تشکیلدهنده برگ درخت ...
بیشتر
توانایی اکالیپتوسها در رشد سریع سبب شده تا این جنس در جنگلکاری، مصارف صنعتی و دارویی اهمیت فوقالعادهای پیدا کند. گونه درختی Eucalyptus maculata Hook. از نظر تولید برخی ترکیبهای شیمیایی و مصارف دارویی نسبت به سایر اکالیپتوسها از اهمیت خاصی برخوردار است. در این پژوهش برای بررسی تغییرات کمّی اسانس و نوع ترکیبهای تشکیلدهنده برگ درخت E. maculata، از منطقه گرمسیری دزفول (ایستگاه تحقیقاتی صفیآباد) در استان خوزستان در چهار فصل سال جمعآوری گردید. روغن اسانسی گیاه به روش تقطیر با آب استخراج و به کمک دستگاههای کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی گازی متصل به طیفسنج جرمی (GC/MS) مورد مطالعه و شناسایی قرار گرفت. بیشترین بازده اسانس در فصل پاییز (7/1%) و کمترین بازده اسانس در فصل بهار (52/0%) بدست آمد. بیشترین مقدار 8،1-سینئول با راندمان 5/22% در زمستان، سیترونلال 0/15% در بهار و سیترونلول 0/35% در تابستان بدست آمد. بیشترین مقدار ترکیبهای معطر (46%) در تابستان بدست آمد و همچنین بیشترین ترکیب در تمامی فصول سیترونلول بود و سیترونلیل استات نیز مقدار خود را در کل سال ثابت نگه داشت.
محمود نادری حاجیباقرکندی؛ فاطمه سفیدکن؛ محمدرضا پورهروی؛ مهدی میرزا
چکیده
برگبو با نام علمی Laurus nobilis L. گیاهیست بهصورت درخت و درختچه، همیشه سبز و ناخزان که در شرایط مساعد ارتفاع آن به 15-20 متر میرسد. از اسانس برگبو بهعنوان داروی ضد لارو و نیز برای رفع درد مفاصل، تشنجهای عضلانی، گرفتگی عضلات و ایجاد بیحسی موضعی استفاده میشود. همچنین برگهای آن جهت خوشبو کردن و نیز بهعنوان ادویه در تهیه ترشیجات بکار ...
بیشتر
برگبو با نام علمی Laurus nobilis L. گیاهیست بهصورت درخت و درختچه، همیشه سبز و ناخزان که در شرایط مساعد ارتفاع آن به 15-20 متر میرسد. از اسانس برگبو بهعنوان داروی ضد لارو و نیز برای رفع درد مفاصل، تشنجهای عضلانی، گرفتگی عضلات و ایجاد بیحسی موضعی استفاده میشود. همچنین برگهای آن جهت خوشبو کردن و نیز بهعنوان ادویه در تهیه ترشیجات بکار میرود. در این تحقیق، به منظور بررسی کمی و کیفی اسانس برگبو کاشته شده در ایران، برگ این گیاه از باغ گیاهشناسی ملی ایران (تهران) و اندامهای مختلف سرشاخه (شامل ساقه، برگ و میوه) آن از باغ گیاهشناسی نوشهر در زمستان 1387 جمعآوری و پس از خشک کردن در سایه، اسانس آنها به روش تقطیر با آب استخراج شد. اسانسها به کمک دستگاههای کروماتوگرافی گازی و کروماتوگرافی گازی مجهز به طیفسنج جرمی تجزیه و شناسایی شدند. بازده اسانس (w/w نسبت به وزن خشک) برای برگ نمونه باغ گیاهشناسی ملی ایران 86/3% و برای برگ نمونه باغ گیاهشناسی نوشهر 35/1%، میوه 43/0% و در ساقه 22/0% بدست آمد. در اسانس برگهای برداشت شده از باغ گیاهشناسی ملی ایران، 20 ترکیب شناسایی شده که از بین آنها 8،1-سینئول (0/47%)، سابینن (9/13%) و آلفا-ترپینیل استات (5/11%) اجزای عمده بودند. در نمونههای برداشت شده از نوشهر، 27 ترکیب در اسانس برگ، 37 ترکیب در اسانس میوه و 24 ترکیب در اسانس ساقه شناسایی شدند. از بین ترکیبهای موجود در اندامهای مورد بررسی، برخی ترکیبها ازجمله 8،1-سینئول (2/58%)، آلفا-ترپینیل استات (0/10%) و سابینن (2/7%) در اسانس برگ، 8،1-سینئول (9/42%)، آلفا-ترپینیل استات (8/16%) و سابینن (7/4%) در ساقه و ترانس–بتا-اوسیمن (8/20%)، 8،1-سینئول (4/14 %)، آلفا-ترپینیل استات (5/8%)، جرماکرن B (8/7%)، آلفا-پینن (6/6%)، جرماکرن D (6%)، سابینن (4/5%) و بتا-پینن (1/5%)، در اسانس میوه بیشترین مقدار را به خود اختصاص دادهاند. نتایج این تحقیق نشان داد که گرچه بازده اسانس ساقه بسیار کمتر از برگ است، اما اسانس این دو اندام از نظر ترکیب مشابه میباشند، در حالی که اسانس میوه دارای میزان 8،1-سینئول پایینتر از برگ و ساقه بوده و در عوض دارای مقدار قابل توجهی ترانس-بتا-اوسیمن است. همچنین اسانس برگ نمونه تهران بازده اسانس بالاتر ولی میزان 8،1-سینئول پایینتری دارد.
الهام فتحی؛ فاطمه سفیدکن؛ غلامرضا بخشی خانیکی؛ زهرا آبروش؛ محمدحسن عصاره
دوره 25، شماره 1 ، اردیبهشت 1388، ، صفحه 64-74
چکیده
در این تحقیق برگهای جوان گونهای اکالیپتوس با نام علمی Eucalyptus largiflorens در فصل بهار از شهرستان کاشان در استان اصفهان (نواحی مرکزی ایران) جمعآوری شد. برگهای جمعآوری شده تحت پنج تیمار مختلف شامل آون Cº30، آون Cº40، آون Cº50، آفتاب و سایه خشک شدند. پس از خشک کردن برگها، با استفاده از روش تقطیر با آب، اسانس آنها در مدت دو ساعت استخراج شد ...
بیشتر
در این تحقیق برگهای جوان گونهای اکالیپتوس با نام علمی Eucalyptus largiflorens در فصل بهار از شهرستان کاشان در استان اصفهان (نواحی مرکزی ایران) جمعآوری شد. برگهای جمعآوری شده تحت پنج تیمار مختلف شامل آون Cº30، آون Cº40، آون Cº50، آفتاب و سایه خشک شدند. پس از خشک کردن برگها، با استفاده از روش تقطیر با آب، اسانس آنها در مدت دو ساعت استخراج شد و بهوسیله دستگاههای کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی متصل به طیفسنج جرمی (GC/MS) مورد تجزیه و شناسایی قرار گرفت. بازده اسانس این گونه در تیمار خشک شده در آون Cº50 (59/1%) بهترتیب بیش از آون Cº40 (58/1%) و آون Cº30 (37/1%) بدست آمد. بازده اسانس نمونه خشک شده در آفتاب (31/1%) تقریباً برابر با نمونه خشک شده در سایه (32/1%) بود. اجزای عمده اسانس شامل 8،1-سینئول (0/25%، 2/26%، 6/40%، 7/29% و 6/24%)، پارا-سیمن (2/17%، 4/17%، 3/20%، 5/20% و1/17%) و آلفا-پینن (2/16%، 6/12%، 4/14%، 2/7% و 9/9%) بهترتیب در آون Cº30، آون Cº40، آون Cº50، آفتاب و سایه بودند. با توجه به بالاتر بودن بازده اسانس و بیشتر بودن درصد 8،1-سینئول در آون Cº50 میتوان برای این گونه خشک کردن در آون Cº50 را توصیه نمود. در بخش دیگری از تحقیق برگهای خشک شده در سایه، علاوه بر روش تقطیر با آب با استفاده از دو روش تقطیر دیگر یعنی تقطیر با آب و بخار و تقطیر با بخار آب مستقیم، اسانس آنها در مدت دو ساعت استخراج و بهوسیله دستگاههای GC و GC/MS مورد تجزیه و شناسایی قرار گرفت. بازده اسانس در روش تقطیر با آب 32/1%، در روش تقطیر با آب و بخار 92/0% و در روش تقطیر با بخار مستقیم 77/0% بود. بالاترین درصد ترکیب عمده اسانس یعنی 8،1-سینئول از روش تقطیر با آب و بخار بدست آمد (4/31%). به این ترتیب مشاهده میشود که در روش تقطیر با آب بازده اسانس بالاتر میباشد و بیشترین درصد 8،1-سینئول از روش تقطیر با آب و بخار بدست میآید.
زهرا آبروش؛ فاطمه سفیدکن؛ محمدحسن عصاره
دوره 23، شماره 3 ، آبان 1386، ، صفحه 323-330
چکیده
برگهای جوان پنج گونه از اکالیپتوسهای کاشته شده در ایران به نامهای علمی Eucalyptus stricklandii Maiden، E. brockwayii ، E. sargentii Maiden، E. lagiflorens F. Muell و E. kruseana F. Muell در فصل بهار از شهرستان شوشتر در استان خوزستان جمعآوری گردید. پس از خشک کردن در سایه، با استفاده از روش تقطیر با آب، اسانس آن در مدت زمان 90 دقیقه استخراج و بوسیله دستگاههای کروماتوگرافی گازی و کروماتوگرافی ...
بیشتر
برگهای جوان پنج گونه از اکالیپتوسهای کاشته شده در ایران به نامهای علمی Eucalyptus stricklandii Maiden، E. brockwayii ، E. sargentii Maiden، E. lagiflorens F. Muell و E. kruseana F. Muell در فصل بهار از شهرستان شوشتر در استان خوزستان جمعآوری گردید. پس از خشک کردن در سایه، با استفاده از روش تقطیر با آب، اسانس آن در مدت زمان 90 دقیقه استخراج و بوسیله دستگاههای کروماتوگرافی گازی و کروماتوگرافی متصل به طیفسنج جرمی مورد تجزیه و شناسایی قرار گرفت. هفده ترکیب در اسانسE. stricklandii شناسایی شد که عمدهترین ترکیبها، 8،1-سینئول (2/71%) و آلفا-پینن (2/9%) بودند. بیست وپنج ترکیب در اسانس E. brockwayii شناسایی شد که مهمترین ترکیبهای اسانس این گونه 8،1-سینئول (8/17%)، ایزوپنتیل ایزووالرات (2/17%)، آلفا-پینن (0/14%)، ترانس پینوکاروئول (0/12%)، بتا-پینن (5/7%) و پارا-سیمن (3/5%) بودند. شانزده ترکیب اسانسE. sargentii را تشکیل میدادند که از بین آنها 8،1-سینئول (7/56%)، بتا-اودسمول (/6%) و آلفا-پینن (9/4%) اجزای عمده بودند. پانزده ترکیب در اسانس E. largiflorens شناسایی شد که 8،1-سینئول (3/41%)، اسپاتولنول (6/11%) و ویردیفلورول (0/7%) مهمترین ترکیبها بودند. همچنین پانزده ترکیب در اسانس E. kruseana شناسایی شد که 8،1-سینئول (3/63%) و آلفا-پینن (9/15%) بیشترین درصد را داشتند. نتایج نشان میدهد که 8،1-سینئول جزء اصلی کلیه اسانسهای مورد مطالعه است. اما درصد نسبی آن در اسانس گونه E. stricklandii بیشتر است. بنابراین برگها و اسانس این گونه با توجه به استانداردهای تعریف شده برای اسانس گونههای اکالیپتوس در فارماکوپهها، به منظور استفاده برای مصارف دارویی مناسبتر میباشد.
