نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده علوم، دانشگاه پیام نور، تهران
2 استاد، بخش تحقیقات گیاهان دارویی ومحصولات فرعی، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
3 دانشیار، دانشکده علوم، دانشگاه پیام نور، تهران
4 مربی پژوهشی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان
چکیده
گیاهان خانواده لابیاته قرنهاست که در بیشتر کشورها به‌عنوان چاشنی یا ادویه غذاها و همچنین به‌عنوان دارو برای هضم غذا و مقابله با بیماریهای ویروسی استفاده می‌شوند. این خانواده در ایران 46 جنس و 410 گونه و زیرگونه دارد. یکی از گونه‌های ارزشمند و دارویی این خانواده Ziziphora clinopodioides Lam. است که دارای اسانسی است که حاوی پولگون است و از آن به‌عنوان آرام‌بخش، مقوی معده، در درمان سرماخوردگی، افسردگی، اسهال، سرفه، میگرن، تب و به‌عنوان ضدعفونی‌کننده استفاده می‌شود. به منظور بررسی مقایسه‌ای کمیت و کیفیت اسانس Ziziphora clinopodioides Lam.در رویشگاه‌های مختلف، تحقیق حاضر برای اولین بار در کشور انجام شد. بر این اساس سرشاخه گلدار گیاه، از 4 منطقه رویشی آن در دو استان غربی کشور (همدان و کردستان) در مرحله گلدهی کامل جمع‌آوری شد. مهمترین شرایط رویشگاهی مناطق (از قبیل ارتفاع، جهت و درصد شیب، طول و عرض جغرافیایی و همچنین خصوصیات خاک و گونه‌های همراه) ثبت گردید. از نمونه‌های جمع‌آوری شده از هر منطقه، در سه تکرار اسانس‌گیری بعمل آمد. بعد اسانس‌ها توسط دستگاه‌های GC و GC/MS آنالیز شدند. مقایسه میانگین بازده اسانس‌ها توسط آزمون مقایسه‌ای چند دامنه‌ای دانکن انجام شد. نتایج بدست آمده نشان داد که شرایط رویشگاهی باعث اختلاف معنی‌دار در بازده اسانس‌ها در سطح یک درصد شده است. همچنین شناسایی ترکیب‌های موجود در اسانس‌ها نشان داد که میزان ترکیب‌های عمده اسانس (پولگون و 8،1-سینئول) و سایر ترکیب‌ها در نمونه‌های مختلف متفاوت است که نشان‌دهنده تأثیر شرایط رویشگاهی بر کیفیت اسانس است.
کلیدواژه‌ها
)