زراعت و باغبانی
ژینوس هاشم‌پور؛ سمانه اسدی صنم؛ مهدی میرزا؛ مرضیه قنبری جهرمی
چکیده
سابقه و هدف: سرخارگل (Echinaceae purpurea L.)، یکی از معروف‌ترین گونه‌های دارویی با ارزش اقتصادی زیاد در سراسر جهان است که در ایران از ریشه و اندام هوایی آن در تولید داروهای گیاهی استفاده می‌شود. بسیاری از داروهای گیاهی که به‌طور تجاری از اندام‌های هوایی سرخارگل تولید می‌شود برای افزایش سیستم ایمنی غیر اختصاصی و درمان سرماخوردگی استفاده ...
بیشتر
سابقه و هدف: سرخارگل (Echinaceae purpurea L.)، یکی از معروف‌ترین گونه‌های دارویی با ارزش اقتصادی زیاد در سراسر جهان است که در ایران از ریشه و اندام هوایی آن در تولید داروهای گیاهی استفاده می‌شود. بسیاری از داروهای گیاهی که به‌طور تجاری از اندام‌های هوایی سرخارگل تولید می‌شود برای افزایش سیستم ایمنی غیر اختصاصی و درمان سرماخوردگی استفاده می‌شوند. هزینه‌های زیست محیطی و بهداشتی کودهای شیمیایی منجر شده تا پژوهشگران به نیازهای غذایی گیاهان با استفاده از کودهای آلی و بیولوژیک پاسخ دهند. ازاین‌رو، این مطالعه با هدف بررسی اثر کودهای شیمیایی، آلی و بیولوژیک بر ویژگی‌های مورفولوژیک، ماده خشک شاخساره، ریشه، درصد و عملکرد اسانس گل و مجموع برگ و ساقه سرخارگل انجام شد.مواد و روش‌ها: این آزمایش براساس طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور (مجتمع تحقیقاتی البرز) در سال زراعی 98-1397 انجام شد. تیمارها شامل شاهد (Control)، NPK (N50P25K25، N75P35K35 و N100P75K75 کیلوگرم در هکتار)، کود دامی (30، 60 و 90 تن در هکتار)، ورمی‌کمپوست (5، 10 و 15 تن در هکتار)، ترکیب‌های کودی N50P25K25 + 30 تن کود دامی در هکتار، N50P25K25 + 5 تن در هکتار ورمی‌کمپوست، کودهای زیستی G. intraradaices + Glomus mosseae، Azospirillum + Pseudomonas، Thiobacillus + ۵ تن در هکتار ورمی‌کمپوست و Thiobacillus + 250 کیلوگرم در هکتار گوگرد (S) بودند. پیش از اعمال تیمارهای کودی، آنالیز خاک انجام شد و پس از اعمال تیمارهای کودی نیز ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاک تعیین گردید. تیمارها براساس نیازهای کودی گیاه و نیز نتایج آزمون خاک انتخاب شدند. صفات ارتفاع گیاه، تعداد برگ، ساقه فرعی و گل در گیاه، عمق نفوذ و حجم ریشه، ماده خشک برگ، ساقه، گل و ریشه به‌طور جداگانه، ماده خشک شاخساره (برگ+ساقه+گل) و بازده و عملکرد اسانس گل و مجموع برگ و ساقه ارزیابی شدند. در مرحله گلدهی کامل، نمونه‌ها از اندام‌های هوایی و ریشه گیاهان در همه گروه‌های تیماری برداشت شد. پس از هواخشک شدن نمونه‌ها در محیط سایه، نمونه‌ها با دستگاه کلونجر و به‌روش تقطیر با آب اسانس‌گیری شدند و درصد و عملکرد اسانس بر اساس وزن خشک محاسبه شد.نتایج: نتایج نشان داد که بیشترین ماده خشک برگ و ساقه در تیمار 15 تن در هکتار ورمی‌کمپوست بدست آمد. همچنین بیشترین ماده خشک گل و ریشه به‌ترتیب مربوط به تیمارهای 5 تن در هکتار ورمی‌کمپوست + NPK و 30 تن در هکتار کود دامی + NPK بود. بیشترین بازده اسانس گل در تیمار 30 تن در هکتار کود دامی + NPK و بیشترین بازده اسانس مجموع برگ و ساقه در مرحله گلدهی در تیمار 15 تن در هکتار ورمی‌کمپوست بدست آمد. همچنین، تیمار NPK + 30 تن در هکتار کود دامی منجر به بیشترین عملکرد اسانس گل و تیمار 15 تن در هکتار ورمی‌کمپوست موجب بیشترین عملکرد اسانس مجموع برگ و ساقه شد. در مقایسه گروهی بین تیمارهای کودی مصرفی، تنها مقایسه بین کودهای آلی (دامی در مقابل ورمی‌کمپوست) و کودهای زیستی (قارچ در مقابل باکتری) موجب افزایش معنی‌دار عملکرد اسانس گل شد. در نتایج مربوط به عملکرد اسانس مجموع برگ و ساقه، همه مقایسه‌های انجام شده بین گروه‌های تیماری تأثیر معنی‌داری را نشان دادند و تنها کود آلی (برهم‌کنش بین کود دامی در مقابل ورمی‌کمپوست) معنی‌دار نبود. بااین‌حال، بیشترین عملکرد اسانس مجموع برگ و ساقه، مربوط به کود زیستی در مقابل با کود شیمیایی و آلی بود.نتیجه‌گیری: به‌طور کلی می‌توان نتیجه‌گیری کرد که در بین تیمارهای استفاده شده، تیمار کودهای آلی در کنار کودهای شیمیایی می‌تواند در تولید پایدار این گیاه دارویی باارزش باشد. این یافته‌ها پیشنهاد می‌کند که استفاده باهم (ترکیب) کودهای بیولوژیک و آلی، می‌تواند در کشت سرخارگل به علت افزایش درصد و عملکرد اسانس مزیت باشد.
زراعت و باغبانی
جبرائیل ملکی؛ ابراهیم شریفی عاشور آبادی؛ مهدی میرزا؛ حسین حیدری شریف آباد؛ محمدحسین لباسچی
چکیده
به‌منظور بررسی تأثیر روش‌های حاصلخیزی خاک بر عملکرد اقتصادی و اجزای اسانس سیاهدانه (Nigella sativa L.)، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل سطوح مختلف کودهای شیمیایی NPK، کود دامی، تلفیق کودهای NPK با کود دامی و همچنین تلفیق کودهای شیمیایی و دامی همراه با تلقیح کود زیستی آزوریزوبیوم ...
بیشتر
به‌منظور بررسی تأثیر روش‌های حاصلخیزی خاک بر عملکرد اقتصادی و اجزای اسانس سیاهدانه (Nigella sativa L.)، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل سطوح مختلف کودهای شیمیایی NPK، کود دامی، تلفیق کودهای NPK با کود دامی و همچنین تلفیق کودهای شیمیایی و دامی همراه با تلقیح کود زیستی آزوریزوبیوم در مقایسه با تیمار شاهد بود. صفات عملکرد دانه، عملکرد اندام هوایی و درصد، عملکرد و ترکیب اسانس بررسی شدند. نتایج نشان داد، بیشترین عملکرد دانه (1270.43 کیلوگرم در هکتار) در تیمار 40 کیلوگرم در هکتار نیتروژن+ 32 کیلوگرم در هکتار فسفر+ 40 کیلوگرم در هکتار پتاسیم+30 تن در هکتار کود دامی به‌دست آمد. بیشترین درصد (0.25%) و عملکرد اسانس (2.8 کیلوگرم در هکتار) در تیمار 40 کیلوگرم در هکتار نیتروژن+ 32 کیلوگرم در هکتار فسفر+ 40 کیلوگرم در هکتار پتاسیم+ 30 تن در هکتار کود دامی+ آزوریزوبیوم و بیشترین درصد تیموکینون (14.9%) در تیمار 30 تن در هکتار کود دامی بدست آمدند. به‌طور کلی تیمارهای تلفیقی و زیستی، بیشترین تأثیر مثبت را بر عملکرد دانه و درصد اسانس سیاهدانه داشتند. استفاده از منابع کودی مناسب، نه تنها موجب افزایش عملکرد، مقدار اسانس و ترکیب تیموکینون در سیاهدانه شد بلکه پیامدهای ناشی از مصرف بی‌رویه کودهای شیمیایی را کاهش داد. استفاده از روش‌های کوددهی تلفیقی گامی موثر جهت دستیابی به اهداف کشاورزی پایدار است.
فیتوشیمی (استخراج، شناسایی و اندازه گیری مواد موثره)
فاطمه عسکری؛ فاطمه سفیدکن؛ محمدامین سلطانی پور؛ مهدی میرزا؛ سمیه فکری قمی
چکیده
جنس Pycnocycla متعلق به خانواده Apiaceae است و در ایران 8 گونه چندساله دارد. در این مطالعه بازده اسانس و ترکیب‌های شیمیایی دو گونه P. nodiflora و P. flabellifolia بررسی شد. به این منظور اندام هوایی گیاهان در مرحله بذردهی به‌ترتیب از دو رویشگاه در استان هرمزگان در دو سال متوالی و استان کرمانشاه در یک‌سال جمع‌آوری شدند. اندام‌های ساقه، برگ و بذر جدا و در ...
بیشتر
جنس Pycnocycla متعلق به خانواده Apiaceae است و در ایران 8 گونه چندساله دارد. در این مطالعه بازده اسانس و ترکیب‌های شیمیایی دو گونه P. nodiflora و P. flabellifolia بررسی شد. به این منظور اندام هوایی گیاهان در مرحله بذردهی به‌ترتیب از دو رویشگاه در استان هرمزگان در دو سال متوالی و استان کرمانشاه در یک‌سال جمع‌آوری شدند. اندام‌های ساقه، برگ و بذر جدا و در سایه خشک شدند. اسانس به روش تقطیر با آب توسط دستگاه کلونجر به مدت 3 ساعت استخراج گردید. تعیین درصد و نوع ترکیب‌های شیمیایی با استفاده از دستگاه‌های GC و GC/MS انجام شد. بازده اسانس ساقه و برگ گونه P. nodiflora در دو سال متوالی در رویشگاه تنگ‌زاغ هرمزگان 0.23% و 1.21% و بازده اسانس بذر 0.23% بود. در رویشگاه آبماه بازده اسانس ساقه و برگ در دو سال متوالی 0.02% و 0.06% و بازده اسانس بذر 0.01% بود. کاریوفیلن اکسید (7.8% تا 28.1%) و بتا-اودسمول (15.5% تا 57.2%) ترکیب‌های عمده در اسانس ساقه، برگ و بذر در تمام نمونه‌های مورد بررسی P. nodiflora بودند. در گونه P. flabellifolia بازده اسانس ساقه و برگ (0.66%) و بذر (0.76%) بود. ترکیب‌های غالب در اسانس ساقه و برگ P. flabellifolia شامل سیس-بتا-اوسیمن (33.8%)، ترانس-بتا-اوسیمن (39.6%) و ترپینولن (12.9%) بودند. در اسانس بذر P. flabellifolia ترانس-بتا-اوسیمن (28%)، سیس-بتا-اوسیمن (31%) و ترپینولن (12.6%) ترکیب‌های عمده بودند.
زراعت و باغبانی
برزو یوسفی؛ فاطمه سفیدکن؛ مهدی میرزا؛ محمد حسین لباسچی
چکیده
مرزه موتیکا (Satureja mutica Fisch. & C. A. Mey.) یکی از گونه‌های مرزه بومی ایران است که به دلیل میزان بالای اسانس و ترکیب فنلی تیمول بسیار موردتوجه قرار گرفته است. تعیین مناسب‌ترین و بهترین تراکم کاشت و همچنین حاصلخیزی خاک اهمیت زیادی در افزایش عملکرد کمّی و کیفی تولید گیاهان دارویی دارد. در این تحقیق به‌منظور بررسی اثر تراکم گیاهی و تغذیه ...
بیشتر
مرزه موتیکا (Satureja mutica Fisch. & C. A. Mey.) یکی از گونه‌های مرزه بومی ایران است که به دلیل میزان بالای اسانس و ترکیب فنلی تیمول بسیار موردتوجه قرار گرفته است. تعیین مناسب‌ترین و بهترین تراکم کاشت و همچنین حاصلخیزی خاک اهمیت زیادی در افزایش عملکرد کمّی و کیفی تولید گیاهان دارویی دارد. در این تحقیق به‌منظور بررسی اثر تراکم گیاهی و تغذیه با کودهای آلی بر عملکرد کمّی و کیفی اسانس مرزه موتیکا در شرایط دیم، آزمایشی به‌صورت کرت‌های خرد شده بر پایه بلوکهای کامل تصادفی در 3 تکرار در سال‌های زراعی 1396– 1399 در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع‌طبیعی استان کرمانشاه انجام شد. عامل اصلی شامل 3 تیمار کودی و عامل فرعی 3 تراکم (2.66، 4 و 8 بوته در متر‌مربع) در ردیف‌هایی با فاصله 50 سانتی‌متر و با 3 فاصله کاشت (25، 50 و 75 سانتی‌متر) بودند. اندام هوایی گیاهان در زمان گلدهی کامل برداشت و به روش تقطیر با آب اسانس‌گیری شد. بازده اسانس بر حسب وزن خشک گیاه محاسبه و ترکیب‌های شیمیایی آن با استفاده از کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) شناسایی شدند. نتایج نشان داد که بازده و ترکیب‌های شیمیایی اسانس بین سال‌ها تفاوتی نشان ندادند. بین تیمارهای کودی برای بازده و عملکرد اسانس و ترکیب‌های تیمول و کارواکرول و سایر ترکیب‌های شیمیایی اسانس در سطح 1% تفاوت معنی‌دار وجود داشت. بین تراکم‌های کاشت فقط برای عملکرد اسانس تفاوت معنی‌دار وجود داشت. تیمول با تیمار کاه غنی شده ودر مرحله بعدی با کود گاوی پوسیده رابطه مثبتی داشت و بیشترین مقدار آن (53.2%) در تیمار کاه غنی شده مشاهده شد. کارواکرول با تیمار کود دامی پوسیده ارتباط مثبت داشت و بیشترین مقدار آن (9.2%) در این تیمار بدست آمد.
زراعت و باغبانی
آیدا رحمانی؛ ابراهیم شریفی عاشورآبادی؛ آسا ابراهیمی؛ مهدی میرزا
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1400.37.83.105.1.1576.1601به‌منظور بررسی تأثیر روش‌های حاصلخیزی خاک بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه دارویی زوفا (Hyssopus officinalis L.) در چین‌های مختلف، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در کرج (استان البرز) در سال 1396 اجرا شد. فاکتورهای آزمایشی شامل زمان برداشت و روش‌های حاصلخیزی خاک ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1400.37.83.105.1.1576.1601به‌منظور بررسی تأثیر روش‌های حاصلخیزی خاک بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه دارویی زوفا (Hyssopus officinalis L.) در چین‌های مختلف، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در کرج (استان البرز) در سال 1396 اجرا شد. فاکتورهای آزمایشی شامل زمان برداشت و روش‌های حاصلخیزی خاک بودند. نتایج نشان داد که چین اول دارای ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی و شاخص سطح برگ و چین دوم دارای وزن خشک بوته و محتوی کلروفیل بیشتری بود. با حاصلخیزی خاک، ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی، وزن خشک بوته، شاخص سطح برگ، محتوی کلروفیل، عملکرد اسانس و جذب عناصر غذایی افزایش معنی‌دار پیدا کرد. بیشترین ارتفاع بوته و تعداد شاخه فرعی از کاربرد تیمار 120 کیلوگرم در هکتار نیتروژن+ 96 کیلوگرم در هکتار فسفر+ 120 کیلوگرم در هکتار پتاسیم به‌دست آمد. حداکثر وزن خشک بوته را تلفیق 20 تن کود دامی در هکتار با 80 کیلوگرم در هکتار نیتروژن+ 64 کیلوگرم در هکتار فسفر+ 80 کیلوگرم در هکتار پتاسیم به‌خود اختصاص داد. بالاترین عملکرد اسانس از تیمار 120 کیلوگرم در هکتار نیتروژن+ 96 کیلوگرم در هکتار فسفر+ 120 کیلوگرم در هکتار پتاسیم حاصل شد که با تیمارهای 40 تن در هکتار کود دامی، تلفیق 30 تن در هکتار کود دامی با میکوریزا و تلفیق 40 کیلوگرم در هکتار نیتروژن+ 32 کیلوگرم در هکتار فسفر+40 کیلوگرم در هکتار پتاسیم با 30 تن در هکتار کود دامی در یک گروه آماری قرار داشت. براساس نتایج، با روش تغذیه تلفیقی و استفاده از کودهای زیستی و آلی می‌توان به عملکرد کمی و کیفی مطلوبی در گیاه زوفا دست یافت.
زراعت و باغبانی
جبرائیل ملکی؛ ابراهیم شریفی عاشورآبادی؛ مهدی میرزا؛ حسین حیدری شریف آباد؛ محمدحسین لباسچی
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1399.36.958.104.6.1578.41به‌منظور بررسی تأثیر روش‌های حاصلخیزی خاک بر عملکرد کمّی و روغن گیاه دارویی سیاهدانه (Nigella sativa L.) آزمایشی به‌صورت بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمارهای مورد بررسی شامل سطوح مختلف کودهای شیمیایی NPK، سطوح مختلف کود دامی، تلفیق کودهای NPK با کود دامی، تلفیق کودهای شیمیایی ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1399.36.958.104.6.1578.41به‌منظور بررسی تأثیر روش‌های حاصلخیزی خاک بر عملکرد کمّی و روغن گیاه دارویی سیاهدانه (Nigella sativa L.) آزمایشی به‌صورت بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمارهای مورد بررسی شامل سطوح مختلف کودهای شیمیایی NPK، سطوح مختلف کود دامی، تلفیق کودهای NPK با کود دامی، تلفیق کودهای شیمیایی و دامی همراه با تلقیح کود زیستی آزوریزوبیوم بود. نتایج نشان داد که با تغذیه گیاه، ارتفاع بوته، وزن خشک بوته، تعداد شاخه جانبی، شاخص سطح برگ، تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه در کپسول، عملکرد دانه، عملکرد زیست توده، محتوای نسبی آب برگ، درصد روغن و عملکرد روغن افزایش پیدا کرد. در روش تغذیه شیمیایی، بالاترین خصوصیات کمّی و کیفی مربوط به کاربرد 120 کیلوگرم در هکتار نیتروژن، 96 کیلوگرم در هکتار فسفر و 120 کیلوگرم در هکتار پتاسیم بود. در تغذیه گیاهی با کود دامی از کاربرد 20 تن در هکتار کود دامی استفاده شد. در تغذیه گیاه به روش تلفیق کود شیمیایی و دامی تیمار 40 کیلوگرم در هکتار نیتروژن، 32 کیلوگرم فسفر و 40 کیلوگرم پتاسیم همراه با 30 تن در هکتار کود دامی بهترین تیمار بود. در تغذیه گیاهی به روش تلفیق شیمیایی، دامی و زیستی تیمار 30 تن در هکتار کود دامی همراه با آزوریزوبیوم در حضور 40 کیلوگرم در هکتار نیتروژن، 32 کیلوگرم فسفر و 40 کیلوگرم پتاسیم مناسب‌ترین تیمار مشاهده گردید. به‌طور کلی تیمار 40 کیلوگرم در هکتار نیتروژن، 32 کیلوگرم فسفر و 40 کیلوگرم پتاسیم همراه با 30 تن در هکتار کود دامی در کنار آزوریزوبیوم بیشترین تأثیر مثبت را در بهبود عملکرد و میزان روغن سیاهدانه داشت که از کمترین میزان کود شیمیایی برخوردار بود.
بابک بحرینی نژاد؛ مهدی میرزا
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.196.94.2.1576.1610 آویشن دنایی با نام علمی Thymus daenensis Celak یکی از گونه‌های انحصاری کشور ایران می‌باشد. از آنجا که این گونه یکی از باارزش‌ترین گیاهان دارویی منطقه زاگرس مرکزی است، بهره‌برداری بی‌رویه آن را در معرض خطر انقراض قرار داده است. تکنیک رج‌بندی (Ordination) ازجمله روش‌هایی می‌باشد که ارتباط بین گیاه و متغیرهای ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.196.94.2.1576.1610 آویشن دنایی با نام علمی Thymus daenensis Celak یکی از گونه‌های انحصاری کشور ایران می‌باشد. از آنجا که این گونه یکی از باارزش‌ترین گیاهان دارویی منطقه زاگرس مرکزی است، بهره‌برداری بی‌رویه آن را در معرض خطر انقراض قرار داده است. تکنیک رج‌بندی (Ordination) ازجمله روش‌هایی می‌باشد که ارتباط بین گیاه و متغیرهای محیطی را بررسی می‌کند. به‌منظور بررسی تأثیر عوامل اکولوژیک بر ترکیب‌های اسانس، تعداد 8 رویشگاه آویشن دنایی در استان اصفهان شناسایی و پس از جمع‌آوری اندام‌های هوایی گیاه و اسانس‌گیری، ترکیب‌های آن شناسایی گردید. 24 عامل بیواقلیمی، خاک و توپوگرافی در رویشگاه‌ها برای آنالیز رج‌بندی تعیین شد. نتایج نشان داد عوامل ارتفاع، متوسط دما در مرطوب‌ترین فصل، همدمایی، میزان بارندگی در مرطوب‌ترین فصل، میزان بارندگی سالانه، میزان بارندگی در خشک‌ترین فصل و دامنه درجه حرارت سالانه، درصد رس، سنگریزه، ماده آلی، نیتروژن و پتاسیم قابل جذب از تأثیرگذارترین عوامل بر ترکیب‌های اسانس بودند. تیمول به‌عنوان ترکیب اصلی این گونه تحت تأثیر تغییرات دامنه درجه حرارت سالانه، ارتفاع و شیب قرار گرفت. درصد شن خاک و متوسط دما در مرطوب‌ترین فصل ازجمله مهمترین عوامل تأثیرگذار بر تولید کارواکرول بودند. یافته‌های حاصل از این مطالعه می‌تواند نقش ارزشمندی در مدیریت کشت و توسعه آویشن در عرصه‌های منابع طبیعی و کشاورزی به‌ویژه با توجه به نوع ترکیب‌های مورد نیاز در صنایع دارویی و بهداشتی داشته باشد.
فاطمه عسکری؛ مهدی میرزا؛ مصطفی گلی پور؛ سمیه فکری قمی
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.1.93.1.1576.32 جنس بومادران (Achillea) در ایران 19 گونه گیاه علفی، چندساله و بیشتر معطر دارد. این جنس از خانواده کاسنی دارای خصوصیات گیاهی پیچیده‌ای است. کامازولن ترکیب عمده موجود در اسانس گل و برگ Achilleamillefolium L. subsp. elbursensis گزارش شده که در صنایع غذایی، آرایشی-بهداشتی و دارویی کاربرد دارد. با توجه به اینکه این زیرگونه ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.1.93.1.1576.32 جنس بومادران (Achillea) در ایران 19 گونه گیاه علفی، چندساله و بیشتر معطر دارد. این جنس از خانواده کاسنی دارای خصوصیات گیاهی پیچیده‌ای است. کامازولن ترکیب عمده موجود در اسانس گل و برگ Achilleamillefolium L. subsp. elbursensis گزارش شده که در صنایع غذایی، آرایشی-بهداشتی و دارویی کاربرد دارد. با توجه به اینکه این زیرگونه انحصاری ایران است و در مورد کشت این گونه هیچ تحقیقی انجام نشده است، مطالعه مقدماتی در مورد نحوه کشت و تأثیر آن بر روی مواد مؤثره انجام شد. بدین‌منظور، بذر گیاه بومادران البرزی در مهرماه 1395 از تنها رویشگاه آن در دیزین جمع‌آوری شد. در ابتدای اسفندماه در گلخانه کشت گردید و اواسط فروردین 1396 گیاهچه‌ها به مزرعه منتقل شدند. در مردادماه بوته‌ها گل داده و اندام هوایی برای استخراج اسانس در دو سال متوالی جمع‌آوری شدند. برای مقایسه با نمونه‌های طبیعی، اندام هوایی بومادران در مردادماه 1396 در مرحله گلدهی از دیزین جمع‌آوری شد. اندام‌های گیاه شامل برگ و گل‌آذین در آزمایشگاه خشک و به‌وسیله آسیاب پودر شدند. روغن‌های اسانسی به روش تقطیر با آب بدست آمد و توسط GC-FID و GC/MS مورد تجزیه قرارگرفتند. بازده (وزنی/وزنی) اسانس آبی‌رنگ برگ و گل‌آذین بومادران رویشگاه به‌ترتیب 0.11% و 0.53% و بومادران کشت شده به همان ترتیب در سال 1396 برابر 0.28% و 0.50% و در سال 1397 برابر 0.26% و 1.30% بود. کامازولن به‌عنوان بیشترین درصد ترکیب اسانس برگ و گل‌آذین بومادران رویشگاه به‌ترتیب 5.7% و 52.5% بود. مقدار آن به همان ترتیب در نمونه‌های بومادران کشت شده سال اول 50.6% و 67.1% و در سال دوم 59.6% و 71.3% بود. کاریوفیلن الکل، کاریوفیلن اکساید، کامفور، بورنئول و بتا-اودسمول دیگر ترکیب‌های شاخص بودند. کامازولن یک ترکیب مهم و اساسی در این گونه است که در تمام اندام هوایی نمونه کشت شده وجود داشت، در حالی که فقط در گل‌آذین نمونه رویشگاه یافت شد.
جمال حسنی؛ مهدی میرزا
چکیده
این تحقیق به‌منظور بررسی کمّیت و کیفیت روغن اسانسی گونه‌های آویشن (Thymus) در رویشگاه‌های طبیعی استان کردستان در سال 1389 انجام شد. برای انجام این تحقیق 6 گونه آویشن (T. daenensis، T. fedtschenkoi، T. pubescens، T. fallax، T. kotschyanus، T. transcaucasicus) در رویشگاه‌های مختلف شناسایی و برای اسانس‌گیری استفاده شد. استخراج روغن اسانسی به روش تقطیر با آب (سیستم کلونجر) و ترکیب‌های ...
بیشتر
این تحقیق به‌منظور بررسی کمّیت و کیفیت روغن اسانسی گونه‌های آویشن (Thymus) در رویشگاه‌های طبیعی استان کردستان در سال 1389 انجام شد. برای انجام این تحقیق 6 گونه آویشن (T. daenensis، T. fedtschenkoi، T. pubescens، T. fallax، T. kotschyanus، T. transcaucasicus) در رویشگاه‌های مختلف شناسایی و برای اسانس‌گیری استفاده شد. استخراج روغن اسانسی به روش تقطیر با آب (سیستم کلونجر) و ترکیب‌های آن با سیستمهای گاز کروماتوگراف (GC) و گاز کروماتوگراف متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) شناسایی شدند. نتایج نشان داد که بیش از 30 ترکیب شیمیایی متفاوت در روغن اسانسی گونه‌های آویشن وجود دارند که تیمول، کارواکرول، ژرانیول، آلفا-ترپینئول و لینالول مهمترین ترکیب‌های گونه‌های مورد بررسی بودند. بازده روغن اسانسی T. fallax 3.05%، T. daenensis 2.53%، T. pubescens 2.38%، T. transcaucasicus 1.51%، T. fedtschenkoi 1.31% و گونه T. kotschyanus نیز 1.05% بود. مقدار تیمول در گونه‌های T. Fedtschenkoi، T. daenensis، T. pubescens و T. kotschyanus به‌ترتیب 70.6، 62.2، 27. و 1.5 درصد و مقدار کارواکرول در روغن اسانسی گونه‌های T. daenensis، T. fedtschenkoi و T. pubescens به‌ترتیب 4.8، 3.43 و 0.74 درصد بود.
مهدی متقی؛ پروین صالحی شانجانی؛ علی اشرف جعفری؛ مهدی میرزا؛ محمدرضا بی همتا
چکیده
در این مطالعه، صفات مورفولوژیک، فنولوژیک و مولکولی برای آنالیز تنوع در میان جمعیت‌های مختلف بابونه زاگرسی (Anthemis haussknechtii Boiss. & Reut.) شش استان مرکزی و غرب کشور، مورد استفاده قرار گرفتند. آنالیز تنوع صفات مورفولوژیک و فنولوژیک نشان داد که در میان جمعیت‌ها، همه صفات تحت ارزیابی دارای تفاوت معنی‌داری بودند. حداکثر ضرایب تنوع‌پذیری متعلق ...
بیشتر
در این مطالعه، صفات مورفولوژیک، فنولوژیک و مولکولی برای آنالیز تنوع در میان جمعیت‌های مختلف بابونه زاگرسی (Anthemis haussknechtii Boiss. & Reut.) شش استان مرکزی و غرب کشور، مورد استفاده قرار گرفتند. آنالیز تنوع صفات مورفولوژیک و فنولوژیک نشان داد که در میان جمعیت‌ها، همه صفات تحت ارزیابی دارای تفاوت معنی‌داری بودند. حداکثر ضرایب تنوع‌پذیری متعلق به درصد اسانس (45.76%)، تعداد ساقه گلده (38.76%) و قطر گل (32.86%) بود. در آنالیز ISSR، 6 آغازگر انتخابی، 55 نوار تولید کردند که 38 نوار (69.1%) چندشکل بودند. دامنه فاصله ژنتیکی میان جمعیت‌ها از 0.009 تا 0.439 بود. مطابق دندروگرام حاصل از UPGMA، در میزان شباهت 0.66، جمعیت‌ها به دو گروه اصلی تقسیم شدند. گروه‌بندی جمعیت‌ها براساس نشانگرهای مولکولی، مطابق گروه‌بندی جغرافیایی آنها بود. از میان جمعیت‌های مورد مطالعه، جمعیت ایلام برای مناطق گرمسیر با شرایط آبی مناسب، جمعیت‌های اردکان و خرم‌آباد برای بهره‌برداران تجاری و مراکز تحقیقاتی و جمعیت میبد برای کشت در مناطق خشک و نیمه‌خشک قابل توصیه می‌باشند. دامنه وسیع تنوع ژنتیکی مشاهده شده در این مطالعه می‌تواند به‌عنوان یک منبع ژنی در دسترس برای اصلاح بابونه از طریق برنامه‌های گزینش و دورگ‌گیری مورد توجه قرار گیرد. برنامه‌های مناسب به‌منظور حفظ این تنوع، برای استفاده در برنامه‌های اصلاحی آینده باید در نظر گرفته شوند.
فاطمه عسکری؛ مهدی میرزا؛ مهردخت نجف پور نوایی؛ شهلا احمدی
چکیده
هر دو گونه Centaurea pterocaula Trautv. و C. urvillei DC. subsp. deinacantha نوعی گل‌گندم هستند. هدف از این مطالعه تعیین ترکیب‌های شیمیایی در روغن‌های اسانسی گونه‌های مذکور برای استفاده در مواد غذایی، لوازم آرایشی- بهداشتی و دارویی بود. گیاهان C. urvillei و C. pterocaula در مرحله گلدهی از ارومیه (دره قاسملو) و زنجان در سال‌های 1389 و 1390 جمع‌آوری شدند. اندام‌های گیاه شامل ...
بیشتر
هر دو گونه Centaurea pterocaula Trautv. و C. urvillei DC. subsp. deinacantha نوعی گل‌گندم هستند. هدف از این مطالعه تعیین ترکیب‌های شیمیایی در روغن‌های اسانسی گونه‌های مذکور برای استفاده در مواد غذایی، لوازم آرایشی- بهداشتی و دارویی بود. گیاهان C. urvillei و C. pterocaula در مرحله گلدهی از ارومیه (دره قاسملو) و زنجان در سال‌های 1389 و 1390 جمع‌آوری شدند. اندام‌های گیاه شامل ساقه و برگ و گل‌آذین در آزمایشگاه خشک شدند و به ذرات ریزی تبدیل شدند. روغن‌های اسانس به روش تقطیر با آب بدست آمد و توسط GC-FID و GC/MS مورد تجزیه قرارگرفتند. بازده اسانس ساقه همراه برگ و گل‌آذین گونه C. pterocaula (براساس وزن خشک گیاه) به‌ترتیب 0.06% و 0.09% بود. بیشترین درصد ترکیب‌های اسانس ساقه همراه برگ و گل‌آذین به‌ترتیب جرماکرن‌دی (20.4% و 5.4%)، تیمول (10.6% و 8/3%)، سیپرن (3.5% و 11.5%)، اسپاتولنول (7.7% و 4.9%)، کاریوفیلن اکسید (6.8% و 13.4%) و ترانس-کاریوفیلن (4.9% و 8.1%) بودند. بازده اسانس ساقه همراه برگ و گل‌آذین C. urvillei (براساس وزن خشک گیاه)، به‌ترتیب 023/0%، 065/0% بود. بیشترین درصد ترکیب‌های اسانس ساقه همراه برگ، بنزیل بنزوات (38.7%)، کاریوفیلن اکسید (17.9%) و بتا-اودسمول (19.8%) بوده و بیشترین درصد ترکیب‌های اسانس گل‌آذین، کاریوفیلن اکسید (25.7%)، اسپاتولنول (14.8%) و اودسما-4(15)-7-دی ان-1-بتا-اُل (0/21%) بوده‌است.
شهلا احمدی؛ مهدی میرزا؛ فاطمه عسکری
چکیده
پونه‌سای اشترانکوهی (Nepeta elymaitica Bornm.) یکی از گونه‌های انحصاری جنس Nepeta در ایران است. این جنس دارای گونه‌های اسانس‌دار ارزشمندی است که تاکنون 79 گونه آن از ایران گزارش شده‌است که 39 گونه از آنها انحصاری ایران هستند. هدف از این مطالعه، شناسایی ترکیب‌های شیمیایی موجود در اسانس پونه‌سای اشترانکوهی (Nepeta elymaitica Bornm.) بود. بدین‌منظور این گیاه ...
بیشتر
پونه‌سای اشترانکوهی (Nepeta elymaitica Bornm.) یکی از گونه‌های انحصاری جنس Nepeta در ایران است. این جنس دارای گونه‌های اسانس‌دار ارزشمندی است که تاکنون 79 گونه آن از ایران گزارش شده‌است که 39 گونه از آنها انحصاری ایران هستند. هدف از این مطالعه، شناسایی ترکیب‌های شیمیایی موجود در اسانس پونه‌سای اشترانکوهی (Nepeta elymaitica Bornm.) بود. بدین‌منظور این گیاه در تیرماه 1393 از منطقه کمندان واقع در شهرستان ازنا جمع‌آوری گردید. سرشاخه‌های گلدار گیاه پس از خشک شدن در محیط آزمایشگاه به روش تقطیر با آب (Hydrodistillation) اسانس‌گیری شدند. ضمن محاسبه بازده اسانس ترکیب‌های تشکیل‌دهنده با استفاده از دستگاه‌های گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC-MS) و محاسبه شاخص بازداری مورد شناسایی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که بازده اسانس این گونه پونهسا نسبت به وزن خشک 95/0% است. 27 ترکیب در اسانس این گونه شناسایی شد که 8،1-سینئول (20.6%)، 4a-a،7-a،7a-a- نپتالاکتون (17.5%)، E-کاریوفیلن (15%)، ترپینن 4-اُل (6.2%) و لینالول (5.8%) ترکیب‌های عمده آن بودند.
عباس زارع‌زاده؛ علی میرحسینی؛ مهدی میرزا؛ زیبا جم‌زاد؛ محمدرضا عرب زاده
چکیده
آویشن کوهی (Thymus kotschyanus Boiss. & Hohen.) گیاهی دارویی، بوته‌ای و چندساله است که در برخی مناطق ایران ازجمله استان یزد به‌صورت خودرو رویش دارد. این تحقیق به‌منظور تعیین اکسشن(های) برتر آویشن کوهی کشت شده از لحاظ کمّیت و کیفیت اسانس در ایستگاه تحقیقات گیاهان دارویی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد به اجرا درآمد. بذرهای 19 اکسشن ...
بیشتر
آویشن کوهی (Thymus kotschyanus Boiss. & Hohen.) گیاهی دارویی، بوته‌ای و چندساله است که در برخی مناطق ایران ازجمله استان یزد به‌صورت خودرو رویش دارد. این تحقیق به‌منظور تعیین اکسشن(های) برتر آویشن کوهی کشت شده از لحاظ کمّیت و کیفیت اسانس در ایستگاه تحقیقات گیاهان دارویی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد به اجرا درآمد. بذرهای 19 اکسشن این گیاه جمع‌آوری شده از رویشگاه‌های طبیعی، در گلخانه کشت و نشاءهای حاصل به مزرعه منتقل شدند. در سال دوم سرشاخه‌های گیاه در مرحله 50% گلدهی برداشت و در سایه خشک گردیدند. اسانس‌گیری به روش تقطیر با آب انجام و پس از تعیین بازده اسانس اجزاء تشکیل‌دهنده اسانس شناسایی شدند. تجزیه خوشه‌ای براساس بازده ترکیب عمده تشکیل‌دهنده اسانس اکسشن‌ها را در سه گروه غنی از تیمول-پاراسیمن (TK2، TK6، TK13، TK16، TK18، TK19)، کارواکرول-تیمول (TK1، TK3، TK4، TK5، TK7، TK11، TK14، TK15، TK17) و ژرانیول-لینالول (TK8، TK9، TK10، TK12) را قرار داد. براساس نتایج این بررسی، اکسشن TK7 با منشأ استان آذربایجان‌غربی با 42/3% اسانس و میزان تولید اسانس 4/36 کیلوگرم در هر هکتار و 8/63% کارواکرول و اکسشن TK14 با منشأ استان تهران با 2/2% اسانس و میزان تولید اسانس 5/35 کیلوگرم در هر هکتار و 2/47% کارواکرول و تیمول و اکسشن TK5 با منشأ آذربایجان‌غربی با 4/2% اسانس و میزان تولید 3/38 کیلوگرم در هر هکتار اسانس و 57% تیمول و کارواکرول به‌عنوان اکسشن‌های برتر گونه Thymus kotschyanus معرفی شدند.
محمدامین سلطانی‌پور؛ سیدمحسن حسام‌زاده حجازی؛ پریسا جنوبی؛ مهدی میرزا
چکیده
گیاه مورخوش (Zhumeria majdae Rech. f. & Wendelbo)، گونه‌ای دارویی، انحصاری و در معرض انقراض است که از ارتفاع 520 تا 1450 متر از سطح دریا در شیب‌های بسیار تند صخره‌ها و کوهستان‌ها در جنوب کشور پراکنش دارد. این گونه در درمان ناراحتی‌های گوارشی مانند اسهال، نفخ، دل درد و ترشی معده، سوزش معده و سرماخوردگی کاربرد دارد و برگ تازه له شده برای بهبود ...
بیشتر
گیاه مورخوش (Zhumeria majdae Rech. f. & Wendelbo)، گونه‌ای دارویی، انحصاری و در معرض انقراض است که از ارتفاع 520 تا 1450 متر از سطح دریا در شیب‌های بسیار تند صخره‌ها و کوهستان‌ها در جنوب کشور پراکنش دارد. این گونه در درمان ناراحتی‌های گوارشی مانند اسهال، نفخ، دل درد و ترشی معده، سوزش معده و سرماخوردگی کاربرد دارد و برگ تازه له شده برای بهبود سردرد و التیام زخم و همچنین به‌عنوان خنکی مصرف می‌شود. به‌منظور بررسی تنوع اسانس در افراد جمعیت‌های گونه، اندام‌های هوایی پنج فرد (بوته) در مرحله گلدهی از یازده رویشگاه آن در استان هرمزگان جمع‌آوری و به روش تقطیر با آب توسط دستگاه طرح کلونجر طبق فارماکوپه بریتانیا برای مدت سه ساعت اسانس‌گیری شد. ترکیب‌های شیمیایی اسانس‌ها با استفاده از دستگاه‌های گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) شناسایی شدند. بازده خشک اسانس، هم در رویشگاه‌های مختلف و هم در افراد مختلف یک رویشگاه متفاوت بود. بیشترین بازده خشک اسانس در منطقه آبماه با میانگین 9/5% و کمترین آن در منطقه سیرمند با میانگین 9/1% بود. همچنین بیشترین بازده خشک اسانس در فرد دوم از منطقه آبماه با 9/7% و کمترین آن در فرد سوم در منطقه سیرمند با 9/0% بود. تعداد 25 ترکیب شیمیایی در اسانس برگ گیاه مورخوش در مرحله گلدهی در افراد مختلف رویشگاه‌های متفاوت شناسایی شد. مقایسه افراد داخل یک جمعیت نشان داد که افراد یک جمعیت در داشتن ترکیب‌های شیمیایی تنوع نشان می‌دهند. از میان ترکیب‌های شیمیایی موجود در اسانس 55 فرد مورد مطالعه، ترکیب‌های لینالول (۸/71%-۴/42%)، کامفور (9/40%-2/17%)، نرول (۷/5%-۴/0%) و بورنئول (9/4%-9/0%) به‌طور گسترده تنوع نشان دادند. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده‌های شیمیایی با نرم‌افزار PCA نشان داد که افراد جمعیت‌های مختلف گونه مورخوش در دو گروه قرار می‌گیرند. در گروه اول 12 فرد که درصد دو ترکیب اصلی لینالول و کامفور به هم نزدیک بود قرار گرفتند و 43 فرد بعدی در گروه دوم که درصد دو ترکیب اصلی یادشده از هم دور بود قرار گرفتند.
فاطمه سفیدکن؛ ریحانه طائب‌نیا؛ مهدی میرزا
چکیده
مرزه‌ها گیاهان یک‌ساله یا چندساله معطر از خانواده نعنا هستند که قسمت‌های سبز آنها به‌صورت خوراکی و اسانس آنها به فراوانی در صنایع غذایی و دارویی استفاده می‌شود. مرزه رشینگری (Satureja rechingeri Jamzad) یکی از گونه‌های انحصاری جنس مرزه در ایران است که در استان ایلام به‌صورت خودرو می‌روید. در این تحقیق به‌منظور زراعی کردن این گونه و بررسی ...
بیشتر
مرزه‌ها گیاهان یک‌ساله یا چندساله معطر از خانواده نعنا هستند که قسمت‌های سبز آنها به‌صورت خوراکی و اسانس آنها به فراوانی در صنایع غذایی و دارویی استفاده می‌شود. مرزه رشینگری (Satureja rechingeri Jamzad) یکی از گونه‌های انحصاری جنس مرزه در ایران است که در استان ایلام به‌صورت خودرو می‌روید. در این تحقیق به‌منظور زراعی کردن این گونه و بررسی کمّیت و کیفیت اسانس آن در حالت زراعی، ابتدا بذر شش توده از این گونه از رویشگاه‌های طبیعی در استان ایلام جمع‌آوری شده و در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی، در سه تکرار کشت شدند. به‌منظور بررسی و مقایسه کمّی و کیفی اسانس این توده‌ها، سرشاخه‌های گلدار آنها، طی سه سال متوالی پس از کشت جمع‌آوری شدند و پس از خشک‌شدن در محیط آزمایشگاه به روش تقطیر با آب مورد اسانس‌گیری قرار گرفتند. ضمن محاسبه بازده اسانس، ترکیب‌های تشکیل‌دهنده اسانس‌ها با استفاده از کروماتوگرافی گازی تجزیه‌ای (GC) و گاز کروماتوگراف متصل به طیف‌سنج جرمی (GS-MS) و محاسبه شاخص بازداری مورد اندازه‌گیری و شناسایی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که بازده اسانس چهار جمعیت از شش جمعیت مورد بررسی در سه سال پس از کشت دارای یک روند افزایشی بوده و در سال سوم به 8/4% تا 6% رسید. ترکیب عمده اسانس همه جمعیت‌ها در سه سال متوالی پس از کاشت، کارواکرول بود که بین 80% تا 88% اسانس را در گیاهان دو و سه ساله به خود اختصاص داد. براساس این نتایج و بهبود بازده اسانس در نمونه‌های کشت شده نسبت به نمونه‌های خودرو و همچنین حفظ کیفیت اسانس با توجه به مقدار بالای کارواکرول، می‌توان کشت و توسعه مرزه رشینگری را در شرایط زراعی محل اجرای تحقیق و شرایط مشابه توصیه کرد.
مهدی میرزا؛ ابراهیم شریفی عاشورآبادی؛ بهاره الهوردی ممقانی
چکیده
به‌منظور بررسی کمّی و کیفی اسانس گونه‌های مختلف آویشن (Thymus) تحقیقاتی طی سال‌های 1390-1389 در شرایط زراعی انجام شد. این آزمایش در قالب یکی از زیر طرح‌های پروژه ملی استخراج و تجزیه کمّی و کیفی اسانس گونه‌های مختلف آویشن در برخی از استان‌های کشور انجام شد. بدین منظور بذرهای تعداد 74 اکسشن در گلخانه کشت شدند. سپس نشاها به مزرعه تحقیقاتی باغ ...
بیشتر
به‌منظور بررسی کمّی و کیفی اسانس گونه‌های مختلف آویشن (Thymus) تحقیقاتی طی سال‌های 1390-1389 در شرایط زراعی انجام شد. این آزمایش در قالب یکی از زیر طرح‌های پروژه ملی استخراج و تجزیه کمّی و کیفی اسانس گونه‌های مختلف آویشن در برخی از استان‌های کشور انجام شد. بدین منظور بذرهای تعداد 74 اکسشن در گلخانه کشت شدند. سپس نشاها به مزرعه تحقیقاتی باغ گیاه‌شناسی ملی ایران منتقل شدند. سرشاخه‌های گلدار در زمان حدود50% گلدهی جمع‌آوری شد. سپس در آزمایشگاه در سایه خشک و آسیاب شد. استخراج اسانس از تمامی اکسشن‌ها به روش تقطیر با آب و توسط دستگاه طرح کلونجر (فارماکوپه بریتانیا) برای مدت سه ساعت انجام گردید. اسانس‌های بدست آمده با استفاده از دستگاه‌های گاز کروماتوگرافی GC و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف‌سنجی جرمی GC/MS آنالیز و ترکیب‌های شیمیایی آنها شناسایی شدند. طبق نتایج بدست‌آمده درصد اسانس بین 04/0% تا 2% متغیر بود. بالاترین بازده تولید اسانس سرشاخه گلدار ژنوتیپ‌های مورد مطالعه بر حسب وزن خشک متعلق به گونه‌های T. Kotschyanus (2%) از استان آذربایجان‌غربی، T. daenensis (92/1%) از استان لرستان و T. vulgaris (69/1%) از استان مرکزی بود. در بین ژنوتیپ‌های مورد بررسی چندین کموتایپ شامل لینالول، ژرانیول، آلفا-ترپینول، تیمول، کارواکرول و آلفا-ترپینیل استاتو ژرانیل استات شناسایی شدند. در طی دو سال بالاترین درصد ترکیب تیمول مربوط به گونه‌های T. daenensis از استان مرکزی با 6/76% و ترکیب کارواکرول مربوط به T. daenensis از استان سمنان با 9/82% و ژرانیول با 7/62% مربوط به T. lancifolius از استان فارس بود.
فرزانه بهادری؛ ابراهیم شریفی عاشورآبادی؛ مهدی میرزا؛ محمد متینی‌زاده؛ وحید عبدوسی
چکیده
برای ارزیابی برهم‌کنش قارچ‌های میکوریز آربسکولار و باکتری‌های ریزوسفری افزاینده رشد گیاه، بر جذب شماری از عناصر غذایی و عملکرد خشک آویشن دنایی (Thymus daenensis Celak)، آزمایشی به صورت فاکتوریل 3×2 با پایه بلوکهای کامل تصادفی با 6 تیمار و 3 تکرار در سال زراعی 91-1390 در مزرعه مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان سمنان ( در منطقه شهمیرزاد) ...
بیشتر
برای ارزیابی برهم‌کنش قارچ‌های میکوریز آربسکولار و باکتری‌های ریزوسفری افزاینده رشد گیاه، بر جذب شماری از عناصر غذایی و عملکرد خشک آویشن دنایی (Thymus daenensis Celak)، آزمایشی به صورت فاکتوریل 3×2 با پایه بلوکهای کامل تصادفی با 6 تیمار و 3 تکرار در سال زراعی 91-1390 در مزرعه مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان سمنان ( در منطقه شهمیرزاد) اجرا شد. تیمارهای بررسی شده شامل عامل قارچ میکوریز در دو سطح: 1- عدم تلقیح با قارچ میکوریز آربسکولار (NM) و 2- تلقیح با قارچ میکوریز آربسکولار گونه Glomus moseae (GM) و عامل باکتری افزاینده رشد در سه سطح شامل: 1- عدم تلقیح با باکتری (NB)، 2- تلقیح با باکتری Bacillus subtilis (BS) و 3- تلقیح با باکتری Pseudomonas fluorescens (PF) بودند. بر پایه نتایج بدست آمده، اندازه پتاسیم برگی و درصد کلونیزاسیون ریشه با کاربرد قارچ G. moseae در مقایسه با گیاهان شاهد افزایش چشمگیری نشان داد. افزایش معنی‌دار غلظت فسفر برگ نیز در تیمار با باکتری B. subtilis دیده شد. کاربرد همزمان قارچ میکوریز G. moseae و باکتری P. fluorescens اثرات آنتاگونیستی مشهودی را نشان داد و سبب کاهش جذب عناصر نسبت به تیمارهای دیگر گردید و در پی آن کاهش معنی‌دار عملکرد خشک آویشن دنایی دیده شد. اثربخش‌ترین تیمار وابسته به کاربرد همزمان G. moseae و B. subtilis بود که سبب افزایش چشمگیر در میزان جذب عناصر NPK و عملکرد خشک گیاه نسبت به کاربرد هر کدام از دو میکروارگانیسم به تنهایی و همچنین گیاهان شاهد گردید. در مجموع نتایج این مطالعه نشان داد که همیاری اثربخش قارچ میکوریز G. moseae و باکتری B.subtilis نقش سودمندی در تولید ارگانیک و پایدار گیاه آویشن دنایی دارد.
مریم پیوندی؛ هانیه پرنده؛ مهدی میرزا
چکیده
ریحان (Ocimum basilicum L.) گیاهی علفی از تیره نعناعیان است. اسانس‌های ریحان در صنایع مختلف غذایی، دارویی و بهداشتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در تحقیق حاضر تأثیر غلظت‌های مختلف نانو کود کلات آهن (Kg.ha-15، 3، 1) و کود کلات آهن (Kg.ha-1 5/7، 5/4، 5/1) بر کمّیت و کیفیت اسانس این گیاهمورد بررسی و شناسایی قرار گرفت. آزمایش در مزرعه‌ای واقع در ساوه و در طرح ...
بیشتر
ریحان (Ocimum basilicum L.) گیاهی علفی از تیره نعناعیان است. اسانس‌های ریحان در صنایع مختلف غذایی، دارویی و بهداشتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در تحقیق حاضر تأثیر غلظت‌های مختلف نانو کود کلات آهن (Kg.ha-15، 3، 1) و کود کلات آهن (Kg.ha-1 5/7، 5/4، 5/1) بر کمّیت و کیفیت اسانس این گیاهمورد بررسی و شناسایی قرار گرفت. آزمایش در مزرعه‌ای واقع در ساوه و در طرح بلوکهای کاملاً تصادفی با 4 تکرار انجام شد. پس از جمع‌آوری سرشاخه‌های گلدار گیاه ریحان اسانس آن به روش تقطیر با آب مورد استخراج قرار گرفت. سپس ترکیب‌های موجود در اسانس با استفاده از دستگاه‌های گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) جداسازی و شناسایی گردیدند. نتایج بدست آمده وجود 16 ترکیب را در اسانس گیاه نشان داد. ترکیب‌های غالب اسانس به‌ترتیب شامل متیل کاویکل (37%)، ژرانیال (26%)، نرال (21%) و کاریوفیلن اکسید (5/3%) بود. در میان تیمارهای مختلف، تفاوت در میانگین مقدار 10 ترکیب معنی‌دار بود. میانگین درصد اسانس در همه نمونه‌های تحت تیمار آهن و نانو آهن بیش از شاهد بود.
مجید دشتی؛ مهدی میرزا؛ محمد کافی؛ حسین توکلی
چکیده
به‌منظور مطالعه تأثیر تنش کمبود آب بر عملکرد کمّی و ترکیب‌های اسانس گیاه دارویی نوروزک (Salvia leriifolia Benth.) آزمایشی در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی انجام شد. تیمارهای مختلف آبیاری براساس میزان تبخیر و تعرق واقعی در 4 سطح به میزان 100% (آبیاری کامل)، 6/66% (تنش متوسط)، 3/33% (تنش شدید) و بدون آبیاری (شاهد) در قالب طرح بلوک کامل ...
بیشتر
به‌منظور مطالعه تأثیر تنش کمبود آب بر عملکرد کمّی و ترکیب‌های اسانس گیاه دارویی نوروزک (Salvia leriifolia Benth.) آزمایشی در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی انجام شد. تیمارهای مختلف آبیاری براساس میزان تبخیر و تعرق واقعی در 4 سطح به میزان 100% (آبیاری کامل)، 6/66% (تنش متوسط)، 3/33% (تنش شدید) و بدون آبیاری (شاهد) در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار اعمال گردید. نتایج نشان دادند که درصد اسانس برگهای سبز و ساقه گل‌دهنده در تیمارهای تنش شدید و بدون آبیاری به‌طور معنی‌داری (05/0≥p) بیشتر از تیمار آبیاری کامل بود. بالاترین عملکرد ماده خشک برگ و ساقه گل‌دهنده در تیمار آبیاری کامل و کمترین مقدار آن در تیمار شاهد مشاهده شد. تنش آب عملکرد اسانس برگ و ساقه گل‌دهنده را به‌طور معنی‌داری کاهش داد، اما عملکرد اسانس تحت تأثیر تنش آبی متوسط قرار نگرفت. نتایج همچنین نشان دادند که ترکیب‌های اصلی اسانس در کلیه سطوح تنش کمبود آب شامل 8،1-سینئول، بتا-پینن و بورنئول بودند که در مجموع نزدیک به 50% از کل اجزای اسانس برگهای سبز را در تیمار آبیاری کامل شامل شدند. با افزایش شدت تنش آب، میزان این ترکیب‌ها به‌تدریج در اسانس افزایش یافته، به‌طوری که در تیمار بدون آبیاری، ترکیب‌های فوق به‌ترتیب به میزان 1/21، 7 و 3/15 درصد در برگهای سبز، و 39، 12 و 55 درصد در ساقه گل‌دهنده در مقایسه با تیمار آبیاری کامل افزایش یافته و ترکیب‌های سدرن-13-اُل و دلتا-کادینن در تیمار بدون آبیاری به‌ترتیب به میزان 5/58% و 46% در برگهای سبز و 52% و 14% در ساقه گل‌دهنده کاهش نشان دادند.
مرتضی یوسفی؛ وحیده ناظری؛ مهدی میرزا
چکیده
در این پژوهش به‌منظور بررسی تأثیر برخی از عوامل محیطی بر کمّیت و کیفیت اسانس گیاه نوروزک (Salvia leriifolia Benth.)، دوازده جمعیت از این گیاه از مناطق مختلف رویشگاهی آن جمع‌آوری شد. اسانس‌گیری به روش تقطیر با آب توسط دستگاه کلونجر طبق فارموکوپه بریتانیا از سرشاخه‌های گلدار خشک شده انجام شد. ترکیب‌های شیمیایی اسانس‌ها با استفاده از دستگاه‌های ...
بیشتر
در این پژوهش به‌منظور بررسی تأثیر برخی از عوامل محیطی بر کمّیت و کیفیت اسانس گیاه نوروزک (Salvia leriifolia Benth.)، دوازده جمعیت از این گیاه از مناطق مختلف رویشگاهی آن جمع‌آوری شد. اسانس‌گیری به روش تقطیر با آب توسط دستگاه کلونجر طبق فارموکوپه بریتانیا از سرشاخه‌های گلدار خشک شده انجام شد. ترکیب‌های شیمیایی اسانس‌ها با استفاده از دستگاه‌های گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگراف متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) جداسازی، شناسایی و تعیین مقدار گردیدند. به‌منظور بررسی اثر برخی عوامل محیطی بر میزان اسانس و ترکیب‌های اصلی سازنده تیپ‌های شیمیایی از تجزیه همبستگی کانونیک توسط نرم‌افزار آماری SAS v. 9.1 استفاده شد. نتایج حاصل نشان داد که میانگین بازده اسانس 5/1-7/0 درصد به‌ترتیب مربوط به جمعیت طبس سبزوار و بجستان بود. در مجموع، در اسانس‌های مورد مطالعه 22 ترکیب شناسایی شد که از میان این ترکیب‌ها سه ترکیب جونیپر کامفور (9/39-12%)، 1،8-سینئول (21-6/3%)، بتا-پینن (1/18-7/8%) و آلفا-پینن (10-4/4%) در میان جمعیت‌های مختلف از غلظت بالایی برخوردار بودند. تجزیه همبستگی چندگانه بین 8 ترکیب شیمیایی و 9 عامل محیطی نشان داد که شش متغیر اول کانونیک دارای همبستگی کانونیک قابل توجه و معنی‌دار بودند. ضرایب همبستگی کانونیک اولین متغیر نشان داد که میزان بالای آلفا-پینن و بتا-پینن و درصد کم دلتا-کادینول با مقدار کم کلسیم و پتاسیم خاک رابطه مستقیم و مثبتی دارند. به عبارت دیگر، کاشت گیاه نوروزک در خاک‌های غنی از کلسیم و پتاسیم باعث افزایش دلتا-کادینول موجود در اسانس شده و در عین حال میزان آلفا-پینن و بتا-پینن موجود در اسانس را کاهش می‌دهد.
فاطمه عسکری؛ ابراهیم شریفی عاشورآبادی؛ مهدی میرزا؛ مریم تیموری؛ المیرا احسانی
چکیده
به‌منظور بررسی تأثیر محل جمع‌آوری گیاه آویشن (Thymus pubescens Boiss. & Kotschy ex Celak) و غلظت اسانس حاصل از آن بر اثرات ضدمیکروبی بر علیه تعدادی از میکروارگانیسم‌ها، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در چهار تکرار انجام شد. در این آزمایش، محل جمع‌آوری گیاه در 6 سطح، رقت اسانس در 3 سطح و مقایسه آنها با آنتی‌بیوتیک‌های سفتی‌زوکسیم ...
بیشتر
به‌منظور بررسی تأثیر محل جمع‌آوری گیاه آویشن (Thymus pubescens Boiss. & Kotschy ex Celak) و غلظت اسانس حاصل از آن بر اثرات ضدمیکروبی بر علیه تعدادی از میکروارگانیسم‌ها، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در چهار تکرار انجام شد. در این آزمایش، محل جمع‌آوری گیاه در 6 سطح، رقت اسانس در 3 سطح و مقایسه آنها با آنتی‌بیوتیک‌های سفتی‌زوکسیم و سیپروفلوکسازین و میکروارگانیسم‌های مورد بررسی نیز در 5 سطح شامل Bacillus subtilis، Staphylococcus aureus، Escherichia coli، Pseudomonas aeroginosa و Candida albicans بود. ابتدا بذرهای این گونه از رویشگاه‌های مختلف جمع‌آوری و در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور کشت گردید. سرشاخه‌های گلدار نمونه‌ها با روش تقطیر با آب مقطر اسانس‌گیری شدند. به‌منظور شناسایی ترکیب‌های اسانس از دستگاه‌های GC و GC/MS استفاده شد. بازده اسانس نمونه‌های مختلف بین 39/0% تا 83/0% (وزنی-وزنی) بود. بیشترین ترکیب‌های شیمیایی اسانس آذربایجان‌غربی شامل ترانس-کاریوفیلن (26%) و کامفور (2/24%)، اسانس تهران شامل ژرانیال (9/30%) و ژرانیل‌استات (9/23%)، اسانس زنجان شامل لینالول (5/23%) و 1،8-سینئول (2/22%)، اسانس قزوین شامل تیمول (3/30%) و کارواکرول (2/30%)، اسانس کردستان شامل لینالول (2/17%) و ژرانیل‌استات (7/12%) و اسانس گیلان شامل آلفا-ترپینئول (3/31%) و ژرانیول (2/11%) بود. نتایج حاصل از تجزیه واریانس قطر هاله عدم رشد نشان داد که اثر محل جمع‌آوری، نوع میکروارگانیسم، رقت اسانس و اثر متقابل آنها در سطح 5% معنی‌دار بود. مقایسه میانگین اثر متقابل محل جمع‌آوری، نوع میکروارگانیسم و رقت اسانس نشان داد که بیشترین قطر هاله عدم رشد، معادل 5/35 میلی‌متر مربوط به اسانس با منشأ بذر آذربایجان‌غربی، آنتی‌بیوتیک سیپروفلوکسازین بر روی باکتری باسیلوس‌سوبتیلیس و کمترین قطر هاله عدم رشد نیز معادل 8 میلی‌متر مربوط به اسانس آذربایجان‌غربی با رقت یک پنجاهم بر روی باکتری سودوموناس آئروژینوزا بود. نتایج حاصل از بررسی MIC و MBC نشان داد که اسانس با منشأ بذر تهران و با منشأ بذر کردستان به‌ترتیب بیشترین و کمترین اثر ضدمیکروبی را داشت.
علی محمدیان؛ رضا کرمیان؛ مهدی میرزا؛ علی سپهوند
چکیده
جنس آویشن (Thymus) یکی از جنس‌های مهم خانواده نعنا (Lamiaceae) بوده که متعلق به زیر خانواده Nepetoideae است. در این پژوهش رابطه بین ارتفاع از سطح دریا و برخی خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک به‌عنوان فاکتورهای مهم و اثرگذار بر مقادیر کمّی و کیفی اسانس گونه Thymus fallax Fisch.et C.A. Mey. در رویشگاه‌های طبیعی آن در استان لرستان مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور ابتدا ...
بیشتر
جنس آویشن (Thymus) یکی از جنس‌های مهم خانواده نعنا (Lamiaceae) بوده که متعلق به زیر خانواده Nepetoideae است. در این پژوهش رابطه بین ارتفاع از سطح دریا و برخی خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک به‌عنوان فاکتورهای مهم و اثرگذار بر مقادیر کمّی و کیفی اسانس گونه Thymus fallax Fisch.et C.A. Mey. در رویشگاه‌های طبیعی آن در استان لرستان مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور ابتدا چهار رویشگاه طبیعی این گونه (زاغه، الشتر، رازان و ریمله) با ارتفاع‌های مختلف از سطح دریا مشخص شد. پس از تهیه نمونه از سرشاخه‌های گلدار گونه مذکور، استخراج اسانس به روش تقطیر با آب با دستگاه کلونجر انجام گردید. سپس برای تعیین ترکیب‌های تشکیل‌دهنده اسانس از دستگاه GC و GC/MS استفاده گردید. تجزیه و تحلیل داده‌های بدست آمده با نرم‌افزار SPSS و مقایسه میانگین تیمارها با آزمون چنددامنه‌ای دانکن انجام شد. نتایج بدست آمده نشان داد که رویشگاه ریمله با 8/2% بیشترین مقدار اسانس را در مقایسه با سایر رویشگاه‌ها داشت. ترکیب‌های عمده موجود در اسانس گونه مورد بررسی کارواکرول، تیمول، گاما-ترپینن، پارا-سیمن، کامفن و ژرانیول تعیین گردید. با افزایش ارتفاع از سطح دریا درصد ترکیب‌هایی مانند کارواکرول و تیمول در اسانس افزایش معنی‌داری داشت. همچنین نتایج نشان می‌دهد که برخی خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک رویشگاه‌های مورد بررسی با ترکیب‌های موجود در اسانس همبستگی معنی‌داری دارند که بر این اساس مدل رگرسیون خطی نیز بدست آمد.
عباس زارع‌زاده؛ علی میرحسینی؛ مهدی میرزا؛ محمدرضا عربزاده
چکیده
اسانس آویشن (Thymus spp) با دارا بودن ترکیب‌های باارزشی همانند تیمول و کارواکرول از جایگاه ویژه‌ای برخوردار می‌باشد. در این تحقیق سرشاخه‌های گلدار اکسشن‌های گونه‌های مختلف آویشن کشت شده در ایستگاه تحقیقات گیاهان دارویی استان یزد واقع در گردفرامرز شهر شاهدیه، برداشت و پس از خشک کردن در سایه به روش تقطیر با آب اسانس‌گیری شد. بازدهی ...
بیشتر
اسانس آویشن (Thymus spp) با دارا بودن ترکیب‌های باارزشی همانند تیمول و کارواکرول از جایگاه ویژه‌ای برخوردار می‌باشد. در این تحقیق سرشاخه‌های گلدار اکسشن‌های گونه‌های مختلف آویشن کشت شده در ایستگاه تحقیقات گیاهان دارویی استان یزد واقع در گردفرامرز شهر شاهدیه، برداشت و پس از خشک کردن در سایه به روش تقطیر با آب اسانس‌گیری شد. بازدهی اسانس براساس وزن خشک گیاه تعیین شد و بعد به‌وسیله کروماتوگرافی گازی و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف‌سنجی جرمی تجزیه و شناسایی ترکیب‌ها انجام شد. از 74 اکسشن کشت شده در سال دوم (1389) از نظر بازده اسانس بیشترین درصد اسانس گیاه مربوط به اکسشن‌های CFTNJI (17/4%)، ZSELP (4%)، Q (72/3%)، NJICFT (71/3%) و XDRMKO (54/3%) و کمترین آن مربوط به اکسشن BHUZSE با 66/0% اسانس بود. از نظر میزان تولید اسانس در هکتار اکسشن‌های XDRVGY (kg/ha5/87)، NJICFT (kg/ha42/45)، ZSECFT (kg/ha86/40) و BHUMKO (kg/ha31/38) به‌ترتیب بیشترین میزان اسانس و کمترین مقدار آن به اکسشن CFTMKO با 9/0 کیلوگرم در هکتار تعلق داشت. پاراسیمن، 1،8-سینئول، گاما-ترپینن، بورنئول، تیمول، کارواکرول، ژرانیول، لیمونن، ژرانیل استات، ترپینول، لینالول و کاریوفیلن به‌ترتیب 4/28%، 7/31%، 4/20%، 3/29%، 1/71%، 4/81%، 77%، 4/28%، 6/38%، 6/55%، 81% و20% مربوط به اکسشن‌های NJIBHU، VGYCFT، MKOMKO، CFTCFT، ZSEQ، NJICFT، CFTQ، MKOQ، CFTZSE، NJIBHU، ZSELP، VGYMKO و CFTCFT می‌باشد. در سال سوم (1390) از نظر بازده اسانس بیشترین درصد اسانس گیاه مربوط به اکسشن‌های Q (07/4%)، CFTVGY (7/3 %)، MKOVGY (63/3%)، ZSEQ (45/3%) و ZSELP (43/3%) و کمترین آن مربوط به اکسشن VGYMKO با 62/0 درصد اسانس بود. از نظر میزان تولید اسانس در هکتار اکسشن‌های BHUVGY (kg/ha9/74)، XDRVGY (kg/ha9/60)، XDRLP (kg/ha78/51)، CFT (kg/ha21/49) و Q (kg/ha11/46) به‌ترتیب بیشترین میزان اسانس و کمترین مقدار آن به اکسشن BHUZSE با 36/2 کیلوگرم در هکتار تعلق داشت. به‌طور کلی با در نظر گرفتن بازده اسانس، میزان تولید و ترکیب‌های اسانس اکسشن NJICFT (T. transcaspicus) با منشأ استان یزد و با 71/3% اسانس و عملکرد 42/45 کیلوگرم اسانس در هر هکتار و با 5/81% کارواکرول و اکسشن ZSEQ (T. daenensis) با منشأ استان مرکزی و با 45/3% اسانس و عملکرد 15/37 کیلوگرم در هر هکتار و با 73% تیمول و اکسشن XDRVGY (T. vulgaris) با منشأ استان مرکزی و با بازده اسانس 75/2% و میزان تولید 5/78 کیلوگرم در هکتار و میزان 8/45% تیمول به‌عنوان اکسشن‌های برتر معرفی می‌شوند.
مهدی میرزا؛ مهردخت نجف‌پور نوایی؛ زهرا بهراد
چکیده
در این مطالعه آنالیز اسانس بذر و برگ گونه انحصاری Heracleum anisactis Boiss. & Hohen. گزارش شده‌است. این گیاه از مناطق کوهستانی گاجره به دیزین و از سه ارتفاع 2100 متر، 2600 متر و 3200 متری جمع‌آوری گردید و با روش تقطیر با آب اسانس‌گیری شد. برای شناسایی ترکیب‌های اسانس از دستگاه‌های گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگراف متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) استفاده ...
بیشتر
در این مطالعه آنالیز اسانس بذر و برگ گونه انحصاری Heracleum anisactis Boiss. & Hohen. گزارش شده‌است. این گیاه از مناطق کوهستانی گاجره به دیزین و از سه ارتفاع 2100 متر، 2600 متر و 3200 متری جمع‌آوری گردید و با روش تقطیر با آب اسانس‌گیری شد. برای شناسایی ترکیب‌های اسانس از دستگاه‌های گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگراف متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) استفاده گردید. 20 ترکیب در اسانس و 22 ترکیب در اسانس بذر شناسایی شد. مهمترین ترکیب‌های تشکیل‌دهنده اسانس‌ها در برگ به‌ترتیب در ارتفاعات 2100، 2600 و 3200 متری اکتیلاستات (Octyl acetate) (9/66%، 4/67% و 3/69%)، اکتیل بوتیرات (Octyl butyrate) (7/3%، 5/3% و 6/5%) و هگزیلایزوبوتیرات (Hexyl isobutyrate) (3/3%، 8/3% و 5/4%) بود. در بذر ترکیب اسانس‌ها به‌ترتیب در ارتفاعات 2100، 2600 و 3200 متری اکتیلاستات (Octyl acetate) (4/69%، 4/72% و 5/76%) و هگزیلبوتیرات (Hexyl butyrate) (2/3%، 8/4% و 2/6%) بود. در مورد اسانس این گونه تاکنون گزارشی منتشر نشدهاست.
گلمحمد گریوانی؛ ابراهیم شریفی عاشورآبادی؛ صفر صفری؛ مهدی میرزا
چکیده
به‌منظور بررسی تأثیر کشت و اهلی کردن دو گونه از جنس آویشن (Thymus L.)در اکوسیستم‌های زراعی در استان خراسان شمالی، آزمایشی در سال‌های 88-1384، در مزرعه ایستگاه تحقیقاتی کهنه‌کند بجنورد انجام گردید. این دو گونه شامل گونه بومی آویشن خراسانی (Thymus transcaspicus) و گونه آویشن باغی (Thymus vulgaris) بود. تیمارهای مورد بررسی شامل مراحل مختلف برداشت بود. هر کدام ...
بیشتر
به‌منظور بررسی تأثیر کشت و اهلی کردن دو گونه از جنس آویشن (Thymus L.)در اکوسیستم‌های زراعی در استان خراسان شمالی، آزمایشی در سال‌های 88-1384، در مزرعه ایستگاه تحقیقاتی کهنه‌کند بجنورد انجام گردید. این دو گونه شامل گونه بومی آویشن خراسانی (Thymus transcaspicus) و گونه آویشن باغی (Thymus vulgaris) بود. تیمارهای مورد بررسی شامل مراحل مختلف برداشت بود. هر کدام از گونه‌ها، در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار آزمون شدند. نتایج سال‌های آزمایش برای هر کدام از گونه‌ها جداگانه و به‌صورت تجزیه مرکب مورد آزمون قرار گرفت. براساس یافته‌های این پژوهش، تعداد و ترتیب میزان درصد ترکیب‌های اصلی در هر دو گونه آویشن (T. transcaspicus و T. vulgaris) تفاوت چندانی نداشت. در هر دو گونه آویشن کمّیت‌های اندازه‌گیری شده تحت تأثیر مراحل مختلف برداشت در هر دو سال قرار گرفتند و بیشترین وزن خشک اندام در هر دو گونه، مربوط به مرحله‌ی انتهای گلدهی در هر دو سال آزمایش بود. مراحل مختلف برداشت بر ترکیب موجود در اسانس اندام هوایی در هر دو گونه آویشن در هر دو سال در مراحل مختلف تأثیرات متفاوتی داشتند. با این حال روند عملکردهای کمّی به‌ویژه عملکرد اسانس به‌عنوان عملکرد اقتصادی در هر دو گونه به این صورت بود که مرحله اواسط گلدهی در سال سوم از نظر برداشت اقتصادی بیشتر، مناسبتر به نظر می‌رسد. چون بیشترین عملکرد اسانس در هر دو گونه، در اواسط مرحله گلدهی سال سوم، بیشترین بازدهی را نشان داد. ضمن اینکه عملکرد اسانس گونه T. vulgaris به‌مراتب بیشتر از گونه آویشن T. transcaspicus بود.
