اثر ارتفاع از سطح دریا و خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک بر مواد مؤثره گیاه آویشن (Thymus fallax Fisch.et C.A. Mey.) در رویشگاه‌های طبیعی لرستان

محمدیان, علی; کرمیان, رضا; میرزا, مهدی; سپهوند, علی

doi:10.22092/ijmapr.2014.9832

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ کارشناس ارشد، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان لرستان

² دانشیار، بخش تحقیقات گیاهان دارویی و محصولات فرعی، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

https://doi.org/10.22092/ijmapr.2014.9832

چکیده

جنس آویشن (Thymus) یکی از جنس‌های مهم خانواده نعنا (Lamiaceae) بوده که متعلق به زیر خانواده Nepetoideae است. در این پژوهش رابطه بین ارتفاع از سطح دریا و برخی خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک به‌عنوان فاکتورهای مهم و اثرگذار بر مقادیر کمّی و کیفی اسانس گونه Thymus fallax Fisch.et C.A. Mey. در رویشگاه‌های طبیعی آن در استان لرستان مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور ابتدا چهار رویشگاه طبیعی این گونه (زاغه، الشتر، رازان و ریمله) با ارتفاع‌های مختلف از سطح دریا مشخص شد. پس از تهیه نمونه از سرشاخه‌های گلدار گونه مذکور، استخراج اسانس به روش تقطیر با آب با دستگاه کلونجر انجام گردید. سپس برای تعیین ترکیب‌های تشکیل‌دهنده اسانس از دستگاه GC و GC/MS استفاده گردید. تجزیه و تحلیل داده‌های بدست آمده با نرم‌افزار SPSS و مقایسه میانگین تیمارها با آزمون چنددامنه‌ای دانکن انجام شد. نتایج بدست آمده نشان داد که رویشگاه ریمله با 8/2% بیشترین مقدار اسانس را در مقایسه با سایر رویشگاه‌ها داشت. ترکیب‌های عمده موجود در اسانس گونه مورد بررسی کارواکرول، تیمول، گاما-ترپینن، پارا-سیمن، کامفن و ژرانیول تعیین گردید. با افزایش ارتفاع از سطح دریا درصد ترکیب‌هایی مانند کارواکرول و تیمول در اسانس افزایش معنی‌داری داشت. همچنین نتایج نشان می‌دهد که برخی خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک رویشگاه‌های مورد بررسی با ترکیب‌های موجود در اسانس همبستگی معنی‌داری دارند که بر این اساس مدل رگرسیون خطی نیز بدست آمد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

- امیدبیگی، ر.، 1374. تولید و فرآوری گیاهان دارویی (جلد 1). انتشارات فکر روز، 283 صفحه.

- امیدبیگی، ر.، 1379. تولید و فرآوری گیاهان دارویی (جلد 2). انتشارات آستان قدس رضوی،424 صفحه.

- جمزاد، ز.، 1388. آویشن‌ها و مرزه‌های ایران. انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 171 صفحه.

- کوچکی، ع. و حسینی، م.ر.،1374. بوم‌شناختی کشاورزی (ترجمه). انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد، 164 صفحه.

- محمدیان، ع.، 1388. گزارش نهایی طرح بررسی خصوصیات رویشگاه و پراکنش جنس تیموس در استان لرستان. انتشارات مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان لرستان، 95 صفحه.

- نقدی بادی، ح.ع. و مکی‌زاده تفتی، م.، 1382. مروری بر گیاه آویشن (Thymus vulgaris). گیاهان دارویی، 2(7): 12-1.

- Adams, R.P., 2002. Identification of Essential Oil Components by Gas Chromatography/Mass Spectrometry. Allured Publishing Corporation, Carol stream, USA, 804p.

- Barazandeh, M.M., 2004. Essential oil composition of Thymus fallax Fisch.et C.A. Mey. from Iran. Journal of Essential Oil Research, 16(2): 101-102.

- Goze, I., Alim, A., Cetinus, S.A., Durmus, N., Vural, N. and Murat, H., 2009. Chemical composition and antioxidant, antimicrobial, antispasmodic activities of the essential of Thymus fallax Fisch. Mey. Journal of Medicinal Plant Research, 3(3): 174-178.

- Habibi, H., Mazaheri, D., Majnoon Hosseini, N., Chaeechi, M.R., Fakhr-Tabatabaee, M. and Bigdeli, M., 2007. Effect of altitude on essential oil and components in wild thyme (Thymus kotschyanus Boiss.) Taleghan region. Pajouhesh and Sazandegi, 73: 2-10.

- Morales, R., 2002. The history, botany and taxonomy of the genus Thymus: 1-43. In: Stahl-Biskup, E. and Saez, F., (Eds.). Thyme: The Genus Thymus. CRC Press, 346p.

- Rustaiyan, A., Masoudi, S. and Monfared, A., 2000. Volatile constituents of three Thymus species grown wild in Iran. Planta medica, 66(2): 197-198.

-Tumen, G., Yildiz, B., Kirimer, N., Kurkcuoglu, M. and Base, K.H.C., 1999. Composition of the essential oil of Thymus fallax Fisch. et Mey.
from Turkey. Journal of Essential Oil Research, 11: 489-490.

تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران

اثر ارتفاع از سطح دریا و خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک بر مواد مؤثره گیاه آویشن (Thymus fallax Fisch.et C.A. Mey.) در رویشگاه‌های طبیعی لرستان

مراجع

مراجع

دوره 30، شماره 4 - شماره پیاپی 66
مهر 1393
صفحه 519-528

اثر ارتفاع از سطح دریا و خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک بر مواد مؤثره گیاه آویشن (Thymus fallax Fisch.et C.A. Mey.) در رویشگاه‌های طبیعی لرستان

مراجع

مراجع

دوره 30، شماره 4 - شماره پیاپی 66مهر 1393صفحه 519-528

دوره 30، شماره 4 - شماره پیاپی 66
مهر 1393
صفحه 519-528