بررسی ترکیب‌های شیمیایی و اثرات ضدمیکروبی اسانس اکوتیپ‌های آویشن (Thymus pubescens Boiss. & Kotschy ex Celak) از مناطق مختلف

عسکری, فاطمه; شریفی عاشورآبادی, ابراهیم; میرزا, مهدی; تیموری, مریم; احسانی, المیرا

doi:10.22092/ijmapr.2014.10713

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ مربی، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

² دانشیار، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

³ مربی پژوهشی، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

⁴ کارشناس، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

https://doi.org/10.22092/ijmapr.2014.10713

چکیده

به‌منظور بررسی تأثیر محل جمع‌آوری گیاه آویشن (Thymus pubescens Boiss. & Kotschy ex Celak) و غلظت اسانس حاصل از آن بر اثرات ضدمیکروبی بر علیه تعدادی از میکروارگانیسم‌ها، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در چهار تکرار انجام شد. در این آزمایش، محل جمع‌آوری گیاه در 6 سطح، رقت اسانس در 3 سطح و مقایسه آنها با آنتی‌بیوتیک‌های سفتی‌زوکسیم و سیپروفلوکسازین و میکروارگانیسم‌های مورد بررسی نیز در 5 سطح شامل Bacillus subtilis، Staphylococcus aureus، Escherichia coli، Pseudomonas aeroginosa و Candida albicans بود. ابتدا بذرهای این گونه از رویشگاه‌های مختلف جمع‌آوری و در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور کشت گردید. سرشاخه‌های گلدار نمونه‌ها با روش تقطیر با آب مقطر اسانس‌گیری شدند. به‌منظور شناسایی ترکیب‌های اسانس از دستگاه‌های GC و GC/MS استفاده شد. بازده اسانس نمونه‌های مختلف بین 39/0% تا 83/0% (وزنی-وزنی) بود. بیشترین ترکیب‌های شیمیایی اسانس آذربایجان‌غربی شامل ترانس-کاریوفیلن (26%) و کامفور (2/24%)، اسانس تهران شامل ژرانیال (9/30%) و ژرانیل‌استات (9/23%)، اسانس زنجان شامل لینالول (5/23%) و 1،8-سینئول (2/22%)،‌ اسانس قزوین شامل تیمول (3/30%) و کارواکرول (2/30%)، اسانس کردستان شامل لینالول (2/17%) و ژرانیل‌استات (7/12%) و اسانس گیلان شامل آلفا-ترپینئول (3/31%) و ژرانیول (2/11%) بود. نتایج حاصل از تجزیه واریانس قطر هاله عدم رشد نشان داد که اثر محل جمع‌آوری، نوع میکروارگانیسم، رقت اسانس و اثر متقابل آنها در سطح 5% معنی‌دار بود. مقایسه میانگین اثر متقابل محل جمع‌آوری، نوع میکروارگانیسم و رقت اسانس نشان داد که بیشترین قطر هاله عدم رشد، معادل 5/35 میلی‌متر مربوط به اسانس با منشأ بذر آذربایجان‌غربی، آنتی‌بیوتیک سیپروفلوکسازین بر روی باکتری باسیلوس‌سوبتیلیس و کمترین قطر هاله عدم رشد نیز معادل 8 میلی‌متر مربوط به اسانس آذربایجان‌غربی با رقت یک پنجاهم بر روی باکتری سودوموناس آئروژینوزا بود. نتایج حاصل از بررسی MIC و MBC نشان داد که اسانس با منشأ بذر تهران و با منشأ‌ بذر کردستان به‌ترتیب بیشترین و کمترین اثر ضدمیکروبی را داشت.

کلیدواژه‌ها

مراجع

- جم‌زاد، ز.، 1388. آویشن‌ها و مرزه‌های ایران. انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، 171صفحه.

- رسولی، ب.، 1377. بررسی اثرات ضدمیکروبی آویشن و سنبله‌ای ارغوانی از تیره نعناع، سماق و بنه از تیره پسته به روش
In vitro. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه ارومیه.

- عسکری، ف.، سفیدکن، ف. و رضایی، م.ب.، 1381. بررسی تغییرات کیفی و کمّی اسانس Thymus pubescens Boiss. Et Kotschy ex Celark در چند نقطه رویشی دره لار. تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، 12: 127-87.

- عسکری، ف.، سفیدکن، ف. و میرزا، م.، 1382. مقایسه کمّی و کیفی اسانس Thymus pubescens Boiss. & Kotschy ex Celak در رویشگاههای مختلف استان تهران. فصلنامه تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، 19(2): 136-125.

- Adams, R.P., 1995. Identification of Essential Oils by Ion Trap Mass Spectroscopy. Academic Press, New York, 310p.

- Ayoola, G.A., Lawore, F.M., Adelowotan, T., Aibinu, I.E., Adenipekun, E., Coker, H.A.B. and Odugbem, T.O., 2008. Chemical analysis and antimicrobial activity of the essential oil of Syzigium aromaticum (clove). African Journal of Microbiology Research, 2: 162-166.

- Bergkvist, T.P., 2007. Antimicrobial Activity of Four Volatile Essential Oils. Master thesis in Pharmacy Göteborg University British Pharmacopoeia, Distillation In: Appendix XI E. Volatile Oil in Drugs.

- Cavanagh, H.M.A., 2007. Antifungal activity of the volatile phase of essential oils: a brief review. Natural Product Communications, 2: 1-3.

- Davies, N.W., 1990. Gas chromatographic retention index of monoterpenes and sesquiterpenes on methyl silicon and carbowax 20M phases. Journal of Chromatography A, 503: 1-24.

- Fan, M. and Chen, J., 2001. Studies on antimicrobial activity of extracts from thyme. Wei Sheng Wu Xue Bao, 41(4): 499-504.

- Mozaffarian, V., 1996. A Dictionary of Iranian Plant Names: Latin, English, Persian. Farhang Moaser Publisher, Tehran, Iran, 596p.

- Nikolic, G.S. and Zlatkovic, S.Z., 2010. Assaying the variation in secondary metabolites of St. John’s wort for its better use as an antibiotic. Journal of Medicinal Plants Research, 4(3): 211-224.

- Hassiotis, C.N., Lazari D.M. and Vlachonasios K.E., 2010. The effects of habitat type and diurnal harvest on essential oil yield and composition
of Lavandula angustifolia Mill. Fresenius Environmental Bullein, 19(8): 1491-1498.

- Inouye, S., Takizawa, T. and Yamaguchi, H., 2001. Antibacterial activity of essential oils and their major constituents against respiratory tract pathogens by gaseous contact. Journal of Antimicrobial Chemotherapy, 47(5): 565-573.

- Inouye, S., Tsuruoka, T., Watanabe, M., Takeo, K., Akao, M., Nishiyama, Y. and Yamaguchi, H., 2000. Inhibitory effect of essential oils on apical growth of Aspergillus fumigatus by vapour contact. Mycoses, 43: 17-23.

- Omidbeygi, M., Barzegar, M., Hamidi, Z. and Naghdibadi, H., 2007. Antifungal activity of thyme, summer savory and clove essential oils against Aspergillus flavus in liquid medium and tomato paste. Food Control, 18(2): 1518-1523.

- Pepeljnjak, S., Kosalec, I., Kalodera, Z. and Blazević, N., 2005. Antimicrobial activity of juniper berry essential oil (Juniperus communis L., Cupressaceae). Acta Pharmaceutica, 55(4): 417-422.

- Rustaiyan, A., Masoudi S., Monfared, A., Kamalinejad, M., Lajevardi, T., Sedaghat, S. and Yari, M., 2000. Volatile constituents of three Thymus species grown wild in Iran. Planta Medica, 66(2): 197-198.

- Sefidkon, F., Ghorbanli^,M. and Askari, F., 2002. Essential oil composition of Thymus pubescens Boiss. et Kotschy ex Celak from Iran. Journal of Essential Oil Research, 14(2): 116-117.

- Shahnazi, S., Khalighi Sigaroudi, F., Ajani, Y., Yazdani, D., Ahvazi, M. and Taghizad Farid, R., 2007. Study on chemical composition and antimicrobial activity of the essential oil of Thymus trautvetteri Klokov & Desj.-Shost. Journal of Medicinal Plants, 6(23): 80-88.

- Shibamoto, T., 1987. Retention indices in essential oil analysis: 259-274. In: Sandra, P. and Bicchi, C., (Eds.). Capillary Gas Chromatography in Essential Oil Analysis. Huethig, New York, 435p.

- Singh, P., Mishra, G., Jha, K.K., Garg, V.K. and Khosa, R.L., 2010. Chemical composition and antimicrobial activity of essential oil of leaves of Vitex negundo Linn. (Verbenaceae). International Journal of ChemTech Research, 2(3): 1686-1690.

- Sipailienee, A., Venskutonis, P.R., Baranauskiene, R. and Sarkinas, A., 2006. Antimicrobial activity of commercial samples of thyme and marjoram oils. Journal of Essential Oil Research, 18(6): 698-703.

بررسی ترکیب‌های شیمیایی و اثرات ضدمیکروبی اسانس اکوتیپ‌های آویشن (Thymus pubescens Boiss. & Kotschy ex Celak) از مناطق مختلف

مراجع

مراجع

دوره 30، شماره 5 - شماره پیاپی 67آذر 1393صفحه 756-770

دوره 30، شماره 5 - شماره پیاپی 67
آذر 1393
صفحه 756-770