دوره 38، شماره 1 ، فروردین 1401
بیوتکنولوژی
نیما خالدی؛ فرشید حسنی
چکیده
گیاه دارویی آویشن باغی (Thymus vulgaris L.) سرشار از مونوترپن‌های فنولی ازجمله ترکیب‌های تیمول و کارواکرول است. قارچ‌های بذرزاد می‌توانند با تأثیر روی سلامت بذر، منجر به کاهش کمّیت و کیفیت محصول و همچنین تغییر در میزان و نوع متابولیت‌های ثانویه در گیاهان شوند. هدف از این پژوهش، جداسازی و شناسایی قارچ‌های بذرزاد از نمونه‌های بذری آویشن ...
بیشتر
گیاه دارویی آویشن باغی (Thymus vulgaris L.) سرشار از مونوترپن‌های فنولی ازجمله ترکیب‌های تیمول و کارواکرول است. قارچ‌های بذرزاد می‌توانند با تأثیر روی سلامت بذر، منجر به کاهش کمّیت و کیفیت محصول و همچنین تغییر در میزان و نوع متابولیت‌های ثانویه در گیاهان شوند. هدف از این پژوهش، جداسازی و شناسایی قارچ‌های بذرزاد از نمونه‌های بذری آویشن باغی و ارزیابی تأثیر آلودگی بذرها روی میزان تولید و بیان ژن‌های دخیل در مسیر بیوسنتز ترکیب‌های تیمول و کارواکرول است. برای شناسایی قارچ‌های بذرزاد از نمونه‌های بذری آویشن باغی جمع‌آوری شده از مزارع استان البرز، نمونه‌برداری بر اساس ضوابط انجمن بین‌المللی آزمون بذر صورت گرفت. میزان ترکیب‌های تیمول و کارواکرول با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی مایع با کارآیی بالا اندازه‌گیری و بررسی بیان ژن‌های TvTPS1، DXR، CYP178 و CYP180 با روش واکنش زنجیره‌ای پلیمراز با رونویسی معکوس انجام شد. براساس ویژگی‌های ریخت‌شناختی و مولکولی شش جدایه Alternaria brassicicola شناسایی شدند. تجزیه‌وتحلیل فعالیت آنزیم‌های مخرب دیواره سلولی نشان داد که سلولاز و پکتیناز در مقایسه با زایلاناز و کیتیناز اهمیت بیشتری روی میزان بیماری‌زایی و قدرت تهاجم جدایه‌ها دارند. آلودگی بذر به قارچ A. brassicicola به‌طور قابل توجهی روی شاخص‌های بنیه و جوانه‌زنی بذر تأثیرگذار بود. یافته‌های این پژوهش نشان داد که میزان بیماری‌زایی و قدرت تهاجمی جدایه‌های قارچی A. brassicicola از طریق سازوکارهای مختلفی ازجمله تولید آنزیم‌های خارج سلولی می‌تواند در گیاهچه‌های حاصل از پیش‌تیمارهای بذری با جدایه‌های مختلف باعث تغییر در سطح بیان ژن‌های مختلف رمزکننده ترکیب‌های تیمول و کارواکرول و در نتیجه موجب افزایش (جدایه‌های Ab4 و Ab5) و یا کاهش (جدایه‌های Ab1، Ab6، Ab2 و Ab3) میزان تولید و انباشت مونوترپن‌های فنولی در گیاهچه‌های آویشن باغی شود. این اولین گزارش در مورد شناسایی قارچ بذرزاد A. brassicicola از نمونه‌های بذری آویشن باغی در ایران و نقش آلودگی بذرها روی میزان تولید و بیان ژن‌های دخیل در مسیر بیوسنتز تیمول و کارواکرول است.
زراعت و باغبانی
منصور جمالی دوست؛ امین صالحی؛ حمیدرضا بلوچی؛ پروین رستم پور
چکیده
برای بررسی عملکرد کمّی و کیفی زنیان (Carum copticum L.) به قطع آبیاری در رژیم‌های مختلف تغذیه‌ای، آزمایشی به‌صورت کرت‌های خرد شده بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی سازمان جهاد کشاورزی سروستان- استان فارس در سال زراعی 98-1397 اجرا شد. عامل اصلی شامل آبیاری در دو سطح (آبیاری مطلوب و قطع آبیاری در مرحله گلدهی) و عامل ...
بیشتر
برای بررسی عملکرد کمّی و کیفی زنیان (Carum copticum L.) به قطع آبیاری در رژیم‌های مختلف تغذیه‌ای، آزمایشی به‌صورت کرت‌های خرد شده بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی سازمان جهاد کشاورزی سروستان- استان فارس در سال زراعی 98-1397 اجرا شد. عامل اصلی شامل آبیاری در دو سطح (آبیاری مطلوب و قطع آبیاری در مرحله گلدهی) و عامل فرعی شامل سطوح تغذیه‌ای در شش سطح (شاهد، میکوریزا، 15 تن کود دامی در هکتار، 15 تن کود دامی در هکتار+ میکوریزا، 30 تن کود دامی در هکتار و 30 تن کود دامی در هکتار+ میکوریزا) بود. قطع آبیاری به‌طور میانگین به‌ترتیب سبب کاهش 30.65، 37.25، 46.12، 43.40، 24.40، 41.78، 19.68 و 52.86 درصدی ارتفاع بوته، تعداد چتر در بوته، تعداد دانه در چتر، وزن هزاردانه، عملکرد دانه، عملکرد زیستی، درصد اسانس و عملکرد اسانس نسبت به آبیاری مطلوب شد. استفاده از کود دامی و قارچ میکوریزا نسبت به حالت عدم کاربردشان مثبت ارزیابی شد. به‌طوری که هم در تیمار آبیاری مطلوب و هم قطع آبیاری سبب افزایش همه صفات ذکر شده گردید. اما برهمکنش سطوح آبیاری و منابع تغذیه‌ای تنها در صفات درصد اسانس و عملکرد اسانس معنی‌دار شدند. بیشترین میزان اسانس (2.80%) در تیمار 30 تن در هکتار کود دامی در هکتار+ میکوریزا و آبیاری مطلوب و کمترین میزان (1.60%) در تیمار شاهد و آبیاری مطلوب مشاهده شد. بیشترین عملکرد اسانس (15.02 کیلوگرم در هکتار) در تیمار 30 تن کود دامی در هکتار + میکوریزا و آبیاری مطلوب و کمترین این صفت (4.62 کیلوگرم در هکتار) نیز در تیمار شاهد و قطع آبیاری بدست آمد.
زراعت و باغبانی
معصومه لایق حقیقی؛ بهلول عباس‌زاده
چکیده
زیتون (Olea europaea L.) علاوه‌بر مصرف به‌عنوان یک ماده غذایی، یک درخت دارویی با ارزش نیز به حساب می‌آید. برگ زیتون، به‌عنوان یک اندام حاوی ماده مؤثره، در صنایع مختلف دارای ارزش فراوان می‌باشد. استفاده از عصاره برگ زیتون به‌عنوان یک آنتی‌اکسیدان طبیعی، از رایج‌ترین کاربردهای این گیاه می‌باشد. اولئوروپین مهم‌ترین ترکیب فنلی در گونه‌های ...
بیشتر
زیتون (Olea europaea L.) علاوه‌بر مصرف به‌عنوان یک ماده غذایی، یک درخت دارویی با ارزش نیز به حساب می‌آید. برگ زیتون، به‌عنوان یک اندام حاوی ماده مؤثره، در صنایع مختلف دارای ارزش فراوان می‌باشد. استفاده از عصاره برگ زیتون به‌عنوان یک آنتی‌اکسیدان طبیعی، از رایج‌ترین کاربردهای این گیاه می‌باشد. اولئوروپین مهم‌ترین ترکیب فنلی در گونه‌های زیتون است که نقش مهمی در سلامت دارد. اولئوروپین و کوئرستین به‌عنوان ترکیب‌های مؤثر در داروهای ضدسرطان، ضدویروس و ضدالتهاب بکار می‌روند. این تحقیق به‌منظور بررسی اثر کاربرد ورمی‌کمپوست (0، 1، 2، 3 و 4 تن در هکتار) بر صفات مورفولوژیک، عملکرد برگ و اولئوروپین، کوئرستین و عناصر ماکرو و میکرو عصاره برگ زیتون در شرایط مزرعه، در ایستگاه تحقیقات البرز، مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، در دو سال و در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار (9 درختچه در هر تکرار) انجام گرفت. درختچه‌ها (سه ساله) با فاصله 5 متر روی ردیف و 5 متر بین ردیف‌ها با عمق 50 سانتی‌مترکشت شدند. اثر ورمی‌کمپوست بر عملکرد برگ تر و خشک در هکتار ومیزان کوئرستین و الئوروپین برگ در هر دو سال معنی‌دار (در سطح احتمال 1%) بود. بالاترین عملکرد برگ خشک در هکتار در تیمار 4 تن ورمی‌کمپوست (سال اول 55.573 کیلوگرم و سال دوم 63.047 کیلوگرم) بدست آمد. میزان کوئرستین از 18.48 و 18.7 میکروگرم بر میلی‌گرم ماده خشک در تیمار شاهد (به‌ترتیب در سال‌های اول و دوم) به 34.67 و 37.7 میکروگرم بر میلی‌گرم ماده خشک در تیمار 4 تن ورمی‌کمپوست در هکتار (به‌ترتیب در سال‌های اول و دوم) رسید. همچنین استفاده از مقدار 2 تن ورمی‌کمپوست در هکتار منجر به افزایش الئوروپین برگ در هر دو سال شد. تیمارهای مختلف کود ورمی‌کمپوست موجب افزایش جذب اکثر عناصر ماکرو و میکرو ازجمله فسفر، کلسیم، منیزیم، آهن، منگنز، روی و مس در هر دو سال گردید. نتایج نشان داد که با استفاده از مقادیر مناسب ورمی‌کمپوست می‌توان نسبت به تولید گیاه با کوئرستین و الئوروپین بالا اقدام کرد.
زراعت و باغبانی
مهراب یادگاری
چکیده
با توجه به نقش ارزنده گیاه مرزه (Satureja spp.) در صنایع داروسازی و غذایی کشور، سه آزمایش مجزا به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در سال زراعی 1399-1400 در دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد به منظور بررسی اثر کودهای NPK، بوتامیسول و اسید هیومیک بر خصوصیات مورفوفیزیولوژیک و اسانس سه گونه مرزه (S. mutica Fisch. & C. A. Mey.، S. bachtiarica Bunge ...
بیشتر
با توجه به نقش ارزنده گیاه مرزه (Satureja spp.) در صنایع داروسازی و غذایی کشور، سه آزمایش مجزا به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در سال زراعی 1399-1400 در دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد به منظور بررسی اثر کودهای NPK، بوتامیسول و اسید هیومیک بر خصوصیات مورفوفیزیولوژیک و اسانس سه گونه مرزه (S. mutica Fisch. & C. A. Mey.، S. bachtiarica Bunge و S. khuzistanica Jamzad) تحت شرایط تنش خشکی اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل عدم استفاده (A1) و استفاده (A2) از کود NPK، عدم استفاده (B1) و استفاده (B2) از اسید هیومیک، عدم استفاده (C1) و استفاده (C2) از بوتامیسول و تنش خشکی در سه سطح ظرفیت مزرعه (D1)، 50% (D2) و 75% تخلیه رطوبتی (D3) بودند. تیمار A2B2C2D1، بیشترین ارتفاع گیاه (1.1±57.5 سانتی‌متر)، تعداد شاخه اصلی (7.1±23.4)، کلروفیل کل (0.02±1.55 میلی‌گرم بر گرم وزن تر) و اسانس (0.03±1.94%) را در S. bachtiarica و تیمار A1B1C1D3، بیشترین میزان پرولین (1.2±13.99 میکروگرم بر گرم ماده تر) و کمترین میزان اسانس (0.02±0.79%) را در S. mutica ایجاد نمود. از 11 ترکیب شناسایی شده اسانس، ترکیب‌های غالب اسانس در S. bachtiarica، پارا-سیمن و کارواکرول، در S. khuzistanica، کارواکرول و گاما-ترپینن و در S. mutica، پارا-سیمن و تیمول از دسته مونوترپن‌ها بودند. بهره‌مندی از مواد مغذی بهتر و تنش در حداقل ممکن به همراه آب و هوای معتدل منطقه مورد تحقیق، منجر به معرفی گونه S. bachtiarica به‌عنوان گونه شاخص شد.
شناسایی، معرفی، اکولوژی و دانش بومی
عبدالحمید حاجبی؛ حمیدرضا میرداوودی؛ محمدامین سلطانی پور
چکیده
در این تحقیق، به مطالعه نیازهای اکولوژیک گونه انحصاری و دارویی کلاجوک (Pulicaria aucheri (Boiss.) Jaub. & Spach) در استان هرمزگان پرداخته شد. بررسی‌ها در سه رویشگاه اصلی گونه شامل بستک، سیرمند و گنو انجام شد. تجزیه‌و تحلیل پارامترهای رویشگاهی در مناطق مذکور نشان داد که تمام پارامترهای اندازه‌گیری بجز فراوانی در سطح احتمال 5% اختلاف معنی‌دار دارند. ...
بیشتر
در این تحقیق، به مطالعه نیازهای اکولوژیک گونه انحصاری و دارویی کلاجوک (Pulicaria aucheri (Boiss.) Jaub. & Spach) در استان هرمزگان پرداخته شد. بررسی‌ها در سه رویشگاه اصلی گونه شامل بستک، سیرمند و گنو انجام شد. تجزیه‌و تحلیل پارامترهای رویشگاهی در مناطق مذکور نشان داد که تمام پارامترهای اندازه‌گیری بجز فراوانی در سطح احتمال 5% اختلاف معنی‌دار دارند. متوسط سطح پوشش، تراکم و فراوانی این گونه به‌ترتیب 3/5%، 2611 گیاه در هکتار و 66% بود. بیشترین درصد پوشش‌‌تاجی کل، تولید علوفه در هکتار، تعداد گیاه در هکتار، درصد لاشبرگ، درصد پوشش تاجی و ارتفاع هر گیاه در منطقه سیرمند مشاهده شد. بیشترین درصد خاک بدون پوشش در منطقه بستک و بیشترین درصد سنگ و سنگریزه در منطقه گنو اندازه‌گیری شد. تجزیه‌و تحلیل پارامترهای خاک مناطق نشان داد که تمام پارامترهای اندازه‌گیری بجز اسیدیته خاک در سطح احتمال 5% اختلاف معنی‌دار دارند. بیشترین میزان هدایت الکتریکی، درصد اشباع و سیلت خاک در منطقه بستک بدست آمد. منطقه سیرمند بیشترین مقدار آهک و شن خاک را داشت. همچنین، بیشترین درصد کربن آلی، ازت و رس خاک در منطقه گنو مشاهده شد. بافت خاک در منطقه بستک لومی و شنی‌لومی، در منطقه سیرمند شنی‌لومی و در منطقه گنو شنی‌رسی‌لومی بود. نتایج مطالعات فنولوژی نشان داد که زمان اوج گلدهی (اواسط اسفند تا اواسط فروردین‌ماه) بهترین زمان برداشت سرشاخه‌های گلدار این گونه برای مصارف دارویی است. با توجه به انحصاری بودن، اسانس‌دار بودن و داشتن اثرهای ضدمیکروبی و همچنین تعلیف شدید توسط دام، لازم است توجه بیشتری به این گونه باارزش شود.
زراعت و باغبانی
برزو یوسفی؛ فاطمه سفیدکن؛ مهدی میرزا؛ محمد حسین لباسچی
چکیده
مرزه موتیکا (Satureja mutica Fisch. & C. A. Mey.) یکی از گونه‌های مرزه بومی ایران است که به دلیل میزان بالای اسانس و ترکیب فنلی تیمول بسیار موردتوجه قرار گرفته است. تعیین مناسب‌ترین و بهترین تراکم کاشت و همچنین حاصلخیزی خاک اهمیت زیادی در افزایش عملکرد کمّی و کیفی تولید گیاهان دارویی دارد. در این تحقیق به‌منظور بررسی اثر تراکم گیاهی و تغذیه ...
بیشتر
مرزه موتیکا (Satureja mutica Fisch. & C. A. Mey.) یکی از گونه‌های مرزه بومی ایران است که به دلیل میزان بالای اسانس و ترکیب فنلی تیمول بسیار موردتوجه قرار گرفته است. تعیین مناسب‌ترین و بهترین تراکم کاشت و همچنین حاصلخیزی خاک اهمیت زیادی در افزایش عملکرد کمّی و کیفی تولید گیاهان دارویی دارد. در این تحقیق به‌منظور بررسی اثر تراکم گیاهی و تغذیه با کودهای آلی بر عملکرد کمّی و کیفی اسانس مرزه موتیکا در شرایط دیم، آزمایشی به‌صورت کرت‌های خرد شده بر پایه بلوک‌های کامل تصادفی در 3 تکرار در سال‌های زراعی 1396– 1399 در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع‌طبیعی استان کرمانشاه انجام شد. عامل اصلی شامل 3 تیمار کودی و عامل فرعی 3 تراکم (2.66، 4 و 8 بوته در متر‌مربع) در ردیف‌هایی با فاصله 50 سانتی‌متر و با 3 فاصله کاشت (25، 50 و 75 سانتی‌متر) بودند. اندام هوایی گیاهان در زمان گلدهی کامل برداشت و به روش تقطیر با آب اسانس‌گیری شد. بازده اسانس بر حسب وزن خشک گیاه محاسبه و ترکیب‌های شیمیایی آن با استفاده از کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) شناسایی شدند. نتایج نشان داد که بازده و ترکیب‌های شیمیایی اسانس بین سال‌ها تفاوتی نشان ندادند. بین تیمارهای کودی برای بازده و عملکرد اسانس و ترکیب‌های تیمول و کارواکرول و سایر ترکیب‌های شیمیایی اسانس در سطح 1% تفاوت معنی‌دار وجود داشت. بین تراکم‌های کاشت فقط برای عملکرد اسانس تفاوت معنی‌دار وجود داشت. تیمول با تیمار کاه غنی شده ودر مرحله بعدی با کود گاوی پوسیده رابطه مثبتی داشت و بیشترین مقدار آن (53.2%) در تیمار کاه غنی شده مشاهده شد. کارواکرول با تیمار کود دامی پوسیده ارتباط مثبت داشت و بیشترین مقدار آن (9.2%) در این تیمار بدست آمد.
زراعت و باغبانی
رویا رستمی؛ بهروز اسماعیل پور؛ سید احمد حسینی؛ قباد سلیمی؛ علیرضا اطمینان
چکیده
به‌منظور بررسی اثرات قارچ‌های میکوریز بر خصوصیات رشد، فیزیولوژی و عملکرد اسانس گیاه آویشن باغی (Thymus vulgaris L.) در شرایط تنش سرب، یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار در گلخانه پژوهشی دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1397 اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل سطوح مختلف فلز سنگین سرب (0، 200 و ppm400) و تلقیح با قارچ میکوریزا (بدون تلقیح، ...
بیشتر
به‌منظور بررسی اثرات قارچ‌های میکوریز بر خصوصیات رشد، فیزیولوژی و عملکرد اسانس گیاه آویشن باغی (Thymus vulgaris L.) در شرایط تنش سرب، یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار در گلخانه پژوهشی دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1397 اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل سطوح مختلف فلز سنگین سرب (0، 200 و ppm400) و تلقیح با قارچ میکوریزا (بدون تلقیح، تلقیح با Funneliformis mosseae و Claroideoglomus etunicatum) بودند. نتایج نشان داد که در مقایسه با شاهد، با افزایش غلظت سرب در خاک ارتفاع گیاه (40.56%)، تعداد برگ (36.09)، درصد وزن خشک ساقه (43.50%)، درصد اسانس (40%) و ثبات غشای سلولی (16.14%) در گیاه به‌طور معنی‌داری کاهش یافتند در حالی‌که میزان پرولین (51.72%) و فعالیت کاتالاز (45%) برگ افزایش یافتند. تلقیح گیاه آویشن با قارچ میکوریزا در افزایش شاخص‌های رویشی در حضور عنصر سنگین سرب مؤثر بود به‌طوری که هر دو گونه قارچ F. mosseae و C. etunicatum تعداد برگ را به‌ترتیب 66.20 و 9.55% نسبت به شاهد افزایش دادند. همچنین، تلقیح با قارچ F. mosseae در شرایط تنش شدید سرب (ppm400)، میزان پرولین برگ (11.49%)، فعالیت آنزیم پراکسیداز (8.8%)، کلروفیل b (21%)، کلروفیل کل (70.43%)، کاروتنوئید (19.6%) و درصد اسانس (55%) را نسبت به شاهد افزایش داد. به‌طور کلی، هر دو گونه قارچ میکوریزا در رفع اثرات سمّیت سرب مؤثر بودند و F. mosseae از عملکرد بهتری به‌ویژه در مورد صفات مورفولوژیک و عملکرد اسانس برخوردار بود. با توجه به اثرات منفی عناصر سنگین در سلامت انسان، توصیه استفاده از قارچ‌های میکوریزی برای کاهش جذب فلزات سنگین در گیاهان باید با رعایت بیشتر همه جوانب ازجمله نوع گونه قارچ و گیاه و حجم و نوع آلودگی صورت گیرد.
زراعت و باغبانی
یاسر اسماعیلیان؛ عباس جلالی
چکیده
این آزمایش به‌صورت کرت‌های خرد شده بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 97-1396 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه گناباد اجرا شد. عامل اصلی شامل شاهد، کود شیمیایی (100، 120 و 150 کیلوگرم در هکتار به‌ترتیب اوره، سوپرفسفات تریپل و سولفات پتاسیم) و ورمی‌کمپوست (10 تن در هکتار) و عامل فرعی شامل کشت مخلوط سیر (Allium sativum L.) و شنبلیله (Trigonella ...
بیشتر
این آزمایش به‌صورت کرت‌های خرد شده بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 97-1396 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه گناباد اجرا شد. عامل اصلی شامل شاهد، کود شیمیایی (100، 120 و 150 کیلوگرم در هکتار به‌ترتیب اوره، سوپرفسفات تریپل و سولفات پتاسیم) و ورمی‌کمپوست (10 تن در هکتار) و عامل فرعی شامل کشت مخلوط سیر (Allium sativum L.) و شنبلیله (Trigonella foenum-graceum L.) با نسبت‌های 75:25، 50:50، 25:75 و 100:100 و کشت خالص دو گیاه بود. نتایج نشان داد تعداد و طول سوخک در تیمار کود شیمیایی بیشترین افزایش را نشان دادند، هر چند اختلاف معنی‌داری بین این تیمار و ورمی‌کمپوست وجود نداشت. در حالی که تیمار ورمی‌کمپوست موجب بیشترین افزایش در قطر سوخک شد. بیشترین تعداد سوخک از کشت مخلوط 50:50 و طول و قطر سوخک از تیمار 25:75 بدست آمد. بیشترین عملکرد بیولوژیک و سوخ (به‌ترتیب 3867 و 2293 کیلوگرم در هکتار) از کشت خالص سیر و کود شیمیایی حاصل شد. بیشترین اسانس سیر از کاربرد ورمی‌کمپوست (2.33%) و کشت مخلوط50:50 (2.36%) حاصل شد. ارتفاع بوته و تعداد غلاف در بوته شنبلیله در تیمار تغذیه شیمیایی بیشترین افزایش (به‌ترتیب 30% و 21%) را داشتند. همچنین، بیشترین تعداد غلاف در بوته شنبلیله از کشت مخلوط 25:75 بدست آمد. بالاترین عملکرد علوفه و دانه شنبلیله (به‌ترتیب 2057 و 682 کیلوگرم در هکتار) در کشت خالص و کود شیمیایی مشاهده شد. عملکرد بیولوژیک شنبلیله در تیمارهای کود شیمیایی (2800 کیلوگرم در هکتار) و آلی (2733 کیلوگرم در هکتار) تحت کشت خالص بالاتر بود. بیشترین اسانس بذر شنبلیله از تیمار کود شیمیایی (1.16%) و کشت مخلوط 25:75 (1.12%) بدست آمد. الگوهای کشت مخلوط نسبت برابری زمین بیشتر از 1 حاصل کردند و بهترین حالت از نسبت 100:100 بدست آمد. سیر در تیمارهای کشت مخلوط بجز 100:100 نسبت به شنبلیله غالبیت داشت. سودمندی کشت مخلوط نیز به‌جز تیمار 100:100 بیشتر از 1 بود و بیشترین مزیت اقتصادی از کشت مخلوط 75:25 در شرایط تغذیه آلی بدست آمد.
بیوتکنولوژی
مهران نوروزپور؛ ناصر زارع؛ رسول اصغری زکریا؛ پریسا شیخ زاده
چکیده
آلودگی میکروبی یکی از چالش‌های اصلی و از عوامل تأثیرگذار در پاسخ ریزنمونه‌ها در کشت‌های درون شیشه‌ای است، به‌ویژه در گیاهان چوبی که ریزنمونه‌ها از رویشگاه طبیعی تهیه می‌گردد. در تحقیق حاضر، جهت بررسی تأثیر بنومیل بر میزان آلودگی و رشد ریزنمونه‌های گره قره‌قاط (Vaccinium arctostaphylos L.)، از محیط کشت MS حاوی غلظت‌های مختلف بنومیل (0 تا2000 ...
بیشتر
آلودگی میکروبی یکی از چالش‌های اصلی و از عوامل تأثیرگذار در پاسخ ریزنمونه‌ها در کشت‌های درون شیشه‌ای است، به‌ویژه در گیاهان چوبی که ریزنمونه‌ها از رویشگاه طبیعی تهیه می‌گردد. در تحقیق حاضر، جهت بررسی تأثیر بنومیل بر میزان آلودگی و رشد ریزنمونه‌های گره قره‌قاط (Vaccinium arctostaphylos L.)، از محیط کشت MS حاوی غلظت‌های مختلف بنومیل (0 تا2000 میلی‌گرم بر لیتر) استفاده شد. همچنین، جهت بررسی برهمکنش بنومیل، محیط کشت پایه و ترکیب هورمونی بر پاسخ رشدی ریزنمونه‌ها، محیط کشت‌های پایه مختلف (MS، AN و WPM) حاوی IBA (0.1 میلی‌گرم بر لیتر)، سیتوکینین (زآتین، BAP و TDZ در غلظت‌های 0، 0.5، 1 و 2 میلی‌گرم بر لیتر) و بنومیل (صفر و 150 میلی‌گرم بر لیتر) بررسی شدند. نتایج نشان داد که استفاده از غلظت‌های مختلف بنومیل در محیط کشت پایه MS تأثیر معنی‌داری بر میزان آلودگی ریزنمونه‌ها نداشت، ولی استفاده از بنومیل در غلظت‌های پایین‌تر (400 میلی‌گرم بر لیتر یا کمتر)، شرایط رشدی مناسبی را فراهم کرد. اثر‌متقابل تیمارها تأثیر معنی‌داری بر درصد زنده‌مانی و برگ‌دهی ریزنمونه‌ها داشت. در محیط MS، درصد زنده‌مانی و برگ‌دهی در حضور بنومیل بیشتر از محیط فاقد بنومیل بوده، ولی در محیط‌های AN و WPM درصد زنده‌مانی و برگ‌دهی به‌طور معنی‌داری در حضور بنومیل کاهش پیدا کرد. علاوه‌براین، در محیط‌های AN و WPM حاوی سیتوکینین، حضور بنومیل باعث کاهش معنی‌دار درصد برگ‌دهی شد، ولی در محیط MS بسته به نوع و غلظت سیتوکینین تأثیر بنومیل متفاوت بود.
بیوتکنولوژی
یوسف قاسمی؛ فرشته حیدرقلی نژاد؛ صدیقه کلیج؛ مجتبی ایمانی راستابی
چکیده
تمشک سیاه حاوی موادی مانند الاژیک اسید، آنتوسیانین، کمپفرول و سالیسیلیک اسید است. به‌همین دلیل دارای فعالیت آنتی‌اکسیدانی بالایی است که می‌تواند غیرفعال‌کننده رادیکال آزاد باشد و از بروز بسیاری از بیماری‌ها ازجمله سرطان جلوگیری کند. بهینه‌سازی روش‌های کشت بافت برای تولید انبوه و انتقال ژن در تمشک سیاه بسیار حائز اهمیت است. ...
بیشتر
تمشک سیاه حاوی موادی مانند الاژیک اسید، آنتوسیانین، کمپفرول و سالیسیلیک اسید است. به‌همین دلیل دارای فعالیت آنتی‌اکسیدانی بالایی است که می‌تواند غیرفعال‌کننده رادیکال آزاد باشد و از بروز بسیاری از بیماری‌ها ازجمله سرطان جلوگیری کند. بهینه‌سازی روش‌های کشت بافت برای تولید انبوه و انتقال ژن در تمشک سیاه بسیار حائز اهمیت است. هدف از این تحقیق، تعیین اثر غلظت‌های مختلف تنظیم‌کننده‌های رشد گیاهی بر باززایی و ریشه‌زایی و همچنین غلظت‌های مختلف ساکارز بر ریشه‌زایی درون شیشه‌ای تمشک سیاه بی‌خار (Rubus occidentalis) است. در مرحله اول اثر متقابل BA با غلظت‌های 0.2، 0.5، 1، 1.5 و 2 میلی‌گرم در لیتر و IBA در غلظت‌های 0 و 0.1 میلی‌گرم در لیتر بر باززایی ریزنمونه جوانه جانبی بررسی شد. در مرحله ریشه‌زایی اثر IBA، NAA و غلظت‌های مختلف ساکارز بررسی شد. غلظت تنظیم‌کننده‌های رشد در چهار سطح 0.2، 0.5، 0.75 و 1 میلی‌گرم در لیتر و از ساکارز در سطوح 1، 1.5، 3 و 4.5 درصد استفاده شد. بهترین تیمار مربوط به غلظت‌های 1 و 1.5 میلی‌گرم در لیتر BA همراه با غلظت 1/0 میلی‌گرم در لیتر IBA با 100% میزان باززایی، میانگین تعداد شاخه (4.6) و طول شاخه (1.30 سانتی‌متر) بود. نتایج نشان داد که محیط کشت حاوی NAA (با غلظت 0.75 میلی‌گرم در لیتر) و ساکارز 3% و 4.5% با ریشه‌دهی (100%)، تعداد (7.5) و طول ریشه (2.88 سانتی‌متر) برای ریشه‌دهی مناسب بود.
فیتوشیمی (استخراج، شناسایی و اندازه گیری مواد موثره)
سودابه مفاخری؛ رحمان حلاج؛ بهور اصغری
چکیده
بادرشبی، با نام علمی Dracocephalum moldavica L. یک گیاه دارویی و معطر علفی و یک‌ساله از خانواده نعناعیان (Lamiaceae) است. در این تحقیق، روغن و عصاره‌های آبی و اتانولی بذر بادرشبی (Dracocephalum moldavica L.) تهیه شد و صفاتی مانند کمّیت و کیفیت اسیدهای چرب، میزان فیتوسترول‌ها، مقدار ترکیب‌های فنلی و فلاونوئیدی و درصد مهار رادیکال‌های آزاد DPPH اندازه‌گیری ...
بیشتر
بادرشبی، با نام علمی Dracocephalum moldavica L. یک گیاه دارویی و معطر علفی و یک‌ساله از خانواده نعناعیان (Lamiaceae) است. در این تحقیق، روغن و عصاره‌های آبی و اتانولی بذر بادرشبی (Dracocephalum moldavica L.) تهیه شد و صفاتی مانند کمّیت و کیفیت اسیدهای چرب، میزان فیتوسترول‌ها، مقدار ترکیب‌های فنلی و فلاونوئیدی و درصد مهار رادیکال‌های آزاد DPPH اندازه‌گیری و مقایسه شدند. روغن بذر به روش پرس سرد استخراج شد. نتایج نشان داد که بیشترین مقدار پالمتیک اسید و استئاریک اسید (به‌ترتیب 9.4% و 3.55%) در عصاره اتانولی وجود داشت. این در حالیست که بالاترین درصد اولئیک اسید (9.7%)، لینولئیک اسید (19.53%) و آلفا-لینولنیک اسید (59.01%) از روغن حاصل از پرس سرد، استخراج شد. بالاترین مقدار فیتوسترول کل (833.86 میلی‌گرم بر 100 گرم وزن خشک) از بذرهایی که با اتانول عصاره‌گیری شده بودند بدست آمد. عصاره اتانولی حاوی بیشترین مقدار گاما-توکوفرول (38.72 میلی‌گرم بر 100 گرم وزن خشک) و توکوفرول کل (39.21 میلی‌گرم بر 100 گرم وزن خشک) بود. بیشترین محتوای تام فنلی (17.4 میلی‌گرم معادل اسید گالیک بر گرم خشک نمونه) و فلاونوئیدی (112.12 میلی‌گرم معادل کوئرستین بر گرم خشک نمونه) در عصاره اتانولی بذر بادرشبی و کمترین مقدار آنها (نزدیک به صفر) در روغن دیده شد. بالاترین درصد مهار رادیکال‌های آزاد DPPH نیز در عصاره اتانولی دیده شد. به‌طورکلی، اتانول به‌عنوان بهترین حلال برای استخراج عصاره بذر بادرشبی جهت حفظ بیشتر صفات کیفی پیشنهاد می‌شود.
