صفیه بی نوا؛ علیرضا یاوری؛ مجید شکرپور
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.914.98.6.1576.41 گیاه مورتلخ (Salvia mirzayanii Rech. F. & Esfand.) یکی از گونههای دارویی تیره نعناع (Lamiaceae) است که تنها در ایران بهصورت خودرو رشد می‌کند. در این پژوهش، اندام‌های مختلف (برگ، گل، ساقه و گیاه کامل) گیاه مورتلخ در فروردین سال 1397 از منطقه خُنج استان فارس جمع‌آوری شده و از نظر مقدار اسانس و تنوع ترکیب‌های شیمیایی ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.914.98.6.1576.41 گیاه مورتلخ (Salvia mirzayanii Rech. F. & Esfand.) یکی از گونههای دارویی تیره نعناع (Lamiaceae) است که تنها در ایران بهصورت خودرو رشد می‌کند. در این پژوهش، اندام‌های مختلف (برگ، گل، ساقه و گیاه کامل) گیاه مورتلخ در فروردین سال 1397 از منطقه خُنج استان فارس جمع‌آوری شده و از نظر مقدار اسانس و تنوع ترکیب‌های شیمیایی موجود در آنها مورد مطالعه قرار گرفتند. اسانس نمونه‌ها به روش تقطیر با آب استخراج و ترکیب‌های شیمیایی آنها با دستگاه گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC-MS) شناسایی گردید. عملکرد اسانس اندام‌های مختلف برگ، گل، ساقه و گیاه کامل بهترتیب 3.2، 2.6، 0.4 و 2.3 درصد (وزنی به وزنی) بدست آمد. بیشترین اجزای شیمیایی شناسایی شده در گیاه کامل و گل (26 ترکیب) و کمترین آنها در ساقه (23 ترکیب) ملاحظه گردید. نتایج آنالیز ترکیب‌های اسانس نشان داد که آلفا- ترپینیل استات، لینالول، 8،1-سینئول، بتا-اودِسمول، دلتا-کادینن و آلفا-ترپینئول اجزای اصلی اسانس برگ بودند. ترکیب‌های عمده اسانس گل شامل دلتا-کادینن، آلفا-ترپینیل استات، لینالول، بتا-اودسمول و گاما-کادینن بودند. در اسانس ساقه ترکیب‌های آلفا-ترپینیل استات، لینالول، لینالول استات، 8،1-سینئول و آلفا-ترپینئول به فراوانی دیده شد. در اسانس گیاه کامل دلتا-کادینن، آلفا-ترپینیل استات، لینالول، 8،1-سینئول، گاما-کادینن و آلفا-ترپینئول بیشترین ترکیب‌های اسانس را به خود اختصاص دادند. وجود تنوع شیمیایی در اسانس گیاه کامل و اندام‌های مختلف این گیاه می‌تواند برای صنایع دارویی، غذایی و آرایشی بهداشتی و نیز به‌نژادگران گیاهان دارویی در انتخاب اندام مناسب برای مصرف و اهداف اصلاحی مورد توجه قرار گیرد.
مریم برومند سویری؛ مصطفی حیدری؛ احمد غلامی؛ هادی قربانی
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.1017.98.6.1578.41 به‌منظور بررسی تأثیر نانو اکسید آهن و انواع مختلفی از کودهای زیستی بر عملکرد کمّی و کیفی سیاهدانه (Nigella sativa L.)، آزمایشی بهصورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1396 در مزرعه دانشگاه صنعتی شاهرود اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل محلول‌پاشی نانو اکسید آهن در سه سطح 0، ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.1017.98.6.1578.41 به‌منظور بررسی تأثیر نانو اکسید آهن و انواع مختلفی از کودهای زیستی بر عملکرد کمّی و کیفی سیاهدانه (Nigella sativa L.)، آزمایشی بهصورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1396 در مزرعه دانشگاه صنعتی شاهرود اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل محلول‌پاشی نانو اکسید آهن در سه سطح 0، 5/1 و 3 گرم در لیتر آب به‌عنوان فاکتور اول و پنج سطح کود زیستی شامل عدم مصرف کود زیستی (شاهد)، G. intraradices، G. mosseae، آزوسپریلیوم و ازتوباکتر به‌عنوان فاکتور دوم لحاظ شدند. نتایج این آزمایش نشان داد که کاربرد تیمارهای قارچی و باکتریایی منجر به افزایش معنیدار عملکرد دانه، اجزای عملکرد و همچنین غلظت عناصر نیتروژن و آهن دانه شد و در افزایش میزان اسانس، میزان تیموکینون اسانس و روغن دانه نیز تأثیر به‌سزایی داشتند که مؤثرترین آن قارچ G. intraradices بود که توانست تمامی صفات اندازه‌گیری شده را به‌طور قابل توجهی بهبود ببخشد. محلول‌پاشی نانو اکسید آهن تنها بر میزان اسانس، عملکرد بیولوژیک، محتوای آهن و نیتروژن دانه تأثیر مثبت و معنیدار داشت. به‌طوری که بیشترین میزان آهن و نیتروژن دانه با مصرف 3 گرم نانو اکسید آهن در یک لیتر آب حاصل شد. این در حالیست که میزان اسانس، درصد تیموکینون اسانس، میزان روغن و همچنین عملکرد بیولوژیک در دو غلظت مصرفی تفاوت معنی‌داری با هم نداشتند. بنابراین به نظر می‌رسد که کاربرد غلظت کمتر نانو اکسید آهن (1.5 گرم در یک لیتر آب) با صرفه‌جویی در مصرف کود بدون کاهش معنیدار در صفات کیفی اندازه‌گیری شده به همراه قارچ G. intraradices می‌تواند سبب بهبود عملکرد کمّی و کیفی در گیاه دارویی سیاهدانه شود.
فرزانه جنگی؛ محمدتقی عبادی؛ مهدی عیاری
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.876.97.5.1575.1586 به‌منظور بررسی تأثیر شدت تابش مادون قرمز و سرعت جریان هوا بر برخی از خصوصیات کیفی گیاه دارویی زوفا (Hyssopus officinalis L.) در طی فرایند خشک کردن، آزمایشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار انجام شد. شدت تابش مادون قرمز در سه سطح 0.2، 0.3 و 0.5 وات بر سانتی‌متر مربع و سرعت جریان هوا ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.876.97.5.1575.1586 به‌منظور بررسی تأثیر شدت تابش مادون قرمز و سرعت جریان هوا بر برخی از خصوصیات کیفی گیاه دارویی زوفا (Hyssopus officinalis L.) در طی فرایند خشک کردن، آزمایشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار انجام شد. شدت تابش مادون قرمز در سه سطح 0.2، 0.3 و 0.5 وات بر سانتی‌متر مربع و سرعت جریان هوا در سه سطح 5/0، 1 و 5/1 متر بر ثانیه در این آزمایش مورد بررسی قرار گرفتند و صفاتی همانند ویژگیهای رنگ، محتوی و ترکیب اسانس ارزیابی شد. نتایج نشان‌دهنده تأثیر معنیدار تیمارها بر تمامی صفات مورد مطالعه بود. در شدت تابش 3/0 وات بر سانتی‌متر مربع، با افزایش سرعت جریان هوا بسیاری از شاخص‌های مطلوب رنگ همانند شاخص روشنایی (L*)، سبزی (a*) و خلوص رنگ (کروما) افزایش معنی‌داری یافت و به‌طور کلی رنگ نمونه‌ها در شدت تابش‌های پایین بهتر حفظ گردید. محتوای اسانس نمونه‌های خشک شده در شدت تابش‌های 0.2 و 0.3 وات بر سانتی‌متر مربع به‌طور متوسط حدود 2/0% بیشتر از شدت تابش 0.5 وات بر سانتی‌متر مربع بود. افزایش سرعت جریان هوا در شدت تابش‌های پایین باعث کاهش درصد اسانس شد ولی در شدت تابش 0.5 وات بر سانتی‌متر مربع با افزایش سرعت جریان باد، میزان اسانس 0.17% افزایش یافت. میزان ترکیب سیس-پینوکامفن در اسانس نمونه‌های تیمارشده با شدت‌های پایین تابش مادون قرمز بیشتر از تیمارهای دارای شدت بالای این پرتو بود، به‌طوری که میزان این ترکیب در شدت تابش 0.2 وات بر سانتی‌متر مربع، 3.5% تا 18.9% بیشتر از 0.5 وات بر سانتی‌متر مربع بود. به‌طور کلی نتایج این تحقیق نشان داد که بهره‌گیری از شدت تابش‌های پایین پرتو مادون قرمز در فرایند خشک کردن زوفا، ضمن حفظ خصوصیات رنگ برگها، می‌تواند سبب حفظ محتوای اسانس و اجزای اصلی آن گردد.
بابک بحرینی نژاد؛ بهلول عباس‌زاده؛ فاطمه سفیدکن؛ زهرا جابرالانصار
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.665.96.4.1575.41 دو گونه پونه‌‌‌سای برافراشته (Nepeta assurgens Hausskn. & Bornm.) و پونه‌‌‌سای تاج‌‌‌کرکی (N. eremokosmos Rech.) از گونههای دارویی انحصاری ایران می‌‌‌باشند. این مطالعه در راستای بررسی صفات رویشی، عملکرد اندام هوایی، میزان اسانس و ترکیب‌های اسانس و ارزیابی روابط بین آنها در دو گونه مذکور در شرایط مزرعهای ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.665.96.4.1575.41 دو گونه پونه‌‌‌سای برافراشته (Nepeta assurgens Hausskn. & Bornm.) و پونه‌‌‌سای تاج‌‌‌کرکی (N. eremokosmos Rech.) از گونههای دارویی انحصاری ایران می‌‌‌باشند. این مطالعه در راستای بررسی صفات رویشی، عملکرد اندام هوایی، میزان اسانس و ترکیب‌های اسانس و ارزیابی روابط بین آنها در دو گونه مذکور در شرایط مزرعهای انجام شد. آزمایش در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار، طی سال‌های 1396 و 1397 اجرا گردید. نتایج نشان داد که وزن تر و خشک اندام هوایی در گونه برافراشته (بهترتیب 11353 و 2351 کیلوگرم در هکتار) به‌طور قابل ملاحظه‌‌‌ای بیشتر از گونه تاج‌‌‌کرکی (بهترتیب 2638 و 527 کیلوگرم در هکتار) بود. متوسط درصد اسانس در گونه برافراشته و تاج‌‌‌کرکی بهترتیب 1.60% و 0.64% و عملکرد اسانس بهترتیب 20.16 و 2.21 کیلوگرم در هکتار بود. آنالیز ترکیب‌های اسانس بیانگر آن بود که مجموع ایزومرهای نپتالاکتون در گونه برافراشته به‌طور متوسط 78.6% و در گونه تاج‌‌‌کرکی 62.8% بود. آنالیز همبستگی بین صفات نشان داد که وزن خشک برگ، وزن تر و خشک کل و قطر بزرگ بوته بیشترین همبستگی را با عملکرد اسانس داشتند. آنالیز رگرسیون گام به گام بیانگر آن بود که تغییرات عملکرد اسانس عمدتاً توسط وزن خشک برگ، درصد اسانس، وزن تر کل، تعداد ساقه و میزان تاج پوشش توجیه می‌‌‌شد. به‌طور کلی با توجه به نتایج بدست‌آمده برتری گونه پونه‌‌‌سای برافراشته نسبت به گونه تاج‌‌‌کرکی قابل ملاحظه بود و میتوان آن را به‌عنوان یک گونه ارزشمند برای تولید با مقاصد دارویی توصیه نمود.
لیلی صفایی؛ حسین زینلی؛ داوود افیونی
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.367.95.3.1575.1610 به‌منظور بررسی اثر شوری آب آبیاری بر عملکرد کمّی و کیفی اسانس رازیانه (Foeniculum vulgare Mill.)، آزمایشی بهصورت کرت‌های یک‌بار خرد شده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار در شرایط زراعی انجام شد. تیمارهای آزمایشی چهار ژنوتیپ رازیانه شامل دو رقم P11-820065 آلمانی و 11486 اروپایی و دو ژنوتیپ بومی همدان ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.367.95.3.1575.1610 به‌منظور بررسی اثر شوری آب آبیاری بر عملکرد کمّی و کیفی اسانس رازیانه (Foeniculum vulgare Mill.)، آزمایشی بهصورت کرت‌های یک‌بار خرد شده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار در شرایط زراعی انجام شد. تیمارهای آزمایشی چهار ژنوتیپ رازیانه شامل دو رقم P11-820065 آلمانی و 11486 اروپایی و دو ژنوتیپ بومی همدان و لرستان بودند. تیمارهای شوری آب آبیاری نیز شامل سه سطح 2 (شاهد)، 5 و 8 دسی‌زیمنس بر متر بود. برای استخراج اسانس از دستگاه کلونجر استفاده شد. نتایج نشان داد که شوری بر کلیه صفات به استثناء آلفا-پینن، میرسن و درصد اسانس معنیدار بود. ژنوتیپها نیز از نظر آنتول، آلفا-فلاندرن، گاما-ترپینن، درصد و عملکرد اسانس تفاوت معنی‌داری نشان ندادند. برهم‌کنش ژنوتیپ در شوری بر کلیه صفات اثر معنی‌داری داشت. ژنوتیپ P11-820065 بیشترین درصد اسانس (3.90%)، عملکرد اسانس (91.41 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد خشک بذر (2359.7 کیلوگرم در هکتار) را در سطح شوری شاهد دارا بود، ولی با افزایش سطح شوری روند کاهش عملکرد بذر و اسانس در ژنوتیپهای غیربومی با شیب تندتری نسبت به ژنوتیپهای بومی بود. میزان آنتول به‌عنوان مهمترین ترکیب رازیانه نیز تا شوری 5 دسی‌زیمنس بر متر افزایش و بعد کاهش نشان داد که روند تغییرات آن عکس میزان اسانس بود. براساس نتایج این تحقیق، در شرایط شوری آب آبیاری ژنوتیپهای بومی به علت تحمل بیشترشان نسبت به استرس شوری، از بازده اقتصادی بالاتری برخوردار بودند. شوری آب بر نوع مواد تشکیل‌دهنده اسانس بی‌تأثیر بود و تنها مقادیر این ترکیب‌ها تحت تأثیر آن قرار گرفت.
یاسمن شکوری؛ بهاره کاشفی
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.437.95.3.1576.32 با توجه به اهمیت گیاه ترخون (Artemisia dracuunculus L.) از نظر دارویی و مشکلات موجود برای تکثیر آن میتوان از تکنیک کشت بافت برای ازدیاد آن استفاده نمود. هدف از اجرای این مطالعه مقایسه محیط کشت‌های متفاوت و محرکهای شیمیایی بر صفات رشدی و ترکیب‌های بیوشیمیایی ترخون بود. تیمارهای آزمایش شامل محیط کشت‌های ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.437.95.3.1576.32 با توجه به اهمیت گیاه ترخون (Artemisia dracuunculus L.) از نظر دارویی و مشکلات موجود برای تکثیر آن میتوان از تکنیک کشت بافت برای ازدیاد آن استفاده نمود. هدف از اجرای این مطالعه مقایسه محیط کشت‌های متفاوت و محرکهای شیمیایی بر صفات رشدی و ترکیب‌های بیوشیمیایی ترخون بود. تیمارهای آزمایش شامل محیط کشت‌های موراشیگ و اسکوگ (MS)، گامبورگ (B5) و شنک و هیلدبرانک (SH) و همچنین تنظیم‌کننده‌های رشد کینتین، NAA، 2,4-D به تنهایی و ترکیب NAA + کینتین و ترکیب 2,4-D + کینتین با غلظت 0.5 میلی‌گرم در لیتر بودند. این تحقیق به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار انجام گردید. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که تیمارهای محیط کشت و تنظیم‌کننده‌های رشد اثر معنی‌داری بر خصوصیات کالوس، گیاهچه باززایی شده، ترکیب‌های بیوشیمیایی کالوس، اسانس گیاه و ترکیب‌های آن داشت. محیط کشت MS سبب شد درصد بالاتر کالزایی و وزن تر و خشک آن به میزان بیشتری افزایش یابد. بیشترین درصد باززایی (35.5%)، طول ریشه (1.28 سانتی‌متر)، وزن خشک ریشه (6.5 گرم) و وزن خشک ساقه (2.6 گرم) در محیط کشت MS، NAA+ کینتین و 2,4-D+ کینتین حاصل شد. همچنین میزان فلاونوئید، میزان فنول و ترکیب‌های فنولی در کالوس ترخون در محیط کشت MS، NAA+ کینتین و 2,4-D+ کینتین بالاتر بود. میزان اسانس (2.42%) و اوسیمون (5.78%) در محیط کشت MS، NAA+ کینتین و 2,4-D+ کینتین بیشتر از سایر تیمارها بود. همچنین درصد استراگول با کاربرد 2,4-D افزایش یافت و NAA سبب افزایش درصد اوسیمون، لیمونن و لینانول موجود در اسانس گردید. درصد لیمونن با کاربرد تنهای NAA و درصد لینانول در تیمار 2,4-D+ کینتین بیشتر از سایر تیمارها بود. نتایج نشان داد که بالاترین شاخص رشدی، ترکیب بیوشیمیایی و اسانس در محیط کشت پایه MS حاوی (تنظیم‌کننده‌های رشد) مشاهده شد. همچنین کاربرد کینتین به همراه NAA و 2,4-D سبب بهبود رشد کالوس، باززایی، اسانس و برخی ترکیب‌های موجود در اسانس ترخون گردید.
محمدحسین لباسچی؛ ابراهیم شریفی عاشورآبادی؛ مریم مکی‌زاده تفتی؛ امیرحسین طالب‌پور؛ جمال حسنی؛ خلیل کریم‌زاده اصل؛ سمانه اسدی صنم
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.527.95.3.1575.1585 به‌منظور بررسی اثر تراکم بوته بر عملکرد کمّی و کیفی آویشن کرک‌آلود (Thymus pubescens Boiss. & Kotschy ex Celak.) در شرایط دیم آزمایش مزرعهای در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار در سه منطقه دیم کشور و طی دو سال اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل تراکم (فواصل روی ردیف 25، 35 و 50 سانتی‌متر، بهترتیب برابر 8، ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.527.95.3.1575.1585 به‌منظور بررسی اثر تراکم بوته بر عملکرد کمّی و کیفی آویشن کرک‌آلود (Thymus pubescens Boiss. & Kotschy ex Celak.) در شرایط دیم آزمایش مزرعهای در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار در سه منطقه دیم کشور و طی دو سال اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل تراکم (فواصل روی ردیف 25، 35 و 50 سانتی‌متر، بهترتیب برابر 8، 6 و 4 بوته در مترمربع)، زمان (سال اول و دوم پس از کشت) و مکان (آذربایجانشرقی، کردستان و تهران (دماوند)) بود. صفات اندازه‌گیری شده شامل ارتفاع، قطر تاج پوشش، عملکرد ماده خشک اندام هوایی، بازده اسانس و عملکرد اسانس در مرحله گلدهی کامل بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد اثر تراکم، مکان و زمان و اثر متقابل آنها بر کلیه صفات معنیدار بود. نتایج نشان دادند که بیشترین عملکرد ماده خشک (1147 کیلوگرم در هکتار) در سال‌های اول و دوم در تهران در تراکم 8 بوته در مترمربع بدست آمد. کردستان با 2.25% و آذربایجانشرقی با 0.43% بهترتیب بالاترین و پایین‌ترین درصد اسانس را داشتند. در بررسی اثر متقابل تراکم در مکان بر تغییرات عملکرد اسانس بیشترین عملکرد اسانس در کردستان و دماوند و در تراکم 8 بوته در مترمربع بهترتیب به میزان 21.73 و 17.88 کیلوگرم در هکتار بدست آمد. آویشن کرک‌آلود در تراکم‌های بالا تولید بیشتر ماده خشک و عملکرد اسانس را نشان داد که این موضوع نشان‌دهنده استقرار و سازگاری آویشن کرک‌آلود در مناطق مختلف دیم کشور به‌ویژه منطقه دیم‌خیز دماوند و کردستان است.
بابک بحرینی نژاد؛ مهدی میرزا
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.196.94.2.1576.1610 آویشن دنایی با نام علمی Thymus daenensis Celak یکی از گونههای انحصاری کشور ایران می‌باشد. از آنجا که این گونه یکی از باارزش‌ترین گیاهان دارویی منطقه زاگرس مرکزی است، بهره‌برداری بی‌رویه آن را در معرض خطر انقراض قرار داده است. تکنیک رج‌بندی (Ordination) ازجمله روش‌هایی می‌باشد که ارتباط بین گیاه و متغیرهای ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.196.94.2.1576.1610 آویشن دنایی با نام علمی Thymus daenensis Celak یکی از گونههای انحصاری کشور ایران می‌باشد. از آنجا که این گونه یکی از باارزش‌ترین گیاهان دارویی منطقه زاگرس مرکزی است، بهره‌برداری بی‌رویه آن را در معرض خطر انقراض قرار داده است. تکنیک رج‌بندی (Ordination) ازجمله روش‌هایی می‌باشد که ارتباط بین گیاه و متغیرهای محیطی را بررسی می‌کند. به‌منظور بررسی تأثیر عوامل اکولوژیک بر ترکیب‌های اسانس، تعداد 8 رویشگاه آویشن دنایی در استان اصفهان شناسایی و پس از جمع‌آوری اندام‌های هوایی گیاه و اسانس‌گیری، ترکیب‌های آن شناسایی گردید. 24 عامل بیواقلیمی، خاک و توپوگرافی در رویشگاه‌ها برای آنالیز رج‌بندی تعیین شد. نتایج نشان داد عوامل ارتفاع، متوسط دما در مرطوب‌ترین فصل، همدمایی، میزان بارندگی در مرطوب‌ترین فصل، میزان بارندگی سالانه، میزان بارندگی در خشک‌ترین فصل و دامنه درجه حرارت سالانه، درصد رس، سنگریزه، ماده آلی، نیتروژن و پتاسیم قابل جذب از تأثیرگذارترین عوامل بر ترکیب‌های اسانس بودند. تیمول به‌عنوان ترکیب اصلی این گونه تحت تأثیر تغییرات دامنه درجه حرارت سالانه، ارتفاع و شیب قرار گرفت. درصد شن خاک و متوسط دما در مرطوب‌ترین فصل ازجمله مهمترین عوامل تأثیرگذار بر تولید کارواکرول بودند. یافته‌های حاصل از این مطالعه می‌تواند نقش ارزشمندی در مدیریت کشت و توسعه آویشن در عرصه‌های منابع طبیعی و کشاورزی به‌ویژه با توجه به نوع ترکیب‌های مورد نیاز در صنایع دارویی و بهداشتی داشته باشد.
مهدی پناهیان گیوی
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.309.94.2.1575.1610 به‌دلیل بحران آب آبیاری و لزوم مدیریت منابع آب و نیز نقش مثبت عناصری مانند روی در کاهش اثرهای منفی تنش خشکی، آزمایشی مزرعهای بهصورت کرت‌های خرد شده بر پایه طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1395 در مزرعه تحقیقاتی تعاونی یاشیل باخار اردبیل اجرا شد. در این پژوهش، عملکرد و اجزای آن و تولید ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.309.94.2.1575.1610 به‌دلیل بحران آب آبیاری و لزوم مدیریت منابع آب و نیز نقش مثبت عناصری مانند روی در کاهش اثرهای منفی تنش خشکی، آزمایشی مزرعهای بهصورت کرت‌های خرد شده بر پایه طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1395 در مزرعه تحقیقاتی تعاونی یاشیل باخار اردبیل اجرا شد. در این پژوهش، عملکرد و اجزای آن و تولید اسانس گشنیز (Coriandrum sativum L.) در واکنش به محلول‌پاشی سولفات روی در شرایط تنش خشکی مورد بررسی قرار گرفت. فاکتورهای آزمایش شامل چهار سطح آبیاری (آبیاری بعد از 70، 100، 130 و 160 میلی‌متر تبخیر از تشتک کلاس A) و سه سطح محلول‌پاشی سولفات روی (شاهد (محلول‌پاشی با آب) و محلول‌پاشی با غلظت‌های سه (1Zn) و شش (2Zn) در هزار) بودند. تیمارهای آبیاری و محلول‌پاشی بهترتیب در کرت‌های اصلی و فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که تنش خشکی موجب اُفت تعداد چتر در بوته، تعداد دانه در چتر، تعداد دانه در بوته، عملکرد بیولوژیکی و دانه گردید. محلول‌پاشی با سولفات روی در سطح Zn2 موجب افزایش معنیدار تعداد چتر در بوته (10.7)، عملکرد بیولوژیکی (21.1%) و محصول دانه (21.2%) شد. درصد اسانس دانه گشنیز تحت تنش خشکی 2/49% افزایش یافت، ولی عملکرد اسانس (1.02 کیلوگرم در هکتار) در نتیجه تنش خشکی کاهش پیدا کرد. عملکرد اسانس با کاربرد روی با غلظت شش در هزار 27.4% افزایش معنی‌داری یافت. تفاوت معنی‌داری از لحاظ آماری بین سطوح محلول‌پاشی سه و شش در هزار روی وجود نداشت. بنابراین، محلول‌پاشی روی با غلظت سه در هزار در مناطق با شرایط آب و هوایی و خاک مشابه محل اجرای طرح برای بهبود تولید محصول و اسانس گشنیز توصیه می‌گردد.
بهرخ شعبانی؛ رسول رضائی؛ حبیب الله چاره‌گانی؛ امین صالحی
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.323.94.2.1576.1607 بیماری بلایت باکتریایی گندم توسط باکتری Pseudomonas syringae pv. syringae (Pss) ایجاد می‌شود و یکی از بیماری‌های مهم گندم در سراسر دنیا به‌شمار می‌آید. گسترش مقاومت بیماری‌ها به ترکیب‌های شیمیایی، نیاز به تحقیق برای کشف عوامل ضدمیکروبی را سبب شده است. مطالعات نشان داده است که اسانس‌های گیاهی فعالیت بیولوژیک ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.323.94.2.1576.1607 بیماری بلایت باکتریایی گندم توسط باکتری Pseudomonas syringae pv. syringae (Pss) ایجاد می‌شود و یکی از بیماری‌های مهم گندم در سراسر دنیا به‌شمار می‌آید. گسترش مقاومت بیماری‌ها به ترکیب‌های شیمیایی، نیاز به تحقیق برای کشف عوامل ضدمیکروبی را سبب شده است. مطالعات نشان داده است که اسانس‌های گیاهی فعالیت بیولوژیک بر علیه باکتری‌های بیمارگر گیاهی القاء می‌کنند و می‌توانند به‌عنوان محصولات سالم مورد استفاده قرار گیرند. این ترکیب‌ها کمترین ضرر را برای اکوسیستم دارند و میتوان از آنها به‌عنوان جایگزین ترکیب‌های سمّی برای کنترل بیماری‌های گیاهی استفاده نمود. این مطالعه در جهت ارزیابی فعالیت ضد بیماری اسانس‌های بدست آمده از قسمت‌های هوایی گیاهان رزماری، پونه و آویشن دنایی بر علیه باکتری Pss روی ارقام پیشتاز، سیروان و چمران گندم در شرایط گلخانه طراحی گردید. در این بررسی مشخص شد که تمام تیمارهای اسانس به‌طور معنی‌داری شدت بیماری بلایت باکتریایی گندم به ویژه روی رقم پیشتاز، و درصد ناحیه نکروز برگها 30 روز پس از مایه‌زنی باکتری را کاهش دادند. بیشترین کاهش شدت بیماری توسط اسانس‌های پونه و آویشن دنایی بدست آمد. یافته‌های این تحقیق نشان می‌دهد که اسانس‌های رزماری، پونه و آویشن دنایی قابلیت استفاده به‌عنوان عوامل ضدمیکروبی را دارند.
فاطمه عسکری؛ مهدی میرزا؛ مصطفی گلی پور؛ سمیه فکری قمی
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.1.93.1.1576.32 جنس بومادران (Achillea) در ایران 19 گونه گیاه علفی، چندساله و بیشتر معطر دارد. این جنس از خانواده کاسنی دارای خصوصیات گیاهی پیچیده‌ای است. کامازولن ترکیب عمده موجود در اسانس گل و برگ Achilleamillefolium L. subsp. elbursensis گزارش شده که در صنایع غذایی، آرایشی-بهداشتی و دارویی کاربرد دارد. با توجه به اینکه این زیرگونه ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.1.93.1.1576.32 جنس بومادران (Achillea) در ایران 19 گونه گیاه علفی، چندساله و بیشتر معطر دارد. این جنس از خانواده کاسنی دارای خصوصیات گیاهی پیچیده‌ای است. کامازولن ترکیب عمده موجود در اسانس گل و برگ Achilleamillefolium L. subsp. elbursensis گزارش شده که در صنایع غذایی، آرایشی-بهداشتی و دارویی کاربرد دارد. با توجه به اینکه این زیرگونه انحصاری ایران است و در مورد کشت این گونه هیچ تحقیقی انجام نشده است، مطالعه مقدماتی در مورد نحوه کشت و تأثیر آن بر روی مواد مؤثره انجام شد. بدین‌منظور، بذر گیاه بومادران البرزی در مهرماه 1395 از تنها رویشگاه آن در دیزین جمع‌آوری شد. در ابتدای اسفندماه در گلخانه کشت گردید و اواسط فروردین 1396 گیاهچه‌ها به مزرعه منتقل شدند. در مردادماه بوته‌ها گل داده و اندام هوایی برای استخراج اسانس در دو سال متوالی جمع‌آوری شدند. برای مقایسه با نمونه‌های طبیعی، اندام هوایی بومادران در مردادماه 1396 در مرحله گلدهی از دیزین جمع‌آوری شد. اندام‌های گیاه شامل برگ و گل‌آذین در آزمایشگاه خشک و به‌وسیله آسیاب پودر شدند. روغن‌های اسانسی به روش تقطیر با آب بدست آمد و توسط GC-FID و GC/MS مورد تجزیه قرارگرفتند. بازده (وزنی/وزنی) اسانس آبی‌رنگ برگ و گل‌آذین بومادران رویشگاه بهترتیب 0.11% و 0.53% و بومادران کشت شده به همان ترتیب در سال 1396 برابر 0.28% و 0.50% و در سال 1397 برابر 0.26% و 1.30% بود. کامازولن به‌عنوان بیشترین درصد ترکیب اسانس برگ و گل‌آذین بومادران رویشگاه بهترتیب 5.7% و 52.5% بود. مقدار آن به همان ترتیب در نمونه‌های بومادران کشت شده سال اول 50.6% و 67.1% و در سال دوم 59.6% و 71.3% بود. کاریوفیلن الکل، کاریوفیلن اکساید، کامفور، بورنئول و بتا-اودسمول دیگر ترکیب‌های شاخص بودند. کامازولن یک ترکیب مهم و اساسی در این گونه است که در تمام اندام هوایی نمونه کشت شده وجود داشت، در حالی که فقط در گل‌آذین نمونه رویشگاه یافت شد.
محمد صادق دهقانی؛ معصومه نعیمی؛ ابراهیم غلامعلی پور علمداری؛ حمید جباری
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.121.93.1.1578.1610 به‌منظور بررسی تأثیر محلول‌پاشی کیتوزان بر ویژگیهای کمّی و کیفی گیاه دارویی بابونه آلمانی (Matricaria chamomilla L.) در شرایط تنش کم‌آبی، آزمایشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 94-1393 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه گنبدکاووس اجرا شد. فاکتورهای ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.121.93.1.1578.1610 به‌منظور بررسی تأثیر محلول‌پاشی کیتوزان بر ویژگیهای کمّی و کیفی گیاه دارویی بابونه آلمانی (Matricaria chamomilla L.) در شرایط تنش کم‌آبی، آزمایشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 94-1393 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه گنبدکاووس اجرا شد. فاکتورهای مورد مطالعه شامل آبیاری پس از 60 میلی‌متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A (شاهد) و 100 میلی‌متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A (تنش کم‌آبی) و تیمار محلول‌پاشی کیتوزان در پنج سطح شامل عدم مصرف کیتوزان (محلول‌پاشی با آب‌مقطر به‌عنوان تیمار شاهد (K1)، محلول‌پاشی به مقدار 125 میلی‌گرم در لیتر 60 روز پس از کاشت (K2)، محلول‌پاشی به مقدار 125 میلی‌گرم در لیتر 75 روز پس از کاشت (K3)، محلول‌پاشی به مقدار 250 میلی‌گرم در لیتر 60 روز پس از کاشت (K4) و محلول‌پاشی به مقدار 250 میلی‌گرم در لیتر 75 روز پس از کاشت (K5) بودند. نتایج نشان داد که تنش کم‌آبی موجب کاهش صفات ارتفاع بوته، تعداد گل، وزن خشک بوته و عملکرد گل خشک گردید. محلول‌پاشی کیتوزان صفاتی همانند تعداد شاخه فرعی، وزن و عملکرد گل خشک را افزایش داد. نتایج مشخص کرد که محلول‌پاشی کیتوزان به مقدار 125 میلی‌گرم در لیتر 60 روز پس از کاشت موجب حصول بالاترین میزان درصد و عملکرد اسانس و بیشترین مقدار کامازولن اسانس در شرایط تنش کم‌آبی شد. بنابراین استفاده از پلیمر زیستی کیتوزان به‌عنوان ماده‌ای طبیعی به‌منظور کاهش خسارت تنش رطوبتی و همچنین افزایش کامازولن در بابونه آلمانی حائز اهمیت است.
عنایت الله توحیدی نژاد؛ فرامرز رستگاری
چکیده
به‌منظور بررسی تأثیر سطوح مختلف تنش خشکی و نوع کود بر عملکرد کمّی و کیفی گیاه دارویی بابونه آلمانی (Matricaria chamomilla L.) آزمایشی بهصورت کرت‌های خرد شده در قالب بلوکهای کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی سازمان جهاد کشاورزی جیرفت در سال 1389 با سه تکرار اجرا گردید. تیمارهای آزمایش شامل تنش خشکی در سه سطح 40، 80 و 120 میلی‌متر تبخیر از طشتک تبخیر ...
بیشتر
به‌منظور بررسی تأثیر سطوح مختلف تنش خشکی و نوع کود بر عملکرد کمّی و کیفی گیاه دارویی بابونه آلمانی (Matricaria chamomilla L.) آزمایشی بهصورت کرت‌های خرد شده در قالب بلوکهای کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی سازمان جهاد کشاورزی جیرفت در سال 1389 با سه تکرار اجرا گردید. تیمارهای آزمایش شامل تنش خشکی در سه سطح 40، 80 و 120 میلی‌متر تبخیر از طشتک تبخیر کلاسA به‌عنوان فاکتور اصلی و پنج تیمار کودی شامل شاهد، کود زیستی نیتروکسین، کود زیستی فسفات بارور-2، کود زیستی بیوسولفور و کود گاوی به‌عنوان کرت‌های فرعی بودند. صفات اندازه‌گیری شده شامل (تعداد ساقه اصلی، تعداد شاخه فرعی، ارتفاع بوته، تعداد کاپیتول در بوته، قطر کاپیتول، وزن خشک بوته، وزن گل تر، وزن گل خشک، درصد اسانس و عملکرد کامازولن) بود. نتایج نشان داد که تنش خشکی بر تمام صفات کمّی و کیفی در سطح 1% معنیدار بود. مقایسه میانگین‌ها نشان داد که آبیاری پس از 120 میلی‌متر تبخیر، عملکرد را در مقایسه با شاهد 25.1% کاهش داد. بیشترین میانگین عملکرد و اجزاء عملکرد از تیمار آبیاری پس از 40 میلی‌متر تبخیر و کاربرد کود گاوی بدست آمد. بیشترین درصد اسانس (0.685%) و عملکرد اسانس (6.32 کیلوگرم در هکتار) در تیمار بیوسولفور و تنش متوسط مشاهده شد. بیشترین درصد کامازولن (6.45%) و عملکرد کامازولن (396.8 گرم در هکتار) در تنش متوسط و بهترتیب از تیمار کودی نیتروکسین و بیوسولفور حاصل گردید. به‌طور کلی نتایج نشان داد که در شرایط تنش شدید کود دامی و در شرایط تنش ملایم کود زیستی بیوسولفور مناسب‌ترین تیمار کودی در تولید بابونه بود.
امید میرزایی چشمه گچی؛ یوسف نصیری؛ عزت اله اسفندیاری؛ مجتبی نورآئین
چکیده
ویتامین‌ها بسیاری از فرایندهای متابولیکی و بیولوژیکی گیاه را تحت تأثیر قرار می‌دهند و در سنتز آنزیم‌ها، اسیدهای نوکلئیک و پروتئین‌ها به‌عنوان کوآنزیم در مسیرهای متابولیک آنها شرکت می‌کنند. به‌منظور بررسی اثر محلول‌پاشی تیامین بر رشد، عملکرد، اجزای عملکرد و اسانس گیاه دارویی رازیانه (Foeniculum vulgare Mill.)، آزمایشی در سال 1394 بهصورت ...
بیشتر
ویتامین‌ها بسیاری از فرایندهای متابولیکی و بیولوژیکی گیاه را تحت تأثیر قرار می‌دهند و در سنتز آنزیم‌ها، اسیدهای نوکلئیک و پروتئین‌ها به‌عنوان کوآنزیم در مسیرهای متابولیک آنها شرکت می‌کنند. به‌منظور بررسی اثر محلول‌پاشی تیامین بر رشد، عملکرد، اجزای عملکرد و اسانس گیاه دارویی رازیانه (Foeniculum vulgare Mill.)، آزمایشی در سال 1394 بهصورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی کشاورزی دانشکده کشاورزی دانشگاه مراغه اجرا شد. تیمارها شامل محلول‌پاشی با تیامین در سه سطح صفر (آب مقطر)، 50 و 100 میکرومول بر لیتر و مراحل محلول‌پاشی در چهار سطح ساقه‌دهی، گلدهی، دانه‌بندی و هر سه مرحله بودند. نتایج نشان داد که اثر تیامین بر تمام صفات مورد ارزیابی معنیدار شد. به‌طوری که غلظت 50 میکرومول بر لیتر تیامین بیشترین اثر افزایشی را بر تعداد ساقه‌های فرعی، تعداد چتر در بوته، تعداد چترک در چتر، تعداد دانه در چترک، عملکرد دانه و عملکرد اسانس داشت و غلظت 100 میکرومول بر لیتر بیشترین اثر افزایشی را بر ارتفاع بوته، وزن هزاردانه، عملکرد بیولوژیک و درصد اسانس نسبت به شاهد داشت. اثر مراحل محلول‌پاشی بر تعداد چترک در چتر، تعداد دانه در چترک و وزن هزاردانه معنیدار شد و بیشترین مقادیر آنها با محلول‌پاشی تیامین در هر سه مرحله (ساقه‌دهی، گلدهی، دانه‌بندی) بدست آمد. اثرهای متقابل تیمارهای مورد ارزیابی بر هیچ یک از صفات معنیدار نشد. به‌طور کلی، نتایج این آزمایش نشان داد که محلول‌پاشی گیاه رازیانه با غلظت‌های 50 و 100 میکرومول در لیتر تیامین در مراحل ساقه‌دهی، گلدهی و دانه‌بندی می‌تواند باعث بهبود عملکرد دانه و عملکرد اسانس گیاه رازیانه شود.
علی راحمی کاریزکی؛ رسول رحیمی؛ عبدالطیف قلی زاده؛ ابراهیم غلامعلی پور علمداری؛ حسین صبوری؛ سیده حکیمه داودی
چکیده
به‌منظور بررسی اثرهای سطوح مختلف ورمی‌کمپوست و نیتروکسین بر خصوصیات کیفی گیاه دارویی همیشه‌بهار (Calendula officinalis L.) آزمایشی گلدانی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در سال زراعی 94-1393 در گلخانه دانشگاه گنبد کاووس اجرا شد. عامل اول تیمار کودی ورمی‌کمپوست در 6 سطح (صفر، 10%، 20%، 40%، 70% و 100% ورمی‌کمپوست) و عامل دوم کود ...
بیشتر
به‌منظور بررسی اثرهای سطوح مختلف ورمی‌کمپوست و نیتروکسین بر خصوصیات کیفی گیاه دارویی همیشه‌بهار (Calendula officinalis L.) آزمایشی گلدانی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در سال زراعی 94-1393 در گلخانه دانشگاه گنبد کاووس اجرا شد. عامل اول تیمار کودی ورمی‌کمپوست در 6 سطح (صفر، 10%، 20%، 40%، 70% و 100% ورمی‌کمپوست) و عامل دوم کود بیولوژیکی نیتروکسین که شامل دو سطح تلقیح (25 میلی‌لیتر در هر کیلو خاک) و عدم تلقیح نیتروکسین بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر نیتروکسین، ورمی‌کمپوست و اثر متقابل آنها بر روی تمام صفات مورد مطالعه معنیدار بودند. در حالی که صفت فنل کل فقط در تیمار ورمی‌کمپوست معنیدار شد. نتایج مقایسه میانگین نشان داد که بیشترین میزان فنل کل، کلروفیل a و کلروفیل کل در تیمار 10% ورمی‌کمپوست با تلقیح نیتروکسین بدست آمد. در حالی که بیشترین مقدار کلروفیل b مربوط به تیمار 10% ورمی‌کمپوست بدون تلقیح نیتروکسین بود. بیشترین درصد نیتروژن در گیاه و میزان کاتالاز بهترتیب مربوط به تیمار 100% ورمی‌کمپوست با تلقیح نیتروکسین و 100% ورمی‌کمپوست بدون تلقیح نیتروکسین بدست آمد. بیشترین مقدار اسانس گل مربوط به تیمار 100% ورمی‌کمپوست با تلقیح نیتروکسین و کمترین مقدار مربوط به تیمار شاهد بدون تلقیح نیتروکسین بود. بیشترین مقدار اسانس گل مربوط به تیمار 100% ورمی‌کمپوست با تلقیح نیتروکسین و کمترین مقدار مربوط به تیمار شاهد بدون تلقیح نیتروکسین بدست آمد. با توجه به نتایج بدست‌آمده 100% و 70% ورمی‌کمپوست با تلقیح نیتروکسین را میتوان به‌عنوان تیمار مناسب در تولید اسانس گیاه دارویی همیشه بهار پیشنهاد داد.
حامد کرمی؛ منصور راسخ
چکیده
فرایند خشک کردن اهمیت زیادی در فرآوری گیاهان دارویی دارد، زیرا گیاهان دارویی اسانس‌دار اگر بلافاصله خشک نشوند و یا اسانس آنها استخراج نشود مواد مؤثره و ترکیب‌های فرّار خود را از دست می‌دهند. در این تحقیق، سینتیک خشک کردن لایه نازک گیاه دارویی ترخون (Artemisia dracunculus L.) در یک خشک‌کن هیبریدی خورشیدی مدل‌سازی شد. آزمایش در چهار دمای 40، ...
بیشتر
فرایند خشک کردن اهمیت زیادی در فرآوری گیاهان دارویی دارد، زیرا گیاهان دارویی اسانس‌دار اگر بلافاصله خشک نشوند و یا اسانس آنها استخراج نشود مواد مؤثره و ترکیب‌های فرّار خود را از دست می‌دهند. در این تحقیق، سینتیک خشک کردن لایه نازک گیاه دارویی ترخون (Artemisia dracunculus L.) در یک خشک‌کن هیبریدی خورشیدی مدل‌سازی شد. آزمایش در چهار دمای 40، 50، 60 و 70 درجه سانتی‌گراد و سه سرعت هوای 1، 1.51 و 2 متر بر ثانیه در آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در 3 تکرار انجام شد. 8 مدل مرسوم خشک کردن بر داده‌های آزمایشگاهی برازش و با هم مقایسه شدند. باتوجه به نتایج آنالیز واریانس عوامل دمای هوای خشک کردن و سرعت هوای خشک کردن در سطح احتمال 1% معنیدار شده ولی اثر متقابل دما و سرعت هوای خشک کردن معنیدار نشده و بیشترین میزان اسانس استحصالی مربوط به دمای 40 درجه سانتی‌گراد و سرعت جابجایی هوا 1.5 متر بر ثانیه با مقدار تقریب 1.27 میلی‌لیتر براساس حجمی (v/w) بدست آمد و با افزایش دما از 40 درجه سانتی‌گراد به 70 درجه سانتی‌گراد میزان اسانس استحصالی به‌طور معنی‌داری کاهش یافت. طبق نتایج بدست آمده مدل آغباشلو و همکاران منحنی سینتیک خشک شدن ترخون را نسبت به مدل‌های دیگر بهتر برآورد کرد. حداکثر مقدار ضریب پخش رطوبت مؤثر در سرعت هوا 1.5 متر بر ثانیه و دمای هوای ورودی 70 درجه سانتی‌گراد برابر با 10-10×2.74 (مترمربع بر ثانیه) بدست آمد. همچنین، حداقل مقدار ضریب پخش رطوبت مؤثر در سرعت هوا یک متر بر ثانیه و دمای هوای ورودی 40 درجه سانتی‌گراد برابر با 10-10×1.34 (متر مربع بر ثانیه) بدست آمد.
الناز فرج زاده معماری تبریزی؛ مهدی رشدی ملکی؛ نوشین فرج زاده معماری تبریزی؛ وحید احمدزاده
چکیده
این مطالعه با هدف بررسی تأثیر تیمار بذرها با سویه‌های مختلف کودهای زیستی باکتریایی (شاهد، آزوسپریلیوم 21، سودوموناس168، ازتوفایو، باسیلوس و ترکیبی از سویه‌ها) و سویه‌های مختلف کود زیستی میکوریزا (شاهد، Glomus mossae، G. intaradices، G. hoei و هر سه سویه قارچ میکوریزا) بر رشد، تولید اسانس و خصوصیات فیزیولوژیک ریحان (Ocimum basilicum L.) انجام شد. این آزمایش ...
بیشتر
این مطالعه با هدف بررسی تأثیر تیمار بذرها با سویه‌های مختلف کودهای زیستی باکتریایی (شاهد، آزوسپریلیوم 21، سودوموناس168، ازتوفایو، باسیلوس و ترکیبی از سویه‌ها) و سویه‌های مختلف کود زیستی میکوریزا (شاهد، Glomus mossae، G. intaradices، G. hoei و هر سه سویه قارچ میکوریزا) بر رشد، تولید اسانس و خصوصیات فیزیولوژیک ریحان (Ocimum basilicum L.) انجام شد. این آزمایش در سال زراعی 1395 بهصورت اسپلیت پلات پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار و در مزارع دانشگاه آزاد اسلامی ملکان اجرا گردید. صفات مورد اندازه‌گیری شامل ارتفاع بوته، سطح برگ، شاخص کلروفیل، محتوای کلروفیل a و b، تعداد روزنه در سطح رویی برگ، تعداد روزنه در سطح زیرین برگ، درصد اسانس، عملکرد اسانس، عملکرد ماده خشک، گایاکول پراکسیداز، کاتالاز و پرولین بودند. در این مطالعه، تیمارهای کود زیستی قارچ میکوریزا اثر مثبتی بر رشد و عملکرد اسانس ریحان داشت. علاوه‌بر بهبود شاخص‌های رشدی، شاخص‌های فیزیولوژیک ازجمله محتوای کلروفیل a و b، تعداد روزنه و محتوای آنتی‌اکسیدان‌ها در اثر کاربرد کود میکوریزا افزایش یافت. عملکرد اسانس تنها تحت تأثیر کاربرد آزوسپریلیوم 21، کاربرد ازتوفایو و کاربرد ترکیبی از سویه‌های کود زیستی باکتریایی بهترتیب به میزان 16.1، 11.9 و 17.9 درصد افزایش یافت که این افزایش عمدتاً ناشی از افزایش درصد اسانس ریحان بود. برخلاف خصوصیات رشدی، شاخص‌های فیزیولوژیک مانند محتوای کلروفیل a و b و محتوای آنتی‌اکسیدان‌ها به‌طور مثبتی تحت تأثیر کاربرد کود زیستی باکتریایی قرار گرفته و افزایش یافت. با توجه به نتایج این بررسی کاربرد آزوسپریلیوم 21، کاربرد ازتوفایو و کاربرد ترکیبی از سویه‌های کود زیستی باکتریایی همراه با هر یک از سویه‌های قارچ میکوریزا باعث افزایش خصوصیات کمّی و کیفی اسانس ریحان شد.
شهربانو عباسی؛ سعدالله هوشمند؛ ندا میرآخورلی؛ رودابه راوش
چکیده
در آویشن (Thymus) برگ مهمترین اندام تولیدکننده اسانس است و کرک‌های ترشحی غدهای روی سطوح اندام هوایی ظرفیت منحصر به فردی برای سنتز و ترشح مواد مؤثره دارند. در این بررسی ویژگیهای مورفولوژیک و انواع ساختار کرک در چهار گونه آویشن شامل T. transcaucasicus، T. carmanicus، T. daenensis و T. armeniacus ارزیابی شدند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس بیانگر اختلاف معنی‌داری ...
بیشتر
در آویشن (Thymus) برگ مهمترین اندام تولیدکننده اسانس است و کرک‌های ترشحی غدهای روی سطوح اندام هوایی ظرفیت منحصر به فردی برای سنتز و ترشح مواد مؤثره دارند. در این بررسی ویژگیهای مورفولوژیک و انواع ساختار کرک در چهار گونه آویشن شامل T. transcaucasicus، T. carmanicus، T. daenensis و T. armeniacus ارزیابی شدند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس بیانگر اختلاف معنی‌داری بین گونه‌ها برای صفات طول ساقه، طول و تعداد برگ، وزن تر و خشک بوته، وزن خشک برگ و ساقه، تعداد کرک‌های غدهای برگ، طول کرک، عملکرد و درصد اسانس بود. گونه T. armeniacus بیشترین تعداد کرک را نشان داد، در حالی‌که بیشترین طول کرک مربوط به گونه T. transcaucasicus بود. بیشترین درصد و عملکرد اسانس بهترتیب در گونههای T. carmanicus و T. daenensis ناشی از تعداد کرک غدهای و تعداد برگ بیشتر مشاهده گردید. نتایج اسکن میکروسکوپ الکترونی (SEM) نشان داد از بین انواع کرک غدهای در هر چهار گونه مورد نظر تنها کرک غدهای سپری در برگ وجود داشت. ضرایب همبستگی مثبت و معنیدار بین تعداد کرک غدهای سطح رویی و زیری برگ با درصد و عملکرد اسانس تأکیدی بر نقش این ویژگی در تولید اسانس دارد. در تجزیه رگرسیون مرحله‌ای برای وزن خشک (متغیر تابع)، بیشترین ضرایب مثبت رگرسیون مربوط به وزن خشک برگ بود و 97% تغییرات را توجیه نمود. زمانی که عملکرد اسانس به‌عنوان متغیر تابع لحاظ گردید، تنها صفت طول کرک با توجیه 49% از تغییرات این صفت، وارد مدل شد.
وحید روشن؛ عاطفه بهمن زادگان جهرمی؛ فرانه زارعیان؛ احمد حاتمی؛ لادن جوکار
چکیده
Marrubium astracanicum Jacq. (فراسیون) گیاهی از خانواده نعناعیان یا Lamiaceae می‌باشد. در این تحقیق 5 جمعیت از گونه فراسیون (مناطق دراک، غرب دشت ارژن، بوانات- سیمکان (لاک‌پشتی)، پاسارگاد (قرق ابوالمهدی) و صدرا) جمع‌آوری شدند. پس از خشک کردن نمونه‌های گیاهی، از قسمت‌های هوایی آنها با استفاده از روش تقطیر با آب اسانس‌گیری شد و ترکیب‌های تشکیل‌دهنده ...
بیشتر
Marrubium astracanicum Jacq. (فراسیون) گیاهی از خانواده نعناعیان یا Lamiaceae می‌باشد. در این تحقیق 5 جمعیت از گونه فراسیون (مناطق دراک، غرب دشت ارژن، بوانات- سیمکان (لاک‌پشتی)، پاسارگاد (قرق ابوالمهدی) و صدرا) جمع‌آوری شدند. پس از خشک کردن نمونه‌های گیاهی، از قسمت‌های هوایی آنها با استفاده از روش تقطیر با آب اسانس‌گیری شد و ترکیب‌های تشکیل‌دهنده اسانس با دستگاه‌های کروماتوگرافی گازی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) و کروماتوگرافی گازی (GC)، شناسایی و تعیین مقدار گردید. عصاره متانولی به روش خوابانیدن در حلال تهیه و با کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC) برای ترکیب‌های پلی‌فنولی آنالیز شد. بازده اسانس‌ها از 21/0% تا 34/0% برحسب وزن خشک گیاه (وزنی/وزنی) بدست آمد. ترکیب‌های عمده اسانس ان-دکان، ان-دودکان، جرماکرن دی، ان-هگزادکانوئیک اسید، بتا-کاریوفیلن، بی سیکلوجرماکرن، فیتول، ان-تری کوزان، ان-پنتا کوزان، ان-هنئی کوزان و کاریوفیلن اکسید بودند. دوازده ترکیب عمده با استفاده از نرم‌افزار Minitab V.14 مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که با وجود اختلاف ارتفاع و آب و هوا، منطقه صدرا از نظر ترکیب‌های شیمیایی قرابت بیشتری به دو منطقه دراک و لاک‌پشتی بوانات دارد. استانداردهای گالیک اسید، کوئرستین، کاتچین، کافئیک اسید و کلروجنیک اسید در طول موج‌های 280 و 320 نانومتر بررسی شدند. میزان این پلی‌فنل‌ها در مناطق مختلف متفاوت بودند. نتایج ما نشان داد که ارتفاع و شرایط آب و هوایی در هر یک از این مناطق باعث تغییر در ترکیب‌های پلی‌فنولی می‌شود.
مریم روستایی؛ سینا فلاح؛ علی عباسی سورکی؛ علی تدین
چکیده
کودهای آلی می‌توانند به‌عنوان جایگزین کودهای شیمیایی در کشاورزی پایدار استفاده شوند. از سوی دیگر کشت مخلوط در مقایسه با کشت خالص، یک راهبرد امیدوارکننده برای تولید غذا با اتکای کمتر بر کودهای شیمیایی است. به‌منظور ارزیابی اثر کشت مخلوط بر عملکرد و اسانس شوید (Anethum graveolens L.) تحت تأثیر کودهای آلی و شیمیایی، آزمایشی بهصورت فاکتوریل ...
بیشتر
کودهای آلی می‌توانند به‌عنوان جایگزین کودهای شیمیایی در کشاورزی پایدار استفاده شوند. از سوی دیگر کشت مخلوط در مقایسه با کشت خالص، یک راهبرد امیدوارکننده برای تولید غذا با اتکای کمتر بر کودهای شیمیایی است. به‌منظور ارزیابی اثر کشت مخلوط بر عملکرد و اسانس شوید (Anethum graveolens L.) تحت تأثیر کودهای آلی و شیمیایی، آزمایشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی شهرکرد در سال 1396 انجام شد. کشت خالص سویا (S)، کشت خالص شوید (D) و سه الگوی کشت این دو گیاه (S:D، 1:1، 1:2 و 2:1) به‌عنوان فاکتور اول و دو منبع کودی (شیمیایی و مرغی) به‌عنوان فاکتور دوم در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که بیشترین عملکرد ماده خشک شوید (1001.48 کیلوگرم در هکتار) و بیشترین عملکرد اسانس (18.47 کیلوگرم در هکتار) در تیمار دو ردیف سویا+ یک ردیف شوید مشاهده شد. بیشترین درصد اسانس (2.64%) در کشت خالص تحت تغذیه کود آلی بدست آمد. بیشترین تعداد غلاف در بوته (47.5 عدد) و عملکرد دانه سویا (2192 کیلوگرم در هکتار) به تیمار یک ردیف سویا + دو ردیف شوید حاوی کود مرغی اختصاص داشت. بیشترین نسبت برابری زمین (1.19) در تیمار دو ردیف سویا+ یک ردیف شوید حاوی کود آلی حاصل شد. براساس نتایج بدست آمده، تیمار دو ردیف سویا+ یک ردیف شوید تحت تغذیه کود آلی با داشتن حداکثر نسبت برابری زمین و میزان زیاد اسانس شوید، تیمار برتر بود.
محبوبه‌السادات حسینی؛ صدیقه محمدی؛ علی رضا افتخاریان جهرمی
چکیده
پوسیدگی کپک آبی از مهمترین بیماری‌ها پس از برداشت میوه مرکبات است که توسط قارچ Pencillium italicum ایجاد و سالیانه منجر به از بین رفتن مقادیر زیادی از محصولات مرکبات می‌شود. اسانس گیاه کک‌گریز (Francoeuria undulate (L.) Lack) دارای خاصیت ضدباکتریایی بالایی بر میکروارگانیسم‌ها است. بدین‌منظور در دو آزمایش جداگانه، تأثیر غلظت‌های مختلف اسانس (چهار سطح: ...
بیشتر
پوسیدگی کپک آبی از مهمترین بیماری‌ها پس از برداشت میوه مرکبات است که توسط قارچ Pencillium italicum ایجاد و سالیانه منجر به از بین رفتن مقادیر زیادی از محصولات مرکبات می‌شود. اسانس گیاه کک‌گریز (Francoeuria undulate (L.) Lack) دارای خاصیت ضدباکتریایی بالایی بر میکروارگانیسم‌ها است. بدین‌منظور در دو آزمایش جداگانه، تأثیر غلظت‌های مختلف اسانس (چهار سطح: صفر، 400، 800 و 1600) گیاه مذکور در القاء مقاومت میوه پرتقال در برابر کپک آبی (دو سطح: بدون بیمارگر و بیمارگر) با بررسی آنزیم‌های دفاعی انجام شد. این آزمایش بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام گردید. در آزمایش دوم اثر اسانس گیاهان بر کنترل بیمارگر در چهار غلظت 0، 400، 800 و 1600 در قالب طرح کاملاً تصادفی انجام شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر متقابل غلظت×بیمارگر در دو بازه زمانی 48 و 96 ساعت در سه صفت آنزیم کاتالاز، پراکسیداز و فنول معنیدار گردید. همچنین نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر مستقل غلظت اسانس گیاه کک‌گریز بر درصد بازدارندگی از رشد بیمارگر بر روی میوه معنیدار گردید. تأثیر متقابل بیمارگر× نوع گیاه نشان داد که بیشترین میزان فنول، پراکسیداز و کاتالاز مربوط به تیمارهای سالم بود اما در تیمارهای بیمار همراه کک‌گریز میزان بالای فنول مشاهده شد. تأثیر متقابل وجود و عدم وجود بیمارگر× غلظت نشان داد که بیشترین میزان فنول در تیمارهای سالم در غلظت صفر و ppm800 بود. پراکسیداز نیز در تیمارهای سالم بیشتر بود اما میزان کاتالاز در تیمارهای مختلف تفاوتی نداشت. تأثیر متقابل نوع گیاه- غلظت اسانس نشان داد که اختلاف آماری بین تیمارهای مختلف در میزان فنول، پراکسیداز و کاتالاز نبود.
زیبا نصیری؛ علیرضا فرخزاد؛ محمد فتاحی
چکیده
در این پژوهش 19 جمعیت از چهار گونه جاشیر (P. acaulic، P. ferulacea،P. uloptera وP. asperula) از مناطق مختلف شمال‌غرب ایران جمع‌آوری و میزان فنل و فلاونوئید کل، فعالیت آنتی‌اکسیدانی، کلروفیل a و b، کاروتنوئید کل و درصد اسانس آنها ارزیابی شد. نتایج نشان داد که بیشترین میزان فنل کل (mg GAE/g DW 12.5) مربوط به جمعیت قوشچی از گونه P. uloptera جمع‌آوری شده از استان آذربایجان‌غربی ...
بیشتر
در این پژوهش 19 جمعیت از چهار گونه جاشیر (P. acaulic، P. ferulacea،P. uloptera وP. asperula) از مناطق مختلف شمال‌غرب ایران جمع‌آوری و میزان فنل و فلاونوئید کل، فعالیت آنتی‌اکسیدانی، کلروفیل a و b، کاروتنوئید کل و درصد اسانس آنها ارزیابی شد. نتایج نشان داد که بیشترین میزان فنل کل (mg GAE/g DW 12.5) مربوط به جمعیت قوشچی از گونه P. uloptera جمع‌آوری شده از استان آذربایجان‌غربی و کمترین میزان آن (mg GAE/g DW4.18) در جمعیت شوط از گونه P. ferulacea جمع‌آوری شده از استان آذربایجان‌غربی مشاهده شد. بیشترین میزان فلاونوئید کل مربوط به جمعیت استان کردستان-بانه به مقدار mg/g DW5.51 از گونه P. ferulacea و کمترین آن در جمعیت استان آذربایجان‌غربی-نقده (mg/g DW1.2) از گونه P. asperula ثبت گردید. بیشترین میزان کلروفیل a و b به میزان mg/g DW0.41 و mg/g DW0.69 مربوط به جمعیت آذربایجان‌غربی- شوط3 از گونه P. uloptera و بیشترین کاروتنوئید کل (mg/g DW61.36) در جمعیت استان کردستان-سقز از گونه P. ferulacea گزارش شد. بیشترین فعالیت آنتی‌اکسیدانی در جمعیت استان آذربایجان‌غربی-شوط در گونه P. ferulacea به میزان 77.089% ارزیابی گردید. بالاترین درصد اسانس مربوط به جمعیت استان آذربایجان‌غربی- ماکو و جمعیت استان آذربایجان‌غربی- شوط2 بهترتیب از گونههای P. acaulic و P. ferulacea مشاهده شد. براساس نتایج خوشه‌بندی و تجزیه به مؤلفه‌های اصلی، مشخص شد که تنوع فیتوشیمیایی بالایی در جمعیت‌های مختلف جاشیر جمع‌آوری شده در نقاط مختلف شمال‌غرب ایران وجود دارد که می‌تواند در برنامه‌های اصلاحی این گیاه مورد استفاده قرار گیرد.
شمایل تاجمیرعالی؛ محبوبه سترکی؛ زهرا هوشمندی
چکیده
با توجه به نقش التهاب و درد در تأخیر در درمان بیماری‌ها و ایجاد عوارض جانبی توسط داروهای شیمیایی و با توجه به خاصیت گیاه مرزه بختیاری (Satureja bachtiarica Bunge) در طب سنتی، این تحقیق با هدف بررسی اثر ضددردی و ضدالتهابی اسانس مرزه بختیاری انجام شد. در این مطالعه 80 سر موش کوچک نر نژاد NMRI به‌طور تصادفی به 5 گروه تقسیم شدند که گروه اول شامل گروه کنترل ...
بیشتر
با توجه به نقش التهاب و درد در تأخیر در درمان بیماری‌ها و ایجاد عوارض جانبی توسط داروهای شیمیایی و با توجه به خاصیت گیاه مرزه بختیاری (Satureja bachtiarica Bunge) در طب سنتی، این تحقیق با هدف بررسی اثر ضددردی و ضدالتهابی اسانس مرزه بختیاری انجام شد. در این مطالعه 80 سر موش کوچک نر نژاد NMRI به‌طور تصادفی به 5 گروه تقسیم شدند که گروه اول شامل گروه کنترل بود. به گروه‌های 2 تا 4 بهترتیب اسانس مرزه بختیاری در دوزهای 25، 50 و 100 میلی‌گرم بر کیلوگرم و به گروه 5 ایندومتاسین با دوز 10 میلی‌گرم بر کیلوگرم بهصورت i.p. تزریق شد. در تست التهاب نیز به گروه‌های 2 تا 4، دوزهای 25، 50 و 100 میلی‌گرم بر کیلوگرم اسانس مرزه بختیاری و به گروه 5 دگزامتازون با دوز 2 میلی‌گرم بر کیلوگرم بهصورت i.p. تزریق شد. سپس اثر ضد دردی اسانس گیاه مرزه بختیاری به کمک تست اسید استیک و اثر ضد التهابی به کمک تست گزیلن تعیین گردید. دوزهای 25، 50 و 100 میلی‌گرم بر کیلوگرم اسانس گیاه و گروه دریافت‌کننده ایندومتاسین نسبت به گروه کنترل منجر به کاهش معنیدار درد از لحاظ آماری شدند و گروه دریافت‌کننده دوز 100 میلی‌گرم بر کیلوگرم اسانس مرزه اثرات ضددردی بیشتری داشت (P<0.001***). در تست گزیلن نیز میزان التهاب در گروه‌های دریافت‌کننده اسانس با دوزهای 25، 50 و 100 میلی‌گرم بر کیلوگرم و گروه دریافت‌کننده دگزامتازون به‌طور معنی‌داری از لحاظ آماری نسبت به گروه کاهش نشان داد. با توجه به یافته‌های بدست آمده، اسانس مرزه بختیاری در کاهش التهاب و درد مؤثر است.
سید رضا طبائی عقدایی؛ ملیحه ابوترابی نجف‌آبادی؛ محمدحسین لباسچی؛ اکبر نجفی آشتیانی؛ علی اشرف جعفری؛ فاطمه سفیدکن؛ لیلا میرجانی
چکیده
با هدف ارزیابی تولید سرشاخه گلدار و بازده اسانس اکسشن‌های گونههای دارویی Satureja spicigera (C. Koch) Boiss. (Spic1, Spic2, Spic3) و S. sahendica Bornm. (Sah1, Sah2, Sah3, Sah4, Sah5, Sah6) آزمایشی بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار در شرایط دیم منطقه دماوند در سال 1393 اجرا شد. تجزیه واریانس اختلاف معنی‌داری (P<0.01) را بین دو گونه از نظر صفات مورد بررسی ...
بیشتر
با هدف ارزیابی تولید سرشاخه گلدار و بازده اسانس اکسشن‌های گونههای دارویی Satureja spicigera (C. Koch) Boiss. (Spic1, Spic2, Spic3) و S. sahendica Bornm. (Sah1, Sah2, Sah3, Sah4, Sah5, Sah6) آزمایشی بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار در شرایط دیم منطقه دماوند در سال 1393 اجرا شد. تجزیه واریانس اختلاف معنی‌داری (P<0.01) را بین دو گونه از نظر صفات مورد بررسی نشان داد. براساس مقایسه میانگین‌ها، میزان ماده خشک بوته در گونه S. spicigera (108.50 گرم) نسبت به S. sahendica (25.82) بیشتر بود. همچنین، بیشترین تولید سرشاخه خشک در اکسشن Spic2 (183.5 گرم در بوته) از گونه S. spicigera و اکسشن Sah2 (45.51 گرم در بوته) از گونه S. sahendica بدست آمد. گونه S. spicigera با میانگین 2.65% در مقایسه با گونه S. sahendica (1.34%)، بازده اسانس بیشتری داشت و Spic2 با بیشترین بازده (2.90%) و عملکرد (36.10 کیلوگرم در هکتار) اسانس، مناسب‌ترین اکسشن گونه S. spicigera برای کشت در شرایط دیم دماوند خواهد بود. با توجه به میانگین قطر تاج پوشش کمتر (32.19 سانتی‌متر) در S. sahendica نسبت به S. spicigera (54.90 سانتی‌متر)، استفاده از تراکم بیشتر و افزایش عملکرد سرشاخه و اسانس در مرزه سهندی امکانپذیر می‌باشد. از طرفی، زودرسی S. sahendica زمینه لازم را برای تعداد چین بیشتر فراهم مینماید. همچنین، با مقایسه درون گونهای برای میزان سرشاخه گلدار، ارتفاع و قطر تاج پوشش بیشتر گیاه و روز تا گلدهی کمتر (زودرسی) به‌عنوان شاخص‌های انتخاب، میتوان اکسشن Sah2 را به‌عنوان ژنوتیپ برتر مرزه سهندی برای بهره‌برداری در شرایط دیم دماوند و یا اقلیمهای مشابه پیشنهاد کرد.
مجتبی مومنی منفرد؛ محمد محمودی سورستانی؛ مریم ذوالفقاری؛ محمود ملک زاده
چکیده
به‌منظور ارزیابی عملکرد و اجزای اسانس 15 توده از گیاه دارویی ریحان (Ocimum basilicum L.)، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 15 تیمار (توده) و 3 تکرار در مزرعه آزمایشی گروه علوم باغبانی دانشگاه شهید چمران اهواز اجرا گردید. توده‌ها شامل سبز یزد، سبز کانادا، سبز رامهرمز، سبز جهرم، سبز شیراز، سبز شهرری، سبز دشتستان، سبز نیشابور، بنفش ...
بیشتر
به‌منظور ارزیابی عملکرد و اجزای اسانس 15 توده از گیاه دارویی ریحان (Ocimum basilicum L.)، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 15 تیمار (توده) و 3 تکرار در مزرعه آزمایشی گروه علوم باغبانی دانشگاه شهید چمران اهواز اجرا گردید. توده‌ها شامل سبز یزد، سبز کانادا، سبز رامهرمز، سبز جهرم، سبز شیراز، سبز شهرری، سبز دشتستان، سبز نیشابور، بنفش جهرم، بنفش شیراز، بنفش رامهرمز، بنفش دشتستان، گل خوشه‌ای، گل دم‌عقربی و تریزیفلورا بودند. صفات عملکرد برگ، میزان، عملکرد و اجزای اسانس اندازه‌گیری شد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که بین توده‌ها در صفات مورد مطالعه اختلاف معنی‌داری در سطح احتمال 1% وجود دارد. بیشترین عملکرد برگ خشک در توده‌های گل خوشه‌ای و گل دم‌عقربی (613.60 و 550.33 گرم بر مترمربع) ثبت شد. بیشترین میزان اسانس در توده‌های تریزیفلورا، گل خوشه‌ای و گل دم‌عقربی (بهترتیب 3.16، 2.93 و 2.08 درصد) و بیشترین عملکرد اسانس نیز در توده‌های گل خوشه‌ای، تریزیفلورا و گل دم‌عقربی (بهترتیب 17.95، 14.72 و 11.42 گرم بر مترمربع) مشاهده شد. براساس نتایج آنالیز اسانس به‌وسیله دستگاه GC/MS، حدود 32 ترکیب در اسانس توده‌های مختلف ریحان شناسایی شد. ترکیب‌های غالب اسانس توده‌ها شامل لینالول (0.1 تا 68.4%)، متیل کاویکول (صفر تا 55.3%)، ژرانیول (صفر تا 33.4%)، ژرانیال (صفر تا 43.1%)، لیمونن (صفر تا 18%)، کامفور (صفر تا 2.8%)، متیل اوژنول (0.4 تا 4.9%)، بتا-کاریوفیلن (صفر تا 4.6%) و کوبنول (صفر تا 6.2%) بودند. اسانس توده‌های بنفش جهرم، بنفش شیراز، بنفش رامهرمز، بنفش دشتستان و تریزیفلورا بیشترین میزان متیل کاویکول را داشتند. توده‌های گل خوشه‌ای، گل دم‌عقربی و سبز کانادا حاوی لینالول بالا و اسانس توده‌های سبز یزد، سبز رامهرمز، سبز جهرم و سبز نیشابور حاوی ژرانیول و ژرانیال بیشتری نسبت به سایر توده‌ها بودند. به‌طور کلی، نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که توده‌ها دارای ویژگیهای منحصربه‌فردی هستند که میتوان از آنها در جهت تولید دارو، لوازم آرایشی-بهداشتی و استفاده در صنایع غذایی بهره برد.
