همکاری با انجمن علمی گیاهان دارویی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اصفهان، ایران

2 استادیار، بخش تحقیقات گیاهان دارویی و محصولات فرعی، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج و کشاورزی، تهران، ایران

3 استاد، بخش تحقیقات گیاهان دارویی و محصولات فرعی، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

4 مربی، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اصفهان، ایران

چکیده

شناسه دیجیتال (DOR):
98.1000/1735-0905.1398.35.665.96.4.1575.41

دو گونه پونه‌‌‌سای برافراشته (Nepeta assurgens Hausskn. & Bornm.) و پونه‌‌‌سای تاج‌‌‌کرکی (N. eremokosmos Rech.) از گونه‌‌‌های دارویی انحصاری ایران می‌‌‌باشند. این مطالعه در راستای بررسی صفات رویشی، عملکرد اندام هوایی، میزان اسانس و ترکیب‌های اسانس و ارزیابی روابط بین آنها در دو گونه مذکور در شرایط مزرعه‌‌‌ای انجام شد. آزمایش در قالب طرح بلوک‌‌‌های کامل تصادفی با سه تکرار، طی سال‌های 1396 و 1397 اجرا گردید. نتایج نشان داد که وزن تر و خشک اندام هوایی در گونه برافراشته (به‌‌‌ترتیب 11353 و 2351 کیلوگرم در هکتار) به‌طور قابل ملاحظه‌‌‌ای بیشتر از گونه ‌‌‌تاج‌‌‌کرکی (به‌‌‌ترتیب 2638 و 527 کیلوگرم در هکتار) بود. متوسط درصد اسانس در گونه‌‌‌ برافراشته و تاج‌‌‌کرکی به‌‌‌ترتیب 1.60% و 0.64% و عملکرد اسانس به‌‌‌ترتیب 20.16 و 2.21 کیلوگرم در هکتار بود. آنالیز ترکیب‌های اسانس بیانگر آن بود که مجموع ایزومرهای نپتالاکتون در گونه ‌‌‌برافراشته به‌طور متوسط 78.6% و در گونه تاج‌‌‌کرکی 62.8% بود. آنالیز همبستگی بین صفات نشان داد که وزن خشک برگ، وزن تر و خشک کل و قطر بزرگ بوته بیشترین همبستگی را با عملکرد اسانس داشتند. آنالیز رگرسیون گام به گام بیانگر آن بود که تغییرات عملکرد اسانس عمدتاً توسط وزن خشک برگ، درصد اسانس، وزن تر کل، تعداد ساقه و میزان تاج پوشش توجیه می‌‌‌شد. به‌طور کلی با توجه به نتایج بدست‌آمده برتری گونه پونه‌‌‌سای برافراشته نسبت به گونه تاج‌‌‌کرکی قابل ملاحظه بود و می‌‌‌توان آن را به‌عنوان یک گونه ارزشمند برای تولید با مقاصد دارویی توصیه نمود.

کلیدواژه‌ها

- Abaszadeh, B., Rezaei, M.B., Ardekani, M.R. and Baseri, R., 2008. Investigation of morphological traits and aerial part yield of Mentha species collected from different regions. Agricultural Research Letter, 1(1): 41-51.
- Abaszadeh, B., Rezaiee, M.B. and Paknejad, F., 2011. Evaluation relationship between essential oil yield and some agriculture characters by using of path analysis of two ecotypes of Mentha longifolia (L.) Huds. var. amphilema L. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants, 27(1): 41-51.
- Akhani, H., 2007. Diversity, biogeography, and photosynthetic pathways of Argusia and Heliotropium (Boraginaceae) in South-West Asia with an analysis of phytogeographical units. Botanical Journal of the Linnean Society, 155: 401-425.
- Bahrami, M., Alizadeh, M.A. and Nasiri, M., 2018. Evaluation of morphological traits, shoot yields and essential oil yield of some populations of three species of Nepeta. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants, 34(2): 206-217.
- Bahreininejad, B., 2005. Determination of The most appropriate plant density, cutting frequency and nitrogen fertilizer level for Cynara scolymus L. (Final Report). Research Institute of Forest and Rangelands, 40p.
- Bahreininejad, B., 2013. Evaluation of flowering aerial parts and essential oil of Thymus daenensis populations in several climatic condition of Isfahan Province. (Final Report) Research Institute of Forest and Rangelands, 50p.
- Baser, K.H.C., Kirimer, N., Kurkcuoglu, M. and Demirci, B., 2000. Essential oil of Nepeta species growing in Turkey. Chemistry of Natural Compounds, 36: 356-359.
- Belabda, T., Alaoui, K., Bouidida, H., Cherrah, Y., Taleb, M.S., Arahou, M. and Hassikou, R., 2014. Acute toxicity and analgesic action of the essential oil of Nepeta amethystina. International Journal of Universal Pharmacy and Bio Sciences, 3(3): 1-16.
- Dabiri, M. and Sefidkon, F., 2003. Chemical composition of Nepeta crassifolia Bioss. & Bush oil from Iran. Flavour and Fragrance Journal, 18: 225-227.
- Ghannadi, A., Aghazari, F., Mehrabani, M., Mohagheghzadeh, A. and Mehregan, I., 2003. Quantity and composition of the SDE prepared essential oil of Nepeta macrosiphon Bioss. Iranian Journal of Pharmaceutical Research, 2(2): 103-105.
- Hadi, N., Shojaeiyan, A., Sefidkon, F. and Jafari, A.A., 2018. Quantitative and qualitative study of essential oil in some accessions of Nepeta spp. and determination of essential oil components capability in intra and inter-specific relationships analysis. Iranian Journal of Horticultural Science, 49(3): 601-612.
- Jamzad, Z., 2012. Flora of Iran (No. 76: Lamiaceae). Research Institute of Forest and Rangelands, 1068p.
- Khalesi, S., 2012. Study of antioxidant, antidiabetic and antiapoptopic effects of methanol extracts of Nepeta assurgens (Lamiaceae). M.Sc. Thesis, Biology Department, Shahid Bahonar University, Kerman.
- Letchamo, W. and Gosselin, A., 1995. Effects of HPS supplemental lighting and soil water levels on growth, essential oil content and composition of two thyme (Thymus vulgaris L.) clonal selections. Canadian Jornual of Plant Science, 75: 231-238.
- Moradalizadeh, M., Akhgar, M.R. and Jafari, Sh., 2012. Chemical composition of the essential oil of Nepeta assurgens Hausskn. ex Bornm. Trends in Modern Chemistry (TMC), 2(1): 31-35.
- Najafpour-Navaei, M. and Mirza, M., 2017. The investigation of essential oil composition in Nepeta cephalotes Boiss. and Nepeta gloeocephala Rech.f. in dry and wet condition. Eco-phytochemical Journal of Medicinal plants, 5(3): 39-47.
- Rabizadeh, F., Zare-Maivan, H. and Kazempour, S., 2018. Endemic gypsophytes composition deliminated by soil properties andaltitude from calciphytes and halophytes in the South-Central Alborz ranges. Nordic Journal of Botany, 36(8): 420-431.
- Salamati, M.S. and Yosofi, M., 2014. Evaluation of variation for yield and morphological traits in Dracocephalum moldavica L. genotypes. Journal of Plant Researches (Iranian Journal of Biology), 27(1): 91-99.
- Sefidkon, F., Jamzad, Z. and Mirza, M., 2006. Chemical composition of the essential oil of five Iranian Nepeta species (N. crispa, N. mahanensis, N. ispahanica, N. eremophila and N. rivularis). Flavour and Fragrance Journal, 21: 764-767.
- Shafaghat, A. and Oji, K., 2010. Nepetalactone content and antibacterial activity of the essential oils from different parts of Nepeta persica. Natural Product Communications, 5(4): 625-628.
- Tabaei-Aghdaei, S.R., Mahdi Navesi, F., Lebaschi, M.H., Najafi-Ashtiani, A., Sefidkon, F. and Jafari, A.A., 2017. Evaluation of genetic variation of performance in Satureja mutica and S. isophylla under dry farming in Damavand. Iranian Journal of Rangelands Forests Plant Breeding and Genetic Research, 25(1): 72-81.
- Tabaei-Aghdaei, S.R., Abootorabi-Najafabadi, M., Lebaschi, M.H., Najafi-Ashtiani, A., Jafari, A.A., Sefidkon, F. and Mirjani, L., 2018. Yield quantity and quality of Satureja spicigera (C. Koch) Boiss. and S. sahendica Bornm. accessions under dry farming condition in Damavand. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants, 34(2): 183-192.
- Walker, A.J. and Hey, R.K.M., 1989. An Introduction to the Physiology of Crop Yield. John Wiley & Sons Inc, 973p.
- Yaghmaei, L., Soltani, S. and Khodagholi, M., 2009. Bioclimatic classification of Isfahan province using multivariate statistical methods. International Journal of Climatology, 29: 1850-1861.