%0 Journal Article %T ارزیابی ویژگی‌‌‌های رشد و ترکیب‌های اسانس در دو گونه دارویی پونه‌‌‌سای برافراشته (Nepeta assurgens Hausskn. & Bornm.) و پونه‌‌‌سای تاج‌‌‌کرکی (N. eremokosmos Rech.) %J تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران %I موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور %Z 1735-0905 %A بحرینی نژاد, بابک %A عباس‌زاده, بهلول %A سفیدکن, فاطمه %A جابرالانصار, زهرا %D 2019 %\ 09/23/2019 %V 35 %N 4 %P 665-676 %! ارزیابی ویژگی‌‌‌های رشد و ترکیب‌های اسانس در دو گونه دارویی پونه‌‌‌سای برافراشته (Nepeta assurgens Hausskn. & Bornm.) و پونه‌‌‌سای تاج‌‌‌کرکی (N. eremokosmos Rech.) %K گیاهان دارویی %K پونه‌‌‌سا (Nepeta) %K عملکرد %K اسانس %K نپتالاکتون %R 10.22092/ijmapr.2019.124758.2463 %X شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.665.96.4.1575.41 دو گونه پونه‌‌‌سای برافراشته (Nepeta assurgens Hausskn. & Bornm.) و پونه‌‌‌سای تاج‌‌‌کرکی (N. eremokosmos Rech.) از گونه‌‌‌های دارویی انحصاری ایران می‌‌‌باشند. این مطالعه در راستای بررسی صفات رویشی، عملکرد اندام هوایی، میزان اسانس و ترکیب‌های اسانس و ارزیابی روابط بین آنها در دو گونه مذکور در شرایط مزرعه‌‌‌ای انجام شد. آزمایش در قالب طرح بلوک‌‌‌های کامل تصادفی با سه تکرار، طی سال‌های 1396 و 1397 اجرا گردید. نتایج نشان داد که وزن تر و خشک اندام هوایی در گونه برافراشته (به‌‌‌ترتیب 11353 و 2351 کیلوگرم در هکتار) به‌طور قابل ملاحظه‌‌‌ای بیشتر از گونه ‌‌‌تاج‌‌‌کرکی (به‌‌‌ترتیب 2638 و 527 کیلوگرم در هکتار) بود. متوسط درصد اسانس در گونه‌‌‌ برافراشته و تاج‌‌‌کرکی به‌‌‌ترتیب 1.60% و 0.64% و عملکرد اسانس به‌‌‌ترتیب 20.16 و 2.21 کیلوگرم در هکتار بود. آنالیز ترکیب‌های اسانس بیانگر آن بود که مجموع ایزومرهای نپتالاکتون در گونه ‌‌‌برافراشته به‌طور متوسط 78.6% و در گونه تاج‌‌‌کرکی 62.8% بود. آنالیز همبستگی بین صفات نشان داد که وزن خشک برگ، وزن تر و خشک کل و قطر بزرگ بوته بیشترین همبستگی را با عملکرد اسانس داشتند. آنالیز رگرسیون گام به گام بیانگر آن بود که تغییرات عملکرد اسانس عمدتاً توسط وزن خشک برگ، درصد اسانس، وزن تر کل، تعداد ساقه و میزان تاج پوشش توجیه می‌‌‌شد. به‌طور کلی با توجه به نتایج بدست‌آمده برتری گونه پونه‌‌‌سای برافراشته نسبت به گونه تاج‌‌‌کرکی قابل ملاحظه بود و می‌‌‌توان آن را به‌عنوان یک گونه ارزشمند برای تولید با مقاصد دارویی توصیه نمود. %U https://ijmapr.areeo.ac.ir/article_119716_27034b46cab91d3389c34ca598c5b29c.pdf