دوره 37، شماره 6 ، بهمن و اسفند 1400
شناسایی، معرفی، اکولوژی و دانش بومی
پویا آروین؛ رعنا فیروزه
چکیده
اتنوبوتانی شاخه‌ای از دانش بومی است که به شناخت نقش گیاهان یک منطقه در دانش افراد بومی آن منطقه می‌پردازد و بازیابی سنت‌های غیرمکتوبی است که درخطر نابودی قرارگرفته است. ازاین‌رو مطالعه‌ای جهت شناسایی گیاهان دارویی منطقه راز و جرگلان و استفاده از دانش و تجربه اهالی بومی برای معرفی خواص و موارد ناشناخته گیاهان دارویی موردنظر انجام ...
بیشتر
اتنوبوتانی شاخه‌ای از دانش بومی است که به شناخت نقش گیاهان یک منطقه در دانش افراد بومی آن منطقه می‌پردازد و بازیابی سنت‌های غیرمکتوبی است که درخطر نابودی قرارگرفته است. ازاین‌رو مطالعه‌ای جهت شناسایی گیاهان دارویی منطقه راز و جرگلان و استفاده از دانش و تجربه اهالی بومی برای معرفی خواص و موارد ناشناخته گیاهان دارویی موردنظر انجام گرفت. اطلاعات مربوط به جنبه‌های مختلف گیاهان از قبیل مصارف سنتی، نحوه استفاده و زمان جمع‌آوری نمونه‌های گیاهی از افراد بومی باتجربه گردآوری شد. نتایج پژوهش حاضر نشان داد، از تعداد 85 گونه گیاه دارویی، 14 گونه به تیره کاسنیان (Asteraceae) تعلق داشته و پس از آن تیره‌های نعناعیان (Lamiaceae) با 13 گونه و تیره چتریان (Apiaceae) با 11 گونه در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند. گونه شیرین‌بیان (Glycyrrhiza glabra L.) با 201، آویشن (Thymus transcaspicus) با 191 و درمنه (Artemisia siberi Besser) با 178 به‌ترتیب بالاترین میزان گزارش استفاده (UR) را نشان دادند. درمنه با 0.77، شیرین‌بیان با 0.73 و آویشن با 0.69 بیشترین میزان شاخص فراوانی نسبی ثبت (RFC) را نیز به خود اختصاص دادند. پنج فرم زیستی شامل همی‌کریپتوفیت (38 گونه)، تروفیت (16 گونه)، فانروفیت (16 گونه)، کامفیت (11 گونه) و ژئوفیت (4 گونه) بین گونه‌ها مشاهده شد. بیشترین قسمت دارویی مورداستفاده گیاهان در این منطقه، اندام هوایی آنها بود و کاربرد عمده گیاهان دارویی به‌ترتیب به درمان بیماری‌های گوارشی، عمومی، تنفسی و پوستی تعلق داشت. در ارتباط با شاخص اجماع مطلعین (ICF) گروه بیماری‌های اسکلتی و عضلانی بیشترین میزان این شاخص (0.96) را در بین سایر گروه‌ها کسب کرد.
به‌زراعی و به‌نژادی
مهدی نقی زاده؛ رزیتا کبیری؛ کبری مقصودی
چکیده
اسید آسکوربیک و ملاتونین به‌عنوان محرک‌های زیستی، با تأثیر بر متابولیت‌های گیاه موجب تحریک بیوسنتز فیتوهورمون‌ها، تسهیل و افزایش جذب عناصر غذایی، ارتقاء مکانیسم‌های دفاعی، تحریک رشد ریشه و در نهایت افزایش کیفیت و کمّیت محصول تولیدی می‌شوند. این پژوهش با هدف ارزیابی تأثیر محلول‌پاشی ملاتونین و اسید آسکوربیک بر عملکرد دانه و ...
بیشتر
اسید آسکوربیک و ملاتونین به‌عنوان محرک‌های زیستی، با تأثیر بر متابولیت‌های گیاه موجب تحریک بیوسنتز فیتوهورمون‌ها، تسهیل و افزایش جذب عناصر غذایی، ارتقاء مکانیسم‌های دفاعی، تحریک رشد ریشه و در نهایت افزایش کیفیت و کمّیت محصول تولیدی می‌شوند. این پژوهش با هدف ارزیابی تأثیر محلول‌پاشی ملاتونین و اسید آسکوربیک بر عملکرد دانه و موسیلاژ اسفرزه (Plantago ovate Forssk.)، در سال 1399 در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی بردسیر دانشگاه شهید باهنر در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل محلول‌پاشی با آب مقطر (شاهد)، ملاتونین 100 میکرومولار، اسید آسکوربیک 100 میکرومولار و ملاتونین 100 میکرومولار+ اسید آسکوربیک 100 میکرومولار بودند. اعمال تیمارهای محلول‌پاشی از زمان استقرار کامل گیاهچه‌ها (4-3 برگی) تا مرحله رسیدگی فیزیولوژیک دانه‌ها ادامه یافت (4 مرتبه به فاصله هر دو هفته یک‌بار). نتایج نشان داد محلول‌پاشی ملاتونین و اسید آسکوربیک (کاربرد تکی و یا توأم) موجب افزایش معنی‌دار تعداد پنجه در بوته، تعداد سنبله در بوته، طول سنبله، تعداد دانه در سنبله و وزن هزاردانه اسفرزه شد. بیشترین عملکرد دانه از محلول‌پاشی ملاتونین (59.98 گرم در مترمربع) و ملاتونین + اسید آسکوربیک (61.85 گرم در مترمربع) بدون اختلاف آماری معنی‌دار با یکدیگر حاصل شد. محلول‌پاشی اسید آسکوربیک نیز به‌طور معنی‌داری افزایش 6.61 درصدی عملکرد دانه را در مقایسه با کنترل به همراه داشت. محلول‌پاشی اسید آسکوربیک، ملاتونین و اسید آسکوربیک + ملاتونین به‌ترتیب افزایش 12.29، 19.89 و 23.80 درصدی موسیلاژ را در مقایسه با کنترل به همراه داشت. کاربرد ملاتونین به‌صورت تکی و یا ترکیبی با اسید آسکوربیک، بدون اختلاف آماری معنی‌داری با یکدیگر، بیشترین تأثیر مثبت را در افزایش درصد موسیلاژ به همراه داشت. میزان عملکرد موسیلاژ در تیمارهای کنترل، اسید آسکوربیک، ملاتونین و نیز ملاتونین + اسید آسکوربیک به‌ترتیب 10.03، 13.47، 14.94 و 15.64 گرم در مترمربع بود. براساس نتایج بدست آمده می‌توان بیان داشت محلول‌پاشی ملاتونین و اسید آسکوربیک توانست عملکرد کمّی و کیفی اسفرزه را بهبود ببخشد و در بین تیمارها، کاربرد توأم آنها مؤثرتر بود.
اثرات بیولوژیک اسانس‌ها و عصاره‌ها
سمانه ملک پور؛ سیمین نصرتی؛ بیتا بهبودیان؛ جلال غلام نژاد؛ محمد آرمین
چکیده
در مطالعه حاضر، ابتدا تأثیر عصاره آبی گیاهان آویشن باغی (Thymus vulgaris L.)، رازیانه (Foeniculum vulgare Mill.)، رزماری (Rosmarinus officinalis L.) و نعناع فلفلی (Mentha piperita L.)، بر کاهش رشد عامل بیماری پوسیدگی فوزاریومی خیار (Fusarium oxysporum f. sp. radicis-cucumerinum (forc)) در شرایط درون شیشه‌ای، به‌وسیله آزمون دیسک کاغذی بررسی شد. براساس نتایج، به‌ترتیب عصاره آبی آویشن باغی، رازیانه، ...
بیشتر
در مطالعه حاضر، ابتدا تأثیر عصاره آبی گیاهان آویشن باغی (Thymus vulgaris L.)، رازیانه (Foeniculum vulgare Mill.)، رزماری (Rosmarinus officinalis L.) و نعناع فلفلی (Mentha piperita L.)، بر کاهش رشد عامل بیماری پوسیدگی فوزاریومی خیار (Fusarium oxysporum f. sp. radicis-cucumerinum (forc)) در شرایط درون شیشه‌ای، به‌وسیله آزمون دیسک کاغذی بررسی شد. براساس نتایج، به‌ترتیب عصاره آبی آویشن باغی، رازیانه، رزماری و نعناع فلفلی در غلظت ppm250 با 24.66، 17.33، 11.66 و 10.33 میلی‌متر قطر ناحیه بازدارندگی حداکثر فعالیت ضدقارچی را نسبت به شاهد (3.66 میلی‌متر قطر ناحیه بازدارندگی) نشان دادند. سپس تأثیر عصاره‌های آبی آویشن باغی و رازیانه روی گیاه خیار رقم ناگین تیمار شده با عامل بیماری F. oxysporum در شرایط گلخانه مورد بررسی قرار گرفت. عصاره آبی آویشن باغی در غلظت ppm200 با 31% شاخص بیماری بیشترین کاهش علایم بیماری را نسبت به شاهد بیمار با 82.66% و تیمار رازیانه با 42% شاخص بیماری نشان داد. بررسی فعالیت آنزیم‌های پلی‌فنل اکسیداز، بتا- 1، 3-گلوکاناز و پراکسیداز در شرایط گلخانه نشان داد که فعالیت هر سه آنزیم روند افزایشی داشته است، به‌طوری که میزان فعالیت آنزیم‌ها در تیمار توأم عصاره آبی آویشن باغی (ppm200) و بیمارگر به‌ترتیب از ΔOD/min/mg protein 1.12، 1.11 و 0.27 در روز اول پس از مایه‌زنی به ΔOD /min/mg protein 5.25، 4.81 و 2.88 در روز دوازدهم افزایش یافت و دارای اختلاف معنی‌دار با شاهد بود. با توجه به نتایج این تحقیق مشخص شد که عصاره آبی آویشن باغی علاوه بر اثر مستقیم قارچ‌کشی قادر به افزایش فعالیت آنزیم‌های دفاعی در گیاه خیار است، در نتیجه القای مقاومت گیاه میزبان در برابر بیمارگر اتفاق می‌افتد.
به‌زراعی و به‌نژادی
عبدالکریم نگاری؛ مجید جامی الاحمدی؛ غلامرضا زمانی
چکیده
گیاهان دارویی یک منبع غنی و ارزشمند از متابولیت‌های ثانویه هستند که به شدت تحت تأثیر عوامل محیطی به‌ویژه تنش خشکی قرار می‌گیرند. در این راستا، آزمایشی به‌صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار روی گیاه آویشن باغی (Thymus vulgaris L.) در گلخانه اجرا شد. فاکتور اصلی شامل سه سطح تأمین رطوبت (40، 65 و 90 درصد ظرفیت زراعی ...
بیشتر
گیاهان دارویی یک منبع غنی و ارزشمند از متابولیت‌های ثانویه هستند که به شدت تحت تأثیر عوامل محیطی به‌ویژه تنش خشکی قرار می‌گیرند. در این راستا، آزمایشی به‌صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار روی گیاه آویشن باغی (Thymus vulgaris L.) در گلخانه اجرا شد. فاکتور اصلی شامل سه سطح تأمین رطوبت (40، 65 و 90 درصد ظرفیت زراعی خاک گلدان) و فاکتور فرعی سطوح الیسیتوری شامل 1) شاهد: عدم کاربرد الیسیتور، 2) 150 میکرومولار سیکلودکسترین، 3) 75 نانومولار کروناتین + 150 میکرومولار سیکلودکسترین، 4) 150 نانومولار کروناتین + 150 میکرومولار سیکلودکسترین، 5) 150میکرومولار متیل جاسمونات + 150 میکرومولار سیکلودکسترین و 6) 300 میکرومولار متیل جاسمونات + 150 میکرومولار سیکلودکسترین بودند. بجز درصد اسانس، بقیه صفات شامل محتوای پرولین برگ، نشت الکترولیت‌ها، محتوای نسبی آب، ارتفاع گیاه، قطر تاج پوشش، وزن تر و خشک سرشاخه، وزن خشک برگ و ساقه و وزن اسانس همبستگی بسیار معنی‌داری با یکدیگر داشتند. بیشترین میزان پرولین برگ از برهم‌کنش الیسیتورها (سطوح 4 و 6) و سطح تأمین رطوبت 40% ظرفیت زراعی (به‌ترتیب 3.88 و 3.94 میکرومول بر گرم وزن تازه برگ) بدست آمد. بیشترین مقدار برای ارتفاع گیاه (28.3 سانتی‌متر)، قطرتاج پوشش (17 سانتی‌متر) و محتوای نسبی آب (79%) در سطح تأمین رطوبت 90% ظرفیت زراعی مشاهده شد. بالاترین درصد اسانس در تیمار عدم کاربرد الیسیتور (2.67%) و بالاترین وزن اسانس در بوته (0.092 گرم در بوته) در تیمار عدم کاربرد الیسیتور در سطح تأمین رطوبت 65% ظرفیت زراعی بدست آمد. تنش ملایم باعث افزایش عملکرد اسانس و تیمارهای الیسیتوری باعث کاهش عملکرد اسانس شدند.
فیتوشیمی (استخراج، شناسایی و اندازه گیری مواد موثره)
سیده منصوره قدسی مآب؛ حسن مکاریان؛ زیبا قسیمی حق؛ منوچهر قلی پور
چکیده
پیش‌تیمار بذر با پلاسمای سرد و اسید سالیسیلیک از روش‌های بهبود جوانه‌زنی بذر و رشد کمّی و کیفی گیاهان بشمار می‌رود. بنابراین، پژوهشی به‌منظور بررسی اثر پیش‌تیمار بذر با پلاسمای سرد (صفر و 100 وات به مدت 4 دقیقه) و پیش‌تیمار بذر و محلول‌پاشی اسید سالیسیلیک به فرم‌های میکرو و نانو (صفر و 1.5 میلی‌مولار اسید سالیسیلیک) برای بهبود رشد ...
بیشتر
پیش‌تیمار بذر با پلاسمای سرد و اسید سالیسیلیک از روش‌های بهبود جوانه‌زنی بذر و رشد کمّی و کیفی گیاهان بشمار می‌رود. بنابراین، پژوهشی به‌منظور بررسی اثر پیش‌تیمار بذر با پلاسمای سرد (صفر و 100 وات به مدت 4 دقیقه) و پیش‌تیمار بذر و محلول‌پاشی اسید سالیسیلیک به فرم‌های میکرو و نانو (صفر و 1.5 میلی‌مولار اسید سالیسیلیک) برای بهبود رشد و تولید متابولیت‌های ثانویه در گیاه مریم گلی (Salvia leriifolia Benth.) انجام شد. نتایج نشان داد استفاده از اسید سالیسیلیک به‌صورت پیش‌تیمار بذری و محلول‌پاشی منجر به افزایش معنی‌دار ارتفاع گیاه، کلروفیل‌های a و b، فنل کل و اسید کافئیک برگ شد. همچنین، پیش‌تیمار بذر با فرم نانو اسید سالیسیلیک و محلول‌پاشی فرم میکرو اسید سالیسیلیک و پلاسمای سرد، وزن تر و خشک گیاهچه و آنزیم‌های فنیل‌آلانین آمونیالیاز و تیروزین آمونیالیاز را به‌ترتیب به‌میزان 3.48، 13.3، 227.7 و 277 درصد نسبت به شاهد افزایش داد. پیش‌تیمار بذری و کاربرد اسیدسالیسیلیک تأثیر مثبتی بر افزایش میزان اسیدهای رزمارینیک و سالویانولیک برگ‌ها نسبت به شاهد نداشت. براساس نتایج، افزایش فعالیت آنزیم‌ها در مسیر بیوسنتز اسیدهای فنولیکی، بر افزایش میزان اسید کافئیک مؤثر بود. به‌طور کلی، یافته‌های پژوهش حاضر نشان داد پیش‌تیمار بذری با اسید سالیسیلیک و محلول‌پاشی نانو اسید سالیسیلیک بیشتر از سایر تیمارها در بهبود صفات رشدی و فعالیت آنزیم‌های درگیر در بیوسنتز متابولیت‌های ثانویه نقش داشتند.
فیتوشیمی (استخراج، شناسایی و اندازه گیری مواد موثره)
مجید شریفی راد
چکیده
مشگک (Ducrosia anethifolia (DC.) Boiss.) یکی از گیاهان دارویی متعلق به خانواده چتریان است که استفاده از آن در درمان اختلالات عصبی توصیه شده است. هدف مطالعه حاضر بررسی تغییرات محتوای ترکیب‌های فیتوشیمیایی و فعالیت آنتی‌اکسیدانی، ضد باکتریایی و ضد التهابی عصاره اتانولی گونه D. anethifolia در مراحل مختلف فنولوژی (رویشی، گلدهی و بذردهی) بود. نمونه‌برداری ...
بیشتر
مشگک (Ducrosia anethifolia (DC.) Boiss.) یکی از گیاهان دارویی متعلق به خانواده چتریان است که استفاده از آن در درمان اختلالات عصبی توصیه شده است. هدف مطالعه حاضر بررسی تغییرات محتوای ترکیب‌های فیتوشیمیایی و فعالیت آنتی‌اکسیدانی، ضد باکتریایی و ضد التهابی عصاره اتانولی گونه D. anethifolia در مراحل مختلف فنولوژی (رویشی، گلدهی و بذردهی) بود. نمونه‌برداری از سرشاخه‌های هوایی گیاه در هر مرحله به‌صورت تصادفی انجام گرفت. محتوای فنل و فلاونوئید کل عصاره اتانولی با استفاده از روش اسپکتروفتومتری و فعالیت آنتی‌اکسیدانی با استفاده از روش به دام‌اندازی رادیکال آزاد DPPH تعیین شد. فعالیت ضد باکتریایی عصاره گیاه با استفاده از روش انتشار دیسک بر روی باکتری‌های گرم مثبت (Staphylococcus aureus و Bacillus subtilis) و گرم منفی (Escherichia coli و Pseudomonas aeruginosa) بررسی گردید. همچنین، فعالیت ضد التهابی عصاره گیاه با استفاده از روش پایداری غشای گلبول قرمز ارزیابی شد. نتایج نشان داد که بین مراحل مختلف فنولوژی از نظر میزان فنل و فلاونوئید کل و فعالیت آنتی‌اکسیدانی، ضد باکتریایی و ضد التهابی تفاوت معنی‌داری وجود دارد (0.05>P). بیشترین میزان فنل و فلاونوئید کل (به‌ترتیب 1.7 ± 148 میلی‌گرم معادل اسید گالیک بر گرم وزن خشک و 1.5 ± 97 میلی‌گرم معادل کوئرستین بر گرم وزن خشک) و فعالیت آنتی‌اکسیدانی، ضد باکتریایی و ضد التهابی در مرحله گلدهی به‌دست آمد. همچنین نتایج نشان داد که عصاره گیاهی مورد مطالعه اثر بازدارندگی بیشتری بر باکتری‌های گرم مثبت در مقایسه با باکتری‌های گرم منفی دارد. نتایج بیانگر آن است که عصاره اتانولی گونه D. anethifolia می‌تواند به‌عنوان یک آنتی‌اکسیدان، ضد باکتری و ضد التهاب امیدوار کننده در درمان بسیاری از بیماری‌ها استفاده شود. همچنین، مرحله گلدهی بهترین زمان برداشت جهت بهره‌برداری دارویی از این گونه معرفی می‌شود.
بیوتکنولوژی
مهدی یحیی زاده؛ نجمه هادی؛ زهرا شیرازی؛ کامکار جایمند؛ خلیل کریم‌زاده اصل؛ مریم مکی زاده تفتی؛ سمیه فکری قمی؛ مهشید رحیمی فرد؛ مینا کوه جانی گرجی؛ فاطمه عسکری؛ زهرا بهراد؛ دیرک زلمار
چکیده
گیاهان منشأ اصلی تولید متابولیت‌های ثانویه با ارزش دارویی بالا می‌باشند. مهمترین عضو این ترکیب‌های با ارزش، آلکالوئیدها با مصارف مختلف دارویی هستند. با توجه به تولید محدود برخی از این مواد در گیاهان، به‌عنوان روش جایگزین، با شناسایی و انتقال ژن‌های مسئول سنتز آنزیم‌های سازنده آلکالوئیدها از گیاهان به میکروارگانیسم‌ها می‌توان ...
بیشتر
گیاهان منشأ اصلی تولید متابولیت‌های ثانویه با ارزش دارویی بالا می‌باشند. مهمترین عضو این ترکیب‌های با ارزش، آلکالوئیدها با مصارف مختلف دارویی هستند. با توجه به تولید محدود برخی از این مواد در گیاهان، به‌عنوان روش جایگزین، با شناسایی و انتقال ژن‌های مسئول سنتز آنزیم‌های سازنده آلکالوئیدها از گیاهان به میکروارگانیسم‌ها می‌توان به‌صورت تجاری این گونه از مواد دارویی را به‌صورت طبیعی تولید کرد. در این راه، شناسایی ژن‌های مسئول آنزیم‌های سنتزکننده قدم نخست چنین اقدامی است. در بین آنزیم‌های سنتزکننده ترکیب‌های آلکالوئیدی، آنزیم‌های سیتوکروم P450 نقش مهمی دارند. با توجه به وابستگی این آنزیم‌ها به وجود شبکه اندوپلاسمی و خصوصیات گلیکوپروتئینی این آنزیم‌ها، نمی‌توان آنها را در سیستم‌های باکتریایی استاندارد بیان کرد. بنابراین می‌توان از میزبان‌های یوکاریوتی مانند مخمّر یا سلول حشرات برای بیان آنها استفاده کرد. در این تحقیق، با استفاده از توالی آمینو اسیدی شناخته شده کیلانتیفولین سنتاز گیاه شقایق کالیفرنیایی و مقایسه فیلوژنی این توالی با توالی‌های آمینو اسیدی هومولوگ گیاه مامیران بدست‌آمده از پایگاه داده بیوانفورماتیک، به‌صورت نظری شش آنزیم سیتوکروم P450 با درصد هومولوژی بالا مسئول سنتز آنزیم کیلانتیفولین سنتاز در گیاه مامیران (Chelidonium majaus L.) شناسایی شد. برای اثبات عملی کارآیی این آنزیم‌ها، ژن‌های آنها در وکتور pPIC3.5 کلون شده و بعد با انتقال این وکتورهای نوترکیب به سلول مخمّر Pichia pastoris و در اختیار قرار دادن آلکالوئید اسکولرئین، تولید آلکالوئید کیلانتیفولین توسط میکروب‌های انتقال ژن داده شده توسط دستگاه LC-MS بررسی گردید. نتایج نشان داد که از بین ژن‌های کلون و معرفی شده آن آنزیم‌ها به میزبان مخمّر، تنها آنزیم Contig8931 فعالیت کیلانتیفولین سنتازی دارد.
فیتوشیمی (استخراج، شناسایی و اندازه گیری مواد موثره)
امیر عباس مینایی فر؛ کامبیز ایرجی؛ فاطمه راسخ؛ نادر تنیده؛ آیدا ایرجی؛ مریم رمضانیان
چکیده
به‌دلیل تشابه بسیاری از گیاهان دارویی و ناآگاهی عطاری‌ها از علم گیاهشناسی، تقلبات سهوی قابل توجهی در عرضه گیاهان دارویی، به‌طور مثال ارائه گونه‌های مختلف دارویی با عنوان بادرنجبویه، درحال وقوع است. هدف از این پژوهش علاوه بر شناسایی گونه‌های عرضه شده با نام بادرنجبویه، مقایسه فعالیت آنتی‌اکسیدانی و میزان ترکیب‌های فنولیک این ...
بیشتر
به‌دلیل تشابه بسیاری از گیاهان دارویی و ناآگاهی عطاری‌ها از علم گیاهشناسی، تقلبات سهوی قابل توجهی در عرضه گیاهان دارویی، به‌طور مثال ارائه گونه‌های مختلف دارویی با عنوان بادرنجبویه، درحال وقوع است. هدف از این پژوهش علاوه بر شناسایی گونه‌های عرضه شده با نام بادرنجبویه، مقایسه فعالیت آنتی‌اکسیدانی و میزان ترکیب‌های فنولیک این گونه‌ها می‌باشد. در این تحقیق گونه‌هایی که به‌عنوان بادرنجبویه در عطاری‌های شهر یزد و شیراز عرضه می‌شوند، جمع‌آوری شده و سپس با استفاده از کلیدهای معتبر گیاهشناسی مورد شناسایی علمی قرار گرفتند. در این تحقیق سنجش خاصیـت آنتی‌رادیکالی بـا آزمون DPPH انجام گرفت. به‌علاوه، مقادیر فنل تام توسط روش فولین سیکالتو اندازه‌گیری شد. براساس نتایج حاصل از شناسایی گونه‌ها، مشخص شد که سه گونه Asperugo procumbens L.، Hymenocrater elegans Bunge و Melissa officinalis L. در شهر یزد به‌نام بادرنجبویه به فروش می‌رسند و H. elegans بالاترین درصد عرضه را به‌خود اختصاص داد. دو گونه M. officinalis و Stachys inflata Benth. نیز به‌نام بادرنجبویه در شهر شیراز به فروش می‌رسند که بیشترین عرضه متعلق به گیاه S. inflata بود. همچنین، گونه‌های M. officinalis و A. procumbens به‌ترتیب دارای بیشترین و کمترین مقادیر برای صفات فنل تام و فعالیت آنتی‌اکسیدانی بودند.
جایگاه اقتصادی – اجتماعی گیاهان دارویی و معطر
تکتم محتشمی؛ علیرضا کرباسی؛ سیده تینا مرتضوی نیا
چکیده
استفاده از داروهای شیمیایی، بخش جدایی‌ناپذیر فرایند درمان بیماران می‌باشد. با این حال، داروهای گیاهی نیز برای درمان بسیاری از بیماری‌ها و بهبود سلامت بشر در بلندمدت مورد استفاده قرار گرفته‌اند. عوارض جانبی کم گیاهان دارویی و داروهای گیاهی در مقابل عوارض بالاتر داروهای شیمیایی، مزیتی است که می‌توان با بهره‌گیری مناسب از آن به ...
بیشتر
استفاده از داروهای شیمیایی، بخش جدایی‌ناپذیر فرایند درمان بیماران می‌باشد. با این حال، داروهای گیاهی نیز برای درمان بسیاری از بیماری‌ها و بهبود سلامت بشر در بلندمدت مورد استفاده قرار گرفته‌اند. عوارض جانبی کم گیاهان دارویی و داروهای گیاهی در مقابل عوارض بالاتر داروهای شیمیایی، مزیتی است که می‌توان با بهره‌گیری مناسب از آن به بهبود و توسعه بازار گیاهان دارویی کمک کرد. تحقیق حاضر با هدف بررسی عوامل مؤثر بر خرید انواع داروهای گیاهی در شهر مشهد انجام گرفت. دادههای مورد نیاز در این مطالعه از طریق تکمیل 150 پرسشنامه توسط مراجعهکنندگان به داروخانههای شهر مشهد در سال 1397 که به روش نمونهگیری تصادفی انتخاب شدند، جمع‌آوری شد. با بکارگیری الگوی توبیت دومرحلهای، نتایج نشان داد که عواملی چون توصیه پزشک، سابقه مصرف داروهای گیاهی در اقوام و تحصیلات، در هر دو مرحله تمایل به خرید و اقدام به خرید داروهای گیاهی دارای تأثیر مثبت و از لحاظ آماری معنی‌دار می‌باشند. براین اساس، توجه بیشتر به افزایش آگاهی افراد جامعه و پزشکان به‌منظور پیشگیری از تداخلات دارویی می‌تواند گامی مؤثر در زمینه بهبود مصرف این داروها باشد.
به‌زراعی و به‌نژادی
ثریا مددخانی؛ عزیزاله خیری؛ مسعود ارغوانی؛ محسن ثانی خانی؛ زینب محکمی
چکیده
کاربرد محرک‌های زیستی در راستای تولید فرآورده‌های بیولوژیک سازگار با محیط‌زیست و در پیوند با کشاورزی نوین می‌تواند سبب افزایش رشد کمّی و کیفی گیاهان و کاهش اثر تنش‌های محیطی بر آنها شود. به‌منظور بررسی اثر محرک‌های زیستی تحت تنش کم‌آبیاری بر ویژگی‌های مورفولوژیک و فیتوشیمیایی بادرشبو (Dracocephalum moldavica L.) این آزمایش در سال زراعی ...
بیشتر
کاربرد محرک‌های زیستی در راستای تولید فرآورده‌های بیولوژیک سازگار با محیط‌زیست و در پیوند با کشاورزی نوین می‌تواند سبب افزایش رشد کمّی و کیفی گیاهان و کاهش اثر تنش‌های محیطی بر آنها شود. به‌منظور بررسی اثر محرک‌های زیستی تحت تنش کم‌آبیاری بر ویژگی‌های مورفولوژیک و فیتوشیمیایی بادرشبو (Dracocephalum moldavica L.) این آزمایش در سال زراعی 98 به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زنجان در سه تکرار اجرا شد. فاکتور اصلی آزمایش آبیاری (100% و 70% ظرفیت زراعی) و فاکتور فرعی محلول‌پاشی محرک‌های عصاره زعفران (0.01% و 0.05%)، عصاره جینسینگ (0.5% و 1%)، آمینو اسید ال- سیستئین (50 و100 میکرومولار) و تیمار شاهد (عدم محلول‌پاشی) در مراحل 4، 8 و 12 برگی بود. ویژگی‌های مورفولوژیک و فیتوشیمیایی در مرحله 90% گلدهی گیاهان ارزیابی شدند. در این آزمایش در شرایط آبیاری کامل، بالاترین میزان کلروفیل کل (mg/g FW 35.68)، کاروتنوئید (mg/g FW 9.18) و محتوای نسبی آب برگ (83.20%) از تحریک توسط ال- سیستئین با غلظت 50 میکرومولار حاصل شد. در حالی‌که تحت شرایط تنش آبی بالاترین محتوای فنل کل (mg GA/g DW 33.17)، فلاونوئید کل (mg QE/g DW 1.53) و ظرفیت آنتی‌اکسیدانی (95.37%) از تیمار عدم محلول‌پاشی محرک‌های زیستی حاصل شد. بالاترین درصد اسانس (0.38%) مربوط به تیمار 100 میکرومولار ال- سیستئین در شرایط آبیاری کامل بود. اگرچه پارامترهای مورفولوژیکی بادرشبو تحت شرایط آبیاری کامل بیشترین مقدار خود را داشتند اما اعمال تنش کم‌آبیاری منجر به سنتز مقادیر بالاتری از ترکیب‌های فنولی، فلاونوئیدی و بروز خاصیت آنتی‌اکسیدانی قوی‌تر گردید.
فیتوشیمی (استخراج، شناسایی و اندازه گیری مواد موثره)
سپیده پارسافر؛ قاسم اقلیما؛ محمدحسین میرجلیلی؛ صمد نژادابراهیمی؛ جواد هادیان
چکیده
ویژگی‌های مورفولوژیکی، عملکردی و فیتوشیمیایی گیاه دارویی علف طلایی (Solidago virgaurea L.) در دو رویشگاه پل‌سفید و سنگده استان مازنداران در مرحله گلدهی کامل در سال 1398 بررسی شدند. صفات ارتفاع بوته، قطر بوته، طول گل‌آذین، تعداد ساقه، طول و عرض برگ، طول و عرض گلچه شعاعی، طول گلچه لوله‌ای، قطر گل، قطر نهنج، قطر ساقه، وزن تر و خشک بوته، وزن تر ...
بیشتر
ویژگی‌های مورفولوژیکی، عملکردی و فیتوشیمیایی گیاه دارویی علف طلایی (Solidago virgaurea L.) در دو رویشگاه پل‌سفید و سنگده استان مازنداران در مرحله گلدهی کامل در سال 1398 بررسی شدند. صفات ارتفاع بوته، قطر بوته، طول گل‌آذین، تعداد ساقه، طول و عرض برگ، طول و عرض گلچه شعاعی، طول گلچه لوله‌ای، قطر گل، قطر نهنج، قطر ساقه، وزن تر و خشک بوته، وزن تر و خشک برگ، وزن تر و خشک ساقه، وزن تر و خشک برگ+گل، محتوای فنل کل (به روش فولین سیوکالتو)، فلاونوئید کل (به روش آلومینیوم کلراید) و مقدار لئوکارپوزاید (آنالیز کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا) اندازه‌گیری شدند. نتایج نشان داد که بیشترین میزان صفات طول گل‌آذین (40 سانتی‌متر)، قطر گل (21.1 میلی‌متر)، وزن خشک بوته (9.44 گرم در بوته)، وزن خشک گل (6.06 گرم در بوته)، وزن خشک برگ+گل (7.22 گرم در بوته) و وزن خشک ساقه (2.22 گرم در بوته) در جمعیت "پل‌سفید" بدست آمد. همبستگی مثبت و معنی‌داری بین صفت وزن خشک بوته با صفات ارتفاع بوته، تعداد ساقه، قطر ساقه، قطر گل، وزن تر بوته، وزن تر و خشک برگ، وزن تر و خشک ساقه، وزن تر و خشک برگ+گل و فلاونوئید کل مشاهده شد. محتوای فنل کل (26.95 میلی‌گرم گالیک اسید بر گرم وزن خشک)، فلانوئید کل (8.82 میلی‌گرم روتین بر گرم وزن خشک) و لئوکارپوزاید (2.08 میلی‌گرم بر گرم وزن خشک) در جمعیت "سنگده" بیشتر از جمعیت "پل‌سفید" بدست آمد.
