دوره 37، شماره 1 ، فروردین و اردیبهشت 1400
اثرات بیولوژیک اسانس‌ها و عصاره‌ها
سمیه نجفی درچه؛ سهیلا رهگذر؛ داریوش طالعی؛ الهه السادات قدوسی
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1400.37.1.105.1.1576.1583شیمی درمانی به‌عنوان معمول‌ترین روش درمان سرطان دارای عوارض جانبی بسیاری می‌باشد که ادامه روند درمان را دشوار می‌سازد. مطالعات نشان می‌دهد استفاده از گیاهان دارویی به‌صورت منفرد یا در ترکیب با داروهای شیمی‌درمانی می‌تواند سبب کاهش اثرات مخرب ناشی از شیمی‌درمانی شود. هدف از این مطالعه ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1400.37.1.105.1.1576.1583شیمی درمانی به‌عنوان معمول‌ترین روش درمان سرطان دارای عوارض جانبی بسیاری می‌باشد که ادامه روند درمان را دشوار می‌سازد. مطالعات نشان می‌دهد استفاده از گیاهان دارویی به‌صورت منفرد یا در ترکیب با داروهای شیمی‌درمانی می‌تواند سبب کاهش اثرات مخرب ناشی از شیمی‌درمانی شود. هدف از این مطالعه بررسی اثر 10-جینجرول به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین مشتقات گیاه دارویی زنجبیل (Zingiber officinale Roscoe) بر رده‌های سلولی سرطان خون لنفوبلاستی حاد بود. رده‌های سلولی لنفوبلاستی حاد (CCRF-CEM، R-CCRF-CEM، Nalm-6 و RN95) پس از رسم منحنی رشدشان، با غلظت‌های افزایشی 10-جینجرول تیمار شدند. درصد زنده‌مانی با روش آزمون MTT ارزیابی شد. علاوه‌بر این، جهت بررسی میزان مرگ سلولی و تأیید نتایج حاصل از آزمون MTT، از روش رنگ‌آمیزی با تریپان‌بلو استفاده شد. به‌منظور کشف فرآیندهای بیولوژیکی، عملکرد مولکولی و اجزای سلولی مرتبط با ژن‌های هدف 10-جینجرول، آنالیز تفسیر عملکردی با استفاده از منبع GO و پایگاه داده Enrichr (یک ابزار جامع آنالیز مجموعه ژن) انجام شد. جهت آنالیزهای آماری نیز از نرم‌افزار Graph Pad Prism 6 استفاده شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که 10-جینجرول به‌طور معنی‌دار بر رده‌های سلولی R-CCRF-CEM، Nalm-6 و RN95 اثر سیتوتوکسیک دارد (0.05 > p ). این اثر در غلظت‌های بالا، در رده R-CCRF-CEM و Nalm-6 بیشتر از رده CCRF-CEM بود. آنالیزهای GO نیز آپوپتوز را به‌عنوان مهمترین فرآیند بیولوژیکی مرتبط با 10-جینجرول تعیین نمود. در این پژوهش برای اولین بار اثر سیتوتوکسیک10-جینجرول بر سلول‌های سرطان خون لنفوبلاستی حاد نشان داده شد.
زراعت و باغبانی
مهدی نقی زاده؛ روح اله مرادی
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1400.37.13.105.1.1605.1610این تحقیق به‌منظور بررسی پتانسیل کشت مخلوط افزایشی اسطوخودوس (Lavandula angustifolia Mill.) و بابونه (Matricaria chamomilla L.) جهت بهبود کارایی مصرف نور به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی بردسیر، دانشگاه شهید باهنر کرمان در سال زراعی 1397-1398 اجرا شد. ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1400.37.13.105.1.1605.1610این تحقیق به‌منظور بررسی پتانسیل کشت مخلوط افزایشی اسطوخودوس (Lavandula angustifolia Mill.) و بابونه (Matricaria chamomilla L.) جهت بهبود کارایی مصرف نور به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی بردسیر، دانشگاه شهید باهنر کرمان در سال زراعی 1397-1398 اجرا شد. تیمارها شامل کود در چهار سطح (1- شاهد، 2- NPK: 69، 46 و 25 کیلوگرم در هکتار، 3- کود گاوی: 20 تن در هکتار و 4- ترکیب NPK با کود گاوی به میزان نصف از هر کدام) و الگوی کاشت در سه سطح (1- کشت خالص اسطوخودوس، 2- کشت خالص بابونه و 3- کشت مخلوط افزایشی دو گیاه اسطوخودوس (گیاه اصلی) و بابونه (گیاه همراه)) بود. نتایج نشان داد که مجموع شاخص سطح برگ دو گیاه در کشت مخلوط به‌طور معنی‌داری بالاتر از کشت خالص هر دو گیاه بود. استفاده توأم کود گاوی + NPK بالاترین میزان ماده خشک اسطوخودوس (868 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد گل بابونه (366 کیلوگرم در هکتار)، درصد اسانس بابونه (0.56%) و اسطوخودوس (0.80%) و تشعشع جذبی (1321 مگاژول در متر‌مربع) را در تمامی الگوهای کاشت دارا بود. اختلاف معنی‌داری بین الگوهای کشت از نظر درصد اسانس مشاهده نشد. به‌دلیل هم‌پوشانی کانوپی دو گیاه در الگوی کشت مخلوط، میزان تشعشع فعال فتوسنتزی جذب شده طی فصل رشد در تیمار کشت مخلوط بالاتر از کشت خالص دو گیاه بود. نسبت برابری زمین (LER) بر حسب تشعشع در تیمارهای کودی بین 1.33 تا 1.37 متغیر بود. بالاترین میزان کارایی مصرف نور (1.63 گرم ماده خشک بر مگاژول تشعشع) برای بابونه در کشت مخلوط در تیمار کود گاوی + NPK حاصل شد. به‌طور کلی، نتایج تأیید نمود که استفاده از تیمار کود گاوی + NPK و کشت‌مخلوط دو گیاه می‌تواند راه‌کار مناسبی برای استفاده کاراتر از نور و بهبود عملکرد کمّی و کیفی دو گیاه باشد.
محصولات فرعی و روشهای بهره برداری آنها
وحیده عبداللهی؛ حسین ارزانی؛ محمدعلی زارع چاهوکی؛ سید حمید موحد محمدی؛ غلامرضا هادربادی؛ جواد معتمدی
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1400.37.30.105.1.1575.1606بهرهبرداری از گیاهان دارویی بر مبنای اصول اکولوژیک، یکی از جنبه‌‌های استفاده‌‌های چندمنظوره از مراتع است. از این‌رو، قابلیت مراتع کوهستانی درمیان در شرق کشور، برای بهرهبرداری از گیاهان دارویی، مورد ارزیابی قرار گرفت. برای این منظور، علاوه‌بر شاخصهای اکولوژیکی، شاخصهای ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1400.37.30.105.1.1575.1606بهرهبرداری از گیاهان دارویی بر مبنای اصول اکولوژیک، یکی از جنبه‌‌های استفاده‌‌های چندمنظوره از مراتع است. از این‌رو، قابلیت مراتع کوهستانی درمیان در شرق کشور، برای بهرهبرداری از گیاهان دارویی، مورد ارزیابی قرار گرفت. برای این منظور، علاوه‌بر شاخصهای اکولوژیکی، شاخصهای اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی مرتبط با دانش بومی نیز مدنظر قرار گرفت. در این ارتباط، آماربرداری از پوشش گیاهی، در داخل 60 پلات دو متر‌مربعی که به فواصل 20 متر از یکدیگر در امتداد ترانسکت‌‌های200 متری مستقر شده بودند، انجام شد و سهم گونه‌های دارویی در ترکیب گیاهی محاسبه گردید. محدودیت‌‌ها و پتانسیل‌‌های منطقه نیز برای بهرهبرداری از گیاهان دارویی، از دیدگاه بهره‌‌برداران و کارشناسان، با طراحی مجموعه سؤالات، در قالب طیف لیکرت ارزیابی شد. از تلفیق نقشه‌‌ها در محیط GIS و بر مبنای رویکرد عامل محدودکننده فائو، نقشه نهایی شایستگی برای بهرهبرداری از گیاهان دارویی بر اساس درجات شایستگی خوب، متوسط، کم و غیرشایسته تهیه گردید. نتایج نشان داد که 50.11%(6367.83 هکتار) و 49.89% (6341.44 هکتار) از مراتع، به‌ترتیب دارای شایستگی متوسط و کم برای بهرهبرداری بودند. درصد پوشش تاجی، بیشترین سهم محدود‌کنندگی شایستگی تیپ‌های گیاهی را داشت که در این شرایط، جهت حفاظت خاک و بهبود وضعیت مرتع، برداشت گیاهان دارویی، کمتر توصیه می‌‌شود. خرید تضمینی گیاهان دارویی از بهره‌‌برداران و ارائه آموزش‌‌های لازم به آنها در مورد جنبه‌‌های مختلف این حرفه، نیز منجر به افزایش قابلیت این نوع بهرهبرداری در مراتع خواهد شد. بر همین اساس، در طراحی دستورالعمل تعیین شایستگی مراتع برای بهرهبرداری از گیاهان دارویی، باید به آنها توجه بیشتری شود.
اثرات بیولوژیک اسانس‌ها و عصاره‌ها
ملیحه کرمی؛ فرنگیس قاسمی
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1400.37.52.105.1.1575.1610این پژوهش با هدف بررسی اثر عصاره آبی–الکلی برگ گیاه مشگک (Ducrosia anethifolia (DC.) Boiss.) بر تغییرات بافت قلب در جنین موش آزمایشگاهی دیابتی انجام شد. بدین منظور 48 سر موش ماده 200 تا 220 گرمی با هشت موش نر 230 تا 250 گرمی لقاح داده شدند. پس از اطمینان از بارداری، 32 سر ماده با تزریق داخل صفاقی 80 میلی‌گرم استرپتوزوتوسین ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1400.37.52.105.1.1575.1610این پژوهش با هدف بررسی اثر عصاره آبی–الکلی برگ گیاه مشگک (Ducrosia anethifolia (DC.) Boiss.) بر تغییرات بافت قلب در جنین موش آزمایشگاهی دیابتی انجام شد. بدین منظور 48 سر موش ماده 200 تا 220 گرمی با هشت موش نر 230 تا 250 گرمی لقاح داده شدند. پس از اطمینان از بارداری، 32 سر ماده با تزریق داخل صفاقی 80 میلی‌گرم استرپتوزوتوسین به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در اولین روز بارداری، دیابتی و به‌صورت تصادفی گروه‌بندی شدند. گروه‌ها شامل کنترل (موش‌های سالم بدون تیمار)، شاهد 1 (موش‌های سالم دریافت‌کننده یک میلی‌لیتر عصاره مشگک)، شاهد 2 (موش‌های دیابتی بدون تیمار)، و سه گروه تیمار که به‌ترتیب یک میلی‌لیتر از عصاره مشگک با دوزهای 250، 500 و 1000 کیلوگرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن موش دیابتی از روز 6 تا 20 دوره بارداری به‌طریق گاواژ دریافت کردند، بودند. روز بیستم بارداری پس از بیهوشی موش‌ها و گرفتن دو میلی‌لیتر خون از قلب آنها، جنین‌ها از رحمشان خارج شدند. قلب جنین‌ها جدا و در محلول 5% فرمالین تثبیت گردید. بعد از آماده‌سازی بافتی، مقاطع پنج میکرونی به روش استریولوژیکی تهیه و با هماتوکسیلین و ائوزین رنگ‌آمیزی شدند. محیط قلب و ضخامت دیواره آن با نرم‌افزار Image analysis و تعداد سلول‌های قلب با نرم‌افزار Grids-stero lite اندازه‌گیری گردید. داده‌ها با آزمون‌های آماری ANOVA تحلیل و میانگین‌ها با آزمون توکی مقایسه شدند (0.05≥p ). یافته‌ها حاکی از افزایش گلوکز خون، تراکم و طول سلول‌های قلبی و محیط قلب در همه گروه‌های دیابتی در مقایسه با کنترل بود که در موش‌های دیابتی تیمار شده با عصاره مشگک در مقایسه با گروه دیابتی بدون تیمار کاهش معنی‌دار یافتند. مطابق با نتایج حاصل، عصاره آبی-الکلی برگ مشگک با کاهش گلوکز خون در موش‌های دیابتی، توانست تغییرات تخریبی ناشی از دیابت در بافت قلب و عروق جنین را تا حدودی جبران کند.
زراعت و باغبانی
رضا احمدی؛ سعیده ملکی فراهانی
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1400.37.65.105.1.1575.46به‌منظور بررسی اثر تاریخ کاشت و کود نیتروژن بر خصوصیات کمی و کیفی و کارایی نیتروژن بالنگو شهری (Lallemantia iberica (M.Bieb.) Fisch. & C.A.Mey.) و بالنگو شیرازی (L. royleana (Benth.) Benth.)، آزمایشی به‌صورت اسپیلت پلات فاکتوریل و در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهد اجرا شد. تیمارها شامل تاریخ ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1400.37.65.105.1.1575.46به‌منظور بررسی اثر تاریخ کاشت و کود نیتروژن بر خصوصیات کمی و کیفی و کارایی نیتروژن بالنگو شهری (Lallemantia iberica (M.Bieb.) Fisch. & C.A.Mey.) و بالنگو شیرازی (L. royleana (Benth.) Benth.)، آزمایشی به‌صورت اسپیلت پلات فاکتوریل و در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهد اجرا شد. تیمارها شامل تاریخ کاشت به‌عنوان عامل اصلی در دو سطح کشت پاییزه و بهاره، و کود نیتروژن در سه سطح صفر، 50% (8 کیلوگرم در هکتار) و 100% (16 کیلوگرم در هکتار) و دو گونه از جنس بالنگو (Lallemantia)به‌عنوان عوامل فرعی بودند. نتایج تجزیه واریانس معنی‌دار بودن اثر تاریخ کاشت، کود نیتروژن، گونه گیاهی و اثر متقابل هر سه تیمار را بر روی عملکرد دانه، وزن هزاردانه، شاخص برداشت، شاخص سطح برگ، محتوای کلروفیل برگ، محتوای پروتئین، نیتروژن و موسیلاژ بذر، و کارایی جذب، مصرف و استفاده نیتروژن نشان داد. کشت پاییزه در مقایسه با کشت بهاره بیشترین تأثیر مثبت و افزایشی را بر روی صفات مورد بررسی به‌جز میزان نیتروژن بذر داشت. نتایج نشان داد که مصرف16 کیلوگرم در هکتار کود نیتروژن در هر دو تاریخ کشت موجب افزایش خصوصیات کمی و کیفی هر دو گونه بالنگو نسبت به شرایط عدم مصرف کود شد. افزایش مصرف کود نیتروژن نسبت به شرایط عدم مصرف کود موجب افزایش کارایی جذب و استفاده نیتروژن در کشت پاییزه و بهاره در هر دو گونه بالنگو شد. افزایش مصرف کود نیتروژن در کشت پاییزه موجب افزایش کارایی مصرف نیتروژن هر دو گونه بالنگو شد، اما در کشت بهاره کارایی مصرف نیتروژن در شرایط عدم مصرف کود نسبت به مصرف سطوح مختلف کود نیروژن بالاتر بود. بالنگو شهری در مقایسه با بالنگو شیرازی در هر دو تاریخ کشت واکنش مثبت بیشتری به کود نیتروژن نشان داد.
زراعت و باغبانی
آیدا رحمانی؛ ابراهیم شریفی عاشورآبادی؛ آسا ابراهیمی؛ مهدی میرزا
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1400.37.83.105.1.1576.1601به‌منظور بررسی تأثیر روشهای حاصلخیزی خاک بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه دارویی زوفا (Hyssopus officinalis L.) در چین‌های مختلف، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در کرج (استان البرز) در سال 1396 اجرا شد. فاکتورهای آزمایشی شامل زمان برداشت و روشهای حاصلخیزی خاک ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1400.37.83.105.1.1576.1601به‌منظور بررسی تأثیر روشهای حاصلخیزی خاک بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه دارویی زوفا (Hyssopus officinalis L.) در چین‌های مختلف، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در کرج (استان البرز) در سال 1396 اجرا شد. فاکتورهای آزمایشی شامل زمان برداشت و روشهای حاصلخیزی خاک بودند. نتایج نشان داد که چین اول دارای ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی و شاخص سطح برگ و چین دوم دارای وزن خشک بوته و محتوی کلروفیل بیشتری بود. با حاصلخیزی خاک، ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی، وزن خشک بوته، شاخص سطح برگ، محتوی کلروفیل، عملکرد اسانس و جذب عناصر غذایی افزایش معنی‌دار پیدا کرد. بیشترین ارتفاع بوته و تعداد شاخه فرعی از کاربرد تیمار 120 کیلوگرم در هکتار نیتروژن+ 96 کیلوگرم در هکتار فسفر+ 120 کیلوگرم در هکتار پتاسیم به‌دست آمد. حداکثر وزن خشک بوته را تلفیق 20 تن کود دامی در هکتار با 80 کیلوگرم در هکتار نیتروژن+ 64 کیلوگرم در هکتار فسفر+ 80 کیلوگرم در هکتار پتاسیم به‌خود اختصاص داد. بالاترین عملکرد اسانس از تیمار 120 کیلوگرم در هکتار نیتروژن+ 96 کیلوگرم در هکتار فسفر+ 120 کیلوگرم در هکتار پتاسیم حاصل شد که با تیمارهای 40 تن در هکتار کود دامی، تلفیق 30 تن در هکتار کود دامی با میکوریزا و تلفیق 40 کیلوگرم در هکتار نیتروژن+ 32 کیلوگرم در هکتار فسفر+40 کیلوگرم در هکتار پتاسیم با 30 تن در هکتار کود دامی در یک گروه آماری قرار داشت. براساس نتایج، با روش تغذیه تلفیقی و استفاده از کودهای زیستی و آلی می‌توان به عملکرد کمی و کیفی مطلوبی در گیاه زوفا دست یافت.
به‌زراعی و به‌نژادی
الهام دانائی؛ وحید عبدوسی
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1400.37.98.105.1.1575.1610شوری یکی از مهمترین تنش‌های غیرزنده محیطی و محدودکننده رشد و تولید گیاهان می‌باشد. از طرفی، سیلیسیوم (Si) دومین عنصر فراوان در خاک است و موجب کاهش تنش‌های زیستی و غیرزیستی در گیاهان می‌گردد. بدین منظور، در این تحقیق، اثر سیلیکون و نانوسیلیکون (50 و 100 میلی‌گرم در لیتر) بر برخی ویژگی‌های ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1400.37.98.105.1.1575.1610شوری یکی از مهمترین تنش‌های غیرزنده محیطی و محدودکننده رشد و تولید گیاهان می‌باشد. از طرفی، سیلیسیوم (Si) دومین عنصر فراوان در خاک است و موجب کاهش تنش‌های زیستی و غیرزیستی در گیاهان می‌گردد. بدین منظور، در این تحقیق، اثر سیلیکون و نانوسیلیکون (50 و 100 میلی‌گرم در لیتر) بر برخی ویژگی‌های مورفوفیزیولوژیک و فیتوشیمیایی گیاه نعناع فلفلی (Mentha piperita L.) تحت تنش شوری در سطوح مختلف کلرید‌سدیم (صفر، 50 و 100 میلی‌گرم در لیتر) در گلخانه به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح آماری کاملا تصادفی در سه تکرار در سال 1398بررسی شد. نتایج نشان داد که تنش شوری به‌طور معنی‌داری موجب کاهش وزن تر و خشک اندام هوایی و ریشه و محتوای کلروفیل، فنل‌کل و پروتئین شد. فعالیت آنزیم‌های سوپراکسید دیسموتاز و پراکسیداز و درصد اسانس در سطوح مختلف شوری متفاوت بود. میزان پرولین نیز در اثر تیمار کلرید‌سدیم 100 میلی‌گرم در لیتر به‌طور معنی‌داری افزایش یافت. تیمار گیاهان با سطوح مختلف سیلیکون و نانوسیلیکون موجب کاهش اثرات منفی تنش شوری در شاخصهای مورد ارزیابی گردید. تیمار نانوسیلیکون100 میلی‌گرم در لیتر بیشترین مهار اثرات تنش شوری بر شاخصهای رشد، فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان و درصد اسانس را نشان داد. لذا با توجه به نتایج حاصل از پژوهش حاضر می‌توان محلول‌پاشی سیلیکون و نانوسیلیکون را جهت کاهش اثرات منفی تنش شوری در گیاه نعناع فلفلی توصیه نمود.
زراعت و باغبانی
مهسا بابائی؛ فاطمه سفیدکن؛ محسن نصیری
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1400.37.113.105.1.1576.1610دو گونه Nepeta cataria L. و Nepeta bracteata Benth. (تیره نعناعیان) از گیاهان بومی ایران هستند. به‌منظور بررسی کمّی و کیفی اسانس دو گونه مذکور در حالت زراعی، بذر هشت جمعیت از این دو گونه از رویشگاه‌های طبیعی جمع‌آوری و در ایستگاه تحقیقات البرز مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور (کرج، استان البرز) در قالب طرح ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1400.37.113.105.1.1576.1610دو گونه Nepeta cataria L. و Nepeta bracteata Benth. (تیره نعناعیان) از گیاهان بومی ایران هستند. به‌منظور بررسی کمّی و کیفی اسانس دو گونه مذکور در حالت زراعی، بذر هشت جمعیت از این دو گونه از رویشگاه‌های طبیعی جمع‌آوری و در ایستگاه تحقیقات البرز مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور (کرج، استان البرز) در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی کشت شد. سرشاخه‌های گل‌دار در زمان گلدهی کامل جمع‌آوری و پس از خشک کردن در دمای محیط، اسانس آنها با روش تقطیر با آب استخراج، و با دستگاه GC و GC/MS تجزیه و شناسایی شدند. بازده اسانس جمعیت‌های N. cataria بین 0.02 (کرج) تا 0.50% (اراک) متغیر بود. 23 ترکیب در اسانس این گونه شناسایی شد و ترکیب غالب در تمام جمعیت‌ها از ایزومرهای نپتالاکتون بود. نپتالاکتون III(a4-آلفا، 7-بتا،a 7-آلفا نپتالاکتون)، 44.4 (کرج) تا 91.6% (اراک) از اسانس و نپتالاکتونI (a4-آلفا، 7-آلفا، a7-آلفا نپتالاکتون)، 0.8 (کرج) تا 15.9% (بافق1) از اسانس را به خود اختصاص دادند. نپتالاکتونII (a4-آلفا، 7-آلفا، a7-بتا نپتالاکتون) فقط در جمعیت بافق2 (21.2%) مشاهده شد. میزان 8،1-سینئول در اسانس جمعیت‌های مختلف N. cataria از 0.4 (تفت1) تا 12.8% (کرج) متغیر بود. بازده اسانس در جمعیت‌های N. bracteata بین 0.02 (اردکان) و 0.80% (تفت 2) بود. 27 ترکیب در اسانس این گونه شناسایی شدند و ترکیب‌های عمده، 8،1-سینئول (1.0، 9.6 و41.0 درصد به‌ترتیب در جمعیت‌های طبس، اردکان و تفت2) و ژرانیل استات (0.9، 3.4 و 39.8 درصد به‌ترتیب در جمعیت‌های طبس، تفت2 و اردکان) بودند. به طور کل، نتایج نشان داد که جمعیت‌های N. cataria همگی از یک کموتایپ، اما جمعیت های N. bracteata از دو کموتایپ (کموتایپ ژرانیل استات و کموتایپ 8،1-سینئول) بودند.
شناسایی، معرفی، اکولوژی و دانش بومی
معصومه قدیمی جوبنی؛ منصوره قوام
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1400.37.127.105.1.1711.1610گیاه مردم‌نگاری ثبت اطلاعات غیرمکتوب سنتی برای بهرهبرداری منطقی از منابع و حفاظت مؤثر از تنوع زیستی و اطلاعات فرهنگی در هر جامعه است. پژوهش پیش‌رو با هدف ثبت دانش بومی مردم محلی روستای جوبن در شهرستان رودبار استان گیلان در زمینه استفاده از گیاهان دارویی و خوراکی انجام شد. اطلاعات پژوهش ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1400.37.127.105.1.1711.1610گیاه مردم‌نگاری ثبت اطلاعات غیرمکتوب سنتی برای بهرهبرداری منطقی از منابع و حفاظت مؤثر از تنوع زیستی و اطلاعات فرهنگی در هر جامعه است. پژوهش پیش‌رو با هدف ثبت دانش بومی مردم محلی روستای جوبن در شهرستان رودبار استان گیلان در زمینه استفاده از گیاهان دارویی و خوراکی انجام شد. اطلاعات پژوهش با استفاده از مصاحبه‌های نیمه ساختارمند با 35 خبره محلی به‌دست آمد. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از الگوهای آمار توصیفی مانند شاخص فراوانی نسبی نقل‌قول، شاخص ارزش استفاده و شاخص اهمیت فرهنگی استفاده شد. نتایج نشان داد که در منطقه مورد مطالعه، 34 گونه گیاهی از 19 خانواده برای مصارف درمانی و خوراکی استفاده می‌شوند. گیاهان خانواده‌های چتریان (Apiaceae)، نعناعیان (Lamiaceae) و کاسنیان (Asteraceae) به‌ترتیب با فراوانی‌های 19، 16 و 9 درصد، بیشترین کاربرد را در منطقه داشتند. مهمترین گیاهان دارویی در منطقه به‌ترتیب پنیرک، گل گاوزبان ایرانی، گزنه، زولنگ (چوچاق) و رازیانه بودند که بیشترین مقدار شاخصهای اهمیت فرهنگی و فراوانی نسبی نقل‌قول را در بین گیاهان دارویی منطقه داشتند. همچنین یافته‌ها حاکی از آن بود که بیشترین هدف استفاده درمانی مردم از گیاهان، در مورد بیماری‌های گوارشی بود که عمدتا به شیوه خوراکی در طبخ غذاها استفاده می‌شدند. به‌طور کل، مردم روستای جوبن دانش غنی در ارتباط با استفاده از گیاهان دارویی و خوراکی دارند و این آگاهی از نسل‌ها پیش در منطقه وجود داشته است.
زراعت و باغبانی
هوشنگ حیدرنژادیان؛ عباس ملکی؛ فرزاد بابایی
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1400.37.145.105.1.1578.1610به‌منظور بررسی تأثیر سطوح مختلف تنش خشکی، محلول‌پاشی نانوکود روی و اسید سالیسیلیک بر عملکرد و اجزای عملکرد رازیانه (Foeniculum vulgare Mill.) آزمایشی در دو سال 1397 و 1398 در استان همدان، شهرستان رزن، روستای سلطان‌آباد به‌صورت اسپلیت- فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1400.37.145.105.1.1578.1610به‌منظور بررسی تأثیر سطوح مختلف تنش خشکی، محلول‌پاشی نانوکود روی و اسید سالیسیلیک بر عملکرد و اجزای عملکرد رازیانه (Foeniculum vulgare Mill.) آزمایشی در دو سال 1397 و 1398 در استان همدان، شهرستان رزن، روستای سلطان‌آباد به‌صورت اسپلیت- فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. عامل اصلی شامل رژیم‌های آبیاری در سه سطح بدون تنش، تنش متوسط و تنش شدید کم‌آبی بود که به‌ترتیب در سطوح مذکور آبیاری پس از 50، 75 و 100 میلی‌متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A انجام شد. عامل فرعی شامل نانوکود در دو سطح (بدون کود و محلول‌پاشی نانوکود روی) با محلول‌پاشی اسید سالیسیلیک در چهار سطح (صفر، دو، چهار و شش میلی‌مولار) بود که به‌صورت فاکتوریل در کرت‌های فرعی قرار گرفت. تنش خشکی سبب کاهش تعداد چتر در بوته، تعداد چترک در چتر، تعداد دانه در چترک، وزن هزاردانه و عملکرد دانه و افزایش درصد اسانس شد. بیشترین تعداد چترک در چتر از تیمار تنش خشکی 100 میلی‌متر، همراه با کاربرد نانوکود روی و اسیدسالیسیلیک با غلظت چهار میلی‌مولار بدست آمد. کاربرد نانوکود روی در سطوح آبیاری 50، 75 و 100 میلی‌متری به‌ترتیب سبب افزایش 14، 3.5 و 4.5 درصد عملکرد دانه شد. غلظت شش میلی‌مولار اسید سالیسیلیک بیشترین درصد اسانس (2.8%) را داشت. کاربرد نانوکود روی در سطوح آبیاری 50، 75 و 100 میلی‌متری به‌ترتیب سبب افزایش 6، 2.9 و 9.9 درصدی میزان اسانس شد.
شناسایی، معرفی، اکولوژی و دانش بومی
عباس پورمیدانی؛ حسین توکلی نکو؛ مهدی قمقامی
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1400.37.162.105.1.1662.1610از آنجا که سرزمین ایران همواره با نوسان و کاهش نزولات آسمانی روبرو بوده و از سوی دیگر برداشت‌های بی‌رویه از منابع آب به کاهش شدید منابع آب زیرزمینی منجر شده است، کشت گیاهان دارویی می‌تواند به خروج از وضعیت بحران کم‌آبی کمک نماید. این پژوهش با هدف تعیین تناسب اکولوژیک کشت چهار گونه دارویی ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1400.37.162.105.1.1662.1610از آنجا که سرزمین ایران همواره با نوسان و کاهش نزولات آسمانی روبرو بوده و از سوی دیگر برداشت‌های بی‌رویه از منابع آب به کاهش شدید منابع آب زیرزمینی منجر شده است، کشت گیاهان دارویی می‌تواند به خروج از وضعیت بحران کم‌آبی کمک نماید. این پژوهش با هدف تعیین تناسب اکولوژیک کشت چهار گونه دارویی شامل گل‌محمدی (.Rosa damascena Mill)، زعفران (Crocus sativus L.)، آویشن (Thymus vulgaris L.) و اسطوخودوس (Lavandula angustifolia L.) در 36 دشت واقع در حوضه آبریز دریاچه نمک انجام شد. روش‌شناسی پژوهش شامل جمع‌آوری، بازسازی و کنترل کیفی اطلاعات و شبیه‌سازی اقلیمی، محاسبه شاخصهای اگروکلیماتولوژی و برآورد سهم کشاورزی از منابع آبی به تفکیک هر دشت و همچنین برآورد نیاز آبی گیاه، تعیین بیلان رطوبتی، تهیه لایه‌های مطلوبیت و عدم مطلوبیت کشت و در نهایت روی‌هم‌گذاری لایه‌ها و تولید اراضی زراعی مناسب برای کشت این گیاهان بود. شبیه‌سازی اقلیمی با روش بازنمونه‌گیری هدفمند برای تولید سناریوهای مختلف طی دوره 2011- 2035 انجام شد. همه مدل‌ها تحت سناریوهای مختلف، کاهش بارندگی و افزایش دمای بیشینه و کمینه را پیش‌بینی کردند. مدل EC-EARTH تحت سناریوی RCP2.6 بیشترین درصد کاهش بارندگی (حدود 23%) و بیشترین افزایش دما را پیش‌بینی کرد. اراضی کشاورزی دشت شریف‌آباد، بخش‌های شمالی اراضی کشاورزی دشت قم- کهک، اراضی شرقی دشت ساوه، اراضی شمالی دشت کاشان و اراضی جنوبی دشت ورامین به‌دلیل شوری و تنش گرمایی برای کشت هر چهار گونه نامطلوب بودند. کشت زعفران و گل‌محمدی در بیشتر دشت‌های حوضه آبریز دریاچه نمک وضعیت مطلوب یا بسیار مطلوب داشت.
فیتوشیمی (استخراج، شناسایی و اندازه گیری مواد موثره)
وحید عبدوسی؛ بهاره توکلی؛ علی مهرآفرین؛ حسنعلی نقدی بادی
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1400.37.178.105.1.1576.1606به‌منظور ارزیابی صفات کمّی و کیفی گیاه خوشاریزه عطری (Echinophora platyloba DC.) تحت تأثیر روشهای مختلف خشک کردن تحقیقی در قالب طرح کامل تصادفی با 3 تکرار در سال 1398 انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل گیاه تازه، خشک کردن گیاه در سایه و آفتاب، آون 45، 55 و 65 درجه سلسیوس، آون خلأ 45، 55 و 65 درجه سلسیوس، میکروویو 200، ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1400.37.178.105.1.1576.1606به‌منظور ارزیابی صفات کمّی و کیفی گیاه خوشاریزه عطری (Echinophora platyloba DC.) تحت تأثیر روشهای مختلف خشک کردن تحقیقی در قالب طرح کامل تصادفی با 3 تکرار در سال 1398 انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل گیاه تازه، خشک کردن گیاه در سایه و آفتاب، آون 45، 55 و 65 درجه سلسیوس، آون خلأ 45، 55 و 65 درجه سلسیوس، میکروویو 200، 400 و 600 وات بودند. به این منظور بخش هوایی گیاه در خرداد ماه از ارتفاعات شهرستان تویسرکان جمع‌آوری شد و تحت تأثیر روشهای مختلف خشک کردن قرار گرفت. اسانس‌گیری به‌وسیله دستگاه کلونجر انجام شد و بعد اجزای اسانس به‌وسیله دستگاه گازکروماتوگرافی جرمی مشخص شدند. یافتههای این تحقیق نشان داد که روشهای مختلف خشک کردن گیاه خوشاریزه عطری تأثیر معنی‌داری بر درصد اسانس و تمامی اجزای اسانس داشت و روش میکروویو 400 وات دارای بیشترین میزان بازده اسانس بود، ولی روش مناسبی برای حفظ ترکیب‌های مؤثره در این گیاه نبود. روش خشک کردن در سایه با وجود طولانی بودن مدت زمان خشک کردن، مناسبترین روش در حفظ ترکیب‌های شیمیایی اسانس در گیاه خوشاریزه عطری بود. دامنه تغییرات درصد اسانس در این تحقیق بین 0.39-0.06% بود. طبق نتایج بدست آمده دامنه تغییرات عمده اسانس گیاه خوشاریزه عطری ازجمله ترانس بتا-اوسیمن 57.52-34.16%، آلفا-فلاندرن 16.52-8.87%، سیس اوسیمن 4.57-1.69%، بتا-فلاندرن 9.24-2.08%، پی‌سیمن 5.05-1.53%، بتا-پینن 1.94-0.73%، آلفا-پینن 5.15-1.83%، ولوتون 3.78-0.39%، ترانس کاروئول 1.92-0.38%، لینالول 3.57-0.72% و دی جرماکرن 4.91-1.67% بود.
