دوره 36، شماره 2 ، خرداد و تیر 1399
روح اله رحیمی؛ عباس گرجی چاکسپاری؛ بهلول عباس‌زاده؛ محمد کاظم عراقی
چکیده
استقبال بالای تولیدکنندگان محصولات کشاورزی به تولید گیاهان دارویی سبب تأمل در راستای افزایش عملکرد این محصولات شده که این امر به‌طور مشخص با مکانیزه کردن تولید و نیز صرف انرژی بیشتر قابل دستیابی است؛ بنابراین ارزیابی‌های انرژی در تمامی مراحل تولید این محصولات لازم و ضروری می‌باشد. این تحقیق به‌صورت میدانی و با تهیه پرسشنامه و ...
بیشتر
استقبال بالای تولیدکنندگان محصولات کشاورزی به تولید گیاهان دارویی سبب تأمل در راستای افزایش عملکرد این محصولات شده که این امر به‌طور مشخص با مکانیزه کردن تولید و نیز صرف انرژی بیشتر قابل دستیابی است؛ بنابراین ارزیابی‌های انرژی در تمامی مراحل تولید این محصولات لازم و ضروری می‌باشد. این تحقیق به‌صورت میدانی و با تهیه پرسشنامه و مصاحبه با تولیدکنندگان در مناطقی از استان‌های تهران و البرز در سال 1397 و بر روی چهار گیاه دارویی نعناع فلفلی (Mentha piperita L.)، ترخون (Artemisia dracunculus L.)، ریحان (Ocimum basilicum L.) و مرزه (Satureja hortensis L.) انجام شد. نتایج نشان داد که در بین تمامی نهاده‌های مصرف شده در این طرح دو نهاده کودهای شیمیایی و الکتریسیته با اختلاف بالای 80%، بیشترین درصد مصرف انرژی را در بین تمامی نهاده‌های مصرفی به خود اختصاص داده‌اند. پس از برآورد شاخص‌های انرژی، شاخص بازده انرژی برای تمام محصولات مورد مطالعه، بیشتر از یک بدست آمد که این موضوع بیانگر انرژی‌ده بودن سیستم‌های تولید این محصولات می‌باشد. همچنین گیاه دارویی مرزه با بازدهی انرژی 3.37 مناسب‌ترین محصول از نظر مصرف و تولید انرژی شناخته شد. از نظر شاخص انرژی خالص نیز گیاه مرزه با تولید خالص انرژی 281457 مگاژول در هکتار بیشترین بازگشت انرژی را در بین تمام محصولات مورد مطالعه به خود اختصاص داد. برآورد شاخص مکانیزاسیون در مصرف انرژی نشان داد که در تولید هر چهار محصول نسبت کمی از مصرف انرژی مرتبط با مکانیزاسیون است (0.23 تا 0.26) و این موضوع لزوم افزایش مکانیزاسیون در تولید این محصولات را بیش از پیش نمایان کرد.
نوید سعیدی؛ حوریه صادری؛ الهه تقیان؛ فاطمه سفیدکن؛ ایرج رسولی؛ رضا محمد صالحی؛ پرویز اولیاء
چکیده
سودوموناس آئروجینوزا یکی از شایع‌ترین باکتری‌های فرصت‌طلب در عفونت‌های بیمارستانی است که مقاومت قابل توجهی در برابر مواد ضدمیکروبی دارد. با توجه به محدودیت‌های استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها، گرایش به جایگزینی آنها با فرآورده‌های طبیعی افزایش یافته است. در این مطالعه اثر ضدمیکروبی اسانس 4 گونه گیاه مرزه (Satureja mutica، S. bachtiarica، S. rechingeri، ...
بیشتر
سودوموناس آئروجینوزا یکی از شایع‌ترین باکتری‌های فرصت‌طلب در عفونت‌های بیمارستانی است که مقاومت قابل توجهی در برابر مواد ضدمیکروبی دارد. با توجه به محدودیت‌های استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها، گرایش به جایگزینی آنها با فرآورده‌های طبیعی افزایش یافته است. در این مطالعه اثر ضدمیکروبی اسانس 4 گونه گیاه مرزه (Satureja mutica، S. bachtiarica، S. rechingeri، S. khuzistanica) بر عوامل بیماری‌زایی سودوموناس آئروجینوزا ارزیابی شد. حداقل غلظت مهارکنندگی اسانس‌های گیاه مرزه در سویه‌های استاندارد سودوموناس آئروجینوزا PAO1 و سودوموناس آئروجینوزا 8821M به روش میکرودایلوشن براث تعیین گردید. در ادامه اثر غلظت‌های پایین‌تر از حداقل غلظت ممانعت‌کننده از رشد (sub-minimum inhibitory concentration; sub-MIC) اسانس‌ها بر عوامل بیماری‌زایی این باکتری شامل حرکت، تشکیل بیوفیلم و تولید آلژینات، الاستاز و آلکالین‌پروتئاز این دو سویه بررسی شد. هر 4 اسانس مرزه دارای اثرهای ضدمیکروبی علیه سویه‌های استاندارد سودوموناس آئروجینوزا بودند، همچنین غلظت‌های sub-MIC اسانس‌ها موجب کاهش معنی‌دار تولید عوامل بیماری‌زایی این سویه‌ها شدند. در این مطالعه اثرهای مطلوب آنتاگونیستی اسانس‌های گیاه مرزه در برابر سویه‌های استاندارد سودوموناس آئروجینوزا مشاهده شد. با انجام مطالعات بیشتر می‌توان از این اسانس‌ها به‌عنوان یک ترکیب ضدمیکروبی علیه این باکتری استفاده کرد
محمد زینالی؛ بهرام ملکی زنجانی؛ پرویز مرادی؛ فرید شکاری؛ سید محسن نیازخانی
چکیده
تنش‌های زیستی ازجمله خشکی بر میزان تولید متابولیت‌های ثانویه به‌ویژه استرول‌های گیاهی (فیتواسترول‌ها) اثر می‌گذارد. در بین فیتواسترول‌های موجود در کدوی تخم‌کاغذی، بتاسیتوسترول از مهمترین مواد مؤثره در آن است که خواص دارویی زیادی نیز دارد. در این مطالعه، اثر پنج سطح تنش خشکی بر روی میزان تولید روغن بذر و فیتواسترول‌های موجود ...
بیشتر
تنش‌های زیستی ازجمله خشکی بر میزان تولید متابولیت‌های ثانویه به‌ویژه استرول‌های گیاهی (فیتواسترول‌ها) اثر می‌گذارد. در بین فیتواسترول‌های موجود در کدوی تخم‌کاغذی، بتاسیتوسترول از مهمترین مواد مؤثره در آن است که خواص دارویی زیادی نیز دارد. در این مطالعه، اثر پنج سطح تنش خشکی بر روی میزان تولید روغن بذر و فیتواسترول‌های موجود در آن در سه ژنوتیپ و رقم استریاکای کدوی تخم‌کاغذی (Cucurbita pepo L.) مطالعه شد. تجزیه فیتواسترول‌ها با استفاده از GC/MS نشان داد که افزایش میزان تنش خشکی اثر منفی بر میزان تولید روغن حاصل از بذر رسیده کدوی تخم‌کاغذی داشت ولی فیتواسترول‌های تشکیلدهنده روغن به‌ویژه بتاسیتوسترول افزایش یافتند و این افزایش در رقم استریاکا (Styriaca) از بقیه ژنوتیپها بیشتر بود. برای تأیید این نتایج، 30-15 روز بعد از گلدهی دانه‌‌های آن برداشت و میزان بیان ژن‌های SQS، PP2A، SMT2، ERG26 و Cycloartenol synthase درگیر در مسیر سنتز فیتواسترول‌ها بررسی شد. نتایج مشخص کرد که در بین سطوح مختلف تنش خشکی و ژن‌های مورد مطالعه، در سطح دیمکاری ژنها بالاترین میزان بیان را داشته و در آن بازه زمانی، عمده فعالیت مسیر سنتز استروئیدها در کدوی تخم‌کاغذی مسیر سنتز بتاسیتوسترول و استیگماسترول است.
اکرم رهبری؛ حمیده فاطمی؛ بهروز اسماعیل پور
چکیده
اخیراً روش‌های مختلفی برای کاهش اثرهای مخرب آلاینده‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد که کاربرد کودهای زیستی با اثرهای مثبت آنها بر خصوصیات خاک و محیط‌زیست می‌توانند جایگزینی مناسب برای بسیاری از این روش‌ها باشند. به‌منظور بررسی اثر دو سویه باکتری سودوموناس فلورسنس بر شاخص‌های رشد، فیزیولوژیک و بیوشیمیایی گیاه شوید (Anethum graveolens ...
بیشتر
اخیراً روش‌های مختلفی برای کاهش اثرهای مخرب آلاینده‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد که کاربرد کودهای زیستی با اثرهای مثبت آنها بر خصوصیات خاک و محیط‌زیست می‌توانند جایگزینی مناسب برای بسیاری از این روش‌ها باشند. به‌منظور بررسی اثر دو سویه باکتری سودوموناس فلورسنس بر شاخص‌های رشد، فیزیولوژیک و بیوشیمیایی گیاه شوید (Anethum graveolens L.) در شرایط تنش سرب، یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1394 انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل تنش سرب در دو سطح (صفر و ppm600) و تیمار تلقیح با باکتری در سه سطح (تلقیح با سویه‌های 150 و 159 سودوموناس فلورسنس به‌صورت جداگانه و بدون تلقیح یا شاهد) بود. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که صفات رشدی تعداد برگ، تعداد ساقه، ارتفاع بوته، وزن تر و خشک اندام هوایی و وزن تر و خشک ریشه به‌طور معنی‌داری تحت تأثیر آلودگی سرب قرار گرفت و صفت وزن تر و خشک بوته، تعداد برگ و ارتفاع گیاه بهترتیب 22، 31، 19 و 9 درصد کاهش یافتند. محتوی پرولین و کربوهیدرات گیاه شوید تحت تأثیر حضور سرب افزایش معنی‌داری نشان داد، همچنین تلقیح با باکتری نیز محتوی پرولین و کربوهیدرات گیاه را افزایش داد که میزان این افزایش در تلقیح با سویه 150 چشمگیرتر بود. فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی به‌صورت معنی‌دار تحت تأثیر سرب و باکتری قرار گرفت و حضور سرب بهترتیب موجب افزایش و کاهش فعالیت آنزیم پراکسیداز و کاتالاز شد، اما تلقیح با باکتری سودوموناس به‌ویژه سویه 150 سبب افزایش معنی‌دار فعالیت هر دو آنزیم شد. علاوه‌براین باکتری‌ها توانستند میزان سرب گیاه شوید را کاهش دهند. به‌طور کلی نتایج این پژوهش نشان داد که تلقیح با باکتری سودوموناس با افزایش رشد و بهبود فعالیت‌های آنزیمی در کاهش اثرهای تنش سرب بر گیاه شوید کارآمد بودند.
عبدالباسط محمودی؛ محمدتقی عبادی؛ مهدی عیاری
چکیده
در این مطالعه، گیاه Eryngium thyrsoideum Boiss. از سه منطقه رزجرد (Rz) (استان قزوین)، صلوات‌آباد (Sv) (سنندج، استان کردستان) و پایگلان (Py) (مریوان، استان کردستان) بهترتیب با ارتفاع 1700، 1780 و 1840 متر از سطح دریا جمع‌آوری و محتوای ترکیب‌های فرّار آن ارزیابی شد. نمونه‌های گیاهی خشک شده در سایه، توسط دستگاه کلونجر به‌مدت 3 ساعت اسانس‌گیری شد. شناسایی ترکیب‌های ...
بیشتر
در این مطالعه، گیاه Eryngium thyrsoideum Boiss. از سه منطقه رزجرد (Rz) (استان قزوین)، صلوات‌آباد (Sv) (سنندج، استان کردستان) و پایگلان (Py) (مریوان، استان کردستان) بهترتیب با ارتفاع 1700، 1780 و 1840 متر از سطح دریا جمع‌آوری و محتوای ترکیب‌های فرّار آن ارزیابی شد. نمونه‌های گیاهی خشک شده در سایه، توسط دستگاه کلونجر به‌مدت 3 ساعت اسانس‌گیری شد. شناسایی ترکیب‌های اسانس به‌وسیله دستگاه گاز کروماتوگرافی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC-MS) و کمّیت ترکیب‌ها، توسط دستگاه گاز کروماتوگرافی (GC-FID) تعیین گردید. محتوای اسانس بدستآمده بهترتیب 0.06، 0.05 و 0.07 درصد وزنی/وزنی برای Rz، Py و Sv بود. ترکیب‌های اصلی اسانس 6،3،2-تری‌متیل-بنزالدهید (6/18، 5/11 و 0/34 درصد)، 6،4،2-تری‌متیل-بنزالدهید (0.3، 1.0 و 4.1 درصد)، جرماکرن D (5/2، 6/12 و 0/6 درصد)، اتیل لینولئات (7.6، 8.7 و 5.1 درصد)، سسکوئی سینئول (0.3، 5.8 و 3.0 درصد) و ترانس- کاریوفیلن (5.6، 2.5 و 1.9 درصد) بهترتیب برای Rz، Py و Sv بدست آمد. در همین راستا، ترکیب‌های فرّار محلول در آب این گیاهان نیز استخراج و در نهایت با استفاده از حلال اتیل‌استات جداسازی شد و مشابه ترکیب‌های اسانس مورد آنالیز قرار گرفت. جزء آلی عرق از سه نمونه Rz، Py و Sv بهترتیب در بازده 0.017، 0.02 و 0.04 گرم در 100 میلی‌لیتر آب حاصل شد. ترکیب‌های عمده شناسایی شده از این اجزا شامل 6،3،2-تری‌متیل-بنزالدهید (69.8، 54.5 و 58.6 درصد)، پارا-وینیل-گوایاکول (12.0، 26.7 و 24.7 درصد)، 6،4،2-تری‌متیل-بنزالدهید (9.7، 5.8 و 4.4 درصد) و ترانس-آنتول (4.0، 4.1 و 5.0 درصد) بهترتیب برای Rz، Py و Sv بودند. با وجود اینکه E. thyrsoideum درصد اسانس بالایی ندارد، اما گستره وسیعی از ترکیب‌ها در آن مشاهده می‌شود. این گونه دارای مقادیر بالایی از ترکیب‌های خانواده تری‌متیل-بنزالدهید می‌باشد. براساس اطلاعات موجود، ترکیب‌های اسانس گونه E. thyrsoideum Boiss. برای اولین بار منتشر می‌شود.
یاسمین سپاهی سرجو؛ سید محسن موسوی نیک؛ محمد گلوی؛ احمد قنبری؛ عبدالشکور رئیسی؛ فاطمه نصرتی
چکیده
درختچه دیه‌دار با نام علمی Euphorbia tirucalli L. از خانواده Euphorbiaceae درختچه‌ای چند ساله شاداب با ساقه‌های منشعب و شاخه‌های گسترده و گرد است. عوامل محیطی یکی از مهمترین عوامل مؤثر بر صفات کمّی و کیفی در گیاهان دارویی مطرح می‌باشد. در این تحقیق گیاه دیه‌دار در رویشگاه‌های مختلف استان سیستان و بلوچستان از نظر برخی خصوصیات مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی، ...
بیشتر
درختچه دیه‌دار با نام علمی Euphorbia tirucalli L. از خانواده Euphorbiaceae درختچه‌ای چند ساله شاداب با ساقه‌های منشعب و شاخه‌های گسترده و گرد است. عوامل محیطی یکی از مهمترین عوامل مؤثر بر صفات کمّی و کیفی در گیاهان دارویی مطرح می‌باشد. در این تحقیق گیاه دیه‌دار در رویشگاه‌های مختلف استان سیستان و بلوچستان از نظر برخی خصوصیات مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی، خاکی و فیتوشیمیایی بررسی شد. این تحقیق در قالب طرح آشیانه‌ای و آزمون حداقل اختلافات معنی‌دار دانکن در سطح 5% به‌صورت کاملاً تصادفی با سه تکرار و شامل شهرستان‌های: 1- نیکشهر بخش هیچان (روستاهای کلات، حصارک و هشتیک)، 2- شهرستان راسک (روستاهای فیروزآباد، جنگل و پارود) و 3- شهرستان سرباز (روستاهای حیط، کیشکور و پیردان) با استفاده از پیمایش صحرایی اجرا گردید. نتایج نشان داد بین تمام صفات مورد بررسی اختلاف معنی‌داری بین شهرستان‌ها و مناطق وجود دارد. در این پژوهش صفات مورفولوژی در شهرستان نیکشهر بیشترین میزان را داشتند و کمترین ارتفاع و تعداد شاخه مربوط به شهرستان سرباز بود که نشان می‌دهد با افزایش ارتفاع از سطح دریا رشد رویشی این درختچه کم می‌شود. خاک مورد بررسی مناطق شهرستان نیکشهر از نظر عناصر شاخص مانند فسفر و پتاسیم نسبت به سایر مناطق وضعیت مطلوب‌تری نشان داد. بیشترین میزان کلروفیل a، b و کاروتنوئید در فصل بهار، پرولین و فلاونوئید در فصل تابستان و آنتوسیانین در شهرهای مختلف به‌صورت متغیر مشاهده شد. بیشترین میزان کلروفیل a، b در شهرستان سرباز و کاروتنوئید و آنتوسیانین در شهرستان راسک اندازه‌گیری شد. ترکیب‌های شیرابه نشان داد که بیشترین مقدار و تعداد مواد مؤثره در فصل تابستان در این گیاه وجود دارد.
عبدالله جوانمرد؛ پریسا کریمی کرمجوان؛ مصطفی امانی ماچیانی؛ علی استادی؛ صادق شهبازی دورباش
چکیده
به‌منظور بررسی اثرهای کاربرد تلفیقی و جداگانه نانو کودهای ماکرو و میکرو به‌همراه کودهای شیمیایی بر صفات کمّی و کیفی گیاه دارویی Lallemantia iberica (MB) Fischer & Meyer، آزمایشی به‌صورت طرح بلوک‌های کامل تصادفی با هفت تیمار و سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه مراغه در سال 1396 اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل کاربرد 100% کود شیمیایی مرسوم (اوره و سوپرفسفات ...
بیشتر
به‌منظور بررسی اثرهای کاربرد تلفیقی و جداگانه نانو کودهای ماکرو و میکرو به‌همراه کودهای شیمیایی بر صفات کمّی و کیفی گیاه دارویی Lallemantia iberica (MB) Fischer & Meyer، آزمایشی به‌صورت طرح بلوک‌های کامل تصادفی با هفت تیمار و سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه مراغه در سال 1396 اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل کاربرد 100% کود شیمیایی مرسوم (اوره و سوپرفسفات تریپل بهترتیب با مقادیر 150 و 100 کیلوگرم در هکتار)، 100% نانو کود ماکرو، 100% نانو کود میکرو، 50% نانو کود ماکرو+ 50% نانو کود میکرو، 50% کود شیمیایی+ 50% نانو کود ماکرو، 50% کود شیمیایی+ 50% نانو کود میکرو و 50% کود شیمیایی+ 25% نانو کود ماکرو+ 25% نانو کود میکرو بودند. نتایج نشان داد که بیشترین (3/73) و کمترین (1/59) شاخص کلروفیل بهترتیب با کاربرد 50% کود شیمیایی+ 25% نانو کود ماکرو+ 25% نانو کود میکرو و کاربرد جداگانه 100% نانو کود میکرو حاصل شد. همچنین بیشترین میزان تعداد شاخه جانبی، طول گل‌آذین ساقه، تعداد دانه در بوته و ساقه اصلی، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه و وزن هزاردانه با کاربرد تلفیقی 50% کود شیمیایی+ 25% نانو کود ماکرو و 25% نانو کود میکرو بدست آمد. آنالیز شیمیایی اسانس نشان داد که ترکیبات لینالول، منتول، ژرانیول، ژرانیال، منتیل استات، بتا‌بوربونن، ژرانیل استات، کاریوفیلن، جرماکرن D، اسپاچولنول و کاریوفیلن اکسید جزء ترکیب‌های غالب اسانس بودند. بیشترین میزان بتا-بوربونن، کاریوفیلین اکسید، کاریوفیلین، منتول و ژرانیول با کاربرد تلفیقی 50% کود شیمیایی+ 25% نانو کود ماکرو+ 25% نانو کود میکرو بدست آمد. به‌طور کلی، می‌توان کاربرد تلفیقی کودهای شیمیایی و نانو کودهای ماکرو و میکرو را در شرایط دیم به دلیل افزایش عملکرد دانه و صفات کیفی بالنگو توصیه کرد.
محمدامین شهرکی؛ عباسعلی امام جمعه؛ محرم ولی زاده؛ لیلا فهمیده
چکیده
کنگر‌فرنگی (Cynara scolymus L.) به‌عنوان یک گیاه دارویی دارای ارزش اقتصادی، با سطح گسترده‌ای از زمین‌های کم آب و شور روبرو می‌باشد. بنابراین شناسایی روش مناسب کشت بافت برای این گیاه، میتواند به‌منظور گزینش ارقام متحمل به شوری مفید باشد. این پژوهش با هدف شناسایی ریزنمونه و روش مناسب برای کشت بافت این گیاه به‌عنوان گام اول در پژوهش‌های ...
بیشتر
کنگر‌فرنگی (Cynara scolymus L.) به‌عنوان یک گیاه دارویی دارای ارزش اقتصادی، با سطح گسترده‌ای از زمین‌های کم آب و شور روبرو می‌باشد. بنابراین شناسایی روش مناسب کشت بافت برای این گیاه، میتواند به‌منظور گزینش ارقام متحمل به شوری مفید باشد. این پژوهش با هدف شناسایی ریزنمونه و روش مناسب برای کشت بافت این گیاه به‌عنوان گام اول در پژوهش‌های آینده به‌منظور تولید ارقام مقاوم به شوری کنگر‌فرنگی انجام شد. در این پژوهش، ابتدا اقدام به تهیه گیاهچه‌های سترون از بذرهای گیاه گردید. سپس مریستم انتهایی به‌عنوان ریزنمونه مناسب طی یک پیش آزمایش، انتخاب و ارزیابی درون شیشه‌ای برای تحمل به شوری با پنج غلظت مختلف کلرید‌سدیم (صفر، 20، 40، 60 و 80 میلی‌مولار) در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد. این آزمایش در مرکز پژوهشی گیاهان دارویی دانشگاه سیستان و بلوچستان در سال 1396 انجام شد. شوری باعث کاهش برخی از خصوصیات مورفولوژیکی (طول ساقه، طول ریشه، وزن تر و خشک اندام هوایی و ریشه) گیاهچه‌های رشد کرده از ریزنمونه مریستم انتهایی گردید. با افزایش غلظت کلرید‌سدیم به 60 و 80 میلی‌مولار، میزان قندهای محلول و پرولین روند افزایشی نشان داد. کمترین میزان قندهای محلول (33 میلی‌گرم بر گرم وزن خشک) و پرولین (50 میکرومول) مربوط به غلظت‌های صفر و 20 میلی‌مولار کلرید‌سدیم بود. نتایج حکایت از آن دارد که این گیاه نسبت به سطوح مختلف شوری حساس می‌باشد، هرچند که تا حدودی نسبت به سطوح کم و متوسط شوری مقاومت نشان می‌دهد.
سمیرا حسین جعفری؛ امیر سعادت فر
چکیده
Bunium persicum (Boiss.) B. Fedtsch. متعلق به تیره چتریان از مهمترین گیاهان دارویی کشور محسوب می‌شود. در این مطالعه روابط ژنتیکی و فیتوشیمیایی برخی جمعیت‌های این گیاه با نشانگر ISSR و روش GC-MS در رویشگاه‌های یزد و کرمان بررسی شد. به‌منظور مطالعه ژنتیکی با استفاده از 10 آغازگر ISSR، نمونه‌برداری از برگ‌های تازه گیاه انجام گردید. استخراج DNA به روش CTAB انجام ...
بیشتر
Bunium persicum (Boiss.) B. Fedtsch. متعلق به تیره چتریان از مهمترین گیاهان دارویی کشور محسوب می‌شود. در این مطالعه روابط ژنتیکی و فیتوشیمیایی برخی جمعیت‌های این گیاه با نشانگر ISSR و روش GC-MS در رویشگاه‌های یزد و کرمان بررسی شد. به‌منظور مطالعه ژنتیکی با استفاده از 10 آغازگر ISSR، نمونه‌برداری از برگ‌های تازه گیاه انجام گردید. استخراج DNA به روش CTAB انجام شد. برای بررسی فیتوشیمیایی، استخراج اسانس از بذرهای زیره به روش تقطیر با آب و با استفاده از دستگاه کلونجر انجام شد. نتایج حکایت از عملکرد بهتر آغازگر ISSR-13 با تعداد 40 باند، بیشترین میزان PIC (0.39) و شاخص نشانگری (15.6) داشت. تجزیه خوشه‌ای با ضریب تشابه جاکارد و الگوریتم UPGMA چهار جمعیت زیره کرمانی مربوط به دو استان را در 6 گروه قرار داد. در تجزیه به مختصات اصلی 60.56% از واریانس کل توسط سه مؤلفه بیان شد و جمعیت‌ها را به‌طور کامل از یکدیگر جدا نمود. نتایج این آنالیز با تجزیه خوشه‌ای و پراکندگی جغرافیایی نمونه‌ها مطابقت داشت. براساس نتایج GC-MS، بهترتیب تعداد 13 و 16 ترکیب در هریک از رویشگاه‌های یزد و کرمان شناسایی شد. ترکیب‌های آلفا-پینن، بتا-پینن، پارا-سیمن، لیمونن، گاما-ترپینن و کومین‌آلدئید به‌عنوان ترکیب‌های مشترک و اصلی بین رویشگاه‌های یزد و کرمان شناسایی شدند. براساس نتایج تجزیه خوشه‌ای پارامترهای فیتوشیمی و قرار گرفتن رویشگاه‌های سیرجان (استان کرمان)، مهریز و اردکان (استان یزد) در یک خوشه و رویشگاه سیرچ در خوشه جداگانه می‌توان نتیجه گرفت که گروه‌بندی براساس ترکیبات اسانس با گروه‌بندی ژنتیکی و فاصله جغرافیایی موجود در رویشگاه‌های طبیعی مطابقت ندارد.
حسین مشکوة؛ فاروق شریفیان؛ عادل حسین پور؛ علی محمد نیکبخت
چکیده
طی سالیان اخیر پژوهش در زمینه گیاهان دارویی به‌عنوان مکمل درمانی افزایش چشمگیری یافته است. عصاره (Lavandula stricta Del.) با توجه به داشتن خواص ویژه درمانی، کاربرد گسترده‌ای در بین فرآورده‌های گیاهان دارویی دارد. نظر به اهمیت کیفیت فیزیکی پودر عصاره تولید شده از گیاهان دارویی در صنعت غذا و دارو، در این پژوهش عملکرد دستگاه خشک‌کن پاششی در ...
بیشتر
طی سالیان اخیر پژوهش در زمینه گیاهان دارویی به‌عنوان مکمل درمانی افزایش چشمگیری یافته است. عصاره (Lavandula stricta Del.) با توجه به داشتن خواص ویژه درمانی، کاربرد گسترده‌ای در بین فرآورده‌های گیاهان دارویی دارد. نظر به اهمیت کیفیت فیزیکی پودر عصاره تولید شده از گیاهان دارویی در صنعت غذا و دارو، در این پژوهش عملکرد دستگاه خشک‌کن پاششی در تولید پودر از عصاره اسطوخودوس در سه سطح دمای ورودی 150، 180 و 210 درجه سلسیوس، سه سطح نرخ جریان هوای ورودی 6، 8 و 10 لیتر بر دقیقه و نسبت‌های 0، 25 و 50 درصد به کمک خشک‌کن مالتودکسترین نسبت به جرم ماده خشک عصاره به روش سطح پاسخ مطالعه شد و خواص فیزیکی پودر تولید شده بررسی گردید. محتوای رطوبت، فعالیت آبی، چگالی توده‌ای، چگالی ذرات و تخلخل نمونه‌های پودر بهترتیب در محدوده‌های 8.70-5.10%، 0.30-0.26%، 0.60- 0.45 گرم بر میلی‌لیتر، 2.50-0.99 گرم بر میلی‌لیتر و 87-47% متغیر بود. حداکثر عملکرد خشک‌کن در تولید پودر اسطوخودوس در دمای ورودی 210 درجه سلسیوس و نرخ جریان هوای 8 لیتر بر دقیقه و نسبت جرمی 50% به کمک خشک‌کن برابر با 89% تعیین گردید. با در نظر گرفتن تمامی فاکتورهای فیزیکی مورد ارزیابی، نقطه بهینه در فرآوری عصاره اسطوخودوس، دمای هوای ورودی 29/177 درجه سلسیوس و نرخ پاشش 10 لیتر بر دقیقه و نسبت مالتودکسترین به جرم ماده خشک عصاره 67% بود که در این حالت محتوای رطوبت 6/6%، فعالیت آبی 0.28، چگالی توده‌ای 0.58 گرم بر میلی‌لیتر، چگالی ذرات 1.46 گرم بر میلی‌لیتر و تخلخل پودر 60.95% حاصل شد.
شکوفه قیدرلویی؛ راحله خادمیان؛ سودابه مفاخری
چکیده
به‌منظور بررسی تأثیر تلقیح مایکوریزا بر افزایش مقاومت گیاه دارویی شوید (Anethum graveolens L.) به تنش شوری، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) انجام شد. فاکتور اول اکوتیپ در دو سطح (اصفهان و ورامین) فاکتور دوم شوری در سه سطح (0، 5 و 10 دسی‌زیمنس بر متر) ...
بیشتر
به‌منظور بررسی تأثیر تلقیح مایکوریزا بر افزایش مقاومت گیاه دارویی شوید (Anethum graveolens L.) به تنش شوری، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) انجام شد. فاکتور اول اکوتیپ در دو سطح (اصفهان و ورامین) فاکتور دوم شوری در سه سطح (0، 5 و 10 دسی‌زیمنس بر متر) و فاکتور سوم قارچ مایکوریزا در سه سطح (0، 75 و 150 گرم قارچ) بود. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که تلقیح میکوریزایی کلیه صفات کمّی مورد مطالعه را در تحقیق بهبود داد. بهطوری که گیاهان تلقیح شده با میکوریزا در شرایط شوری، رشد بهتری نسبت به گیاهان تلقیح نشده داشتند. بیشترین وزن خشک، ارتفاع بوته، تعداد دانه در بوته، وزن هزاردانه از گیاهان اکوتیپ اصفهان، سطح شوری 5 دسی‌زیمنس و 150 گرم مایکوریزا حاصل گردید. یازده ترکیب در اسانس شوید شناسایی شد. بیشترین درصد لیمونن (7.5%) از گیاهان اکوتیپ ورامین، شوری 5 دسی زیمنس و 150 گرم مایکوریزا استخراج گردید. بیشترین درصد کاروون (36.31%) در گیاهان تیمار شده با 150 گرم مایکوریزا، شوری صفر و اکوتیپ اصفهان بدست آمد.
آزاده عالم زاده گرجی؛ غلامعلی حشمتی؛ احسان زندی اصفهان؛ جواد معتمدی
چکیده
شناسایی و کشت دانه‌‌های روغنی جدید گامی مهم در جهت تأمین روغن مورد نیاز در کشور است. با توجه به گستردگی مناطق شور، کشت و بهره‌برداری از گیاهان مقاوم به شوری در شرایطی که هم آب و هم خاک شور است، میتواند گزینه‌‌ای مناسب در زمینه تولید و استحصال روغن‌‌های گیاهی از گیاهان مقاوم به شوری باشد. هدف از این پژوهش، بررسی درصد ...
بیشتر
شناسایی و کشت دانه‌‌های روغنی جدید گامی مهم در جهت تأمین روغن مورد نیاز در کشور است. با توجه به گستردگی مناطق شور، کشت و بهره‌برداری از گیاهان مقاوم به شوری در شرایطی که هم آب و هم خاک شور است، میتواند گزینه‌‌ای مناسب در زمینه تولید و استحصال روغن‌‌های گیاهی از گیاهان مقاوم به شوری باشد. هدف از این پژوهش، بررسی درصد روغن قابل استحصال و تعیین ترکیب‌های اسیدهای چرب در دو گونه شورروی Salicornia europaeae و Halocnemum strobilaceum در حاشیه دریاچه ارومیه بود. بدین‌منظور، اقدام به جمع‌آوری بذر گونه‌‌ها در فصل پاییز 1395 شد. استخراج اسیدهای چرب، توسط حلال انجام شد. مخلوط حلال و روغن، توسط دستگاه تقطیر در خلأ گردشی جدا گردید و بعد از تهیه متیل‌استر و تزریق به دستگاه گاز‌کروماتوگرافی (GC)، آنالیز اسیدهای چرب انجام شد. برای شناسایی اسیدهای چرب، از مخلوط استاندارد اسیدهای چرب، ساخت شرکت سیگما با مقایسه زمان‌‌های بازداری استفاده گردید. اطلاعات حاصل، با استفاده از نرم‌افزار SPSS و آزمون آماری t مستقل تجزیه‌وتحلیل شد. میانگین بازده روغن بدستآمده از دو گونه S .europaeae و H. strobilaceum بهترتیب 18.58% و 9.28% محاسبه شد. درمجموع، 12 اسید چرب شامل لوریک اسید (C12:0)، مریسیتیک اسید (C14:0)، میریستولئیک اسید (C14:1n5)، پالمیتیک اسید (C16:0)، پالمیتولئیک اسید (C16:1n7)، استئاریک اسید (C18:0)، اولئیک اسید (C18:1n9)، لینولئیک اسید (C18:2n6cis)، آلفا-لینولنیک اسید (C18:3n3)، گاما-لینولئیک اسید (C18:3n6)، استئاریک اسید (C18:0) و آراشیدیک اسید (C20:0) در پروفیل این دو گونه ثبت شد. لینولئیک اسید بهترتیب با 56% و 54.7% در S. europaeae وH. strobilaceum اسید چرب غیراشباع بود. پالمیتیک اسید نیز با 11.4% و 9.7% درصد بهترتیب در S. europaeae و H. strobilaceum، اسید چرب اشباع غالب بود. نتایج نشان داد که با توجه به بازده روغن (18.58%) و درصد اسیدهای چرب اشباع و غیراشباع شناسایی شده، بذر گونه S. europaeae میتواند به‌عنوان یک منبع روغن خوراکی مورد ارزیابی و بررسی قرار گیرد.
