فیتوشیمی (استخراج، شناسایی و اندازه گیری مواد موثره)
فاطمه نژادعلیمرادی؛ منصوره خداشناس؛ فرخنده رضانژاد
چکیده
سابقه و هدف: پونه‌سا (Nepeta) یکی از بزرگ‌ترین جنس‌های تیره نعنا (Lamiaceae) با 300 گونه است. 75 گونه از این جنس در ایران پراکنش دارند که بسیاری از آنها انحصاری هستند. با توجه به اهمیت دارویی و استفاده‌های سنتی گونه‌های مختلف آن، تحقیقات زیادی برای شناسایی متابولیت‌های ثانویه آنها انجام شده است. نپتالاکتون‌ها، سینئول‌ها و ترکیبات فنولی از ...
بیشتر
سابقه و هدف: پونه‌سا (Nepeta) یکی از بزرگ‌ترین جنس‌های تیره نعنا (Lamiaceae) با 300 گونه است. 75 گونه از این جنس در ایران پراکنش دارند که بسیاری از آنها انحصاری هستند. با توجه به اهمیت دارویی و استفاده‌های سنتی گونه‌های مختلف آن، تحقیقات زیادی برای شناسایی متابولیت‌های ثانویه آنها انجام شده است. نپتالاکتون‌ها، سینئول‌ها و ترکیبات فنولی از ترکیبات ثانویه اصلی آن هستند و بیشتر این ترکیبات خواص دارویی، ضد میکروبی و صنعتی دارند. مقدار این ترکیبات در بخش‌های مختلف گیاه و نیز گونه‌ها و جمعیت‌های مختلف، متفاوت است. پونه‌سای هزاری (Hausskn. ex Bornm. Nepeta bornmulleri)، انحصاری ایران و نمونه تیپ از استان کرمان است. اگرچه مطالعه و شناسایی متابولیت‌های ثانویه در بسیاری از گونه‌های این جنس انجام شده است، اما در پونه‌سای هزاری مطالعات بسیار محدود می‌باشد. بنابراین، ریخت‌شناسی و کمّیت و کیفیت ترکیبات آنتی‌اکسیدانی و اسانس در دو بخش رویشی و زایشی این گونه گیاهی بررسی شد.مواد و روش‌ها: بخش‌های رویشی (ساقه و برگ) و زایشی (گل و میوه) پونه‌سای هزاری، از رویشگاه گیاه واقع در شهر راین (استان کرمان) از ارتفاع 2450 متری در اردیبهشت 1402 جمع‌آوری شدند. در زمان جمع‌آوری، بخش زایشی مورد استفاده شامل 80% گل و 20% میوه بود که میوه‌ها در مرحله اولیه بلوغ (نارس) بودند. ویژگی‌هایی مانند اندازه گیاه، فرم رویشی آن، ساختار گل‌آذین و گل به‌صورت چشمی یا با استریومیکروسکوپ بررسی و عکس‌برداری شدند تا با استفاده از تصاویر رنگی، شناسایی و دسترسی گیاه به‌سهولت انجام شود. ترکیبات بیوشیمیایی شامل ترکیبات فنلی و اسانس در بخش‌های رویشی و زایشی مطالعه شدند. اندازه‌گیری کمّی ترکیبات فنلی شامل فنل کل، فلاونوئید کل و آنتوسیانین کل از نمونه‌های تازه به روش اسپکتروفتومتری انجام شد. سنجش کیفی ترکیبات فنلی و آنتوسیانین با استفاده از نمونه‌های خشک با دستگاه HPLC انجام گردید. مطالعه کمّی و کیفی اسانس، با استفاده از نمونه‌های خشک با دستگاه کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) انجام شد. اسانس‌گیری به روش تقطیر با آب با دستگاه کلونجر انجام شد. آزمایش در قالب طرح کاملاً تصادفی شامل 2 نوع اندام رویشی (ساقه و برگ) و زایشی (گل و میوه) با سه تکرار انجام گردید.نتایج: مطالعات ریخت‌شناختی پونه‌سای هزاری نشان داد که در منطقه مورد مطالعه ارتفاع گونه حدود 25-10 سانتی‌متر بوده و دارای برگهای رزت کرک‌دار، گل‌آذین متراکم سرمانند، جام دولبی ارغوانی-آبی رنگ و کاسه پیوسته و کرک‌دار ارغوانی می‌باشد. نافه شامل چهار پرچم دو به دو هم‌قد (دی‌دینام) بنفش رنگ و تخمدان فوقانی با میوه شیزوکارپ چهار‌فندقه‌ای است که توسط کاسبرگ‌های پایا احاطه شده است. محتوای فنل، فلاونوئید و آنتوسیانین کل در سرشاخه‌های گلدار (زایشی) به‌طور معنی‌دار بیش از برگها و ساقه‌های جوان (رویشی) بود. نیم‌رخ (پروفایل) ترکیبات فنلی و آنتوسیانینی با دستگاه HPLC نشان داد که در بخش زایشی، 10 ترکیب فنلی و 3 ترکیب آنتوسیانینی و در بخش رویشی، 6 ترکیب فنلی و 2 ترکیب آنتوسیانینی شناسایی شدند. بیشترین ترکیب فنلی مشاهده شده در هر دو بخش رویشی و زایشی، لوتئولین بود، در صورتی که مالویدین-گلوکوزید به‌عنوان بیشترین ترکیب آنتوسیانینی ثبت شد. مقدار مالویدین-گلوکوزید، در بخش زایشی دو برابر بخش رویشی بود. درصد اسانس در بخش رویشی و زایشی به‌ترتیب 0.2% و 0.1% مشاهده شد. در اسانس بخش رویشی و زایشی، به‌ترتیب 10 (69.41%) و 16 (89.29%) ترکیب شناسایی شده و 9 (14.59%) و 4 (6.21% ) ترکیب شناسایی نشده گزارش شد که در مجموع 84% و 95.5% اسانس را تشکیل دادند. ترکیبات اصلی اسانس بخش رویشی شامل اسپاتولنول (31.2%)، 8،1-سینئول (14.5%)، اسید هگزادکانوئیک (10.6%)، میرتنول (9.7%)، کاریوفیلن اکسید (6.4%) و ترانس-پینوکارونول (4.4%) بودند. در بخش زایشی، 8،1-سینئول (31.7%)، اسپاتولنول (16.2%)، میرتنول (14.14%)، دی‌هیدرو‌نپتالاکتون (6.92%)، ترانس-پینوکارونول (6.7%)، پینوکارون (5.2%) و کاریوفیلن اکسید (4.5%)، ترکیبات اصلی اسانس را تشکیل دادند.نتیجه‌گیری: براساس نتایج، در گونه مورد مطالعه کمّیت و کیفیت ترکیبات فنلی، آنتوسیانین و اسانس در بخش زایشی بیشتر از بخش رویشی بدست آمد. بنابراین، برای دستیابی به ترکیبات آنتی‌اکسیدانی، استفاده از اندامهای زایشی گیاه پیشنهاد می‌گردد. مقدار نپتالاکتون که در بیشتر گونه‌های پونه‌سا قابل توجه می‌باشد در این گونه به نسبت کم مشاهده شد، در حالی که اسپاتولنول و 1،8-سینئول ترکیبات اصلی بودند. با توجه به کاربردهای متعدد دارویی و صنعتی دو ترکیب غالب گونه از یکسو و انحصاری و محدود بودن گونه از سوی دیگر، حفظ جمعیت‌های مختلف آن حائز اهمیت می‌باشد.
زراعت و باغبانی
آذر رفعتی؛ نگار ولی زاده؛ فاطمه سفید کن؛ یوسف ایمانی؛ فرید نورمند موید
چکیده
پونه‌سای البرزی (Nepeta crassifolia Boiss. & Buhse) از خانواده Lamiaceae، گونه‌ای معطر با خاصیت دارویی بوده که بومی و انحصاری ایران است. برای اجرای این تحقیق، بذرها و اندامهای هوایی این گیاه از شش منطقه مختلف در استان آذربایجان‌شرقی جمع‌آوری گردید. اندامهای هوایی پس از خشک شدن به روش تقطیر با آب اسانس‌گیری شده و ترکیبهای موجود در آنها توسط دستگاههای ...
بیشتر
پونه‌سای البرزی (Nepeta crassifolia Boiss. & Buhse) از خانواده Lamiaceae، گونه‌ای معطر با خاصیت دارویی بوده که بومی و انحصاری ایران است. برای اجرای این تحقیق، بذرها و اندامهای هوایی این گیاه از شش منطقه مختلف در استان آذربایجان‌شرقی جمع‌آوری گردید. اندامهای هوایی پس از خشک شدن به روش تقطیر با آب اسانس‌گیری شده و ترکیبهای موجود در آنها توسط دستگاههای GC و GC/MS شناسایی شدند. همچنین در سال بعد، بذرهای جمع‌آوری شده، پس از نشاء در گلخانه، در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه کشت شدند. در سال دوم سرشاخه‌های گلدار برداشت و پس از خشک شدن، اسانس‌گیری شدند. بررسی کمّی اسانس نمونه‌های رویشگاه‌های طبیعی و مزرعه نشان داد که درصد اسانس در نمونه‌های رویشگاه طبیعی با همدیگر اختلاف معنی‌داری داشته و بیشترین مقدار اسانس متعلق به منطقه مرند بود، در حالی که اسانسهای بدست آمده از نمونه‌های کشت‌شده در مزرعه با همدیگر اختلاف معنی‌داری نداشتند. نتایج ارزیابی‌ها بیانگر این بود که ترکیبهای نپتالاکتون I (4aα, 7α, 7aα) و II (4aα, 7α, 7aβ)، گلوبولول، جرماکرون B، کاریوفیلن اکساید و 8،1-سینئول اجزای اصلی اسانس N. crassifolia را تشکیل داده و بیشترین مقدار نپتالاکتون های I و II در شرایط رویشگاه طبیعی (به‌ترتیب 69% و 21.7%) و مزرعه (به‌ترتیب 27.3% و 51.5%)، متعلق به منطقه میشو در مرند بوده‌است. گیاهان منطقه سراب نیز در شرایط رویشگاه طبیعی و مزرعه در مقایسه با سایر نمونه‌ها بیشترین میزان نپتالاکتون II را به خود اختصاص داده و بالاترین مقدار ترکیب 8،1-سینئول (21.8%) در اسانس نیز از نمونه گیاهی رویشگاه طبیعی منطقه خریل بدست آمد.
زراعت و باغبانی
مهسا بابائی؛ فاطمه سفیدکن؛ محسن نصیری
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1400.37.113.105.1.1576.1610دو گونه Nepeta cataria L. و Nepeta bracteata Benth. (تیره نعناعیان) از گیاهان بومی ایران هستند. به‌منظور بررسی کمّی و کیفی اسانس دو گونه مذکور در حالت زراعی، بذر هشت جمعیت از این دو گونه از رویشگاه‌های طبیعی جمع‌آوری و در ایستگاه تحقیقات البرز مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور (کرج، استان البرز) در قالب طرح ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1400.37.113.105.1.1576.1610دو گونه Nepeta cataria L. و Nepeta bracteata Benth. (تیره نعناعیان) از گیاهان بومی ایران هستند. به‌منظور بررسی کمّی و کیفی اسانس دو گونه مذکور در حالت زراعی، بذر هشت جمعیت از این دو گونه از رویشگاه‌های طبیعی جمع‌آوری و در ایستگاه تحقیقات البرز مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور (کرج، استان البرز) در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی کشت شد. سرشاخه‌های گلدار در زمان گلدهی کامل جمع‌آوری و پس از خشک کردن در دمای محیط، اسانس آنها با روش تقطیر با آب استخراج، و با دستگاه GC و GC/MS تجزیه و شناسایی شدند. بازده اسانس جمعیت‌های N. cataria بین 0.02 (کرج) تا 0.50% (اراک) متغیر بود. 23 ترکیب در اسانس این گونه شناسایی شد و ترکیب غالب در تمام جمعیت‌ها از ایزومرهای نپتالاکتون بود. نپتالاکتون III(a4-آلفا، 7-بتا،a 7-آلفا نپتالاکتون)، 44.4 (کرج) تا 91.6% (اراک) از اسانس و نپتالاکتونI (a4-آلفا، 7-آلفا، a7-آلفا نپتالاکتون)، 0.8 (کرج) تا 15.9% (بافق1) از اسانس را به خود اختصاص دادند. نپتالاکتونII (a4-آلفا، 7-آلفا، a7-بتا نپتالاکتون) فقط در جمعیت بافق2 (21.2%) مشاهده شد. میزان 8،1-سینئول در اسانس جمعیت‌های مختلف N. cataria از 0.4 (تفت1) تا 12.8% (کرج) متغیر بود. بازده اسانس در جمعیت‌های N. bracteata بین 0.02 (اردکان) و 0.80% (تفت 2) بود. 27 ترکیب در اسانس این گونه شناسایی شدند و ترکیبهای عمده، 8،1-سینئول (1.0، 9.6 و41.0 درصد به‌ترتیب در جمعیت‌های طبس، اردکان و تفت2) و ژرانیل استات (0.9، 3.4 و 39.8 درصد به‌ترتیب در جمعیت‌های طبس، تفت2 و اردکان) بودند. به طور کل، نتایج نشان داد که جمعیت‌های N. cataria همگی از یک کموتایپ، اما جمعیت های N. bracteata از دو کموتایپ (کموتایپ ژرانیل استات و کموتایپ 8،1-سینئول) بودند.
عارفه واعظ شهرستانی؛ فاطمه سفیدکن
چکیده
گونه‌های مختلف بومادران (Achillea spp.) به‌طور گسترده‌ای در سرتاسر دنیا توزیع شده و از دوران باستان به دلیل خواص دارویی مورد استفاده بوده‌است. از خواص مهم این گیاه دارویی می‌توان به درمان زخم‌ها، خونریزی‌ها، سردرد، التهاب، دردها، نفح و سوء‌هاضمه اشاره کرد. بررسی مقدار و اجزای تشکیل‌دهنده اسانس این گیاه در اندامهای مختلف، برای مشخص ...
بیشتر
گونه‌های مختلف بومادران (Achillea spp.) به‌طور گسترده‌ای در سرتاسر دنیا توزیع شده و از دوران باستان به دلیل خواص دارویی مورد استفاده بوده‌است. از خواص مهم این گیاه دارویی می‌توان به درمان زخم‌ها، خونریزی‌ها، سردرد، التهاب، دردها، نفح و سوء‌هاضمه اشاره کرد. بررسی مقدار و اجزای تشکیل‌دهنده اسانس این گیاه در اندامهای مختلف، برای مشخص کردن اندام مورد استفاده گیاه در اسانس‌گیری، اهمیت دارد. در این تحقیق، بذر بومادران زرد (Achillea biebersteinii Afan.) از استان گلستان جمع‌آوری شده و در مزرعه تحقیقاتی ایستگاه تحقیقات البرز واقع در شهرستان کرج وابسته به مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور کشت شد. به‌منظور بررسی و مقایسه کمّی و کیفی اسانس سرشاخه گلدار و هریک از اجزای آن (گل، برگ و ساقه) به‌صورت مجزا، پس از جمع‌آوری گیاه در زمان اوج گلدهی، جدا کردن اندام‌ها و خشک کردن در سایه، اسانس‌گیری به روش تقطیر با آب انجام شد. اسانسهای حاصل با استفاده از دستگاههای کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) مورد تجزیه کمّی و کیفی قرار گرفتند. بیشترین بازده اسانس (نسبت به وزن خشک) مربوط به برگ (0.74%) و کمترین مقدار بازده اسانس مربوط به ساقه (0.03%) بود و بازده اسانس کل سرشاخه گلدار (0.6%) و گل (0.34%) در بین این دو قرار داشت. ترکیبهای عمده و اصلی در اسانس ساقه 8،1-سینئول (15.1%) و کامفور (24%)، در اسانس برگ 8،1-سینئول (40.4%)، آرتمیزیا کتون (28.1%) و کامفور (10.3%) و در اسانس گل 8،1-سینئول (41.3%)، آرتمیزیا کتون (24.3%) و کامفور (15.6%) بودند. ترکیبهای عمده اسانس سرشاخه گلدار نیز 8،1-سینئول (35.4%)، آرتمیزیا کتون (30.6%) و کامفور (16.2%) بودند. براساس نتایج این تحقیق بیشترین مقدار آرتمیزیا کتون و کامفور در سرشاخه گلدار و بیشترین مقدار 8،1-سینئول در برگ و گل وجود داشت.
شهلا احمدی؛ مهدی میرزا؛ فاطمه عسکری
چکیده
پونه‌سای اشترانکوهی (Nepeta elymaitica Bornm.) یکی از گونه‌های انحصاری جنس Nepeta در ایران است. این جنس دارای گونه‌های اسانس‌دار ارزشمندی است که تاکنون 79 گونه آن از ایران گزارش شده‌است که 39 گونه از آنها انحصاری ایران هستند. هدف از این مطالعه، شناسایی ترکیبهای شیمیایی موجود در اسانس پونه‌سای اشترانکوهی (Nepeta elymaitica Bornm.) بود. بدین‌منظور این گیاه ...
بیشتر
پونه‌سای اشترانکوهی (Nepeta elymaitica Bornm.) یکی از گونه‌های انحصاری جنس Nepeta در ایران است. این جنس دارای گونه‌های اسانس‌دار ارزشمندی است که تاکنون 79 گونه آن از ایران گزارش شده‌است که 39 گونه از آنها انحصاری ایران هستند. هدف از این مطالعه، شناسایی ترکیبهای شیمیایی موجود در اسانس پونه‌سای اشترانکوهی (Nepeta elymaitica Bornm.) بود. بدین‌منظور این گیاه در تیرماه 1393 از منطقه کمندان واقع در شهرستان ازنا جمع‌آوری گردید. سرشاخه‌های گلدار گیاه پس از خشک شدن در محیط آزمایشگاه به روش تقطیر با آب (Hydrodistillation) اسانس‌گیری شدند. ضمن محاسبه بازده اسانس ترکیبهای تشکیل‌دهنده با استفاده از دستگاههای گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC-MS) و محاسبه شاخص بازداری مورد شناسایی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که بازده اسانس این گونه پونه‌سا نسبت به وزن خشک 95/0% است. 27 ترکیب در اسانس این گونه شناسایی شد که 8،1-سینئول (20.6%)، 4a-a،7-a،7a-a- نپتالاکتون (17.5%)، E-کاریوفیلن (15%)، ترپینن 4-اُل (6.2%) و لینالول (5.8%) ترکیبهای عمده آن بودند.
محدثه‌السادات محمودزاده حسینی؛ فاطمه سفیدکن؛ پروین صالحی شانجانی؛ غلامرضا نجفی
چکیده
بومادران کوهستانی با نام علمی Achillea vermicularis Trin. از خانواده Asteraceae است. در طب سنتی ایران دم‌کرده این گیاه برای درمان بیماری‌هایی مثل آرتریت، گاستریت، آسم و انواع بیماریهای کبدی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این تحقیق برای اولین بار، ابتدا بذر بومادران کوهستانی از استان آذربایجان‌غربی جمع‌آوری شده و در مزرعه تحقیقاتی ایستگاه ...
بیشتر
بومادران کوهستانی با نام علمی Achillea vermicularis Trin. از خانواده Asteraceae است. در طب سنتی ایران دم‌کرده این گیاه برای درمان بیماری‌هایی مثل آرتریت، گاستریت، آسم و انواع بیماریهای کبدی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این تحقیق برای اولین بار، ابتدا بذر بومادران کوهستانی از استان آذربایجان‌غربی جمع‌آوری شده و در مزرعه تحقیقاتی ایستگاه تحقیقات البرز واقع در شهرستان کرج وابسته به مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور کشت شد. به‌منظور بررسی و مقایسه کمّی و کیفی اسانس سرشاخه گلدار و هر یک از اجزای آن (گل، برگ و ساقه) به‌صورت مجزا، پس از جمع‌آوری گیاه در زمان اوج گلدهی، جدا کردن اندام‌ها و خشک کردن در سایه، اسانس‌گیری به روش تقطیر با آب انجام شد. اسانسهای حاصل با استفاده از دستگاههای گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) مورد تجزیه کمّی و کیفی قرار گرفتند. بیشترین بازده اسانس (W/W نسبت به وزن خشک) از گل (53/0%) و برگ (52/0%) و کمترین بازده اسانس از ساقه (24/0%) بدست آمد. بازده اسانس کل سرشاخه گلدار نیز 43/0% بود. طبق این نتایج، اسانس‌گیری از گل‌های بومادران کوهستانی و حذف سایر اندامهای هوایی (که برای برخی گونه‌های دیگر بومادران مرسوم است) منجر به هدر دادن مقدار زیادی اسانس موجود در برگ و ساقه شد. تعداد 29 ترکیب در اسانسها شناسایی شد که 8،1-سینئول، پیپریتون و کامفور در همه اسانسها به مقدار قابل‌توجه وجود داشتند. مقدار کامفور در اسانسها از 1/4% (در اسانس ساقه) تا 2/19% در اسانس سرشاخه گلدار متغیر بود. کمترین مقدار 8،1-سینئول (3/3%) در اسانس ساقه و بیشترین مقدار آن (3/23%) در اسانس گل مشاهده شد. همچنین اسانس ساقه دارای کمترین مقدار پیپریتون (9/4%) و اسانس سرشاخه گلدار دارای حداکثر مقدار پیپریتون (4/26%) بود. همچنین تفاوت‌های ویژه‌ای بین اسانس اندامهای مختلف دیده شد. حضور برخی ترکیبها مثل 1/31% هپتادکان، 6/18% هگزادکانول، 5/4% n-هنی کوسان و 1/3% n-اکتادکان فقط در اسانس ساقه، 6/13% جرماکرن D در اسانس سرشاخه گلدار از دیگر تفاوت‌های اسانس اندامهای مختلف بومادران کوهستانی بود.
فرزانه فخاری؛ فاطمه سفیدکن؛ شهلا مظفری؛ محمدعلی علیزاده
چکیده
جنسAnthemis متعلق به تیره کاسنی، در ایران دارای 23 گونه بومی و یکساله است که گلها و اندام هوایی آنها حاوی اسانس می‌باشد. در این تحقیق برای اولین بار بذر Anthemis tinctoria L. (بابونه زرد) از آذربایجان‌غربی جمع‌آوری و در مزرعه گیاهان دارویی ایستگاه تحقیقاتی البرز (کرج) کشت گردید. به‌منظور اطلاع از بازده و ترکیبهای تشکیل‌دهنده اسانس بابونه ...
بیشتر
جنسAnthemis متعلق به تیره کاسنی، در ایران دارای 23 گونه بومی و یکساله است که گلها و اندام هوایی آنها حاوی اسانس می‌باشد. در این تحقیق برای اولین بار بذر Anthemis tinctoria L. (بابونه زرد) از آذربایجان‌غربی جمع‌آوری و در مزرعه گیاهان دارویی ایستگاه تحقیقاتی البرز (کرج) کشت گردید. به‌منظور اطلاع از بازده و ترکیبهای تشکیل‌دهنده اسانس بابونه زرد در حالت زراعی، از سرشاخه‌های گلدار گیاه کاشته شده در مرحله گلدهی کامل به صورت تصادفی نمونه‌برداری شد. گلها، برگها و ساقه‌های قسمتی از سرشاخه گلدار جدا شدند. اندامهای مختلف پس از خشک شدن با جریان هوا به‌صورت جداگانه و با استفاده از روش تقطیر با آب اسانس‌گیری شدند. به‌منظور شناسایی و جداسازی ترکیبهای تشکیل‌دهنده اسانس از دستگاه کروماتوگرافی گازی و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف‌سنج جرمی استفاده شد. نتایج نشان داد که بازده اسانس گل، برگ، ساقه و کل اندام هوایی بر حسب وزن خشک گیاه به‌ترتیب 0892/0، 0487/0، 0466/0 و 0792/0 می‌باشد. نتایج حاصل از تجزیه اسانس برگ حضور 32 ترکیب را نشان داد که 5 ترکیب عمده اسانس شامل کامفور (8/15%)، آلفا-اودسمول (3/10)، گوایول (6/9%)، کریزانتنون (4/8%) و 8،1-سینئول (0/8%) بودند که بیش از 53% کل ترکیبهای اسانس را تشکیل می‌دادند. تعداد 21 ترکیب در اسانس ساقه شناسایی شد که چهار ترکیب عمده شامل اسپاتولنول (6/25%)، آلفا-اودسمول (5/14%)، کاریوفیلن اکسید (8/11%) و بتا-اودسمول (9/5%) بودند. از تعداد 22 ترکیب شناسایی شده در اسانس گل پنج ترکیب عمده شامل آلفا-اودسمول (5/27%)، بتا-اودسمول (3/14%)، اسپاتولنول (3/13%)، 10- اپی-گاما-اودسمول (2/7%) و 8،1-سینئول (2/4%) بودند. از میان 29 ترکیب شناسایی شده در اسانس اندام هوایی 5 ترکیب عمده اسانس شامل گاما-اودسمول (92/39%)، کارونن (1/9%)، کامفور (5/6%)، اسپاتولنول (1/5%) و 8،1-سینئول (3/4%) بودند. نتیجه آزمایش نشان داد که مقدار آلفا-اودسمول به‌عنوان جزء اصلی این اسانس از 10 تا 40% در اسانس اندامهای مختلف متغیر است که کمترین مقدار آن در اسانس برگ و بیشترین مقدار آن در اسانس سرشاخه گلدار وجود داشت. در حالی‌که بیشترین میزان بتا-اودسمول ابتدا در اسانس گل و بعد ساقه مشاهده شد. البته حضور مقدار زیاد کریزانتنون و کامفور در اسانس برگ نیز قابل ملاحظه بود. بنا بر نتایج این تحقیق نه تنها می‌توان با اسانس‌گیری از سرشاخه گلدار یا کل اندام هوایی این گونه آنتمیس در مرحله گلدهی کامل، عملکرد بیشتری از اسانس را بدست آورد، بلکه برای اهداف خاص و دستیابی به برخی اجزا به میزان بالاتر در اسانس، می‌توان از اندام دلخواه به‌صورت جداگانه اسانس‌گیری بعمل آورد.
محمدرضا اخگر؛ مهران مرادعلیزاده
چکیده
جنس Nepeta (تیره نعناع) با نام فارسی "پونه‌سا" در ایران شامل 67 گونه است که پونه‌سای شیرازی با نام علمیNepeta schiraziana Boiss. از گونه‌های انحصاری آن می‌باشد. هدف از این مطالعه، شناسایی ترکیبهای شیمیایی موجود در اسانس ساقه، گل و برگ گونه Nepeta schiraziana بود. بدین منظور، این گیاه از منطقه سپیدان واقع در شمال غرب استان فارس جمع‌آوری گردید و ...
بیشتر
جنس Nepeta (تیره نعناع) با نام فارسی "پونه‌سا" در ایران شامل 67 گونه است که پونه‌سای شیرازی با نام علمیNepeta schiraziana Boiss. از گونه‌های انحصاری آن می‌باشد. هدف از این مطالعه، شناسایی ترکیبهای شیمیایی موجود در اسانس ساقه، گل و برگ گونه Nepeta schiraziana بود. بدین منظور، این گیاه از منطقه سپیدان واقع در شمال غرب استان فارس جمع‌آوری گردید و از ساقه، گل و برگ آن به‌طور جداگانه به روش تقطیر با آب اسانس‌گیری شد. ترکیبهای تشکیل‌دهنده روغنهای اسانسی با استفاده از دستگاههای کروماتوگراف گازی (GC) و کروماتوگراف گازی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) جداسازی و شناسایی شدند. در هر یک از روغنهای اسانسی ساقه و گل، 14 ترکیب شناسایی شد که 8،1-سینئول (6/45% و 4/39%)، جرماکرن D (4/17% و 8/15%) و بتا-کاریوفیلن (7/11% و 6/10%) ترکیبهای عمده، به‌ترتیب در اسانس ساقه و گل بودند. از طرف دیگر، از میان 18 ترکیب شناسایی شده در اسانس برگ، 8،1-سینئول (5/38%)، بتا-کاریوفیلن (2/14%) و کاریوفیلن اکسید (7/11%) ترکیبهای اصلی اسانس را تشکیل می‌دادند. در نتیجه در هر سه اندام مورد بررسی، 8،1-سینئول بیشترین درصد اسانس را به خود اختصاص داده و ایزومرهای نپتالاکتون که در بسیاری از گونه‌های Nepeta گزارش شده، در گونه Nepeta schiraziana شناسایی نشد.
بابک ترابی‌سگوند؛ محمود نادری حاجی‌باقر کندی؛ لیلا صادق‌زاده
چکیده
اسانسهای موجود در گیاهان معطر یک دسته ارزشمند از ترکیبهای طبیعی با خواص دارویی مختلف، ازجمله خواص ضدمیکروبی هستند. همچنین گونه‌های مختلفی از اکالیپتوس دارای اسانس هستند. در این تحقیق ضمن استخراج اسانس و شناسایی ترکیبهای تشکیل‌دهنده اسانس ده گونه اکالیپتوس شامل: Eucalyptus gilli، E. microcarpa، E. kingesmillii، E. loxophleba، E. gongylocarpa، E. salubris، E. erythrocorys، ...
بیشتر
اسانسهای موجود در گیاهان معطر یک دسته ارزشمند از ترکیبهای طبیعی با خواص دارویی مختلف، ازجمله خواص ضدمیکروبی هستند. همچنین گونه‌های مختلفی از اکالیپتوس دارای اسانس هستند. در این تحقیق ضمن استخراج اسانس و شناسایی ترکیبهای تشکیل‌دهنده اسانس ده گونه اکالیپتوس شامل: Eucalyptus gilli، E. microcarpa، E. kingesmillii، E. loxophleba، E. gongylocarpa، E. salubris، E. erythrocorys، E. salmonophloia، E. spathulata و E. flocktoniae، اثر ضد میکروبی این اسانسها بر علیه دو سویه میکروبی Escherichia coli (1330) و Micrococcus loteus (1110) مورد مطالعه قرار گرفت. اسانسها به روش تقطیر با آب از برگهای گونه‌های مختلف اکالیپتوس تهیه و ترکیبهای تشکیل‌دهنده آنها با استفاده از دستگاههای گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگراف کوپل شده با طیف‌سنج (GC/MS)، با محاسبه اندیس بازداری شناسایی شدند. اثر ضدمیکروبی اسانسها پس از رقیق کردن با دی متیل سولفوکساید با روش انتشار در آگار بررسی شد. نتایج نشان داد ترکیب اصلی و عمده همه اسانسها 8،1-سینئول و آلفا-پینن بود. به‌طوری که بیشترین میزان 8،1-سینئول (1/82%) در اسانس E. kingesmillii یافت شد و کمترین میزان این ترکیب (6/59) در اسانس E. salubris وجود داشت. همچنین اسانس کلیه گونه‌های مورد بررسی اثر بازدارندگی قوی بر روی باکتریهای مورد استفاده داشتند. درحالی‌که هاله‌های عدم رشد تشکیل‌شده بر روی باکتری Micrococus loteus بین 10 تا 49 میلی‌متر و بر روی Esherichia coli قطری بین 10 تا 22 میلی‌متر داشتند.
محمود نادری حاجی‌باقرکندی؛ فاطمه سفیدک؛ ابراهیم عزیزی؛ محمدرضا پورهروی
چکیده
برگ‌بو با نام علمی Laurus nobilis L. درختی دو پایه و بومی نواحی مختلف اروپای جنوبی و منطقه مدیترانه است. به‌علت برگهای همیشه سبز و ظاهر زیبایی که دارد، پرورش آن در ایران معمول گشته، به‌طوری که امروزه در منطقه وسیعی از شمال ایران و اماکن دیگر یافت می‌شود. این درخت برگهای معطر منفرد، به رنگ سبز تیره دارد. با توجه به رابطه بین مدت زمان تقطیر ...
بیشتر
برگ‌بو با نام علمی Laurus nobilis L. درختی دو پایه و بومی نواحی مختلف اروپای جنوبی و منطقه مدیترانه است. به‌علت برگهای همیشه سبز و ظاهر زیبایی که دارد، پرورش آن در ایران معمول گشته، به‌طوری که امروزه در منطقه وسیعی از شمال ایران و اماکن دیگر یافت می‌شود. این درخت برگهای معطر منفرد، به رنگ سبز تیره دارد. با توجه به رابطه بین مدت زمان تقطیر و بازده و درصد ترکیبهای تشکیل‌دهنده اسانس، تحقیق در مورد مدت زمان بهینه تقطیر که با کمترین مصرف انرژی بتوان بهترین کمیت و کیفیت را از اسانس هر گیاهی بدست آورد، همواره مورد توجه محققان بوده است. بنابراین در این تحقیق، تأثیر هشت زمان مختلف اسانس‌گیری بر روی بازده و اجزای تشکیل‌دهنده اسانس برگ‌بو مورد مطالعه قرار گرفت. به این منظور برگهای این گیاه از باغ گیاه‌شناسی ملی ایران (تهران) در تیرماه 1388 جمع‌آوری و پس از خشک‌کردن در سایه به روش تقطیر با آب اسانس آنها استخراج گردید. اسانسها به کمک دستگاههای کروماتوگرافی گازی مجهز به آشکارساز یونش شعله‌ای و کروماتوگرافی گازی مجهز به طیف‌سنج جرمی مورد تجزیه و شناسایی قرار گرفت. بازده اسانس برگ بو (w/w نسبت به وزن خشک) برای زمان‌های 15، 30، 45، 60، 75، 90، 105 و 120 دقیقه به‌ترتیب برابر 35/1%، 92/1%، 97/1%، 2%، 31/2%، 49/2%، 58/2% و 60/2% بدست آمد که بررسی آماری عدم تفاوت معنی‌دار بازده اسانس در سه مدت زمان 90، 105 و 120 دقیقه را نشان داد. بنابر نتایج این تحقیق، مدت زمان بهینه از نظر بازده کمی برای استخراج اسانس برگ گیاه برگ‌بو زمان 90 دقیقه می‌باشد. همچنین در بررسی آماری میزان ترکیبهای عمده اسانس برگ گیاه برگ بو مشخص شد که ترکیب 8،1-سینئول در زمان 15 دقیقه بالاترین مقدار را در اسانس دارد، در حالی که ترکیب سابینن در زمان‌های پس از 45 دقیقه به نهایت مقدار در اسانس می‌رسد. بنابراین مقدار ترکیب آلفا-ترپینیل استات در اسانس برگ بو در همه مدت زمان‌های مورد بررسی، ثابت باقی ماند.
نسرین اصفهانیان فرد؛ فاطمه سفیدکن؛ غلامرضا بخشی خانیکی
چکیده
در این پژوهش برای بررسی اثر زمان برداشت بر کمیت و کیفیت اسانس برگ سه گونه اکالیپتوس به نامهای E. melliodora Cunn. ex Schauer و E. kingsmilli Maiden & Blakely و E. dundasii Maiden در مناطق گرمسیری شوشتر و دزفول، برگهای آنها در اواسط چهار فصل سال و طی دو سال متوالی (1385-1384) جمع‌آوری گردید. اسانس برگها به روش تقطیر با آب استخراج و با دستگاههای کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی ...
بیشتر
در این پژوهش برای بررسی اثر زمان برداشت بر کمیت و کیفیت اسانس برگ سه گونه اکالیپتوس به نامهای E. melliodora Cunn. ex Schauer و E. kingsmilli Maiden & Blakely و E. dundasii Maiden در مناطق گرمسیری شوشتر و دزفول، برگهای آنها در اواسط چهار فصل سال و طی دو سال متوالی (1385-1384) جمع‌آوری گردید. اسانس برگها به روش تقطیر با آب استخراج و با دستگاههای کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) مورد تجزیه و شناسایی قرار گرفت. بالاترین بازده اسانس E. melliodora در شوشتر، زمستان (9/3%-1/3%) و بهار (7/2%-6/2%) و در دزفول در فصل پاییز (2%-7/1%) بدست آمد. بیشترین مقدار 8،1-سینئول در اسانس گونه نامبرده نیز در در هر دو منطقه، زمستان و پاییز بود. بالاترین بازده اسانس E. kingsmilli شوشتر در زمستان (1/3%-8/2%) و دزفول در پاییز (2/3%-7/2%) مشاهده شد. بالاترین مقدار 8،1-سینئول نیز در شوشتر، پاییز و زمستان و در دزفول پاییز، بهار و زمستان بود. گونه E. dundasii در شوشتر بیشترین بازده اسانس را در زمستان (7/4%-8/2%) و در دزفول بیشترین بازده اسانس را در تابستان (9/0%) دارا بود. بیشترین مقدار 8،1-سینئول در شوشتر در بهار و زمستان و در دزفول در بهار دیده شد. تغییراتی نیز در سایر ترکیبهای عمده و جزئی اسانس هر سه گونه در فصول مختلف سال مشاهده شد. براساس نتایج حاصل از این تحقیق و برای دستیابی به کمیت و کیفیت قابل‌قبولی از اسانس اکالیپتوس به صورت هم‌زمان، کشت گونه E. melliodora در شوشتر و دزفول قابل توصیه است. بهترین فصل برداشت برگهای E. melliodora به منظور اسانس‌گیری در شوشتر بهار و زمستان و در دزفول پاییز است. کشت گونه E. kingsmilli نیز در دزفول بهتر از شوشتر است. بهترین فصل برداشت برگهای E. kingsmilli به منظور اسانس‌گیری در شوشتر بهار و پاییز و در دزفول پاییز است. کشت گونه E. dundasii نیز در شوشتر قابل توصیه است. مناسبترین زمان برداشت این گونه در شوشتر برای دستیابی به بالاترین بازده اسانس فصل زمستان و بالاترین کیفیت اسانس بهار است. کشت این گونه در دزفول با توجه به بازده و کیفیت پایین اسانس قابل توصیه نیست.
زینب دهقان؛ فاطمه سفیدکن؛ غلامرضا بخشی خانیکی؛ رمضان کلوندی
چکیده
گیاهان خانواده لابیاته قرنهاست که در بیشتر کشورها به‌عنوان چاشنی یا ادویه غذاها و همچنین به‌عنوان دارو برای هضم غذا و مقابله با بیماریهای ویروسی استفاده می‌شوند. این خانواده در ایران 46 جنس و 410 گونه و زیرگونه دارد. یکی از گونه‌های ارزشمند و دارویی این خانواده Ziziphora clinopodioides Lam. است که دارای اسانسی است که حاوی پولگون است و از آن به‌عنوان ...
بیشتر
گیاهان خانواده لابیاته قرنهاست که در بیشتر کشورها به‌عنوان چاشنی یا ادویه غذاها و همچنین به‌عنوان دارو برای هضم غذا و مقابله با بیماریهای ویروسی استفاده می‌شوند. این خانواده در ایران 46 جنس و 410 گونه و زیرگونه دارد. یکی از گونه‌های ارزشمند و دارویی این خانواده Ziziphora clinopodioides Lam. است که دارای اسانسی است که حاوی پولگون است و از آن به‌عنوان آرام‌بخش، مقوی معده، در درمان سرماخوردگی، افسردگی، اسهال، سرفه، میگرن، تب و به‌عنوان ضدعفونی‌کننده استفاده می‌شود. به منظور بررسی مقایسه‌ای کمیت و کیفیت اسانس Ziziphora clinopodioides Lam.در رویشگاه‌های مختلف، تحقیق حاضر برای اولین بار در کشور انجام شد. بر این اساس سرشاخه گلدار گیاه، از 4 منطقه رویشی آن در دو استان غربی کشور (همدان و کردستان) در مرحله گلدهی کامل جمع‌آوری شد. مهمترین شرایط رویشگاهی مناطق (از قبیل ارتفاع، جهت و درصد شیب، طول و عرض جغرافیایی و همچنین خصوصیات خاک و گونه‌های همراه) ثبت گردید. از نمونه‌های جمع‌آوری شده از هر منطقه، در سه تکرار اسانس‌گیری بعمل آمد. بعد اسانسها توسط دستگاههای GC و GC/MS آنالیز شدند. مقایسه میانگین بازده اسانسها توسط آزمون مقایسه‌ای چند دامنه‌ای دانکن انجام شد. نتایج بدست آمده نشان داد که شرایط رویشگاهی باعث اختلاف معنی‌دار در بازده اسانسها در سطح یک درصد شده است. همچنین شناسایی ترکیبهای موجود در اسانسها نشان داد که میزان ترکیبهای عمده اسانس (پولگون و 8،1-سینئول) و سایر ترکیبها در نمونه‌های مختلف متفاوت است که نشان‌دهنده تأثیر شرایط رویشگاهی بر کیفیت اسانس است.
محمدحسن عصاره؛ منصوره صداقتی؛ خدیجه کیارستمی؛ عباس قمری‌زارع
چکیده
توانایی اکالیپتوس‌ها در رشد سریع سبب شده تا این جنس در جنگل‌کاری، مصارف صنعتی و دارویی اهمیت فوق‌العاده‌ای پیدا کند. گونه درختی Eucalyptus maculata Hook. از نظر تولید برخی ترکیبهای شیمیایی و مصارف دارویی نسبت به سایر اکالیپتوس‌ها از اهمیت خاصی برخوردار است. در این پژوهش برای بررسی تغییرات کمّی اسانس و نوع ترکیبهای تشکیل‌دهنده برگ درخت ...
بیشتر
توانایی اکالیپتوس‌ها در رشد سریع سبب شده تا این جنس در جنگل‌کاری، مصارف صنعتی و دارویی اهمیت فوق‌العاده‌ای پیدا کند. گونه درختی Eucalyptus maculata Hook. از نظر تولید برخی ترکیبهای شیمیایی و مصارف دارویی نسبت به سایر اکالیپتوس‌ها از اهمیت خاصی برخوردار است. در این پژوهش برای بررسی تغییرات کمّی اسانس و نوع ترکیبهای تشکیل‌دهنده برگ درخت E. maculata، از منطقه گرمسیری دزفول (ایستگاه تحقیقاتی صفیآباد) در استان خوزستان در چهار فصل سال جمع‌آوری گردید. روغن اسانسی گیاه به روش تقطیر با آب استخراج و به کمک دستگاههای کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) مورد مطالعه و شناسایی قرار گرفت. بیشترین بازده اسانس در فصل پاییز (7/1%) و کمترین بازده اسانس در فصل بهار (52/0%) بدست آمد. بیشترین مقدار 8،1-سینئول با راندمان 5/22% در زمستان، سیترونلال 0/15% در بهار و سیترونلول 0/35% در تابستان بدست آمد. بیشترین مقدار ترکیبهای معطر (46%) در تابستان بدست آمد و همچنین بیشترین ترکیب در تمامی فصول سیترونلول بود و سیترونلیل استات نیز مقدار خود را در کل سال ثابت نگه داشت.
محمود نادری حاجی‌باقرکندی؛ فاطمه سفیدکن؛ محمدرضا پورهروی؛ مهدی میرزا
چکیده
برگ‌بو با نام علمی Laurus nobilis L. گیاهیست به‌صورت درخت و درختچه، همیشه سبز و ناخزان که در شرایط مساعد ارتفاع آن به 15-20 متر می‌رسد. از اسانس برگ‌بو به‌عنوان داروی ضد لارو و نیز برای رفع درد مفاصل، تشنجهای عضلانی، گرفتگی عضلات و ایجاد بی‌حسی موضعی استفاده می‌شود. همچنین برگهای آن جهت خوشبو کردن و نیز به‌عنوان ادویه در تهیه ترشیجات بکار ...
بیشتر
برگ‌بو با نام علمی Laurus nobilis L. گیاهیست به‌صورت درخت و درختچه، همیشه سبز و ناخزان که در شرایط مساعد ارتفاع آن به 15-20 متر می‌رسد. از اسانس برگ‌بو به‌عنوان داروی ضد لارو و نیز برای رفع درد مفاصل، تشنجهای عضلانی، گرفتگی عضلات و ایجاد بی‌حسی موضعی استفاده می‌شود. همچنین برگهای آن جهت خوشبو کردن و نیز به‌عنوان ادویه در تهیه ترشیجات بکار می‌رود. در این تحقیق، به منظور بررسی کمی و کیفی اسانس برگ‌بو کاشته شده در ایران، برگ این گیاه از باغ گیاه‌شناسی ملی ایران (تهران) و اندامهای مختلف سرشاخه (شامل ساقه، برگ و میوه) آن از باغ گیاه‌شناسی نوشهر در زمستان 1387 جمع‌آوری و پس از خشک کردن در سایه، اسانس آنها به روش تقطیر با آب استخراج شد. اسانسها به کمک دستگاههای کروماتوگرافی گازی و کروماتوگرافی گازی مجهز به طیف‌سنج جرمی تجزیه و شناسایی شدند. بازده اسانس (w/w نسبت به وزن خشک) برای برگ نمونه باغ گیاه‌شناسی ملی ایران 86/3% و برای برگ نمونه باغ گیاه‌شناسی نوشهر 35/1%، میوه 43/0% و در ساقه 22/0% بدست آمد. در اسانس برگهای برداشت شده از باغ گیاه‌شناسی ملی ایران، 20 ترکیب شناسایی شده که از بین آنها 8،1-سینئول (0/47%)، سابینن (9/13%) و آلفا-ترپینیل استات (5/11%) اجزای عمده بودند. در نمونه‌های برداشت شده از نوشهر، 27 ترکیب در اسانس برگ، 37 ترکیب در اسانس میوه و 24 ترکیب در اسانس ساقه شناسایی شدند. از بین ترکیبهای موجود در اندامهای مورد بررسی، برخی ترکیبها ازجمله 8،1-سینئول (2/58%)، آلفا-ترپینیل استات (0/10%) و سابینن (2/7%) در اسانس برگ، 8،1-سینئول (9/42%)، آلفا-ترپینیل استات (8/16%) و سابینن (7/4%) در ساقه و ترانس–بتا-اوسیمن (8/20%)، 8،1-سینئول (4/14 %)، آلفا-ترپینیل استات (5/8%)، جرماکرن B (8/7%)، آلفا-پینن (6/6%)، جرماکرن D (6%)، سابینن (4/5%) و بتا-پینن (1/5%)، در اسانس میوه بیشترین مقدار را به خود اختصاص داده‌اند. نتایج این تحقیق نشان داد که گرچه بازده اسانس ساقه بسیار کمتر از برگ است، اما اسانس این دو اندام از نظر ترکیب مشابه می‌باشند، در حالی که اسانس میوه دارای میزان 8،1-سینئول پایین‌تر از برگ و ساقه بوده و در عوض دارای مقدار قابل توجهی ترانس-بتا-اوسیمن است. همچنین اسانس برگ نمونه تهران بازده اسانس بالاتر ولی میزان 8،1-سینئول پایین‌تری دارد.
الهام فتحی؛ فاطمه سفیدکن؛ غلامرضا بخشی خانیکی؛ زهرا آبروش؛ محمدحسن عصاره
دوره 25، شماره 1 ، اردیبهشت 1388، ، صفحه 64-74
چکیده
در این تحقیق برگهای جوان گونه‌ای اکالیپتوس با نام علمی Eucalyptus largiflorens در فصل بهار از شهرستان کاشان در استان اصفهان (نواحی مرکزی ایران) جمع‌آوری شد. برگهای جمع‌آوری شده تحت پنج تیمار مختلف شامل آون Cº30، آون Cº40، آون Cº50، آفتاب و سایه خشک شدند. پس از خشک کردن برگها، با استفاده از روش تقطیر با آب، اسانس آنها در مدت دو ساعت استخراج شد ...
بیشتر
در این تحقیق برگهای جوان گونه‌ای اکالیپتوس با نام علمی Eucalyptus largiflorens در فصل بهار از شهرستان کاشان در استان اصفهان (نواحی مرکزی ایران) جمع‌آوری شد. برگهای جمع‌آوری شده تحت پنج تیمار مختلف شامل آون Cº30، آون Cº40، آون Cº50، آفتاب و سایه خشک شدند. پس از خشک کردن برگها، با استفاده از روش تقطیر با آب، اسانس آنها در مدت دو ساعت استخراج شد و به‌وسیله دستگاههای کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) مورد تجزیه و شناسایی قرار گرفت. بازده اسانس این گونه در تیمار خشک شده در آون Cº50 (59/1%) به‌ترتیب بیش از آون Cº40 (58/1%) و آون Cº30 (37/1%) بدست آمد. بازده اسانس نمونه خشک شده در آفتاب (31/1%) تقریباً برابر با نمونه خشک شده در سایه (32/1%) بود. اجزای عمده اسانس شامل 8،1-سینئول (0/25%، 2/26%، 6/40%، 7/29% و 6/24%)، پارا-سیمن (2/17%، 4/17%، 3/20%، 5/20% و1/17%) و آلفا-پینن (2/16%، 6/12%، 4/14%، 2/7% و 9/9%) به‌ترتیب در آون Cº30، آون Cº40، آون Cº50، آفتاب و سایه بودند. با توجه به بالاتر بودن بازده اسانس و بیشتر بودن درصد 8،1-سینئول در آون Cº50 می‌توان برای این گونه خشک کردن در آون Cº50 را توصیه نمود. در بخش دیگری از تحقیق برگهای خشک شده در سایه، علاوه بر روش تقطیر با آب با استفاده از دو روش تقطیر دیگر یعنی تقطیر با آب و بخار و تقطیر با بخار آب مستقیم، اسانس آنها در مدت دو ساعت استخراج و به‌وسیله دستگاههای GC و GC/MS مورد تجزیه و شناسایی قرار گرفت. بازده اسانس در روش تقطیر با آب 32/1%، در روش تقطیر با آب و بخار 92/0% و در روش تقطیر با بخار مستقیم 77/0% بود. بالاترین درصد ترکیب عمده اسانس یعنی 8،1-سینئول از روش تقطیر با آب و بخار بدست آمد (4/31%). به این ترتیب مشاهده می‌شود که در روش تقطیر با آب بازده اسانس بالاتر می‌باشد و بیشترین درصد 8،1-سینئول از روش تقطیر با آب و بخار بدست می‌آید.
زهرا آبروش؛ فاطمه سفیدکن؛ محمدحسن عصاره
دوره 23، شماره 3 ، آبان 1386، ، صفحه 323-330
چکیده
برگهای جوان پنج گونه از اکالیپتوسهای کاشته شده در ایران به نامهای علمی Eucalyptus stricklandii Maiden، E. brockwayii ، E. sargentii Maiden، E. lagiflorens F. Muell و E. kruseana F. Muell در فصل بهار از شهرستان شوشتر در استان خوزستان جمع‌آوری گردید. پس از خشک کردن در سایه، با استفاده از روش تقطیر با آب، اسانس آن در مدت زمان 90 دقیقه استخراج و بوسیله دستگاههای کروماتوگرافی گازی و کروماتوگرافی ...
بیشتر
برگهای جوان پنج گونه از اکالیپتوسهای کاشته شده در ایران به نامهای علمی Eucalyptus stricklandii Maiden، E. brockwayii ، E. sargentii Maiden، E. lagiflorens F. Muell و E. kruseana F. Muell در فصل بهار از شهرستان شوشتر در استان خوزستان جمع‌آوری گردید. پس از خشک کردن در سایه، با استفاده از روش تقطیر با آب، اسانس آن در مدت زمان 90 دقیقه استخراج و بوسیله دستگاههای کروماتوگرافی گازی و کروماتوگرافی متصل به طیف‌سنج جرمی مورد تجزیه و شناسایی قرار گرفت. هفده ترکیب در اسانسE. stricklandii شناسایی شد که عمده‌ترین ترکیبها، 8،1-سینئول (2/71%) و آلفا-پینن (2/9%) بودند. بیست وپنج ترکیب در اسانس E. brockwayii شناسایی شد که مهمترین ترکیبهای اسانس این گونه 8،1-سینئول (8/17%)، ایزوپنتیل ایزووالرات (2/17%)، آلفا-پینن (0/14%)، ترانس پینوکاروئول (0/12%)، بتا-پینن (5/7%) و پارا-سیمن (3/5%) بودند. شانزده ترکیب اسانسE. sargentii را تشکیل می‌دادند که از بین آنها 8،1-سینئول (7/56%)، بتا-اودسمول (/6%) و آلفا-پینن (9/4%) اجزای عمده بودند. پانزده ترکیب در اسانس E. largiflorens شناسایی شد که 8،1-سینئول (3/41%)، اسپاتولنول (6/11%) و ویردیفلورول (0/7%) مهمترین ترکیبها بودند. همچنین پانزده ترکیب در اسانس E. kruseana شناسایی شد که 8،1-سینئول (3/63%) و آلفا-پینن (9/15%) بیشترین درصد را داشتند. نتایج نشان می‌دهد که 8،1-سینئول جزء اصلی کلیه اسانسهای مورد مطالعه است. اما درصد نسبی آن در اسانس گونه E. stricklandii بیشتر است. بنابراین برگها و اسانس این گونه با توجه به استانداردهای تعریف شده برای اسانس گونه‌های اکالیپتوس در فارماکوپه‌ها، به منظور استفاده برای مصارف دارویی مناسبتر می‌باشد.
محمدحسن عصاره؛ زهرا آبروش؛ محمدباقر رضایی
چکیده
برگ درخت گونه اکالیپتوس با نام علمی Eucalyptus caesia Benth. از منطقه شمال خوزستان در اواسط اسفند 1382 جمع آوری گردید. روغن اسانسی گیاه به وسیله تقطیر با آب استخراج و به کمک دستگاههای کروماتوگرافی گازی GC و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی GC/MS مورد مطالعه و شناسایی قرار گرفت. بازده اسانس گیری 0.1 درصد بدست آمد (بر اساس وزن برگ خشک گیاه). ...
بیشتر
برگ درخت گونه اکالیپتوس با نام علمی Eucalyptus caesia Benth. از منطقه شمال خوزستان در اواسط اسفند 1382 جمع آوری گردید. روغن اسانسی گیاه به وسیله تقطیر با آب استخراج و به کمک دستگاههای کروماتوگرافی گازی GC و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی GC/MS مورد مطالعه و شناسایی قرار گرفت. بازده اسانس گیری 0.1 درصد بدست آمد (بر اساس وزن برگ خشک گیاه). 21 ترکیب در اسانس نمونه مورد آزمایش شناسایی شد که در میان آنها ترکیبهای آلفا-پیننن (9.3%)، 1و8-سینئول (69.4%)، ترانس-پینوکاروئول (2.4%)، کاریوفیلن اکسید (6.1%) و گلوبولول (2.8%) بیشترین میزان را به خود اختصاص می‌دادند.
