تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران

مقایسه کمی و کیفی اسانس گیاه دارویی Artemisia persica Boiss. در مزرعه و رویشگاه

پروین رامک؛ فاطمه سفیدکن

دوره 24، شماره 2 ، مرداد 1387، ، صفحه 189-197

چکیده

درمنه ایرانی (Artemisia persica Boiss) با نام محلی جوشن از زمانهای قدیم به‌صورت سنتی در درمان ناراحتیهایی چون تب، مالاریا، خونریزی، هپاتیت، انگلهای روده‌ای، دردهای عصبی، التیام زخمها و اسپاسم مصرف می‌شود. به‌منظور بررسی تغییرات کمی و کیفی اسانس گونه Artemisia persica در مزرعه و رویشگاه، این گونه در دو منطقه بروجرد و نورآباد کاشته شد. طرح کاشت به‌صورت ... بیشتر درمنه ایرانی (Artemisia persica Boiss) با نام محلی جوشن از زمانهای قدیم به‌صورت سنتی در درمان ناراحتیهایی چون تب، مالاریا، خونریزی، هپاتیت، انگلهای روده‌ای، دردهای عصبی، التیام زخمها و اسپاسم مصرف می‌شود. به‌منظور بررسی تغییرات کمی و کیفی اسانس گونه Artemisia persica در مزرعه و رویشگاه، این گونه در دو منطقه بروجرد و نورآباد کاشته شد. طرح کاشت به‌صورت فاکتوریل در قالب بلوکهای تصادفی با 4 تکرار و به روش تقسیم بوته صورت گرفت. در سال دوم و در فصل گلدهی سرشاخه‌های گلدار از مزارع بروجرد و نورآباد و همزمان از ارتفاعات 2900 متر رشته کوه گرین جمع‌آوری شدند. اسانس نمونه‌ها به روش تقطیر با آب استخراج شد و بازده اسانس در مزارع نورآباد، بروجرد و رویشگاه به‌ترتیب 5/0%، 7/0% و (v/w)9/0% بود. تجزیه و شناسایی ترکیبهای تشکیل دهنده اسانس گیاهان مربوط به رویشگاه گرین و دو منطقه کشت به‌وسیله دستگاههای GC و GC/MS صورت پذیرفت. لاسینیاتا فورانون ‌E (1/17%)، ارتودوگلاسیا اکسید C (2/13%)، ترانس-پینوکاروئول (2/10%)، پینوکارون (5/8%)، آلفا-پینن (8/5%)، 1و8-سینئول (6/5%) عمده‌ترین ترکیبهای موجود در Artemisia persicaدر رویشگاه بودند. ماده لاسینیاتا فورانون E در اسانسهای مزارع بروجرد (5/14%) و نورآباد (17%) نیز بیشترین میزان را نسبت به سایر ترکیبها داشت. میزان لاسینیاتا فورانون ‌E در مزارع بروجرد و نورآباد دارای تفاوت معنی‌داری با یکدیگر بودند (05/0=P). نتایج حاصل از آنالیز داده‌ها به کمک نرم‌افزار MSTATC نشان داد که اثر مکان بر میزان اسانس این گونه در 05/0=P معنی‌دار بود.

تأثیر نحوه مصرف ریز مغذی‌ها و تراکم بوته بر عملکرد و اسانس نعناع فلفلی (Mentha piperita L.)

فاطمه حیدری؛ سعید زهتاب سلماسی؛ عزیز جوانشیر؛ هوشنگ آلیاری؛ محمدرضا دادپور

دوره 24، شماره 1 ، اردیبهشت 1387، ، صفحه 1-9

چکیده

نعناع فلفلی با نام علمیMentha piperita L.، از جمله گیاهان دارویی و معطر باارزش در صنایع دارویی، غذایی، آرایشی و بهداشتی است که به دلیل طیف وسیع کاربرد آن در صنایع مختلف دارویی در سطح وسیعی از مزارع کشت می‌شود. به‌منظور بررسی تأثیر عناصر ریز مغذی و تراکم بوته بر درصد و عملکرد اسانس آزمایشی در سال 1384، در دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز در قالب ... بیشتر نعناع فلفلی با نام علمیMentha piperita L.، از جمله گیاهان دارویی و معطر باارزش در صنایع دارویی، غذایی، آرایشی و بهداشتی است که به دلیل طیف وسیع کاربرد آن در صنایع مختلف دارویی در سطح وسیعی از مزارع کشت می‌شود. به‌منظور بررسی تأثیر عناصر ریز مغذی و تراکم بوته بر درصد و عملکرد اسانس آزمایشی در سال 1384، در دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز در قالب فاکتوریل بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد که فاکتورهای آن را عناصر ریز مغذی در دو سطح (عدم محلول‌پاشی و محلول‌پاشی) و تراکم بوته در چهار سطح (8، 12، 16 و 20 بوته در متر مربع)، تشکیل می‌دادند. داده‌های بدست آمده از هر دو چین به صورت آزمایش فاکتوریل بر مبنای بلوکهای کامل تصافی و داده‌های حاصل از یک سال به صورت اسپلیت پلات در زمان آنالیز شده است. نتایج حاصل از دو چین نشان داد که نعناع فلفلی در چین اول نسبت به چین دوم از رشد مناسب‌تری برخوردار بود. به‌طوری‌ که این گیاه بیشترین عملکرد اسانس را در چین اول تولید نمود، اما میزان اسانس در برگ و بوته در چین اول نسبت به چین دوم کمتر بود. بیشترین درصد اسانس برگ در چین دوم و در اثر محلول‌پاشی با عناصر ریز مغذی به میزان 96/2 درصد حاصل شد. بیشترین عملکرد اسانس نیز در چین اول به میزان 02/20 لیتر در هکتار بدست آمد. نعناع فلفلی در تراکم 20 بوته در متر مربع و در اثر محلول‌پاشی با عناصر ریز مغذی بیشترین عملکرد خشک و عملکرد اسانس را در واحد سطح تولید نمود.

تعیین اثر ضد باکتریایی اسانس گیاه Tanacetum parthenium L.

محمدجمال سحرخیز؛ مرتضی ستاری؛ غلامرضا گودرزی؛ رضا امیدبیگی

دوره 24، شماره 1 ، اردیبهشت 1387، ، صفحه 47-55

چکیده

بابونه گاوی گل‌سفید، گیاهی علفی، چند‌ساله و متعلق به خانواده کاسنی (Asteraceae) می‌باشد. این گیاه از جمله گیاهان دارویی ارزشمند است که طبق تحقیقات اخیر اثرهای مصرف آن در پیشگیری و معالجه میگرن به اثبات رسیده است. گیاه مذکور دارای اثرهای ضد ‌التهاب، ضد درد، قاعده‌آور، تب‌بر و ضدعفونی کننده نیز می‌باشد. هدف از این مطالعه بررسی اثر ضد ... بیشتر بابونه گاوی گل‌سفید، گیاهی علفی، چند‌ساله و متعلق به خانواده کاسنی (Asteraceae) می‌باشد. این گیاه از جمله گیاهان دارویی ارزشمند است که طبق تحقیقات اخیر اثرهای مصرف آن در پیشگیری و معالجه میگرن به اثبات رسیده است. گیاه مذکور دارای اثرهای ضد ‌التهاب، ضد درد، قاعده‌آور، تب‌بر و ضدعفونی کننده نیز می‌باشد. هدف از این مطالعه بررسی اثر ضد باکتریایی اسانس گیاه دارویی بابونه گاوی گل‌سفید با تعیین قبلی بازده و درصد ترکیبهای تشکیل دهنده اسانس مورد آزمایش بود. استخراج اسانس از اندامهای هوایی در مرحله گلدهی کامل، با روش تقطیر با آب (Hydro-distillation) و با بکارگیری دستگاه Clevenger انجام شد. جداسازی و شناسایی ترکیبهای متشکله اسانس با استفاده از دستگاه‌های GC و GC/MS صورت گرفت. خواص ضد باکتریایی اسانس گیاه با استفاده از روش رقت در براث و ول دیفیوژن آگار بر چهار باکتری بیماری‌زا آزمایش شد. نتایج این تحقیق نشان داد که بازده اسانس گیاه مورد مطالعه 66/0 درصد است که حدود 50 درصد آن را ترکیب ضدعفونی کننده کامفور تشکیل داد. اسانس گیاه بیشترین اثر ضد باکتریایی را بر باکتری اشرشیاکلی و کمترین اثر را بر باکتریهای سودوموناس آئروژینوزا و استافیلوکوکوس اورئوس نشان داد. به‌طور کلی، نتایج این پژوهش نشان داد که اسانس این گیاه می‌تواند به‌عنوان یک ماده آنتی‌سپتیک در صنایع داروسازی و غذایی مورد توجه و بررسی بیشتری قرار گیرد.

تأثیر سطوح مختلف ورمی‌کمپوست و آبیاری بر خصوصیات مورفولوژیک و میزان اسانس بابونه آلمانی (Matricaria recutita) رقم Goral

مجید عزیزی؛ فرهاد رضوانی؛ محمد حسن‌زاده خیاط؛ امیر لکزیان؛ حسین نعمتی

دوره 24، شماره 1 ، اردیبهشت 1387، ، صفحه 82-93

چکیده

بابونه آلمانی با نام علمی Matricaria recutita یکی از مهمترین گیاهان دارویی اسانس‌دار است که اسانس آن از اجزای متفاوت (کامازولن، آلفا-بیسابولول و آلفا-بیسابولول اکسیدA و B) تشکیل شده و از آن در صنایع مختلف داروسازی و آرایشی-بهداشتی استفاده فراوانی می‌شود. در این تحقیق اثر سطوح مختلف کود آلی ورمی‌کمپوست و آبیاری بر خصوصیاتمورفولوژیک و میزان ... بیشتر بابونه آلمانی با نام علمی Matricaria recutita یکی از مهمترین گیاهان دارویی اسانس‌دار است که اسانس آن از اجزای متفاوت (کامازولن، آلفا-بیسابولول و آلفا-بیسابولول اکسیدA و B) تشکیل شده و از آن در صنایع مختلف داروسازی و آرایشی-بهداشتی استفاده فراوانی می‌شود. در این تحقیق اثر سطوح مختلف کود آلی ورمی‌کمپوست و آبیاری بر خصوصیاتمورفولوژیک و میزان اسانسرقم اصلاح شده Goralمورد بررسی قرار گرفت. این آزمایش در شرایط گلخانه و به‌صورت گلدان صورت گرفت. تیمارها شامل 4 سطح کود آلی ورمی کمپوست صفر، 5 ،10 و 15 درصد وزنی و 3 سطح آبیاری (هر هفته 2 میلی‌متر، هر دو هفته 4 میلی‌متر و هر دو هفته 2 میلی‌متر) بودند. در مرحله گلدهی کامل شاخصهای رشد و نمو مانند زمان گلدهی، ارتفاع بوته، قطر نهنج، طول نهنج، عملکرد گل، درصد اسانس و عملکرد اسانس اندازه‌گیری شد. نتایج حاصل نشان داد که افزایش سطوح ورمی‌کمپوست باعث بهبود معنی‌دار صفات ارتفاع بوته، زود گلدهی، عملکرد گل، طول نهنج و قطر نهنج می‌گردد. اثر سطوح مختلف آبیاری با برتری تیمار هر دو هفته 2 میلی‌متر، در صفات ارتفاع بوته، عملکرد گل و زمان گلدهی، برتری تیمار هر هفته 2 میلی‌متر در صفات طول و قطر نهنج معنی‌دار شد. در واکنش متقابل آبیاری و ورمی‌کمپوست، بهترین نتایج در صفات ارتفاع بوته (82/64 سانتی‌متر)، وزن خشک گل (84/7 گرم در گلدان) و زود گلدهی (5/35 روز) در تیمار 15 درصد ورمی‌کمپوست و هر دو هفته 2 میلی‌متر آبیاری مشاهده شد. بیشترین عملکرد اسانس(2/23 میلی‌گرم در گلدان) در تیمار 10 درصد ورمی‌کمپوست و با آبیاری هر دو هفته 4 میلی‌متر مشاهده شد. مطابق نتایج بدست آمده به نظر می‌رسد کاربرد تیمار 15 درصد ورمی‌کمپوست و هر دو هفته 2 میلی‌متر آبیاری بهترین تیمار در تولید گل خشک رقم Goral بابونه آلمانی باشد.

ارزیابی اثر ضد میکروبی اسانسهای Zataria multiflora Boiss.، Myrtus communis L. و Eucalyptus officinalis بر استرپتوکوکوس پنومونیه٬ هموفیلوس آنفلوانزا و موراکسلا کاتارهالیس با روش in vitro

محمدحسین یزدی؛ محمدرضا پورمند؛ منصور بیات؛ آریو شاهین جعفری

دوره 23، شماره 4 ، بهمن 1386، ، صفحه 477-483

https://doi.org/10.22092/ijmapr.2008.10078

چکیده

در منابع مختلف گیاه درمانی از گیاهانی مثل، آویشن شیرازی (Zataria multiflora Boiss.) ، اکالیپتوس (Eucalyptus officinalis) و مورد (Myrtus communis L.) به‌عنوان عوامل آنتی‌باکتریال یاد شده است. سینوزیت و برونشیت در بین مراجعان سرپایی به پزشک که احتیاج به تجویز آنتی‌بیوتیکی دارند، حدود 75 درصد از موارد را شامل می‌شود. از جمله باکتریهای شایع در ایجاد این بیماریها، می‌توان ... بیشتر در منابع مختلف گیاه درمانی از گیاهانی مثل، آویشن شیرازی (Zataria multiflora Boiss.) ، اکالیپتوس (Eucalyptus officinalis) و مورد (Myrtus communis L.) به‌عنوان عوامل آنتی‌باکتریال یاد شده است. سینوزیت و برونشیت در بین مراجعان سرپایی به پزشک که احتیاج به تجویز آنتی‌بیوتیکی دارند، حدود 75 درصد از موارد را شامل می‌شود. از جمله باکتریهای شایع در ایجاد این بیماریها، می‌توان به استرپتوکوکوس پنومونیه، هموفیلوس آنفلوانزا و موراکسلا کاتارهالیس اشاره کرد. در این مطالعه که به روش in vitro می‌باشد، اثر ضد میکروبی سه نوع اسانس گیاهی بر روی میکروارگانیسمهای استرپتوکوکوس پنومونیه، موراکسلا کاتارهالیس و هموفیلوس آنفلوانزا که از عوامل مهم سینوزیت و برونشیت می‌باشند، بررسی ‌گردید. ابتدا تست کمی حداقل غلظت مهار کننده رشد (MIC) نسبت به این اسانسها انجام گرفت. سپس تست‌ کیفی (دیسک دیفیوژن) با توجه به غلظت لوله MIC هر باکتری با هر اسانس انجام گرفت. نتایج تست کمیMIC از اسانسهای مورد بررسی در مورد استرپتوکوکوس پنومونیه با آویشن 88/163 میکروگرم در میلی‌لیتر، موراکسلاکاتارهالیس با آویشن 94/81 میکروگرم در میلی‌لیتر و در هموفیلوس آنفلوانزا با اسانس اکالیپتوس 66/152 میکروگرم در میلی‌لیتر بدست آمد و در تست‌ دیسک دیفیوژن معلوم شد، بیشترین قطر هاله عدم رشد باکتری استرپتوکوکوس پنومونیه مربوط به آویشن (mm 52) و پس از آن اکالیپتوس mm) 48( و مورد (mm 30) بوده است. در مورد موراکسلا کاتارهالیس این وضعیت در مورد آویشن (mm 55) مورد (mm 50) و اکالیپتوس (mm 34) بوده است. در مورد هموفیلوس آنفلوانزا، آویشن (mm 40)، مورد (mm 22) و اکالیپتوس (mm 18) بوده است. نتایج، بیانگر اثرات خوب اسانسهای آویشن، اکالیپتوس و مورد بر روی 3 میکروارگانیسم عامل سینوزیت و برونشیت می‌باشد و می‌توانیم به ساخت داروی مناسب برای از بین بردن این میکروارگانیسمها با منشأ گیاهی و با عوارض بسیار کمتر دارویی امیدوار باشیم.

بررسی ترکیبهای شیمیایی اسانس گیاه دارویی Leonurus cardiaca L.

مهردخت نجف‌پور نوایی؛ مهدی میرزا

دوره 23، شماره 4 ، بهمن 1386، ، صفحه 560-566

https://doi.org/10.22092/ijmapr.2008.10099

چکیده

گیاه Leonurus cardiaca L. یکیاز گیاهان دارویی و معطر است که در رویشگاههای طبیعی در نواحی کوهستانی و مرتفع کشور یافت می‌شود. تحقیق و بررسی در مورد گیاهان معطر و دارای مواد مؤثره به‌دلیل استفاده در صنایع دارویی، غذایی، آرایشی و بهداشتی حائز اهمیت است. هدف از اجرای این طرح، استخراج و شناسایی ترکیبهای اسانسی این گیاه در رویشگاه طبیعی می‌باشد. ... بیشتر

اثر زمانهای مختلف کاشت بر رشد، عملکرد پیکر رویشی و مقدار اسانس گیاه دارویی Dracocephalum moldavica L.

فاطمه برنا؛ رضا امیدبیگی؛ فاطمه سفیدکن

دوره 23، شماره 3 ، آبان 1386، ، صفحه 307-314

چکیده

به منظور بررسی اثر تاریخهای مختلف کشت بر عملکرد پیکر رویشی گیاه Dracocephalum moldavica L.، این تحقیق در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار انجام گرفت. زمانهای کاشت 15 اسفند، 29 اسفند، 15 فروردین، 31 فروردین، 15 اردیبهشت، 31 اردیبهشت، 15 خرداد، 31 خرداد در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل نشان داد که زمان کاشت بر خصوصیات رشد و نمو بادرشبی ... بیشتر

استخراج و تعیین ترکیبهای شیمیایی اسانس پنج گونه اکالیپتوس کشت شده در مناطق گرمسیری ایران

زهرا آبروش؛ فاطمه سفیدکن؛ محمدحسن عصاره

دوره 23، شماره 3 ، آبان 1386، ، صفحه 323-330

چکیده

برگهای جوان پنج گونه از اکالیپتوسهای کاشته شده در ایران به نامهای علمی Eucalyptus stricklandii Maiden، E. brockwayii ، E. sargentii Maiden، E. lagiflorens F. Muell و E. kruseana F. Muell در فصل بهار از شهرستان شوشتر در استان خوزستان جمع‌آوری گردید. پس از خشک کردن در سایه، با استفاده از روش تقطیر با آب، اسانس آن در مدت زمان 90 دقیقه استخراج و بوسیله دستگاههای کروماتوگرافی گازی و کروماتوگرافی ... بیشتر برگهای جوان پنج گونه از اکالیپتوسهای کاشته شده در ایران به نامهای علمی Eucalyptus stricklandii Maiden، E. brockwayii ، E. sargentii Maiden، E. lagiflorens F. Muell و E. kruseana F. Muell در فصل بهار از شهرستان شوشتر در استان خوزستان جمع‌آوری گردید. پس از خشک کردن در سایه، با استفاده از روش تقطیر با آب، اسانس آن در مدت زمان 90 دقیقه استخراج و بوسیله دستگاههای کروماتوگرافی گازی و کروماتوگرافی متصل به طیف‌سنج جرمی مورد تجزیه و شناسایی قرار گرفت. هفده ترکیب در اسانسE. stricklandii شناسایی شد که عمده‌ترین ترکیبها، 8،1-سینئول (2/71%) و آلفا-پینن (2/9%) بودند. بیست وپنج ترکیب در اسانس E. brockwayii شناسایی شد که مهمترین ترکیبهای اسانس این گونه 8،1-سینئول (8/17%)، ایزوپنتیل ایزووالرات (2/17%)، آلفا-پینن (0/14%)، ترانس پینوکاروئول (0/12%)، بتا-پینن (5/7%) و پارا-سیمن (3/5%) بودند. شانزده ترکیب اسانسE. sargentii را تشکیل می‌دادند که از بین آنها 8،1-سینئول (7/56%)، بتا-اودسمول (/6%) و آلفا-پینن (9/4%) اجزای عمده بودند. پانزده ترکیب در اسانس E. largiflorens شناسایی شد که 8،1-سینئول (3/41%)، اسپاتولنول (6/11%) و ویردیفلورول (0/7%) مهمترین ترکیبها بودند. همچنین پانزده ترکیب در اسانس E. kruseana شناسایی شد که 8،1-سینئول (3/63%) و آلفا-پینن (9/15%) بیشترین درصد را داشتند. نتایج نشان می‌دهد که 8،1-سینئول جزء اصلی کلیه اسانسهای مورد مطالعه است. اما درصد نسبی آن در اسانس گونه E. stricklandii بیشتر است. بنابراین برگها و اسانس این گونه با توجه به استانداردهای تعریف شده برای اسانس گونه‌های اکالیپتوس در فارماکوپه‌ها، به منظور استفاده برای مصارف دارویی مناسبتر می‌باشد.

بررسی اثرات ضد میکروبی اسانس دو گونه مرزه (Satureja khuzistanica Jamzad و Satureja bachtiarica Bunge) در دو مرحله برداشت

فاطمه سفیدکن؛ لیلا صادق‌زاده؛ مریم تیموری؛ فاطمه عسکری؛ شهلا احمدی

دوره 23، شماره 2 ، مرداد 1386، ، صفحه 174-182

چکیده

جنس Satureja با نام فارسی مرزه، در ایران 15 گونه گیاه علفی یک ساله و چند ساله دارد که 9 تا از آنها انحصاری هستند. در این تحقیق سرشاخه S. bachtiaricaBunge وJamzad S. khuaistanica در دو مرحله (قبل از گلدهی و گلدهی کامل) از رویشگاههای طبیعی آنها جمع‌آوری گردید و پس از خشک شدن در محیط آزمایشگاه، به روش تقطیر با آب مورد اسانس‌گیری قرار گرفت. سپس ترکیبهای تشکیل دهنده ... بیشتر جنس Satureja با نام فارسی مرزه، در ایران 15 گونه گیاه علفی یک ساله و چند ساله دارد که 9 تا از آنها انحصاری هستند. در این تحقیق سرشاخه S. bachtiaricaBunge وJamzad S. khuaistanica در دو مرحله (قبل از گلدهی و گلدهی کامل) از رویشگاههای طبیعی آنها جمع‌آوری گردید و پس از خشک شدن در محیط آزمایشگاه، به روش تقطیر با آب مورد اسانس‌گیری قرار گرفت. سپس ترکیبهای تشکیل دهنده اسانسها با استفاده از کروماتوگرافی گازی تجزیه‌ای (Analytical GC) و گازکروماتوگراف متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) و محاسبه اندیس‌های بازداری، مورد شناسایی قرار گرفت. نتایج نشان داد که اسانس S. bachtiarica در زمان قبل از گلدهی حاوی 20% کارواکرول و 19% تیمول و در زمان گلدهی کامل حدود 26% کارواکرول و 5% تیمول است. اسانس S. khuaistanica در مرحله قبل از گلدهی و گلدهی کامل حاوی حدود 90% کارواکرول بود. با توجه به خواص ضد میکروبی ترکیبهای فنلی تیمول و کارواکرول، اثرات ضد میکروبی اسانسها با روشDisk diffusion بر روی پنج نوع باکتری گرم مثبت (Bacillus subtilis،Bacillus cereus،Micrococcus loteus، Staphylococcus sp.وStaphylococcus areous) و سه نوع باکتری گرم منفی (Kellebsiella pneumonia، Kellebsiella oxytoca و Pseudomonas aeroginosa) بررسی شد. نتایج نشان داد که اسانسهای S. khuaistanica در هر دو مرحله برداشت و اسانس S. bachtiarica در مرحله قبل از گلدهی دارای اثرات ضد میکروبی قابل ملاحظه‌ای هستند که می‌توانند به عنوان جایگزینی مناسب برای آنتی‌بیوتیک‌های سنتزی که مقاومت باکتریها به آنها روز به روز در حال افزایش است بکار روند.

بررسی اثر کمبود آب بر کمیت و کیفیت گیاه بادرنجبویه (Melissa officinalis L.)

محمدرضا اردکانی؛ بهلول عباس‌زاده؛ ابراهیم شریفی عاشورآبادی؛ محمدحسین لباسچی؛ فرزاد پاک‌نژاد

دوره 23، شماره 2 ، مرداد 1386، ، صفحه 251-261

چکیده

تأثیر تنش خشکی بر ویژگیهای کمی و کیفی گیاه دارویی بادرنجبویه (Melissa officinalis L)، در سال 1385 در شرایط مزرعه در شهرستان کرج مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش به صورت بلوکهای کامل تصادفی با 4 تکرار با منظور نمودن تیمارهای 1T (بدون تنش)، 2 T(80% ظرفیت زراعی)، 3T (60% ظرفیت زراعی)، 4T (40% ظرفیت زراعی) و 5T (20% ظرفیت زراعی) اجرا گردید. تأثیر تنش خشکی بر عمکرد اندام ... بیشتر

اثر ضد قارچی اسانسهای .Zataria multiflora Boiss و Thymus eriocalyx (Ronniger) Jalas بر قارچ مولد آفلاتوکسین آسپرژیلوس پارازیتیکوس

محمدهادی فکور؛ عبدالامیر علامه؛ ایرج رسولی؛ منصوره مظاهری

دوره 23، شماره 2 ، مرداد 1386، ، صفحه 269-277

چکیده

اثر ضد قارچی اسانسهای آویشن شیرازی (.Zataria multiflora Boiss) و آویشن کرکی (Thymus eriocalyx (Ronniger) Jalas) از طریق مهار رشد قارچ آسپرژیلوس پارازیتیکوس NRRL 2999 مولد آفلاتوکسین بررسی شد. کمترین غلظت مهاری (MIC) و کمترین غلظت قارچ‌کشی (MFC) و سنیتیک مرگ میکروارگانیسم نسبت به اسانسهای فوق اندازه‌گیری شد. اسانسهای فوق توسط گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل ... بیشتر

مقایسه بازده و اجزای اسانس پنج گونه اکالیپتوس سازگار شده در دو منطقه در جنوب ایران

فاطمه سفیدکن؛ محمد حسن عصاره؛ مهدی میرزا؛ زهرا آبروش؛ محمد حسن صالحه شوشتری

دوره 23، شماره 1 ، اردیبهشت 1386، ، صفحه 39-50

چکیده

در این تحقیق برگهای پنج گونه اکالیپتوس به نامهای Eucalyptus microtheca F. Muell، E. gongylocarpa Blakely، Maiden E. gillii، Maiden E. woodwardi وE. Salubris F. Muell در فصل بهار، از دو نقطه در استان خوزستان (شوشتر و دزفول) جمع‌آوری شد و پس از خشک شدن در محیط آزمایشگاه، به روش تقطیر با آب، مورد اسانس‌گیری قرار گرفت. سپس ترکیب‌های تشکیل دهنده اسانس‌ها با استفاده از کروماتوگرافی گازی ... بیشتر در این تحقیق برگهای پنج گونه اکالیپتوس به نامهای Eucalyptus microtheca F. Muell، E. gongylocarpa Blakely، Maiden E. gillii، Maiden E. woodwardi وE. Salubris F. Muell در فصل بهار، از دو نقطه در استان خوزستان (شوشتر و دزفول) جمع‌آوری شد و پس از خشک شدن در محیط آزمایشگاه، به روش تقطیر با آب، مورد اسانس‌گیری قرار گرفت. سپس ترکیب‌های تشکیل دهنده اسانس‌ها با استفاده از کروماتوگرافی گازی تجزیه‌ای (Analytical. GC) و گازکروماتوگراف متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS)و محاسبه اندیس‌های بازداری، مورد شناسایی قرار گرفت. بازده اسانس E. microtheca برابر (43/0% و 37/0%)، E. gongylocarpa (37/2% و 78/1%)، E. gillii (5/3% و 95/3%)، E. woodwardi (18/1% و 13/1%) و E. salubris (05/2% و 02/1%) به ترتیب در نمونه‌های شوشتر و دزفول بود. در اسانس E. microtheca اجزای عمده 1،8-سینئول (7/26% و 9/16%)، پارا-سیمن (8/14% و 4/20%)، و آلفا-پینن (5/12% و 0/12%) به ترتیب در نمونه‌های شوشتر و دزفول بودند. ترکیب‌های اصلی در اسانس E. gongylocarpa 1،8-سینئول (6/66% و 6/78%) و آلفا-پینن (2/5% و 2/7%) در اسانس E. gillii 1،8-سینئول (5/58% و 3/81%) و آلفا-پینن (9/13% و 0/11%)، در اسانس E. woodwardi 1،8-سینئول (7/58% و 1/45%) و آلفا-پینن (1/23% و 4/21%) و در اسانس E. Salubris 1،8-سینئول (0/62% و 0/71%) و آلفا-پینن (0/8% و 0/10%) به ترتیب در نمونه‌های شوشتر و دزفول بودند. تفاوت در میزان ترکیب‌های عمده نمونه‌های شوشتر و دزفول می‌تواند به دلیل برخی تفاوت‌های اقلیمی مثل تفاوت در بافت خاک و میزان آب در دسترس گیاه باشد.

تأثیر تنش خشکی بر درصد و عملکرد اسانس و ویژگیهای فیزیولوژیک گیاه دارویی بادرشبو (Dracocephalum moldavica L)

فضل‌اله صفی‌خانی؛ حسین حیدری شریف آباد؛ سید عطاء ا... سیادت؛ ابراهیم شریفی عاشورآبادی؛ سید منصور سیدنژاد؛ بهلول عباس‌زاده

دوره 23، شماره 1 ، اردیبهشت 1386، ، صفحه 86-99

چکیده

به منظور بررسی تأثیر تنش خشکی بر ویژگیهای فیزیولوژیک جمعیت‌های مختلف گیاه دارویی بادرشبو (Dracocephalum moldavica L، این تحقیق در سالهای 84-1383 در شرایط گلخانه‌ انجام شد. آزمایش‌ به صورت کرت‌های خرد شده در قالب بلوک‌های کامل تصادفی و با 4 تکرار اجرا گردید. فاکتور اصلی شامل بذرهای سه جمعیت گیاه بادرشبو جمع‌آوری شده از استان‌های تهران، اصفهان ... بیشتر به منظور بررسی تأثیر تنش خشکی بر ویژگیهای فیزیولوژیک جمعیت‌های مختلف گیاه دارویی بادرشبو (Dracocephalum moldavica L، این تحقیق در سالهای 84-1383 در شرایط گلخانه‌ انجام شد. آزمایش‌ به صورت کرت‌های خرد شده در قالب بلوک‌های کامل تصادفی و با 4 تکرار اجرا گردید. فاکتور اصلی شامل بذرهای سه جمعیت گیاه بادرشبو جمع‌آوری شده از استان‌های تهران، اصفهان و فارس بودند. فاکتور فرعی را سه سطح تنش رطوبتی 100، 60 و 40 درصد ظرفیت زراعی تشکیل دادند. نتایج نشان دادند که جمعیت‌های مختلف گیاه بر صفات مورد بررسی مؤثر نبودند. تأثیر تنش خشکی بر عملکرد اسانس، میزان کربوهیدراتهای محلول، میزان کلروفیل a، b و کل در دو سال معنی‌دار بود. همچنین تأثیر تنش بر میزان پرولین در سال دوم معنی‌دار گردید. نتایج بدست آمده از تجزیه مرکب نشان داد که تأثیر سال بر درصد اسانس و مقدار پرولین در سطح یک درصد معنی‌دار بود. مقایسه میانگین تیمارها مشخص نمود که در سال اول بیشترین عملکرد اسانس، قند محلول و کلروفیل به ترتیب مربوط به تیمارهای 60%، 40% و 100% ظرفیت زراعی بود. در سال دوم بیشترین مقدار پرولین، قندهای محلول و کلروفیل به ترتیب مربوط به تیمارهای 40%، 40% و 100% ظرفیت زراعی بود. مقایسه میانگین اثر متقابل جمعیت‌های مختلف گیاه و سطوح مختلف تنش خشکی نشان داد که در سال اول بیشترین درصد اسانس مربوط به تیمار جمعیت اصفهان × 60% رطوبت ظرفیت زراعی بود. همچنین بیشترین کلروفیل مربوط به تیمارهای 100% ظرفیت زراعی هر سه جمعیت بود. در سال دوم نیز بیشترین قندهای محلول و کلروفیل به ترتیب مربوط به تیمارهای 40% و 100% ظرفیت زراعی هر سه جمعیت بود.

مقایسه تغییرات کمی و کیفی روغن اسانسی گیاه Prangos ferulacea Lindl. در مراحل مختلف رشد

حمزه امیری

دوره 23، شماره 1 ، اردیبهشت 1386، ، صفحه 121-127

چکیده

جاشیر (Prangos ferulacea Lindl.)گیاهی است پایا، بلند و معطر متعلق به تیره چتریانکه دارای ارزش علوفه‌ای زیادی است و در پزشکی سنتی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. بخشهای هوایی گیاه مذکور از ارتفاعات شمال غرب شهرستان بروجرد واقع در استان لرستان جمع آوری گردید و پس از خشک کردن گیاه در سایه اسانس‌گیری از آن با روش تقطیر با آبصورت گرفت. نتایج بررسیهای ... بیشتر جاشیر (Prangos ferulacea Lindl.)گیاهی است پایا، بلند و معطر متعلق به تیره چتریانکه دارای ارزش علوفه‌ای زیادی است و در پزشکی سنتی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. بخشهای هوایی گیاه مذکور از ارتفاعات شمال غرب شهرستان بروجرد واقع در استان لرستان جمع آوری گردید و پس از خشک کردن گیاه در سایه اسانس‌گیری از آن با روش تقطیر با آبصورت گرفت. نتایج بررسیهای کمی در این مورد نشان داد که بیشترین مقدار اسانس در مرحله قبل از گلدهی (1/2%) وکمترین میزان اسانس مربوطه به مرحله میوه دهی(2/1%) می‌باشد. شناسایی ترکیبهای موجود در اسانس به وسیله کروماتوگراف گازی متصل به طیف‌سنج جرمی(GC/MS) انجام شد. نتایج نشان داد که ترکیبهای اصلی اسانس این گیاه در هر سه مرحله ترکیبهای مونوترپنی به ویژه آلفا و بتا-پینن می‌باشند، به طوری که این دو ترکیب در اسانس بیش از 65 درصد از حجم اسانس را تشکیل می‌دهند. از ترکیبهای مهم دیگر این اسانس آلفا-ترپینولن می‌باشد. از تغییرات کیفی قابل مشاهده در مراحل رشد و نموی این گیاه می‌توان به بالا بودن درصد آلفا و بتا-پینن در مرحله قبل از گلدهی نسبت به مراحل رشد بعدی گیاه اشاره کرد. از طرف دیگر بتا-کاریوفیلن فقط در مرحله میوه ‌‌دهی و آلفا-فلاندرن و گاما-ترپینن در مراحل گلدهی و میوه‌دهی مشاهده می‌شوند.

بررسی مقایسه‌ای ترکیبهای شیمیایی اسانس نمونه زراعی و رویشگاهی گیاه Dracocephalum kotschyi Boiss.

مهردخت نجف‌پورنوایی؛ مهدی میرزا

دوره 23، شماره 1 ، اردیبهشت 1386، ، صفحه 128-133

چکیده

گیاه Boiss. Dracocephalum kotschyiیکیاز گیاهان دارویی و معطر است که در رویشگاه‌های طبیعی در نواحی کوهستانی و مرتفع کشور یافت می‌شود. این گیاه به علت اسانس زیاد آن مورد توجه می‌باشد. هدف از این تحقیق مقایسه کمی و کیفی اسانس نمونه رویشگاهی و زراعی این گونه است. سرشاخه‌های گلدار گیاه از منطقه جیرود در استان تهران و همچنین نمونه کاشته شده از مزرعه ... بیشتر

اثرات تاریخ کاشت و رژیمهای آبیاری بر روی کمیّت و کیفیّت اسانس در گیاه Cuminum cyminum L.

جلیل زرین‌زاده؛ مهدی میرزا؛ هوشنگ آلیاری

دوره 23، شماره 1 ، اردیبهشت 1386، ، صفحه 134-140

چکیده

به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت و رژیم‌های آّبیاری بر روی کمیّت و کیفیت اسانس گیاه دارویی زیره سبز (Cuminum cyminum L.) در سال 82-1381 آزمایش فاکتوریل بر مبنای طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز با سه تکرار به مورد اجرا گذاشته ‌شد. در تیمارهای مختلف حداقل و حداکثر اسانس استخراج شده به ترتیب 3/1% و 36/3% بدست ... بیشتر

بررسی ترکیب‌های شیمیایی اسانس گلهای گیاهParthenium argentatum Gray.

زهرا باهرنیک؛ مهدی میرزا؛ محمود غفاری

دوره 23، شماره 1 ، اردیبهشت 1386، ، صفحه 141-145

چکیده

گیاه وایول(.Parthenium argentatum Gray)، درختچه‌ای چند ساله و منبعی از لاتکس می‌باشد. از آنجائی که گلها و لاتکس آن بسیار معطر بوده و موجب جلب شدید حشرات به خصوص در هنگام گرده افشانی می‌شود، گلهای رقم UC/100 از مزرعه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور در تیر ماه جمع‌آوری و سپس به روش تقطیر با آب اسانس‌گیری شد. اسانس بدست آمده توسط دستگاه GC و GC/MS مورد تجزیه ... بیشتر

بررسی تغییرات اسانس گیاه ریحان (Ocimum basilicum L.) تحت تأثیر میدان الکترومغناطیسی

الهام رجب بیگی؛ فاﺋزه قناتی؛ فاطمه سفیدکن؛ پرویز عبدالمالکی

دوره 22، شماره 4 ، بهمن 1385، ، صفحه 341-350

چکیده

در این تحقیق, تأثیر میدان الکترومغناطیسی با فرکانس kHz1 بر روی رشد و همچنین میزان ونوع اسانس بخش های هوایی گیاه ریحان (Ocimum basilicum) مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور گیاهان به مدت 6 روز و هر روز به مدت 5 ساعت بهصورت ناپیوسته با میدان الکترومغناطیسی تیمار شدند. در گروههای تیمارشده میزان رشد گیاه نسبت به گروه شاهد کاهش نشان داد. میزان ... بیشتر

مقایسه کمیت و کیفیت ترکیبهای معطر Rosa damascena Mill. حاصل از روشهای مختلف استخراج

فاطمه سفیدکن؛ زهرا اکبری؛ محمد حسن عصاره؛ غلامرضا بخشی خانیکی

دوره 22، شماره 4 ، بهمن 1385، ، صفحه 351-365

چکیده

در این تحقیق به منظور بررسی تاٌثیر روشهای مختلف استخراج بر مبزان و کیفیت ترکیبهای معطر گل محمدی، Rosadamascena Mill.، گلبرگهای جمعآوری شده آن از مناطق مختلف از ایران (دو نمونه از باغ گیاه شناسی ملی ایران با منشاٌ کاشان و اسکو (آذربایجان شرقی)، یک نمونه از کاشان و یک نمونه از جاده چالوس)، تحت آزمایش قرار گرفت. چهار روش مختلف استخراج در این ... بیشتر در این تحقیق به منظور بررسی تاٌثیر روشهای مختلف استخراج بر مبزان و کیفیت ترکیبهای معطر گل محمدی، Rosadamascena Mill.، گلبرگهای جمعآوری شده آن از مناطق مختلف از ایران (دو نمونه از باغ گیاه شناسی ملی ایران با منشاٌ کاشان و اسکو (آذربایجان شرقی)، یک نمونه از کاشان و یک نمونه از جاده چالوس)، تحت آزمایش قرار گرفت. چهار روش مختلف استخراج در این تحقیق شامل دو روش تقطیر (1- تقطیر با آب 2- تقطیر با آب و بخار آب) و دو روش استخراج با حلال آلی(1- استخراج توسط هگزان 2- استخراج توسط پترولیوماتر) بودند. ابتدا بازده اسانس حاصل از روشهای تقطیر و کانکریت و عصاره مطلق حاصل از روشها یا استخراج با حلال آلی محاسبه شد. سپس اجزای تشکیل دهنده نمونههای حاصل، با استفاده از دستگاه گازکروماتوگرافی (GC) و گازکروماتوگراف متصل شده به طیف سنج جرمی (GC/ MS) مورد شناسایی کمی و کیفی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که برای سه نمونه گل محمدی (به جز نمونه اسکو) اختلاف معنی داری بین بازده اسانس ها و عصاره های مطلق وجود ندارد ولی برای کلیه نمونه ها، بازده کانکریت از بازده اسانس و عصاره مطلق بالاتر است (در سطح 1%). در عصاره های مطلق، ترکیب عمده فنیل اتیل الکل است در حالیکه در اسانس های حاصل از روش های تقطیر این ترکیب دیده نمی شود. میزان سیترونلول و ژرانیول در اسانس برخی نمونه ها بالاتر از عصاره مطلق است در حالیکه برای برخی نمونه ها میزان این ترکیبها در اسانس و عصاره مطلق نزدیک به یکدیگر است. همچنین نتایج این تحقیق نشان داد که نه تنها از پترولیوم اتر برای تهیه کانکریت و عصاره مطلق می توان به جای هگزان استفاده کرد، بلکه در برخی موارد با استفاده از پترولیوم اتر کیفیت عصاره مطلق بهتر است.

مطالعه چهار رقم بابونه(Matricaria chamomila L.) اصلاح شده در شرایط آب و هوایی ایران

مجید عزیزی

دوره 22، شماره 4 ، بهمن 1385، ، صفحه 386-396

چکیده

بابونه با نام علمی (Matricaria chamomila L.) یک گیاه دارویی ارزشمند است که از گل‌های آن در صنایع داروسازی، آرایشی و بهداشتی استفاده فراوانی می شود. اسانس این گیاه دارای ترکیبهای ارزشمندی چون کامازولن، آلفابیسابلول و آلفا بیسابلول اکسید A و B می‌باشد. باتوجه به نیاز صنایع داروسازی داخلی به این گیاه و با درنظر گرفتن خواص کیفی بابونه‌های خودروی ... بیشتر بابونه با نام علمی (Matricaria chamomila L.) یک گیاه دارویی ارزشمند است که از گل‌های آن در صنایع داروسازی، آرایشی و بهداشتی استفاده فراوانی می شود. اسانس این گیاه دارای ترکیبهای ارزشمندی چون کامازولن، آلفابیسابلول و آلفا بیسابلول اکسید A و B می‌باشد. باتوجه به نیاز صنایع داروسازی داخلی به این گیاه و با درنظر گرفتن خواص کیفی بابونه‌های خودروی ایران بذرهای چهار رقم اصلاح شده جرمانیا، بودگلد، بونا و گورال که از آلمان و اسلواکی خریداری شد در شرایط آب و هوایی مشهد کشت گردید. درمرحله گلدهی کامل شاخص‌های رشد مانند ارتفاع بوته، قطر گل، درصد ماده خشک، عملکرد گل و میزان اسانس و میزان کامازولن موجود در اسانس اندازه گیری شد. نتایج حاصل نشان داد که در ارقام بودگلد و گورال ارتفاع بوته به طور معنی‌داری بیشتر از دو رقم دیگر بود در حالی که اندازه گل در ارقام بودگلد و بونا به طور معنی‌داری بیشتر از ارقام گورال و جرمانیا بود. از نظر عملکرد گل، رقم گورال با مقدار 15/221 گرم گل خشک در متر مربع برتر از بقیه بود و از این نظر با رقم بودگلد اختلاف معنی داری نداشت. کمترین عملکرد گل برابر 95/104 گرم گل خشک در متر مربع و مربوط به رقم بونا بود. مقایسه میزان اسانس ارقام نشان داد که بین برداشت‌ها در هر رقم از این نظر اختلاف قابل توجهی وجود دارد. بیشترین میزان اسانس برابر965/0 درصد وزنی و در برداشت اول رقم بونا بدست آمد، در حالی که کمترین میزان اسانس برابر 627/0 درصد وزنی و از برداشت سوم رقم جرمانیا حاصل شد. مقایسه میزان کامازولن موجود در نمونه ها نشان داد که بابونه‌های مورد بررسی در تحقیق بین 6/9 تا 14 درصد کامازولن دارند. مقایسه کامازولن در برداشت‌های متوالی نشان داد که در هر چهار رقم مورد بررسی میزان کامازولن در برداشت دوم بیشتر از برداشت اول و سوم است. با توجه به کلیه نتایج بدست آمده می‌توان اظهار نمود که از نظر رشد و نمو و میزان اسانس و کامازولن در میان ارقام مورد بررسی در این تحقیق ارقام بودگلد و گورال برتر از بقیه بوده و برای شرایط آب و هوایی مشهد توصیه می‌گردند.

اثر کود نیتروژن و تراکم بر عملکرد بذر، اسانس و روغن گیاه گشنیز (Coriandrum sativum L.)

احمد اکبری نیا؛ جهانفر دانشیان؛ فرزاد محمدبیگی

دوره 22، شماره 4 ، بهمن 1385، ، صفحه 410-419

چکیده

به منظور بررسی اثر سطوح کود نیتروژن و تراکم بر عملکرد بذر، اسانس و روغن بذر گیاه گشنیز آزمایشی در سال 1384 در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی قزوین اجرا گردید. طرح آزمایشی مورد استفاده، اسپلیت پلات در قالب بلوکهای کامل تصادفی با 4 تکرار بود. تیمارهای کود نیتروژن شامل 30، 60 و 90 کیلو گرم در هکتار در کرت های اصلی و تیمارهای ... بیشتر به منظور بررسی اثر سطوح کود نیتروژن و تراکم بر عملکرد بذر، اسانس و روغن بذر گیاه گشنیز آزمایشی در سال 1384 در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی قزوین اجرا گردید. طرح آزمایشی مورد استفاده، اسپلیت پلات در قالب بلوکهای کامل تصادفی با 4 تکرار بود. تیمارهای کود نیتروژن شامل 30، 60 و 90 کیلو گرم در هکتار در کرت های اصلی و تیمارهای تراکم شامل 20، 30، 40 و 50 بوته در متربع در کرتهای فرعی قرار داده شدند. عملکرد بذر، بازده و عملکرد اسانس، درصد و عملکرد روغن بذرها اندازه گیری و مقابسه شدند. نتایج نشان داد که نیتروژن و تراکم بر تمامی صفات مورد بررسی اثر معنی داری داشت. با افزایش کود نیتروژن تا 60 کیلو گرم در هکتار عملکرد بذر افزایش و بعد با کاربرد بیشترآن عملکرد بذر کاهش یافت. در حالی که بیشترین درصد و عملکرد اسانس و درصد و عملکرد روغن مربوط به تیمار 90 کیلوگرم نیتروژن در هکتار بود. عامل تراکم بر عملکرد بذر، اسانس و روغن تاثیر داشت. بیشترین عملکرد بذر، عملکرد اسانس، درصد و عملکرد روغن با تراکم 30 بوته در مترمربع بدست آمد و کمترین عملکرد بذر در تراکم 50 بوته در مربع مشاهده گردید. اما بالاترین بازده اسانس مربوط به تراکم 40 بوته در مترمربع بود که با تراکم 30 بوته در متربع تفاوت معنی داری نداشت. مقایسه میانگین تیمارها نشان داد که از لحاظ عملکرد بذر و عملکرد اسانس کاربرد 60 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و از لحاظ درصد اسانس، درصد و عملکرد روغن تیمار 90 کیلو گرم نیتروژن با تراکم 30 بوته در مترمربع بالاترین مقدار را دارا بودند.

استخراج و شناسایی ترکیبهای شیمیایی اسانس Salvia compressa Vent.

مهدی میرزا؛ زهرا باهر نیک

دوره 22، شماره 4 ، بهمن 1385، ، صفحه 431-436

چکیده

از آنجایی که گیاه Salvia از روزگاران کهن در مجموعه گیاهان طبی مورد توجه خاص بوده و کاربرد امروزه اسانس گونه های مختلف آن در صنایع داروسازی، عطرسازی و فراورده‌های بهداشتی- آرایشی و نیز طعم دهنده در صنایع غذایی و نوشیدنی حائز اهمیت است, بنابراین در تحقیق حاضر اسانس گونه ای از جنس سالویا با نام Salvia compressa Vent. استخراج و ترکیبهای موجود در ... بیشتر

بررسی اثرات آللوپاتی اسانس Bunium persicum و Cuminum cyminum بر جوانه زنی بذرهای برخی از علفهای هرز

مجید عزیزی؛ لیلا علیمرادی؛ محمدحسن راشد محصل

دوره 22، شماره 3 ، آبان 1385، ، صفحه 198-208

چکیده

به منظور بررسی اثرات آللوپاتی اسانس بذر زیره سیاه و زیره سبز بر جوانه زنی بذرهای سه گونه علف هرز، این پژوهش انجام شد. در این تحقیق در دو آزمایش جداگانه تاثیر غلظتهای متفاوت اسانس زیره سیاه (ppm 200، ppm 500، ppm 700، ppm 1000 و ppm 2000) و زیره سبز (ppm 100، ppm 300، ppm 500، ppm 700 و ppm 1000) بر فرآیند جوانه زنی بذرهای علف پشمکی (Bromus tectorum)‏‌‏،گل گندم (Centaurea ovina) و خاکشیر ... بیشتر به منظور بررسی اثرات آللوپاتی اسانس بذر زیره سیاه و زیره سبز بر جوانه زنی بذرهای سه گونه علف هرز، این پژوهش انجام شد. در این تحقیق در دو آزمایش جداگانه تاثیر غلظتهای متفاوت اسانس زیره سیاه (ppm 200، ppm 500، ppm 700، ppm 1000 و ppm 2000) و زیره سبز (ppm 100، ppm 300، ppm 500، ppm 700 و ppm 1000) بر فرآیند جوانه زنی بذرهای علف پشمکی (Bromus tectorum)‏‌‏،گل گندم (Centaurea ovina) و خاکشیر (Descurainia sophia) بر اساس طرح بلوکهای کامل تصادفی با 4 تکرار مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بدست آمده نشان دادند که بیشترین درصد جوانه زنی هر سه گونه در تیمار شاهد رخ می دهد (به ترتیب 96.67 ، 73 و 96.67 درصد). .اسانس زیره سیاه با غلظت ppm 700 و ppm 1000 به ترتیب جوانه زنی بذرهای گل گندم و علف پشمکی را کاملا متوقف نمود، در حالی که بذرهای خاکشیر حساستر بوده و جوانه زنی آن در غلظت ppm 500 و بیشتر کاملا متوقف گردید. در علف پشمکی بین تیمارهای ppm 200 و ppm 500 اسانس زیره سیاه از نظر درصد جوانه زنی اختلاف معنی داری وجود نداشت (بترتیب 54 و 43 درصد). تیمار ppm 500 اسانس زیره سیاه درصد جوانه زنی بذرهای گل گندم را نسبت به شاهد درحدود 25 درصد کاهش داد (از 73 درصد به 48.67 درصد) . این در حالی بود که تیمار ppm 200 اسانس زیره سیاه درصد جوانه زنی بذرهای خاکشیر را 69 درصد کاهش داد (از 96.67 به 27.67 درصد). اسانس زیره سبز نیز بر فرآیند جوانه زنی بذرهای مورد بررسی در این تحقیق موثر بود. جوانه زنی بذرهای علف پشمکی، گل گندم و خاکشیر به ترتیب با تیمارهای ppm 2000 ، ppm 1000 و ppm 500 اسانس زیره سبز کاملا متوقف گردید. افزایش غلظت اسانس زیره سبز از ppm 100 به ppm 1000 درصد جوانه زنی بذرهای علف پشمکی، گل گندم و خاکشیر را به ترتیب به میزان 46.67، 51 و 53 درصد کاهش داد. بررسی سرعت جوانه زنی نشان داد که تمام تیمارها باعث کاهش سرعت جوانه زنی در هر سه بذر علف هرز گردید و اسانس زیره سیاه توانست سرعت جوانه زنی را در علف پشمکی، گل گندم و خاکشیر به ترتیب از 4.14، 17.5، 11.25 (در تیمار شاهد) به صفر برساند. با توجه به نتایج بدست آمده می توان اظهار نمود که اسانس زیره سبز و زیره سیاه به عنوان ترکیبهای قوی برای کنترل این علفهای هرز می توانند نتایج امیدوارکننده ای را در راستای کشاورزی ارگانیک درپی داشته باشند.

شناسایی و مقایسه ترکیبهای موجود در اسانس Salvia bracteata Bank & Soland در دو مرحله برداشت

فرخناز هوشیدری؛ فاطمه سفیدکن؛ زیبا جمزاد

دوره 22، شماره 3 ، آبان 1385، ، صفحه 209-215

چکیده

جنس مریم گلی در ایران 58 گونه گیاهی علفی و چند ساله دارد که اسانس برخی از این گونه ها، قبلاٌ مورد بررسی قرار گرفته است. استفاده از اسانس بعضی از گونه های سالویا در صنایع دارو سازی، عطر سازی، فرآورده های بهداشتی، آرایشی و در صنایع غذایی به عنوان طعم دهنده و چاشنی متداول است. Salvia bracteata Bank & Soland یکی از گونه های جنس Salviaاست ... بیشتر جنس مریم گلی در ایران 58 گونه گیاهی علفی و چند ساله دارد که اسانس برخی از این گونه ها، قبلاٌ مورد بررسی قرار گرفته است. استفاده از اسانس بعضی از گونه های سالویا در صنایع دارو سازی، عطر سازی، فرآورده های بهداشتی، آرایشی و در صنایع غذایی به عنوان طعم دهنده و چاشنی متداول است. Salvia bracteata Bank & Soland یکی از گونه های جنس Salviaاست که در غرب و شمال غرب ایران می روید. در این تحقیق که برای اولین بار در مورد این گونه در ایران صورت گرفته است، اندام هوایی گیاه در دو مرحله رویشی قبل از گلدهی و زمان گلدهی کامل از چناره مریوان جمع آوری و پس از خشک کردن به روش تقطیر با آب اسانس گیری شد. سپس ترکیبهای تشکیل دهنده اسانس ها به وسیله دستگاههای GC و GC/MS مورد تجزیه و شناسایی قرار گرفت. در اسانس این گونه در مرحله قبل از گلدهی 17 ترکیب و در مرحله گلدهی کامل 19 ترکیب شناسائی شد. ترکیبهای عمده اسانس شامل بتا-کاریوفیلن (49.6% و 41.7%)، گاما-مورولن (18.3% و 22.8%) و بی سیکلوجرماکرن (9.5% و 8.8%) به ترتیب در زمان قبل از گلدهی و گلدهی کامل بودند. نتایج نشان داد که با پیشرفت دوره رشد گیاه از قبل از گلدهی به سمت گلدهی کامل از درصد نسبی بتا کاریوفلن در اسانس کاسته شده و در عوض درصد نسبی گاما مورولن افزایش می یابد. تغییراتی نیز در نوع و درصد برخی از دیگر ترکیبهای اسانس مشاهده شد.

بررسی تاثیر روش مصرف کود نیتروژن بر بازده و درصد ترکیبهای تشکیل دهنده اسانس گیاه دارویی بادرنجبویهMelissa officinalis L. تحت شرایط مزرعه

بهلول عباس زاده؛ ابراهیم شریفی‌عاشورآبادی؛ محمدرضا اردکانی؛ محمدحسین لباسچی؛ فضل ا.. صفی‌خانی؛ محمود نادری حاجی باقرکندی؛ فاطمه سفیدکن

دوره 22، شماره 3 ، آبان 1385، ، صفحه 223-230

چکیده

به منظور بررسی تاثیر روش مصرف کود نیتروژن بر بازده اسانس و درصد ترکیبهای تشکیل دهنده اسانس گیاه دارویی بادرنجبویه، آزمایشی در سال 1383 تحت شرایط مزرعه در مجتمع تحقیقات البرز کرج در مدت 7 ماه اجرا شد. این آزمایش با دو سطح 4.5 و 6 درصد کود نیتروژن خالص به فرم اوره و محلول‌پاشی بر روی اندام هوایی گیاه، دو سطح 60 و 90 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار ... بیشتر به منظور بررسی تاثیر روش مصرف کود نیتروژن بر بازده اسانس و درصد ترکیبهای تشکیل دهنده اسانس گیاه دارویی بادرنجبویه، آزمایشی در سال 1383 تحت شرایط مزرعه در مجتمع تحقیقات البرز کرج در مدت 7 ماه اجرا شد. این آزمایش با دو سطح 4.5 و 6 درصد کود نیتروژن خالص به فرم اوره و محلول‌پاشی بر روی اندام هوایی گیاه، دو سطح 60 و 90 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار مصرف در خاک مزرعه و در حضور شاهد که هر یک از تیمارها در طول دوره رشد گیاه در طی سه تقسیط مساوی اعمال گردیدند. این تحقیق در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 4 تکرار برای هر تیمار اجرا شد. با آغاز گلدهی اقدام به برداشت گیاه گردید و از سرشاخه گلدار گیاه با استفاده از روش کلونجر اسانس‌گیری بعمل آمد. اسانس‌های هر تیمار به منظور بررسی بیشتر توسط دستگاه GC و GC/MS آنالیز گردید. درصد اسانس و عملکرد اسانس در هکتار برای هر تیمار مشخص گردید. طبق نتایج حاصل از تجزیه واریانس، تاثیر مقادیر مختلف کود نیتروژن و روشهای مصرف آن بر درصد اسانس و عملکرد اسانس معنی‌دار بود. همچنین نتایج حاصل از بررسی طیف‌های GCو GC/MS نشان دادند که کاربرد مقادیر مختلف کود نیتروژن و روشهای مصرف آن بر درصد ترکیبهای تشکیل دهنده اسانس بادرنجبویه موثر بود. با مصرف نیتروژن، درصد تعدادی از ترکیبهای موجود در اسانس نسبت به شاهد کاهش و یا افزایش یافت.

دوره 40 (1403)

دوره 39 (1402)

دوره 38 (1401)

دوره 37 (1400)

دوره 36 (1399)

دوره 35 (1398)

دوره 34 (1397)

دوره 33 (1396)

دوره 32 (1395)

دوره 31 (1394)

دوره 30 (1393)

دوره 29 (1392)

دوره 28 (1391)

دوره 27 (1390)

دوره 26 (1389)

دوره 25 (1388)

دوره 24 (1387)

دوره 23 (1386)

دوره 22 (1385)

دوره 21 (1384)

دوره 20 (1383)

دوره 19 (1382)

دوره 18 (1381-7)

دوره 17 (1381-6)

دوره 16 (1381-5)

دوره 15 (1381-4)

دوره 14 (1381-3)

دوره 13 (1381-2)

دوره 12 (1381-1)

دوره 11 (1380-5)

دوره 10 (1380-4)

دوره 9 (1380-3)

دوره 8 (1380-2)

دوره 7 (1380-1)

دوره 6 (1379)

دوره 5 (1379)

دوره 4 (1378)

دوره 3 (1378)

دوره 2 (1377)

دوره 1 (1377)

کلیدواژه‌ها = اسانس

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده