همکاری با انجمن علمی گیاهان دارویی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

2 عضو هیئت علمی دانشگاه شهید چمران و مجتمع آموزش عالی کشاورزی و منابع طبیعی رامین

3 عضو هیئت علمی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور،

4 کارشناس ارشد مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

چکیده

به منظور بررسی تأثیر تنش خشکی بر ویژگیهای فیزیولوژیک جمعیت‌های مختلف گیاه دارویی بادرشبو (Dracocephalum moldavica L، این تحقیق در سالهای 84-1383 در شرایط گلخانه‌ انجام شد. آزمایش‌ به صورت کرت‌های خرد شده در قالب بلوک‌های کامل تصادفی و با 4 تکرار اجرا گردید. فاکتور اصلی شامل بذرهای سه جمعیت گیاه بادرشبو جمع‌آوری شده از استان‌های تهران، اصفهان و فارس بودند. فاکتور فرعی را سه سطح تنش رطوبتی 100، 60 و 40 درصد ظرفیت زراعی تشکیل دادند. نتایج نشان دادند که جمعیت‌های مختلف گیاه بر صفات مورد بررسی مؤثر نبودند. تأثیر تنش خشکی بر عملکرد اسانس، میزان کربوهیدراتهای محلول، میزان کلروفیل a، b و کل در دو سال معنی‌دار بود. همچنین تأثیر تنش بر میزان پرولین در سال دوم معنی‌دار گردید. نتایج بدست آمده از تجزیه مرکب نشان داد که تأثیر سال بر درصد اسانس و مقدار پرولین در سطح یک درصد معنی‌دار بود. مقایسه میانگین تیمارها مشخص نمود که در سال اول بیشترین عملکرد اسانس، قند محلول و کلروفیل به ترتیب مربوط به تیمارهای 60%، 40% و 100% ظرفیت زراعی بود. در سال دوم بیشترین مقدار پرولین، قندهای محلول و کلروفیل به ترتیب مربوط به تیمارهای 40%، 40% و 100% ظرفیت زراعی بود. مقایسه میانگین اثر متقابل جمعیت‌های مختلف گیاه و سطوح مختلف تنش خشکی نشان داد که در سال اول بیشترین درصد اسانس مربوط به تیمار جمعیت اصفهان × 60% رطوبت ظرفیت زراعی بود. همچنین بیشترین کلروفیل مربوط به تیمارهای 100% ظرفیت زراعی هر سه جمعیت بود. در سال دوم نیز بیشترین قندهای محلول و کلروفیل به ترتیب مربوط به تیمارهای 40% و 100% ظرفیت زراعی هر سه جمعیت بود.

کلیدواژه‌ها

- پاک‌نژاد، ف.، 1384. بررسی اثر تنش خشکی بر شاخص‌های فیزیولوژیکی عملکرد و اجزای عملکرد سه رقم گندم. پایان نامه دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات.
- حکمت‌شعار، ح.، 1372. فیزیولوژی گیاهان در شرایط دشوار(ترجمه). انتشارات نیکنام، تبریز، 378 صفحه.
- حیدری شریف آباد، ح.، 1379. گیاه، خشکی و خشکسالی. چاپ اول، انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران،  163 صفحه.
- حیدری شریف‌آباد، ح.، 1380. گیاه، خشکی و خشکسالی. انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 171 صفحه.
- خورگامی، ع.، 1376. بررسی برخی از پارامترهای فیزیولوژیکی و زراعی لوبیای چشم بلبلی در شرایط خشک. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرج.
- زهتاب سلماسی، س.، 1380. بررسی اثرات اکوفیزیولوژیک آبیاری و تاریخ کاشت بر رشد، عملکرد، اسانس و آنتول در گیاه دارویی انیسون. پایان نامه دکتری، دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز.
- کافی، م. و دامغانی، ع.، 1379. مکانیسم‌های مقاومت به تنش های محیطی. انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد، 467 صفحه.
- مجیدی هروان، ا.، 1372. مکانیزم فیزیولوژیکی مقاومت به تنگناهای محیطی. چکیده مقالات اولین کنگره زراعت و اصلاح نباتات ایران، دانشگاه تهران، 134-133.
- Alian, A., Altan, A. and Heuer, B., 2000. Genotypic difference in salinity and water stress tolerance of fresh market tomato cultivars, Plant Science, 152: 59-65.
- Atal, C. and kapur, K., 1998. Cultivation and utilization of medicinal plant. Jamu/tawi-India, 78 p.
- Boush, S.M., Schwrz, K. and Alegre, L., 1999. Enhanced formation of α-tocopherol and highly Oxidize diterpenes in water-stressed Rosemary plants. Plant Physiology, 121(3): 1047-1052.
- Carter, P.R., Sheaffer, C.C. and Voorhees, W.B., 1982. Root growth, herbage yield, and plant water status of alfalfa cultivars. Crop science, 22: 425-27.
- Charles, D.J., Simon, J.E., Shock, C.C., Feibert, E.B.G., Smith, R.M. and Janik, J., 1993. Effect of water stress and post harvest handing on artemisinin content in the leaves of Artmisia annua L. Journal name, vol, page number.
- Chatterjee, S.K. and Svoboda, K.P., 1995. Water stress effect on growth and yield of Cymbopogon sp. and it’s alleviation by n-triacontanol. Acta Horticulture, 390: 19- 24.
- Fatima, S., Farooqi, A., Sharma, S., Kumar, S., Kukerja, A.K., Dwivedi, S. and Singh, A.K., 2000. Effect of drought stress and plant density on growth and essential oil metabolism in citronella java (Cymbopogon winterianus) cultivars. Journal of Medicinal and Aromatic Plant Sciences. 22(1B): 563-567.
- Hockema, B.R., Etyeberria, E., 2001. Metabolic contributors to drought enhanced accumulation of sugars and acids in oranges, Journal of the American society for Horticultural science, 126(5): 55-605.
- Irigoyen, J.J., Emerich, D.W. and Sanchez D.M., 1992. Water stress induced changes in concentrations of proline and total soluble sugars in modulated alfalfa (Medicago saviiva) plants, Physiologia Plantarum, 84: 55-60.
- Kuznetsov, V.I., and Shevykova, N.I., 1999. Proline under stress: Biological role, metabolism, and regulation, Russian Journal of Plant Physiology, 46: 274-287.
- Levitt, J., 1980. Response of Plants to Environmental Stresses, Vol. 2, Water, Radiation, Salt and Other Stresses, Academic press, New York. 650 p.
- Giauan, L. Gougu, G., Ying Bai, and Sh. Shenys, L., 2000. Changes of volatiles from drought stressed ash leaf maple (Acer negundo) in July and August forestry studies in China. 2: 27-33.
- Nanjo, T., Yoshiba, Y., Sanada, Y., Wada, K. and Tsukaya, H.K., 1988. Roles of proline in osmotic stresss tolerance and morphogenesis of Arabidopsis thaliana. Plant Cell Physiology. 39: 104-108.
- Patel, J.A. and Vora, A.B., 1985. Free praline accumulation in drought-stressed plants. Plant and Soil, 84: 427-429.
- Rajinder, S.D., 1987. Glutation status and proteine synthesis during drought and subsequent dehyration in Torula rulis. Plant Physiology, 83: 816-819.
- Rizopoulou, S. and Diamantoglon, S., 1991. Water stress, induced diurnal variation in leaf water relation stomatal conductance, soluble sugar, lipids and essential oil content of Origanum majorana. Journal of Horticultural Science, 66: 119-125.
- Saudan, S., 2000. Studies on the frequency and time of irrigation application on herb and oil yield of Palmarosa (Cymbopogon martini stapf var. motia). Medicinal and Aromatic plant Sciences, 22(1B): 491-493.
- Sayed, H., 1992. Proline metabolism during water stress in sweet pepper (Capsicum annum L.) Plant Physiology, 32: 255-261.
- Sharma, D.K., 1992. Physiological analysis of yield variation of Mustard varieties under water stress and non stress condition. Agronomia, 13(2): 174-176.
- Sing, T.N., Paleg, L.G. and Aspinol, D., 1983. Stress metabolism. III variation in response to water deficit in the barley plant. Australian Journal Biological Sciences, 26: 55-76.
- Stewart, C. and Hanson, A, 1985. Proline accumulation as a metabolic response to water stress. Plant Physiology 59: 930-932.
- Taylor, A.G., Motes, J.E. and Kirkham, M.B., 1982. Osmotic regulation in gerulation in germinationg tomato seedlings. Journal American Horticulture Sciences, 93: 701-783.