تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران

استخراج، جداسازی و شناسایی فلاونوئیدهای کوئرستین و روبینین از گیاه اقاقیا (Robinia pseudoacacia L.)

فاطمه سفید کن؛ اعظم آقا ولی جماعت؛ مختار علی نیا رودسری؛ کامکار جایمند

دوره 20، شماره 1 ، اردیبهشت 1383، ، صفحه 19-38

چکیده

عصاره گل و برگ اقاقیا از روش استخراج با سوکسله (به کمک حلالهای پترولیوم اتر، بنزن، کلروفرم، استون و متانول) و همچنین روش خوابانیدن در حلال ( متانول – آب ) به نسبت (9به 1) و سپس حلال (متانول - آب) به نسبت (1 به 1) و پس از آن اسستخراج با کلروفرم و هگزان بدست آمد. پس از خالص سازی و جدا سازی عصاره های حاصل توسطP.C ، HPLC ، کروماتوگرافی ستونی ... بیشتر

بررسی ترکیبهای شیمیایی اسانس گل و برگ گیاه Achillea eriophora DC با روشهای تقطیر

کامکار جایمند؛ محمدباقر رضایی

دوره 20، شماره 1 ، اردیبهشت 1383، ، صفحه 89-98

چکیده

سر شاخه گلدار گیاه گونه بومادران با نام علمی Achillea eriophora DC از شیراز، ارتفاع 1650 متر و در تیر ماه سال 1382 جمع آوری گردید. نمونه ها با روشهای تقطیر اسانس گیری شد. بازده اسانس در روش تقطیر با بخار, در نمونه های گل و برگ به ترتیب 1 درصد و 9/0 درصد و با روش تقطیر با آب, 1.2 درصد و 0.9 درصد بدست آمد. سپس نمونه ها توسط دستگاههای کروماتوگرافی ... بیشتر

بررسی اسانس گل محمدی Rosa damascena Mill مناطق مرکزی و شمال غربی کشور

محمدباقر رضایی؛ کامکار جایمند؛ سیدرضا طبایی عقدائی؛ محمد مهدی برازنده؛ سعیده مشکی زاده

دوره 19، شماره 4 ، بهمن 1382، ، صفحه 339-348

چکیده

گل محمدی با نام علمی Rosa damascena Mill. و از خانواده Rosaceae ، در مناطق مختلف ایران و جهان کشت می گردد. اسانس و گلاب استخراج شده از گل در صنایع عطرسازی، آرایشی و غذایی مصرف گسترده ای دارد. از آنجا که رویش گیاهان در مناطق مختلف تاثیر مهمی روی رشد گیاه و میزان مواد موثر آن خواهد داشت, از این رو در این تحقیق، استخراج اسانس از گل دو ژنوتیپ این ... بیشتر

مقایسه کمی کربوهیدراتهای محلول در آگار تهیه شده از دو جلبک Gracilaria canaliculata و Gracilaria foliifera از خلیج فارس

محمدباقر رضایی؛ محمود نادری حاجی باقرکندی؛ کامکار جایمند

دوره 19، شماره 3 ، آبان 1382، ، صفحه 233-238

چکیده

کربوهیدراتهای طبیعی موجود در گیاهان در صنایع غذایی به لحاظ استفاده به عنوان منبع انرژی و موارد متعدد دیگر از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشند. آگار ماده ای ژلاتینی است و ترکیب دی ساکارید Agarobiose، ساختمان عمومی ثابتی از تمام پلی ساکارید های موجود در آگار است. ساختار شیمیایی آگار باعث شده است که آگار ماده بسیار مفیدی برای بیشتر صنایع ... بیشتر

مقایسه ترکیبهای شیمیایی اسانس گیاه Rosmarinus officinalis L. به روش آزمایشگاهی و نیمه صنعتی

کامکار جایمند؛ محمد باقر رضایی

دوره 19، شماره 2 ، مرداد 1382، ، صفحه 137-148

چکیده

رومارن یا اکلیل کوهی با نام علمی Rosmarinus officinalis L. یکی از گیاهان معطر کشت شده در ایران می‌باشد، نمونه گیاهی از مزرعه تحقیقاتی گیاهان دارویی وابسته به مرکز آموزش عالی جهاد کشاورزی استان سمنان جمع‌آوری گردید و در مقیاس آزمایشگاهی و نیمه صنعتی به روش تقطیر با آب اسانس‌گیری شد. بازده اسانس به ترتیب 31/0 درصد و 26/0 درصد تعیین گردید. نمونه‌ها ... بیشتر

بررسی کمی و کیفی کربوهیدراتهای صمغ گونه Acacia nilotica

محمود نادری حاجی باقرکندی؛ محمدباقر رضایی؛ کامکار جایمند

دوره 19، شماره 2 ، مرداد 1382، ، صفحه 149-156

چکیده

کربوهیدراتها یکی از سه گروه عمده مواد مغذی می‌باشند که به عنوان منبع انرژی و درمان بعضی از بیماریها در انسان استفاده می‌شود. همچنین به عنوان استخوانبندی در گیاهان مصرف دارد. صمغ عربی در بین انواع صمغها، بهترین صمغ طبیعی است که می‌توان در صنایع مختلف مصرف نمود. صمغAcacia nilotica از جمله صمغهای کربوهیدراتی می‌باشد که از آن در موارد غذایی، ... بیشتر

روش پایداری ژل گیاه صبر(.Aloe vera L)

محمدباقر رضایی؛ کامکار جایمند؛ حسین دیان

دوره 19، شماره 2 ، مرداد 1382، ، صفحه 194-205

چکیده

گیاه صبر با نام علمی Aloe vera L و از خانواده Liliaceae ، از گیاهان بسیار مهم دارویی می باشد که در نواحی گرم و نیمه گرمسیری می روید. با وجود گونه های بسیار مهمی که این جنس دارا می باشد، ولی از ژل گونه Aloe vera L در صنایع دارویی، آرایشی و بهداشتی استفاده فراوانی می شود. بنابراین، با توجه به اهمیت زیاد خواص برگ (ژل) گیاه ، تعیین روش مناسب جهت پایداری آن ... بیشتر

مقایسه نمونه آزمایشگاهی و صنعتی اسانس گل محمدی، Rosa damascena Mill. از لحاظ کمیت و کیفیت ترکیبهای عمده، از منطقه کاشان

محمدباقر رضایی؛ کامکار جایمند؛ سیدرضا طبایی عقدائی؛ محمد مهدی برازنده

دوره 19، شماره 1 ، اردیبهشت 1382، ، صفحه 63-72

چکیده

گل محمدی با نام علمی Rosa damascena Mill. در مناطق مختلف ایران کشت می‌گردد. امکان تولید اسانس و گلاب از آن در سطح وسیع وجود دارد. اسانس این گیاه در صنایع عطرسازی، آرایشی و غذایی مصرف گسترده ای دارد. در این تحقیق، استخراج دو نمونه اسانس گل محمدی شهرستان کاشان که به روش تقطیر با آب و به صورت آزمایشگاهی و صنعتی تهیه شده بود، توسط دستگاه های کروماتوگرافی ... بیشتر

بررسی ترکیبهای اسانس پونه کرمانی M. longifolia (L.) Hud. var. kermanansis و پونه جنگلی M. longifolia (L.) Hud. var. kotschiana

کامکار جایمند؛ مهدی میرزا؛ زیبا جمزاد؛ زهرا فاکر باهر

دوره 18، شماره 1 ، اسفند 1381، ، صفحه 1-9

چکیده

پونه از جمله گیاهان بسیار مهم معطر و دارویی است که مصارف گسترده‌ای در صنایع مختلف دارد. هدف از این بررسی شناسایی و کاربرد ترکیبهای اسانس پونه می‌‌باشد. نمونه کشت شده پونه کرمانی M. longifolia (L.) Hud. var. kermanansisو پونه جنگلی M. longifolia (L.) Hud. var. kotschianaدر ایستگاه البرز کرج در زمان گلدهی، برگ و گل برداشت گردید و با روش تقطیر با بخار آب تحت اسانسگیری ... بیشتر

مقایسه دو دستگاه تقطیر با بخار(طراحی جدید)و اثرات آنها بر میزان و ترکیبهای اسانس نعناع فلفلی Mentha x piperita L.

کامکار جایمند؛ محمدباقر رضایی؛ فاطمه عسگری

دوره 18، شماره 1 ، اسفند 1381، ، صفحه 11-22

چکیده

گونه‌های نعناع از جمله گیاهان بسیار مهم می‌باشد که در صنایع دارویی، بهداشتی و غذایی مصرف وسیعی دارد. نمونه نعناع فلفلی در تیرماه 1380 از مجتمع تحقیقاتی البرز (مزرعه تحقیقاتی گیاهان دارویی) جمع‌آوری و از برگ خشک با مقایسه دو دستگاه تقطیر با بخار(طراحی جدید) اسانسگیری بعمل آمد. بازده اسانس نمونه‌های جمع‌آوری شده، (طرح 1 و 2 جایمند – ... بیشتر

ترکیبهای اسانس سرو مردابی (.Taxodium distichum (Lدر زمانهای مختلف تقطیر با آب

کامکار جایمند؛ محمدباقر رضایی

دوره 18، شماره 1 ، اسفند 1381، ، صفحه 77-88

چکیده

سرو مردابی Taxodium distichum (L.) در مناطق شمالی کشور رویش دارد. بذر این گیاه دارای اسانس فراوان و ترکیب عمده آن، آلفا – پینن می‌باشد. این ترکیب دارای فعالیتهای ضد التهابی و ضد انقباضی بوده و در صنایع عطرسازی کاربرد دارد. در این تحقیق میوه گیاه از باغ گیاه‌شناسی ملی ایران در مرداد 1379 جمع‌آوری و به روش تقطیر با آب (طرح جایمند – رضایی) اسانسگیری ... بیشتر

بررسی مقایسه‌ای اسانس سنبل الطیب کوهستانی Valeriana sisymbriifolia Vahl از سه منطقه رویشگاهی

محمدباقر رضایی؛ کامکار جایمند؛ محمود معلمی

دوره 18، شماره 1 ، اسفند 1381، ، صفحه 123-135

چکیده

اهمیت گونه‌های دارویی و خاصیت آرام کنندگی بعضی از آنها بر هیچکس پوشیده نیست، با توجه به گونه‌های سنبل الطیب که به‌صورت خودرو و دست کاشت در مناطق مختلف کشور مشاهده می‌شود، اقدام به جمع‌آوری ریشه گونه سنبل الطیب کوهستانی با نام علمی Valerina sisymbriifolia Vahl از سه استان مختلف کشور (اصفهان، آذربایجان و همدان) نمودیم. پس از استخراج اسانس ریشه ... بیشتر

اندازه‌گیری گلیسیریزین در ریشه گیاه شیرین‌بیان (Glycyrrhiza glabra L.) توسط دستگاه کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا(HPLC)

کامکار جایمند؛ محمدباقر رضایی

دوره 14، شماره 1 ، دی 1381، ، صفحه 1-14

چکیده

ریشه گیاه شیرین‌بیان (Glycyrrhizia glabra L.) به طور عام لیکوریس نامیده می‌شود که به عنوان عامل شیرین‌کننده و بیش از دو هزار سال کاربرد دارویی داشته است. لیکوریس دارای پنج حلقه ساپونین تری‌ترپن به نام اسید گلیسیریزینیک است. این ترکیب متعلق به مشتقات بتا-آمیرین(b-amyrin) می‌باشد. شیرین‌بیان به خاطر مزه شیرین آن به عنوان عامل ضد التهاب، آلرژی و ... بیشتر ریشه گیاه شیرین‌بیان (Glycyrrhizia glabra L.) به طور عام لیکوریس نامیده می‌شود که به عنوان عامل شیرین‌کننده و بیش از دو هزار سال کاربرد دارویی داشته است. لیکوریس دارای پنج حلقه ساپونین تری‌ترپن به نام اسید گلیسیریزینیک است. این ترکیب متعلق به مشتقات بتا-آمیرین(b-amyrin) می‌باشد. شیرین‌بیان به خاطر مزه شیرین آن به عنوان عامل ضد التهاب، آلرژی و زخم شناخته شده است. تا کنون جهت ارزیابی مقدار گلیسیریزین در ریشه گیاه شیرین‌بیان و عصاره‌های حاصل از آن از روشهای مختلفی استفاده شده است، که تماماً غیر اختصاصی و متکی به روشهای غیر مستقیم می‌باشند. در این تحقیق جهت تشخیص مقدار گلیسیریزین در نمونه‌های ریشه شیرین‌بیان، از روش (بدون هیدرولیز ماده) یعنی با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC) صورت گرفته است. در این روش جداسازی گلیسیریزین از دیگر اجزای موجود در عصاره ریشه گیاه با استفاده از مرحله معکوس صورت گرفت، که نتایج رضایت‌بخش و قابل تکرار می‌باشند. ریشه گیاه از مزرعه گیاهان دارویی در باغ گیاه شناسی ملی ایران، جمع‌آوری گردید. سپس اقدام به استخراج عصاره توسط حلال و شناسایی ترکیب اسید گلیسیریزینیک توسط دستگاه (HPLC) نمودیم. مقدار ترکیب در نمونه 1.5 درصد تعیین گردید. این روش مشکلات در روشهای قبلی را دفع کرده است.

بررسی عناصر معدنی کتیرا در گون سفید Astragalus gossypinus در چهار استان ایران

محمدباقر رضایی؛ کامکار جایمند؛ محبوبه کریمی ستوده؛ قاسم اسدیان؛ پرویز زندی؛ محمود معلمی

دوره 14، شماره 1 ، دی 1381، ، صفحه 15-23

چکیده

مصرف ترکیبهای معدنی موجود درگیاهان از جنبه‌های مختلف مورد توجه محققان می‌باشد. گرچه این ترکیبها در ارتقاء سلامتی، پیشگیری و درمان برخی بیماریها مفید می‌باشند، اما در مواردی نیز مصرف بیش از حد آنها سمی است. از اینرو با اندازه‌گیریی این عناصر درگیاه یا فرآورده‌های گیاهی می‌توان ضمن تعیین میزان مجاز مصرف آنها در فرآورده‌های غذایی، ... بیشتر

بررسی ترکیبهای شیمیایی اسانس بومادران کوهستانی Achillea vermicularis Trin.

کامکار جایمند؛ محمدباقر رضایی

دوره 15، شماره 1 ، دی 1381، ، صفحه 49-58

چکیده

از اسانس اکثر گونه‌های بومادران در صنایع مختلف دارویی و بهداشتی استفاده می‌شود. به علت شرایط اقلیمی مناسب و سایر عوامل خاص جغرافیایی گیاهان متنوع و زیادی در بیشتر مناطق ایران می‌رویند که اکثرآنها خواص متفاوتی را دارا می‌باشند. استفاده صحیح از گیاهان دارویی مستلزم شناخت و بررسی دقیق ترکیبهای شیمیایی موجود در آنها است. تجزیه و شناخت ... بیشتر از اسانس اکثر گونه‌های بومادران در صنایع مختلف دارویی و بهداشتی استفاده می‌شود. به علت شرایط اقلیمی مناسب و سایر عوامل خاص جغرافیایی گیاهان متنوع و زیادی در بیشتر مناطق ایران می‌رویند که اکثرآنها خواص متفاوتی را دارا می‌باشند. استفاده صحیح از گیاهان دارویی مستلزم شناخت و بررسی دقیق ترکیبهای شیمیایی موجود در آنها است. تجزیه و شناخت کامل چنین گیاهانی از نظر بحث داروشناسی اهمیت زیادی دارد. در این تحقیق پس از جمع‌آوری گیاه از شهرستانک به روش تقطیر با آب (نوع کلونجر طبق دارونامه بریتانیا) نمونه مورد آزمایش مورد اسانس‌گیری قرار گفت که بازده اسانس در گل 0.44 درصد و در برگ 0.71 درصد بدست آمد. نمونه‌های اسانس گل و برگ توسط دستگاههای کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) مورد شناسایی قرار گرفتند. ترکیبهای عمده در گل عبارتند از: ‌Camphor (31.2 درصد)،‌ 1.8-cineole(25.7درصد)، camphor (21.4درصد)، trans- p- menth- 2- en- 1- ol (5.3 درصد) و همچنین در برگ 1.8- cineole (25.4درصد)، camphor (21.4درصد)، trans- p- menth- 2- en- 1—ol (18 درصد) و sabinene (4 درصد) بدست آمد. با توجه به میزان مواد مؤثره موجود در گیاه که عمده‌ترین آنها ترکیب camphor در گل است به عنوان ترکیبی که دارای خواص ضد جوش، ضد احتقان و ورم،‌ گندزدا، خلط‌آور و تسکین دهنده سوزش و خارش شناخته شده و همچنین ترکیب 1 و 8- سینئول که دارای خواص بیهوش کنندگی، کرم‌کش، ضد آلرژی، گندزدا، باکتری‌کش، خلط‌آور، مسکن، پایین آورنده فشار خون، عامل درمان التهاب حنجره سرفه و برونشیت است و همچنین ترکیب ترپینئول که دارای خواص ضد آلرژی، گندزدا، ضد سرفه، باکتری‌کش و عاملی که باعث تحریک انقباضهای کیسه صفرا می‌شود، شناخته شده است.

بررسی ترکیبهای اسانس بابونه دارویی (Matricaria chamomilla L.) در مناطق تهران، همدان و کازرون

کامکار جایمند؛ محمدباقر رضایی

دوره 13، شماره 1 ، مرداد 1381، ، صفحه 11-24

چکیده

گیاه بابونه دارویی (Matricaria chamomilla L.) یکی از مهمترین گیاهان دارویی است که در صنایع دارویی و لوازم آرایشی کاربردهای فراوانی دارد. بنابراین، تجزیه و شناخت کامل ترکیبهای گیاه اهمیت بسیار دارد. در این تحقیق سه نمونه بابونه دارویی از مناطق کازرون، همدان و تهران جمع‌آوری و به روش تقطیر با آب اسانس‌گیری گردیدند. نمونه اسانس تهران به رنگ سبز ... بیشتر گیاه بابونه دارویی (Matricaria chamomilla L.) یکی از مهمترین گیاهان دارویی است که در صنایع دارویی و لوازم آرایشی کاربردهای فراوانی دارد. بنابراین، تجزیه و شناخت کامل ترکیبهای گیاه اهمیت بسیار دارد. در این تحقیق سه نمونه بابونه دارویی از مناطق کازرون، همدان و تهران جمع‌آوری و به روش تقطیر با آب اسانس‌گیری گردیدند. نمونه اسانس تهران به رنگ سبز تیره بدست آمد. رنگ سبز در اسانس بدلیل وجود ترکیب guaiazulene و فاقد ترکیب کامازولن، در نمونه کازرون به رنگ آبی به دلیل وجود ترکیب کامازولن و در نمونه همدان به رنگ آبی تیره به دلیل وجود کامازولن و guaiazulene می‌باشند. نمونه‌های اسانس را توسط دستگاههای کروماتوگرافی گازی(GC) و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی‌(GC/MS) مورد تجزیه و شناسایی قرار دادیم. در نمونه کازرون عمده‌ترین ترکیبها شامل a-Bisabolol (51 درصد)، trans-trans-Farnesol (17 درصد)، cis-b-Farnesene(11.5 درصد)، Guaiazulene (4 درصد) و Chamazulene (2.6 درصد) بدست آمد. در مورد نمونه همدان، عمده‌ترین ترکیبها شامل trans-trans-Farnesol (39.7 درصد)، a-Bisabolol oxide B (18.5 درصد)، Guaiazulene (17 درصد) و cis-b-Farnesene 6.9 درصد) بدست آمد. در نمونه تهران عمده‌ترین ترکیبها شامل trans-trans-Farnesol (66درصد)، Guaiazulene (16.2 درصد)، a-Bisabolol oxide A (11 درصد) و cis-b-Farnesene (4.4 درصد) بدست آمد. در میان ترکیبهای بابونه ترکیب a-Bisabolol به دلیل توان بالقوه ضد التهابی ترکیب مهم دارویی است که می‌توان از آن در صنایع دارویی، آرایشی و بهداشتی استفاده نمود.

بررسی تاثیر پرتوهای فرابنفش بر کمیت وکیفیت اسانس گیاه رازیانه Foeniculum vulgare Mill.)) درمراحل مختلف رویشی

محمدباقر رضایی؛ کامکار جایمند؛ ابراهیم شریفی عاشورآبادی؛ مهدخت مداح؛ احمد مجد

دوره 12، شماره 1 ، خرداد 1381، ، صفحه 1-27

چکیده

با توجه به سوراخ شدن لایه ازن وافزایش پرتوهای فرابنفش ونظر به اثرات زیانبار این پرتوها بر گیاهان، در بررسی حاضر به مطالعه تاثیر پرتوهای فرابنفش حاصل از لامپ 40 وات uv بر کمیت و کیفیت اسانس اندامهای مختلف گیاه رازیانه در مراحل مختلف رویشی ودر شرایط مزرعه ای پرداخته شد. گیاه رازیانه از تیره چتریان و از جمله گیاهان دارویی ارزنده ای است ... بیشتر با توجه به سوراخ شدن لایه ازن وافزایش پرتوهای فرابنفش ونظر به اثرات زیانبار این پرتوها بر گیاهان، در بررسی حاضر به مطالعه تاثیر پرتوهای فرابنفش حاصل از لامپ 40 وات uv بر کمیت و کیفیت اسانس اندامهای مختلف گیاه رازیانه در مراحل مختلف رویشی ودر شرایط مزرعه ای پرداخته شد. گیاه رازیانه از تیره چتریان و از جمله گیاهان دارویی ارزنده ای است که در صنایع داروسازی، عطرسازی، صنایع آرایشی وبهداشتی وصنایع غذایی کاربرد وسیعی دارد. بذر این گیاه دارای مقدار زیادی اسانس است که خواص دارویی گیاه را به آن نسبت می‌دهند. اسانس بذر، گل، برگ در زمان قبل از گلدهی وزمان گلدهی و نیز ساقه در سه مرحله قبل از گلدهی، گلدهی و زمان رسیدن بذر گیاهان شاهد وپرتودهی شده به روش تقطیر با آب و بخار آب (روشKaiser) استخراج گردید وبه کمک دستگاه GC و GC/MS مورد تجزیه وشناسایی قرار گرفت. مقدار اسانس در برگ، ساقه، گل و بذر گیاه در اغلب موارد کاهش یافت و ترکیبهای تشکیل دهنده آنها دستخوش تغییر شد. میزان ترانس آنتول که مهمترین و عمده‌ترین ترکیب اسانس این گیاه می‌باشد, در بذر و گل گیاهان تحت تیمار کاهش یافته و در ساقه با وجود میزان کم اسانس در این اندام, ترکیب مذکور افزایش یافته است ودربرگ , در مرحله قبل گلدهی کاهش ودر زمان گلدهی افزایش داشته است.استراگول، فنچون ولیمونن که از دیگر ترکیبهای عمده اسانس گیاه می‌باشند در اکثر موارد تحت تاثیر پرتوهای فرابنفش افزایش یافتند. نتایج نشان دادند که گیاه رازیانه نسبت به پرتوهای فرابنفش حساس است.

بررسی اسانس پونه زیبا Mentha longiifolia (L.) Hud. Var. calliantha

کامکار جایمند؛ مهدی میرزا؛ زیبا جمزاد؛ زهرا فاکر باهر

دوره 11، شماره 1 ، بهمن 1380، ، صفحه 1-9

چکیده

پونه از جمله گیاهان بسیار مهم دارویی است که مصارف گسترده‌ای در صنایع دارویی و غذایی دارد. هدف از این بررسی شناسایی و کاربرد ترکیبهای اسانس پونه می‌باشد. نمونه پونه زیباHudson var. calliantha Stapf Mentha longifolia (L.) در ایستگاه البرز کرج کشت گردید و زمان گلدهی برداشت شده و برگ و گل به طور جداگانه با روش تقطیر با بخار آب مورد اسانس‌گیری قرار گرفته‌اند، ... بیشتر

تاثیر زمان جمع‌آوری بر میزان اسانس و ترکیبهای شیمیایی اندامهای گیاه رازیانه Foeniculum vulgare Mill.

محمدباقر رضایی؛ کامکار جایمند؛ احمد مجد؛ مهدخت مداح

دوره 11، شماره 1 ، بهمن 1380، ، صفحه 11-23

چکیده

گیاه رازیانه که در صنایع مختلف دارویی, غذایی, بهداشتی وآرایشی کاربردهای فراوانی دارد, جهت بررسی مواد موثر موجود در اسانس ,گیاه در زمانهای مختلف جمع آوری شده و اقدام به استخراج اسانس از اندامهای مختلف گردید.در مرحله اول اسانس برگ وساقه قبل از گلدهی گیاه , در مرحله دوم اسانس برگ, ساقه وگل در زمان گلدهی گیاه ودر نهایت در زمان رسیدن میوه ... بیشتر گیاه رازیانه که در صنایع مختلف دارویی, غذایی, بهداشتی وآرایشی کاربردهای فراوانی دارد, جهت بررسی مواد موثر موجود در اسانس ,گیاه در زمانهای مختلف جمع آوری شده و اقدام به استخراج اسانس از اندامهای مختلف گردید.در مرحله اول اسانس برگ وساقه قبل از گلدهی گیاه , در مرحله دوم اسانس برگ, ساقه وگل در زمان گلدهی گیاه ودر نهایت در زمان رسیدن میوه (بذر) اسانس از ساقه وبذر گیاه با استفاده از دستگاه تقطیر با آب و بخار آب (Kaiser) استخراج گردیدند و به کمک دستگاههای GC و GC/MS مورد تجزیه و شناسایی قرار گرفتند. بازده اسانس در اندامهای مختلف گیاه عبارت بودند از : بذر (2.5%) ,گل (2.8%), برگ درزمان قبل گلدهی و زمان گلدهی به ترتیب (1.08% و 1.20% ) و ساقه در زمان قبل از گلدهی, زمان گلدهی و زمان رسیدن بذر (0.26%-0.47%-42.0%). ترکیبهای عمده اسانس گل و بذر، ترانس آنتول (84.1%-68.4%)، فنچون (7.7%-4.6%)، استراگول (3.5%-2.5%) و لیمونن + 1و8 سینئول (3.9%-19.3%) بودند و مقدار آنها در ساقه و برگ به مرحله رویشی گیاه بستگی داشت. ترکیبهای شاخص برگ در مرحله قبل از گلدهی و گلدهی به ترتیب عبارتند از: ترانس آنتول (28.3%-58.6%)، فنچون (2.5% - 2.9%)، استراگول (1%-1.7%) و لیمونن + 1و8 سینئول (58.5%-27.1%). مقدار این ترکیبها در ساقه در زمان قبل از گلدهی، زمان گلدهی و زمان رسیدن بذر به ترتیب عبارتند از: ترانس آنتول (0.3% و 44.2% و 78%)، فنچون (0.3% و 1.8% و 2.5%)، استراگول (0.6% و2.1% و 1.7%) و لیمونن + 1و 8 سینئول (56.5% و 23.6% و 4.6%). با افزایش سن برگ و ساقه میزان ترانس آنتول کاهش و لیمونن افزایش یافت.

بررسی ترکیبهای شیمیایی اسانس کاه مکی Cymbopogon olivieri (Boiss.) Bor

محمدباقر رضایی؛ کامکار جایمند

دوره 10، شماره 1 ، آبان 1380، ، صفحه 75-83

چکیده

گیاه علفی کاه مکی (Cymbopogon olivieri) در مناطق گرمسیری ایران در جنوب کشور می روید و بوی معطری دارد. از آنجا که تاکنون در کشور ما، کارهای تحقیقاتی و کاربردی در مورد این گونه مهم که سطح وسیعی از زمینهای جنوب کشور را پوشش می دهد صورت نپذیرفته، هدف اصلی از این آزمایش شناسایی ترکیبهای موجود در اسانس این گیاه می باشد. از جنبه شیمی به اجزا اسانسهایCymbopogon ... بیشتر گیاه علفی کاه مکی (Cymbopogon olivieri) در مناطق گرمسیری ایران در جنوب کشور می روید و بوی معطری دارد. از آنجا که تاکنون در کشور ما، کارهای تحقیقاتی و کاربردی در مورد این گونه مهم که سطح وسیعی از زمینهای جنوب کشور را پوشش می دهد صورت نپذیرفته، هدف اصلی از این آزمایش شناسایی ترکیبهای موجود در اسانس این گیاه می باشد. از جنبه شیمی به اجزا اسانسهایCymbopogon توجه بیشتری در مقایسه با سایر اجزای گونه های مختلف معطوف شده است. این اسانسها به دو دسته اصلی تقسیم می شوند، یکی نوع ژرانیول که شامل مونوترپنوئیدهای غیر حلقوی نظیر ژرانیول، سیترال و سیترونلا می شود، و دیگری گروه منتان که به نحو عمده شامل مونوترپنوئیدهای تک حلقه ای همانند لیمونن، پیپریتون یا منتون می شود، ولی ژرانیول را در بر نمی گیرد. نمونه مورد آزمایش از ایستگاه تحقیقاتی بندر عباس جمع آوری و به صورت تازه با بازده 0.65 درصد، به روش تقطیر با آب اسانس گیری گردید. بعد نمونه به دستگاه های کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) تزریق و مورد شناسایی قرار گرفت. ترکیبهای عمده شناسایی شده در ساقه سطحی تازه شاملpiperitone (62.2 درصد)،dihydro-ocimenetrans (13.2 درصد)، a-cadinol (2.2 درصد) و elemol (2 درصد) شناسایی گردیدند. ترکیب پیپریتون دارای خواص ضدتنگی نفس می باشد.

بررسی ترکیبهای شیمیایی اسانس بابونه .Mathricaria chamomilla L

کامکار جایمند؛ محمدباقر رضایی؛ فاطمه عسگری؛ سعیده مشکی زاده

دوره 10، شماره 1 ، آبان 1380، ، صفحه 105-125

https://doi.org/10.22092/ijmapr.2001.118384

چکیده

گیاه بابونه .Matricaria chamomilla L یکی از مهمترین گیاهان دارویی است که در صنایع دارویی و فراورده های آرایشی کاربردی فراوان دارد. گل بابونه در اوایل سال 1376 از 22 کیلومتری کازرون تهیه گردیده و به دو روش تقطیر با آب و تقطیر با بخار آب، اسانس گیری شده است، اسانسها با دستگاه های کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگراف گازی متصل به طیفسنج جرمی (GC/MS) مورد ... بیشتر گیاه بابونه .Matricaria chamomilla L یکی از مهمترین گیاهان دارویی است که در صنایع دارویی و فراورده های آرایشی کاربردی فراوان دارد. گل بابونه در اوایل سال 1376 از 22 کیلومتری کازرون تهیه گردیده و به دو روش تقطیر با آب و تقطیر با بخار آب، اسانس گیری شده است، اسانسها با دستگاه های کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگراف گازی متصل به طیفسنج جرمی (GC/MS) مورد تجزیه و شناسایی قرار گرفتند. از 93.39 درصد ترکیبهایی که در اسانس حاصل از روش تقطیر با آب مورد شناسایی قرار گرفتند عمده ترین ترکیبهای سزکوئی ترپنوییدی آن عبارتند از: (-)-a-Biabolol (56.86 درصد)، trans-transs-Farnesol (15.64 درصد)، cis-b-Farnesene (7.12 درصد)، Guaiazulene (4.24 درصد) و Chamazulene (2.18 درصد) که در مجموع 86.04 درصد از کل اسانس را تشکیل می دهند. در روش تقطیر با بخار آب نیز از 95.61 درصد ترکیبهای شناسایی شده در اسانس عمده ترین ترکیبهای آن به قرار ذیل می باشند: a-Bisabolol (51.72 درصد)، trans-trans-Farnesol (15.33 درصد)، Guaiazulene (10.51 درصد)، cis-b-Farnesene (9.48 درصد) و Chamazulene (3.69 درصد) که در مجموع 90.73 درصد از کل اسانس را تشکیل می دهند. بنابراین برای تولید بیشتر ترکیب a-Bisabolol میتوان از روش تقطیر با آب استفاده کرد. چون مقدار ترکیب a-Bisabolol در اسانس بابونه زیاد است، و این ترکیب به دلیل توانایی بالقوه ضد التهابی از ترکیبهای مهم دارویی است می توان از اسانس بابونه در صنایع دارویی و فراورده های آرایشی-بهداشتی استفاده نمود.

اسانس و دستگاههای اسانس گیری

کامکار جایمند؛ محمدباقر رضایی

دوره 9، شماره 1 ، شهریور 1380، ، صفحه 1-161

چکیده

مواد اولیه موجود در گیاهان باید به تناسب طبیعت خاص گیاه مورد نظر و کاربرد درمانی آنها با انجام یک رشته اعمال شیمیایی یا مکانیکی عمل آورده شوند. روشهای آماده نمودن گیاه پس از جمع آوری و مراحل مختلف آماده کردن آن، بطور دقیق مشخص شده اند. روشهایی که براثر تحقیقات و تجربیات طولانی، جهت اندازه گیریهای مقدار مواد موثر گیاهان بدست آمده اند، ... بیشتر مواد اولیه موجود در گیاهان باید به تناسب طبیعت خاص گیاه مورد نظر و کاربرد درمانی آنها با انجام یک رشته اعمال شیمیایی یا مکانیکی عمل آورده شوند. روشهای آماده نمودن گیاه پس از جمع آوری و مراحل مختلف آماده کردن آن، بطور دقیق مشخص شده اند. روشهایی که براثر تحقیقات و تجربیات طولانی، جهت اندازه گیریهای مقدار مواد موثر گیاهان بدست آمده اند، شامل برداشت یا جمع آوری، حذف برخی اندامهای زائد، خشک کردن، آسیا کردن )خرد کردن( و الک کردن می باشند. هر کدام از این مراحل برای حفظ مواد موثر موجود در اندامهای گیاه مهم است. جمع آوری گیاه از طبیعت یا مزرعه به هدف یافتن حداکثر میزان ماده موثر موجود، در طول رشد گیاه انجام می شود. جهت حفظ مواد موثر در گیاه در اکثر موارد، از روش خشک کردن گیاه زیر نور مستقیم خورشید استفاده نمی شود. اغلب قبل از خشک کردن گیاه، اندامهای جمع آوری شده برای مدت کوتاهی در جریان آب شستشو می دهند. اندامهایی از گیاهان که در برابر نور بسیار حساس هستند مانند، ریشه زنبق، دانه های گل حضرتی، غده های رازک، میوه چریش، از زمان برداشت تا استخراج مواد موثر باید دور از حرارت زیاد و نور قرار داشته باشند. برای خشکانیدن گیاه، قرار دادن آن روی منبع حرارت مناسب نیست و بهتر است که از یک خشک کن برقی با قطع و وصل خودکار استفاده شود. در کارخانه های صنعتی از خشک کن هایی استفاده می شود که دارای دما سنج و رطوبت سنج قابل تنظیم بوده و سیستم جریان هوا نیز دارند. به طور معمول در زمستان باید گیاهان را در اتاقی گرم در حدود ۳۷ درجه سانتیگراد و در تابستان در انبار )سایه( و در محلی که هوا جریان داشته باشد قرار دهیم. خشک کردن گیاهان روی زمین به هیچوجه روش مناسبی نیست. در ضمن اندامهای جمع آوری شده گیاه بایستی جداگانه خشک شوند. پس از خشک کردن، باید توجه زیادی در مورد با انبار کردن آنها نمود. این کار به نوع مواد موثر موجود در گیاه بستگی دارد. در انبارهای بزرگ به طور معمول گیاهان را در کیسه های کاغذی یا کنفی، نگهداری می کنند. گیاهان اسانس دار به طرز خاصی جمع آوری، خشک و نگهداری می شوند. از آنجا که اندام گیاهان معطر به ویژه گلها بسیار حساس و لطیف می باشند جهت حفظ میزان ماده موثر آنها از روشهای خاصی استفاده می گردد. حتی انتقال در مزرعه باید توسط اتاقکهای مخصوص حمل انجام شود قبل از استخراج و زمان نگهداری آنها به نوع گیاه و اندام جمع آوری شده بستگی دارد. انبارداری این دسته از گیاهان دارویی و معطر)، که مواد معطر از آنها تهیه می شوند، باید توجه خاصی به آنها مبذول داشت نظیر گل محمدی، گل بهار نارنج، گل انگشتانه و شاه بلوط. باتوجه به ظرافت زیاد آنها، باید به دقت مورد بررسی قرار گرفته تا رطوبت، کیک و حشرات باعث از بین رفتن ارزش دارویی آنها نشود.

اثر پرتوهای فرابنفش بر تغییرات کمی و کیفی اسانس گیاه نعناع (.Mentha spicata L)

شهین مهرپور؛ محمدباقر رضایی؛ احمد مجد؛ کامکار جایمند

دوره 8، شماره 1 ، تیر 1380، ، صفحه 1-15

چکیده

در این پژوهش اثر پرتوهای فرابنفش حاصل از سه لامپ 8، 20 و 40 وات بر تغییرات کمی و کیفی اسانس نعناع در شرایط مزرعه و گلخانه با استفاده از دستگاه های GC/MS،GC در دو مرحله از نمو گیاه (قبل و زمان گلدهی) مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت. مقدار اسانس تحت تاثیر پرتوهای فرابنفش در مزرعه از0.4% در نمونه شاهد به 78% در تیمار 20 وات و در گلخانه از 0.42% در نمونه شاهد ... بیشتر

بررسی ترکیبهای شیمیایی اسانس زنجبیل شامی (Inula helenium L.)

کامکار جایمند

دوره 8، شماره 1 ، تیر 1380، ، صفحه 135-148

چکیده

زنجبیل شامی از جمله گیاهان دارویی و از خانواده کمپوزیته است که گونه های متفاوتی دارد. در این تحقیق، گونه Imala helenium L از همدان جمع آوری و از گل و ریشه آن اسانس گیری شد. از گل آن به دو روش تقطیر با بخار آب و تقطیر با آب و از ریشه آن فقط از روش تقطیر با آب اسانس گیری شد. بازده اسانس در گل زنجبیل شامی در هر دو روش 0.07درصد و بازده اسانس از ریشه ... بیشتر

بررسی ترکیبهای شیمیایی اسانس پوست میوه و برگ بنه Pistacia atlantica subsp. mutica

کامکار جایمند؛ محمد باقر رضایی؛ یحیی دهقانی شورکی

دوره 7، شماره 1 ، اردیبهشت 1380، ، صفحه 129-141

چکیده

بنه یا چاتلانقوش با نام علمی Pistacia atlantica subsp. Mutica از انواع پسته وحشی غالب در فلات ایران است. حدود دو میلیون هکتار از زمینهای ایران برای رشد و نمو این گیاه با ارزش مستعد است. چون این گیاه اندامهایی با با ترکیبهای معطر دارد، پوست میوه و برگ بنه جهت شناسایی ترکیبهای شیمیایی آن در سال 1377 از پارک خجیر در شرق تهران جمع آوری گردید. ... بیشتر

دوره 40 (1403)

دوره 39 (1402)

دوره 38 (1401)

دوره 37 (1400)

دوره 36 (1399)

دوره 35 (1398)

دوره 34 (1397)

دوره 33 (1396)

دوره 32 (1395)

دوره 31 (1394)

دوره 30 (1393)

دوره 29 (1392)

دوره 28 (1391)

دوره 27 (1390)

دوره 26 (1389)

دوره 25 (1388)

دوره 24 (1387)

دوره 23 (1386)

دوره 22 (1385)

دوره 21 (1384)

دوره 20 (1383)

دوره 19 (1382)

دوره 18 (1381-7)

دوره 17 (1381-6)

دوره 16 (1381-5)

دوره 15 (1381-4)

دوره 14 (1381-3)

دوره 13 (1381-2)

دوره 12 (1381-1)

دوره 11 (1380-5)

دوره 10 (1380-4)

دوره 9 (1380-3)

دوره 8 (1380-2)

دوره 7 (1380-1)

دوره 6 (1379)

دوره 5 (1379)

دوره 4 (1378)

دوره 3 (1378)

دوره 2 (1377)

دوره 1 (1377)

نویسنده = کامکار جایمند

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده