حسین آذرنیوند؛ منصوره قوام عربانی؛ فاطمه سفیدکن؛ علی طویلی
چکیده
بومادران (Achillea millefolium L. subsp. Millefolium) یکی از گونههای با ارزش دارویی و صنعتی موجود در مراتع ایران و متعلق به خانواده کاسنی (Asteraceae) است. این گیاه بهطور خودرو در دشتها، کنار جادهها و نواحی کوهستانی میروید. از نظر درمانی التیامدهنده جراحات بوده و به علت دارا بودن تانن و مواد تلخ و عطری بر روی سلسله اعصاب و قلب اثرگذار است. همچنین بررسیهای ...
بیشتر
بومادران (Achillea millefolium L. subsp. Millefolium) یکی از گونههای با ارزش دارویی و صنعتی موجود در مراتع ایران و متعلق به خانواده کاسنی (Asteraceae) است. این گیاه بهطور خودرو در دشتها، کنار جادهها و نواحی کوهستانی میروید. از نظر درمانی التیامدهنده جراحات بوده و به علت دارا بودن تانن و مواد تلخ و عطری بر روی سلسله اعصاب و قلب اثرگذار است. همچنین بررسیهای جدید در مورد این گیاه خاصیت ضد سرطانی آن را به اثبات رسانده است. به منظور نمونهبرداری از این گیاه در هنگام گلدهی در اوایل تیرماه 1386 در رویشگاه سیاهبیشه واقع در استان مازندران و با توجه به حضور و فراوانی گیاه، 2 طبقه ارتفاعی با فاصله 100 متر از هم انتخاب گردید. سرشاخه و برگ گیاه مورد نظر و نیز نمونه خاک پای بوته در هر طبقه ارتفاعی در طول یک ترانسکت 100 متری از سه نقطه بهطور تصادفی جمعآوری شد. سپس از هر نمونه گیاهی خشک شده در هوای آزاد، به مقدار 80 گرم به روش تقطیر با آب به مدت 2 ساعت اسانسگیری انجام و به منظور تعیین مقدار و شناسایی ترکیبهای اسانس از دستگاه گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیفسنج جرمی (GC/MS) استفاده شد. نتایح حاصل از تجزیه واریانس بازده اسانس، عدم وجود اختلاف معنیدار بین طبقات ارتفاعی از نظر بازده اسانس گل و وجود اختلاف معنیدار در سطح 1 درصد از نظر بازده اسانس برگ را به وضوح نشان داد و بیشترین میزان بازده اسانس برگ (1/0%) متعلق به ارتفاع 2100 متری بود. از بین ویژگیهای خاک و ارتفاع تنها میان میزان نیتروژن خاک و این کمیت ارتباط معنیداری وجود داشت. نتایج بدست آمده نشان داد که بین میزان نیتروژن و بازده اسانس برگ همبستگی منفی وجود دارد. مهمترین ترکیبهای اسانس گل در نمونههای ارتفاع 2100 متر و 2200 متر بهترتیب 8،1-سینئول (4/14% و 2/8%)، سیس-کادین-4-اِن-7-اُل (6/4% و 15%)، ترانس-کاریوفیلن (5/5% و 8/4%)، گاما-مورولن (4/4% و 2/5%) و کامفور (6/2% و 1/4%) بودند. ترکیبهای اصلی موجود در اسانس نمونههای برگ دو ارتفاع 2100 متری و 2200 متری بهترتیب 8،1-سینئول (6/5% و 7/4%)، گلوبولول (6/7% و 7/8%)، ترانس-کاریوفیلن (5% و 2/3%)، سیس-کادین-4-اِن-7-اُل (5/25% و 4/0%)، ترانس-سسکوئی لاوانولول (3/2% و 8/12%) و ترانس سسکویی لاواندولیل استات (4/2% و 1/8%) بودند.
احمد اکبرینیا؛ فاطمه سفیدکن؛ سیدرضا رزاز هاشمی
چکیده
مرزه سهندی (Satureja sahendica Bornm.) گیاهی از خانواده Lamiaceaeو انحصاری ایران میباشد. این گیاه علاوه بر استفاده سنتی از نظر کاربرد در صنایع غذایی، دارویی، آرایشی و بهداشتی نیز حائز اهمیت است. سه توده ژنتیکیاین گونه جمعآوری شده از استان قزوین در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه کشت شد. سرشاخههای گلدار آنها از پایههای سه ساله ...
بیشتر
مرزه سهندی (Satureja sahendica Bornm.) گیاهی از خانواده Lamiaceaeو انحصاری ایران میباشد. این گیاه علاوه بر استفاده سنتی از نظر کاربرد در صنایع غذایی، دارویی، آرایشی و بهداشتی نیز حائز اهمیت است. سه توده ژنتیکیاین گونه جمعآوری شده از استان قزوین در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه کشت شد. سرشاخههای گلدار آنها از پایههای سه ساله در چینهای مختلف برداشت شده و مورد مقایسه آماری قرار گرفتند. از سرشاخههای خشک شده به روش تقطیر با آب به مدت 3 ساعت اسانسگیری بعمل آمد و میزان اسانس براساس درصد ماده خشک محاسبه شد. در عرصه طبیعت شنین با 3/3% بالاترین میزان اسانس و پس از آن آبگرم با 3% و آروچان با 21/2% در مرتبههای بعدی قرار گرفتند. در مزرعه میزان اسانس تودههای ژنتیکی در چینهای مختلف روند یکسانی نشان نداد. در چینهای اول و دوم آبگرم و در چین سوم آروچان بیشترین اسانس را دارا بودند. بیشترین کاهش اسانس در مقایسه بین گیاهان کشت شده و عرصه طبیعت مربوط به شنین بود. از لحاظ میزان تیمول بین تودهها در نمونههای جمعآوری شده از طبیعت در دامنه 35% تا 36% بود. اما در شرایط کشت شده بیشترین میزان تیمول مربوط به چین سوم آبگرم (6/49%) و بعد چین دوم آروچان (3/38%) و چین اول شنین (1/38%) بود. کارواکرول در نمونههای طبیعت حدود 1% و بیشتر از نمونههای کشت شده بود.
شهلا احمدی؛ فاطمه سفیدکن؛ پرویز باباخانلو؛ فاطمه عسگری؛ کریم خادمی؛ ناهید ولیزاده؛ محمدعلی کریمیفر
چکیده
جنس مرزه در دنیا حدود 30 گونه دارد که Satureja bachtiarica Bunge یکی از گونههای اندمیک این جنس در ایران است. به منظور بررسی تغییرات ترکیبهای اسانس مرزه بختیاری، نمونهها در سال 1382 در خرمآباد و به روش اسپلیت فاکتوریل در سه تکرار در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در 36 کرت کشت شدند. سرشاخههای گیاه جهت بررسی کمیت و کیفیت اسانس در سال دوم و در دو مرحله ...
بیشتر
جنس مرزه در دنیا حدود 30 گونه دارد که Satureja bachtiarica Bunge یکی از گونههای اندمیک این جنس در ایران است. به منظور بررسی تغییرات ترکیبهای اسانس مرزه بختیاری، نمونهها در سال 1382 در خرمآباد و به روش اسپلیت فاکتوریل در سه تکرار در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در 36 کرت کشت شدند. سرشاخههای گیاه جهت بررسی کمیت و کیفیت اسانس در سال دوم و در دو مرحله قبل از گلدهی و گلدهی از رویشگاه گیاه و مزرعه جمعآوری شدند و از آنها اسانس تهیه شد. اسانسهای حاصل با استفاده از دستگاههای آنالیز GC و GC/MS مورد شناسایی کیفی و کمی قرار گرفتند. در اسانس مرزه بختیاری جمعآوری شده از رویشگاه در مرحله قبل از گلدهی، عمدهترین ترکیبهای شناسایی شده پارا-سیمن (5/36٪)، کارواکرول (0/20٪) و تیمول (2/19٪) و در مرحله گلدهی کامل پارا-سیمن (2/23٪)، کارواکرول (8/25٪)، تیمول (3/1٪) و منتون (5/18٪) بودند. در اسانس مرزه بختیاری جمعآوری شده از مزرعه در مرحله قبل از گلدهی عمدهترین این ترکیبها پارا-سیمن (6/28٪) و کارواکرول (6/48٪) و در مرحله گلدهی کامل پارا-سیمن (2/21٪) و کارواکرول (3/62٪) بودند. بازده اسانس مرزه بختیاری کشت شده و جمعآوری شده از رویشگاه در مراحل قبل از گلدهی و گلدهی کامل بهترتیب (1/1% و 1/2%) و (8/1% و 1/1%) بود. مقایسه میزان کارواکرول در مرزه بختیاری کشت شده و وحشی در مراحل قبل از گلدهی و گلدهی کامل که بهترتیب 6/48%، 3/62% و 20%، 8/25% بودند، نشاندهنده این است که تغییرات شرایط اکولوژیک ازجمله: ارتفاع از سطح دریا، دما، خاک، رطوبت، اقلیم و ... بر درصد کارواکرول تأثیر مثبت داشته است.
محمود نادری حاجیباقرکندی؛ فاطمه سفیدکن؛ محمدرضا پورهروی؛ مهدی میرزا
چکیده
برگبو با نام علمی Laurus nobilis L. گیاهیست بهصورت درخت و درختچه، همیشه سبز و ناخزان که در شرایط مساعد ارتفاع آن به 15-20 متر میرسد. از اسانس برگبو بهعنوان داروی ضد لارو و نیز برای رفع درد مفاصل، تشنجهای عضلانی، گرفتگی عضلات و ایجاد بیحسی موضعی استفاده میشود. همچنین برگهای آن جهت خوشبو کردن و نیز بهعنوان ادویه در تهیه ترشیجات بکار ...
بیشتر
برگبو با نام علمی Laurus nobilis L. گیاهیست بهصورت درخت و درختچه، همیشه سبز و ناخزان که در شرایط مساعد ارتفاع آن به 15-20 متر میرسد. از اسانس برگبو بهعنوان داروی ضد لارو و نیز برای رفع درد مفاصل، تشنجهای عضلانی، گرفتگی عضلات و ایجاد بیحسی موضعی استفاده میشود. همچنین برگهای آن جهت خوشبو کردن و نیز بهعنوان ادویه در تهیه ترشیجات بکار میرود. در این تحقیق، به منظور بررسی کمی و کیفی اسانس برگبو کاشته شده در ایران، برگ این گیاه از باغ گیاهشناسی ملی ایران (تهران) و اندامهای مختلف سرشاخه (شامل ساقه، برگ و میوه) آن از باغ گیاهشناسی نوشهر در زمستان 1387 جمعآوری و پس از خشک کردن در سایه، اسانس آنها به روش تقطیر با آب استخراج شد. اسانسها به کمک دستگاههای کروماتوگرافی گازی و کروماتوگرافی گازی مجهز به طیفسنج جرمی تجزیه و شناسایی شدند. بازده اسانس (w/w نسبت به وزن خشک) برای برگ نمونه باغ گیاهشناسی ملی ایران 86/3% و برای برگ نمونه باغ گیاهشناسی نوشهر 35/1%، میوه 43/0% و در ساقه 22/0% بدست آمد. در اسانس برگهای برداشت شده از باغ گیاهشناسی ملی ایران، 20 ترکیب شناسایی شده که از بین آنها 8،1-سینئول (0/47%)، سابینن (9/13%) و آلفا-ترپینیل استات (5/11%) اجزای عمده بودند. در نمونههای برداشت شده از نوشهر، 27 ترکیب در اسانس برگ، 37 ترکیب در اسانس میوه و 24 ترکیب در اسانس ساقه شناسایی شدند. از بین ترکیبهای موجود در اندامهای مورد بررسی، برخی ترکیبها ازجمله 8،1-سینئول (2/58%)، آلفا-ترپینیل استات (0/10%) و سابینن (2/7%) در اسانس برگ، 8،1-سینئول (9/42%)، آلفا-ترپینیل استات (8/16%) و سابینن (7/4%) در ساقه و ترانس–بتا-اوسیمن (8/20%)، 8،1-سینئول (4/14 %)، آلفا-ترپینیل استات (5/8%)، جرماکرن B (8/7%)، آلفا-پینن (6/6%)، جرماکرن D (6%)، سابینن (4/5%) و بتا-پینن (1/5%)، در اسانس میوه بیشترین مقدار را به خود اختصاص دادهاند. نتایج این تحقیق نشان داد که گرچه بازده اسانس ساقه بسیار کمتر از برگ است، اما اسانس این دو اندام از نظر ترکیب مشابه میباشند، در حالی که اسانس میوه دارای میزان 8،1-سینئول پایینتر از برگ و ساقه بوده و در عوض دارای مقدار قابل توجهی ترانس-بتا-اوسیمن است. همچنین اسانس برگ نمونه تهران بازده اسانس بالاتر ولی میزان 8،1-سینئول پایینتری دارد.
محمدتقی درزی؛ امیر قلاوند؛ فاطمه سفیدکن؛ فرهاد رجالی
دوره 24، شماره 4 ، بهمن 1387، ، صفحه 396-413
چکیده
به منظور بررسی اثر کودهای زیستی بر کمیت و کیفیت اسانس گیاه دارویی رازیانه (Foeniculum Vulgare Mill.)، شامل میزان اسانس و میزان آنتول، فنکون و لیمونن در اسانس، آزمایشی بهصورت فاکتوریل سه فاکتوره با استفاده از عوامل تلقیح میکوریزایی (تلقیح و عدم تلقیح)، کود فسفات زیستی (0، 30 و 60 کیلوگرم در هکتار) و ورمیکمپوست (0، 5 و 10 تن در هکتار) در قالب طرح پایه ...
بیشتر
به منظور بررسی اثر کودهای زیستی بر کمیت و کیفیت اسانس گیاه دارویی رازیانه (Foeniculum Vulgare Mill.)، شامل میزان اسانس و میزان آنتول، فنکون و لیمونن در اسانس، آزمایشی بهصورت فاکتوریل سه فاکتوره با استفاده از عوامل تلقیح میکوریزایی (تلقیح و عدم تلقیح)، کود فسفات زیستی (0، 30 و 60 کیلوگرم در هکتار) و ورمیکمپوست (0، 5 و 10 تن در هکتار) در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با هیجده تیمار و سه تکرار در دو سال زراعی 1384 و 1385 در ایستگاه تحقیقات همند آبسرد در دماوند (وابسته به مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور) به اجرا درآمد. همچنین یک کرت بهعنوان شاهد برای مقایسه با کرتهای کودهای زیستی در هر تکرار قرار داده شد که فقط کودهای شیمیایی (NPK به میزان 90، 60 و 90 کیلوگرم در هکتار) در آن بکار برده شد. مقایسه میانگینها توسط آزمون چند دامنهای دانکن در سطح احتمال پنج درصد انجام شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که بیشترین میزان اسانس در دانه (88/3%) و میزان آنتول در اسانس (42/68%) و کمترین میزان فنکون (68/11%) و لیمونن (44/10%) در اسانس در تلقیح با میکوریزا حاصل شد. کود فسفات زیستی نیز دارای تأثیر معنیداری بر روی میزان فنکون در اسانس نبود، ولی اثر معنیداری بر روی میزان اسانس در دانه و میزان آنتول و لیمونن در اسانس داشت. بهطوری که بیشترین میزان اسانس در دانه (86/3%) و میزان آنتول در اسانس (90/67%) با مصرف 60 کیلوگرم کود فسفات زیستی و نیز کمترین میزان لیمونن در اسانس (59/10%) با مصرف 30 کیلوگرم از آن بدست آمد. همچنین بیشترین میزان اسانس در دانه (03/4%) و میزان آنتول در اسانس (47/71%) و کمترین میزان فنکون (45/10%) و لیمونن (58/9%) در اسانس با مصرف 10 تن ورمیکمپوست حاصل شد. مقایسه شاهد با تیمارهای کودهای زیستی نیز معنیدار شد. بهطوری که از نظر میزان اسانس در دانه و میزان آنتول، فنکون و لیمونن در اسانس، دو تیمار کود زیستی حاوی تلقیح با میکوریزا، مصرف 30 کیلوگرم کود فسفات زیستی و 10 تن ورمیکمپوست و تلقیح با میکوریزا، مصرف 60 کیلوگرم کود فسفات زیستی و 10 تن ورمیکمپوست دارای ترکیب بهتری نسبت به تیمار شاهد بودند.
سعید دوازده امامی؛ فاطمه سفیدکن؛ محمدرضا جهانسوز؛ داریوش مظاهری
دوره 24، شماره 3 ، آبان 1387، ، صفحه 263-270
چکیده
به منظور مقایسه کشت پاییزه، بهاره و تابستانه گیاه دارویی بادرشبویه از نظر عملکرد بیولوژیکی، عملکرد کمی و کیفی اسانس و مراحل فنولوژیک آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار در سالهای 85 و 86 در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان انجام شد. سه تیمار کشت پاییزه، بهاره و کشت تابستانه مورد مقایسه قرار گرفت. عملکرد بیولوژیکی در ...
بیشتر
به منظور مقایسه کشت پاییزه، بهاره و تابستانه گیاه دارویی بادرشبویه از نظر عملکرد بیولوژیکی، عملکرد کمی و کیفی اسانس و مراحل فنولوژیک آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار در سالهای 85 و 86 در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان انجام شد. سه تیمار کشت پاییزه، بهاره و کشت تابستانه مورد مقایسه قرار گرفت. عملکرد بیولوژیکی در واحد سطح و زمان، ضریب توزیع، میزان اسانس 100 گرم ماده خشک، میزان اسانس در واحد سطح، ضریب تبدیل ماده تر به خشک و مدت زمان لازم تا گلدهی گیاه و ترکیبهای اسانس، مورد اندازهگیری و مقایسه قرار گرفت. براساس نتایج بدست آمده از این مطالعه، کشت پاییزه این گیاه در منطقه اصفهان موفق نبود و یخبندان در مرحله برگ لپهای باعث خشکیدن گیاه شد. عملکرد بیولوژی تر و خشک و عملکرد اسانس در واحد سطح اختلاف معنیداری داشت و اعداد بدست آمده برای این صفات در کشت بهاره 7/12 و 5/3 کیلوگرم در متر مربع و 3/10 میلیلیتر در متر مربع و برای کشت تابستانه 1/4 و 1 کیلوگرم در متر مربع و 1/4 میلیلیتر در متر مربع بود. ضریب تبدیل ماده تر به خشک در کشت بهاره 5/27 درصد و در کشت تابستانه 4/25 درصد بدست آمد. ضریب توزیع یا ضریب تبدیل عملکرد بیولوژیکی به عملکرد اقتصادی (سرشاخه گلدار و برگ) در کشت بهاره 7/46 درصد و در کشت تابستانه 2/62 درصد محاسبه شد. کیفیت اسانس نیز تحت تأثیر فصل کاشت قرار گرفت. مجموع 5 ترکیب مهم اسانس بادرشبویه یعنی نرال، ژرانیول، نریل استات و ژرانیل استات در کشت بهاره 92 درصد و در کشت تابستانه 4/64 درصد اسانس را تشکیل دادند و بیشترین میزان تغییر مربوط به افزایش ژرانیل استات در کشت بهاره (3/35%) نسبت به کشت تابستانه (14%) بود. در کشت بهاره تعداد روز تا گلدهی 122 روز و در کشت تابستانه 61 روز بود. بهرغم برتری عملکرد بیولوژیکی، کمیت و کیفیت اسانس در واحد سطح در کشت بهاره نسبت به کشت تابستانه چنانچه این صفات بر اساس واحد زمان محاسبه گردند و دیگر محدودیتها نیز در نظر گرفته شود، کشت تابستانه قابل مقایسه با کشت بهاره است.
کتایون احمدی؛ فاطمه سفیدکن؛ محمدحسن عصاره
دوره 24، شماره 2 ، مرداد 1387، ، صفحه 162-176
چکیده
گل محمدی با نام علمی (Rosa damascena Mill.) گیاهی درختچهای و متعلق به تیره Rosaceae میباشد. کشور ما سابقه طولانی در کشت و پرورش این گیاه داشته است. سازگاری گل محمدی به شرایط آب و هوایی کشورمان، وجود فرهنگ دیرینه تولید و مصرف، رونق و تقاضای بازارهای جهانی محصولات ایران و به تبع آن اشتغالزایی و ارز آوری از جمله مسائلی است که توجه خاص به این گیاه ...
بیشتر
گل محمدی با نام علمی (Rosa damascena Mill.) گیاهی درختچهای و متعلق به تیره Rosaceae میباشد. کشور ما سابقه طولانی در کشت و پرورش این گیاه داشته است. سازگاری گل محمدی به شرایط آب و هوایی کشورمان، وجود فرهنگ دیرینه تولید و مصرف، رونق و تقاضای بازارهای جهانی محصولات ایران و به تبع آن اشتغالزایی و ارز آوری از جمله مسائلی است که توجه خاص به این گیاه را میطلبد. در این تحقیق، اثر روشهای مختلف خشک کردن (آفتاب، سایه، آون 30 و 40 درجه سانتیگراد) بر کمیت و کیفیت اسانس گلبرگهای سه ژنوتیپ گل محمدی بررسی شد. اسانس کلیه نمونهها به روش تقطیر با آب، استخراج و بهوسیله دستگاههای GC و GC/MS تجزیه و شناسایی شد. نتایج نشان داد که اسانس گلبرگهای تازه دارای بالاترین کیفیت (درصد بالای ژرانیول و سیترونلول و کمترین میزان ترکیبات مومی) بود. بنابراین برای مقاصد اسانسگیری، لازم است بلافاصله پس از جمعآوری گلهای تازه، عملیات تولید اسانس صورت گیرد. نتایج حاصل از تأثیر روشهای مختلف خشک کردن بر کمیت و کیفیت اسانس نشان داد که اسانس حاصل از گلبرگهای خشک شده در سایه نسبت به اسانس حاصل از روشهای دیگر از لحاظ میزان اسانس دارای تفاوت معنیداری نبوده، ولی از لحاظ کیفیت دارای تفاوت چشمگیری است. بهطوری که میزان سیترونلول و ژرانیول بالاتر بوده ولی درصد ترکیبهای مومی و سنگین کاهنده کیفیت اسانس کمتر میباشد. بنابراین در صورت نیاز به تهیه گلبرگ خشک جهت مصارف مختلف غیر از اسانسگیری، بهترین روش خشک کردن گل محمدی، برای حفظ مقادیر بالاتری از اسانس و اجزای معطر، خشک کردن در سایه توصیه میشود.
پروین رامک؛ فاطمه سفیدکن
دوره 24، شماره 2 ، مرداد 1387، ، صفحه 189-197
چکیده
درمنه ایرانی (Artemisia persica Boiss) با نام محلی جوشن از زمانهای قدیم بهصورت سنتی در درمان ناراحتیهایی چون تب، مالاریا، خونریزی، هپاتیت، انگلهای رودهای، دردهای عصبی، التیام زخمها و اسپاسم مصرف میشود. بهمنظور بررسی تغییرات کمی و کیفی اسانس گونه Artemisia persica در مزرعه و رویشگاه، این گونه در دو منطقه بروجرد و نورآباد کاشته شد. طرح کاشت بهصورت ...
بیشتر
درمنه ایرانی (Artemisia persica Boiss) با نام محلی جوشن از زمانهای قدیم بهصورت سنتی در درمان ناراحتیهایی چون تب، مالاریا، خونریزی، هپاتیت، انگلهای رودهای، دردهای عصبی، التیام زخمها و اسپاسم مصرف میشود. بهمنظور بررسی تغییرات کمی و کیفی اسانس گونه Artemisia persica در مزرعه و رویشگاه، این گونه در دو منطقه بروجرد و نورآباد کاشته شد. طرح کاشت بهصورت فاکتوریل در قالب بلوکهای تصادفی با 4 تکرار و به روش تقسیم بوته صورت گرفت. در سال دوم و در فصل گلدهی سرشاخههای گلدار از مزارع بروجرد و نورآباد و همزمان از ارتفاعات 2900 متر رشته کوه گرین جمعآوری شدند. اسانس نمونهها به روش تقطیر با آب استخراج شد و بازده اسانس در مزارع نورآباد، بروجرد و رویشگاه بهترتیب 5/0%، 7/0% و (v/w)9/0% بود. تجزیه و شناسایی ترکیبهای تشکیل دهنده اسانس گیاهان مربوط به رویشگاه گرین و دو منطقه کشت بهوسیله دستگاههای GC و GC/MS صورت پذیرفت. لاسینیاتا فورانون E (1/17%)، ارتودوگلاسیا اکسید C (2/13%)، ترانس-پینوکاروئول (2/10%)، پینوکارون (5/8%)، آلفا-پینن (8/5%)، 1و8-سینئول (6/5%) عمدهترین ترکیبهای موجود در Artemisia persicaدر رویشگاه بودند. ماده لاسینیاتا فورانون E در اسانسهای مزارع بروجرد (5/14%) و نورآباد (17%) نیز بیشترین میزان را نسبت به سایر ترکیبها داشت. میزان لاسینیاتا فورانون E در مزارع بروجرد و نورآباد دارای تفاوت معنیداری با یکدیگر بودند (05/0=P). نتایج حاصل از آنالیز دادهها به کمک نرمافزار MSTATC نشان داد که اثر مکان بر میزان اسانس این گونه در 05/0=P معنیدار بود.
بهناز دادمان؛ رضا امیدبیگی؛ فاطمه سفیدکن
چکیده
این تحقیق به شکل کشت مزرعهای از فروردین تا مهر 1384 به منظور مطالعه اثر سطوح مختلف کود نیتروژن (0، 50، 100، 150 و 200 کیلوگرم در هکتار) بر مقدار و اجزاء تشکیل دهنده اسانس گیاه جعفری مکزیکی (Tagetes minuta L.) صورت گرفت. نتایج بدست آمده نشان داد که سطوح مختلف کود نیتروژن تأثیر معنیداری بر کمیت و کیفیت ماده مؤثره گیاه جعفری مکزیکی دارد. حداکثر میزان ...
بیشتر
این تحقیق به شکل کشت مزرعهای از فروردین تا مهر 1384 به منظور مطالعه اثر سطوح مختلف کود نیتروژن (0، 50، 100، 150 و 200 کیلوگرم در هکتار) بر مقدار و اجزاء تشکیل دهنده اسانس گیاه جعفری مکزیکی (Tagetes minuta L.) صورت گرفت. نتایج بدست آمده نشان داد که سطوح مختلف کود نیتروژن تأثیر معنیداری بر کمیت و کیفیت ماده مؤثره گیاه جعفری مکزیکی دارد. حداکثر میزان اسانس در تیمار 200 کیلوگرم در هکتار نیتروژن به میزان 16/1 درصد بدست آمد. براساس نتایج بدست آمده، اجزاء تشکیل دهنده اسانس و درصد آنها نیز تحت تأثیر مصرف کود نیتروژن قرار گرفت. بنابراین در این تحقیق بهترین تیمار جهت حصول به حداکثر عملکرد پیکر رویشی و اسانس، مصرف 200 کیلوگرم در هکتار نیتروژن است. ولی با توجه به مسائل زیست محیطی و مدیریت مزرعه و هزینه مصرف کود و اختلاف جزئی در میزان اسانس بدست آمده در تیمار 150 کیلوگرم در هکتار با 200 کیلوگرم در هکتار، بهتر است با مصرف 150 کیلوگرم در هکتار نیتروژن محصول مناسبتری تولید نماییم.
فاطمه برنا؛ رضا امیدبیگی؛ فاطمه سفیدکن
دوره 23، شماره 3 ، آبان 1386، ، صفحه 307-314
چکیده
به منظور بررسی اثر تاریخهای مختلف کشت بر عملکرد پیکر رویشی گیاه Dracocephalum moldavica L.، این تحقیق در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار انجام گرفت. زمانهای کاشت 15 اسفند، 29 اسفند، 15 فروردین، 31 فروردین، 15 اردیبهشت، 31 اردیبهشت، 15 خرداد، 31 خرداد در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل نشان داد که زمان کاشت بر خصوصیات رشد و نمو بادرشبی ...
بیشتر
به منظور بررسی اثر تاریخهای مختلف کشت بر عملکرد پیکر رویشی گیاه Dracocephalum moldavica L.، این تحقیق در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار انجام گرفت. زمانهای کاشت 15 اسفند، 29 اسفند، 15 فروردین، 31 فروردین، 15 اردیبهشت، 31 اردیبهشت، 15 خرداد، 31 خرداد در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل نشان داد که زمان کاشت بر خصوصیات رشد و نمو بادرشبی تأثیر دارد. بلندترین گیاهان (5/82 سانتیمتر) و بیشترین تعداد شاخه در بوته (14/18 شاخه) از گیاهانی بدست آمد که در تاریخ 29 اسفند ماه کشت شده بودند. نتایج تجزیه واریانس همچنین نشان داد هیچ اختلاف معنیداری بین عملکرد پیکر رویشی گیاهان و درصد اسانس آنها در تاریخهای مختلف وجود ندارد. با توجه به اینکه حداکثر عملکرد اسانس گیاهان کشت شده در 15 فروردین میباشد، بنابراین این تاریخ برای کشت گیاه بادرشبی توصیه میگردد.
زهرا آبروش؛ فاطمه سفیدکن؛ محمدحسن عصاره
دوره 23، شماره 3 ، آبان 1386، ، صفحه 323-330
چکیده
برگهای جوان پنج گونه از اکالیپتوسهای کاشته شده در ایران به نامهای علمی Eucalyptus stricklandii Maiden، E. brockwayii ، E. sargentii Maiden، E. lagiflorens F. Muell و E. kruseana F. Muell در فصل بهار از شهرستان شوشتر در استان خوزستان جمعآوری گردید. پس از خشک کردن در سایه، با استفاده از روش تقطیر با آب، اسانس آن در مدت زمان 90 دقیقه استخراج و بوسیله دستگاههای کروماتوگرافی گازی و کروماتوگرافی ...
بیشتر
برگهای جوان پنج گونه از اکالیپتوسهای کاشته شده در ایران به نامهای علمی Eucalyptus stricklandii Maiden، E. brockwayii ، E. sargentii Maiden، E. lagiflorens F. Muell و E. kruseana F. Muell در فصل بهار از شهرستان شوشتر در استان خوزستان جمعآوری گردید. پس از خشک کردن در سایه، با استفاده از روش تقطیر با آب، اسانس آن در مدت زمان 90 دقیقه استخراج و بوسیله دستگاههای کروماتوگرافی گازی و کروماتوگرافی متصل به طیفسنج جرمی مورد تجزیه و شناسایی قرار گرفت. هفده ترکیب در اسانسE. stricklandii شناسایی شد که عمدهترین ترکیبها، 8،1-سینئول (2/71%) و آلفا-پینن (2/9%) بودند. بیست وپنج ترکیب در اسانس E. brockwayii شناسایی شد که مهمترین ترکیبهای اسانس این گونه 8،1-سینئول (8/17%)، ایزوپنتیل ایزووالرات (2/17%)، آلفا-پینن (0/14%)، ترانس پینوکاروئول (0/12%)، بتا-پینن (5/7%) و پارا-سیمن (3/5%) بودند. شانزده ترکیب اسانسE. sargentii را تشکیل میدادند که از بین آنها 8،1-سینئول (7/56%)، بتا-اودسمول (/6%) و آلفا-پینن (9/4%) اجزای عمده بودند. پانزده ترکیب در اسانس E. largiflorens شناسایی شد که 8،1-سینئول (3/41%)، اسپاتولنول (6/11%) و ویردیفلورول (0/7%) مهمترین ترکیبها بودند. همچنین پانزده ترکیب در اسانس E. kruseana شناسایی شد که 8،1-سینئول (3/63%) و آلفا-پینن (9/15%) بیشترین درصد را داشتند. نتایج نشان میدهد که 8،1-سینئول جزء اصلی کلیه اسانسهای مورد مطالعه است. اما درصد نسبی آن در اسانس گونه E. stricklandii بیشتر است. بنابراین برگها و اسانس این گونه با توجه به استانداردهای تعریف شده برای اسانس گونههای اکالیپتوس در فارماکوپهها، به منظور استفاده برای مصارف دارویی مناسبتر میباشد.
محمدتقی درزی؛ امیر قلاوند؛ فرهاد رجالی؛ فاطمه سفیدکن
دوره 22، شماره 4 ، بهمن 1385، ، صفحه 276-292
چکیده
به منظور بررسی اثر کودهای زیستی بر عملکرد و اجزاء عملکرد گیاه دارویی رازیانه (Foeniculum Vulgare Mill.)، آزمایشی به صورت فاکتوریل با استفاده از فاکتورهای تلقیح مایکوریزایی (تلقیح و عدم تلقیح)، کود فسفات زیستی (0، 30 و 60 کیلوگرم در هکتار) و ورمی کمپوست (0، 5 و 10 تن در هکتار) در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با هیجده تیمار و سه تکرار در سال 1384 به اجرا ...
بیشتر
به منظور بررسی اثر کودهای زیستی بر عملکرد و اجزاء عملکرد گیاه دارویی رازیانه (Foeniculum Vulgare Mill.)، آزمایشی به صورت فاکتوریل با استفاده از فاکتورهای تلقیح مایکوریزایی (تلقیح و عدم تلقیح)، کود فسفات زیستی (0، 30 و 60 کیلوگرم در هکتار) و ورمی کمپوست (0، 5 و 10 تن در هکتار) در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با هیجده تیمار و سه تکرار در سال 1384 به اجرا در آمد. همچنین مقایسه ای نیز بین این تیمارها با یک تیمار شاهد کود شیمیایی (NPK به میزان 90، 60 و 90 کیلوگرم در هکتار) به صورت طرح بلوکهای کامل تصادفی با نوزده تیمار و سه تکرار انجام گرفت. مقایسه میانگینها توسط آزمون چند دامنهای دانکن در سطح احتمال پنج درصد انجام شد. نتایج نشان داد که بیشترین ارتفاع بوته (6/105 سانتیمتر)، تعداد چتر در بوته (31 چتر)، وزن هزار دانه (53/3 گرم)، عملکرد بیولوژیکی (3978 کیلوگرم در هکتار)و عملکرد دانه (1047 کیلوگرم در هکتار) در تلقیح با مایکوریزا حاصل شد، اما شاخص برداشت در مقایسه با عدم تلقیح کاهش یافت. کود فسفات زیستی دارای تأثیر معنیداری بر روی تعداد چتر در بوته، وزن هزار دانه، شاخص برداشت و عملکرد دانه نبود، ولی اثر معنیداری بر روی ارتفاع بوته و عملکرد بیولوژیک داشت، به طوری که بیشترین ارتفاع بوته (3/105 سانتیمتر) و عملکرد بیولوژیک (3734 کیلوگرم در هکتار) در سطح سوم آن بدست آمد. همچنین بیشترین ارتفاع بوته (6/106 سانتیمتر)، تعداد چتر در بوته (2/37 چتر)، وزن هزار دانه (79/3 گرم)، عملکرد بیولوژیکی (4544 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد دانه (1253 کیلوگرم در هکتار) در سطح سوم ورمی کمپوست حاصل گردید. در این تحقیق، اثرات متقابل دو فاکتور تلقیح مایکوریزایی و کود فسفات زیستی بر روی وزن هزار دانه و دو فاکتور تلقیح مایکوریزایی و ورمی کمپوست بر روی شاخص برداشت، نیز معنی دار گردید. مقایسه شاهد با تیمارهای کودهای زیستی، نیز معنیدار گردید، به طوری که از نظر تعداد چتر در بوته، وزن هزار دانه و عملکرد بیولوژیکی، تیمار کود زیستی حاوی تلقیح با مایکوریزا، سطح سوم کود فسفات زیستی و سطح سوم ورمی کمپوست (40.2 چتر، 02/4 گرم، 5033 کیلوگرم در هکتار) برتری محسوسی نسبت به تیمار شاهد (7/31 چتر، 71/3 گرم، 4002 کیلوگرم در هکتار) داشت. از نظر عملکرد دانه نیز، تیمار کود زیستی شامل تلقیح با مایکوریزا، سطح دوم کود فسفات زیستی و سطح سوم ورمی کمپوست (1292 کیلوگرم در هکتار) در مقایسه با شاهد (1097 کیلوگرم در هکتار) برتری چشمگیری داشت. همچنین، از نظر ارتفاع بوته، تیمارهای مطلوب کودهای زیستی تفاوت معنی داری نسبت به تیمار شاهد نداشتند.
الهام رجب بیگی؛ فاﺋزه قناتی؛ فاطمه سفیدکن؛ پرویز عبدالمالکی
دوره 22، شماره 4 ، بهمن 1385، ، صفحه 341-350
چکیده
در این تحقیق, تأثیر میدان الکترومغناطیسی با فرکانس kHz1 بر روی رشد و همچنین میزان ونوع اسانس بخش های هوایی گیاه ریحان (Ocimum basilicum) مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور گیاهان به مدت 6 روز و هر روز به مدت 5 ساعت بهصورت ناپیوسته با میدان الکترومغناطیسی تیمار شدند. در گروههای تیمارشده میزان رشد گیاه نسبت به گروه شاهد کاهش نشان داد. میزان ...
بیشتر
در این تحقیق, تأثیر میدان الکترومغناطیسی با فرکانس kHz1 بر روی رشد و همچنین میزان ونوع اسانس بخش های هوایی گیاه ریحان (Ocimum basilicum) مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور گیاهان به مدت 6 روز و هر روز به مدت 5 ساعت بهصورت ناپیوسته با میدان الکترومغناطیسی تیمار شدند. در گروههای تیمارشده میزان رشد گیاه نسبت به گروه شاهد کاهش نشان داد. میزان اسانس در گروه تیمار شده با میدان الکترومغناطیسی نسبت به گروه شاهد کاهش نشان داد که این امر میتواند به دلیل کاهش فعالیت آنزیم های دخیل در بیوسنتز اسانس ها در معرض تیمار با میدان الکترومغناطیسی باشد. ترکیب غالب اسانس در گروه تیمار و شاهد همواره متیل کاویکل، ژرانیول و نرول بود, اما مقدار این ترکیبهای غالب در گروه تیمارشده و شاهد با یکدیگر متفاوت بود. میزان متیلکاویکل آن در گیاهان تیمار شده با میدان الکترومغناطیسی نسبت به گروه شاهد افزایش نشان داد. تغییر محتوای اسانس ها و ترکیبهای سازنده آنها پیشنهاد میکند که بتوان از میدان الکترومغناطیسی به عنوان ابزاری برای افزایش اسانس ها و ترکیبهای مفید دارویی در گیاهان استفاده نمود.
فرخناز هوشیدری؛ فاطمه سفیدکن؛ زیبا جمزاد
دوره 22، شماره 3 ، آبان 1385، ، صفحه 209-215
چکیده
جنس مریم گلی در ایران 58 گونه گیاهی علفی و چند ساله دارد که اسانس برخی از این گونه ها، قبلاٌ مورد بررسی قرار گرفته است. استفاده از اسانس بعضی از گونه های سالویا در صنایع دارو سازی، عطر سازی، فرآورده های بهداشتی، آرایشی و در صنایع غذایی به عنوان طعم دهنده و چاشنی متداول است. Salvia bracteata Bank & Soland یکی از گونه های جنس Salviaاست ...
بیشتر
جنس مریم گلی در ایران 58 گونه گیاهی علفی و چند ساله دارد که اسانس برخی از این گونه ها، قبلاٌ مورد بررسی قرار گرفته است. استفاده از اسانس بعضی از گونه های سالویا در صنایع دارو سازی، عطر سازی، فرآورده های بهداشتی، آرایشی و در صنایع غذایی به عنوان طعم دهنده و چاشنی متداول است. Salvia bracteata Bank & Soland یکی از گونه های جنس Salviaاست که در غرب و شمال غرب ایران می روید. در این تحقیق که برای اولین بار در مورد این گونه در ایران صورت گرفته است، اندام هوایی گیاه در دو مرحله رویشی قبل از گلدهی و زمان گلدهی کامل از چناره مریوان جمع آوری و پس از خشک کردن به روش تقطیر با آب اسانس گیری شد. سپس ترکیبهای تشکیل دهنده اسانس ها به وسیله دستگاههای GC و GC/MS مورد تجزیه و شناسایی قرار گرفت. در اسانس این گونه در مرحله قبل از گلدهی 17 ترکیب و در مرحله گلدهی کامل 19 ترکیب شناسائی شد. ترکیبهای عمده اسانس شامل بتا-کاریوفیلن (49.6% و 41.7%)، گاما-مورولن (18.3% و 22.8%) و بی سیکلوجرماکرن (9.5% و 8.8%) به ترتیب در زمان قبل از گلدهی و گلدهی کامل بودند. نتایج نشان داد که با پیشرفت دوره رشد گیاه از قبل از گلدهی به سمت گلدهی کامل از درصد نسبی بتا کاریوفلن در اسانس کاسته شده و در عوض درصد نسبی گاما مورولن افزایش می یابد. تغییراتی نیز در نوع و درصد برخی از دیگر ترکیبهای اسانس مشاهده شد.
بهلول عباس زاده؛ ابراهیم شریفیعاشورآبادی؛ محمدرضا اردکانی؛ محمدحسین لباسچی؛ فضل ا.. صفیخانی؛ محمود نادری حاجی باقرکندی؛ فاطمه سفیدکن
دوره 22، شماره 3 ، آبان 1385، ، صفحه 223-230
چکیده
به منظور بررسی تاثیر روش مصرف کود نیتروژن بر بازده اسانس و درصد ترکیبهای تشکیل دهنده اسانس گیاه دارویی بادرنجبویه، آزمایشی در سال 1383 تحت شرایط مزرعه در مجتمع تحقیقات البرز کرج در مدت 7 ماه اجرا شد. این آزمایش با دو سطح 4.5 و 6 درصد کود نیتروژن خالص به فرم اوره و محلولپاشی بر روی اندام هوایی گیاه، دو سطح 60 و 90 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار ...
بیشتر
به منظور بررسی تاثیر روش مصرف کود نیتروژن بر بازده اسانس و درصد ترکیبهای تشکیل دهنده اسانس گیاه دارویی بادرنجبویه، آزمایشی در سال 1383 تحت شرایط مزرعه در مجتمع تحقیقات البرز کرج در مدت 7 ماه اجرا شد. این آزمایش با دو سطح 4.5 و 6 درصد کود نیتروژن خالص به فرم اوره و محلولپاشی بر روی اندام هوایی گیاه، دو سطح 60 و 90 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار مصرف در خاک مزرعه و در حضور شاهد که هر یک از تیمارها در طول دوره رشد گیاه در طی سه تقسیط مساوی اعمال گردیدند. این تحقیق در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 4 تکرار برای هر تیمار اجرا شد. با آغاز گلدهی اقدام به برداشت گیاه گردید و از سرشاخه گلدار گیاه با استفاده از روش کلونجر اسانسگیری بعمل آمد. اسانسهای هر تیمار به منظور بررسی بیشتر توسط دستگاه GC و GC/MS آنالیز گردید. درصد اسانس و عملکرد اسانس در هکتار برای هر تیمار مشخص گردید. طبق نتایج حاصل از تجزیه واریانس، تاثیر مقادیر مختلف کود نیتروژن و روشهای مصرف آن بر درصد اسانس و عملکرد اسانس معنیدار بود. همچنین نتایج حاصل از بررسی طیفهای GCو GC/MS نشان دادند که کاربرد مقادیر مختلف کود نیتروژن و روشهای مصرف آن بر درصد ترکیبهای تشکیل دهنده اسانس بادرنجبویه موثر بود. با مصرف نیتروژن، درصد تعدادی از ترکیبهای موجود در اسانس نسبت به شاهد کاهش و یا افزایش یافت.
روحانگیز عباس عظیمی؛ فاطمه سفیدکن؛ زیبا جم زاد؛ غلامرضا بخشی خانیکی
چکیده
جنس Vitex از تیره Lamiaceae در مناطق گرمسیری نیمکره شمالی وجنوبی پراکندگی دارد. حدود 250 گونه از آن شناخته شده است و گسترش تعدادی ازگونه های آن تا مناطق معتدله نیز ادامه می یابد. بررسی خصوصیات مورفولوژی برگ، ساقه، گل و کاسه گل در کنار بررسیهای میکرومورفولوژیک حضور چهار گونه V. agnus-castus، V. pseudo-negundo،V. negundo,وV. trifolia را در ایران نشان میدهد. در ...
بیشتر
جنس Vitex از تیره Lamiaceae در مناطق گرمسیری نیمکره شمالی وجنوبی پراکندگی دارد. حدود 250 گونه از آن شناخته شده است و گسترش تعدادی ازگونه های آن تا مناطق معتدله نیز ادامه می یابد. بررسی خصوصیات مورفولوژی برگ، ساقه، گل و کاسه گل در کنار بررسیهای میکرومورفولوژیک حضور چهار گونه V. agnus-castus، V. pseudo-negundo،V. negundo,وV. trifolia را در ایران نشان میدهد. در این تحقیق سرشاخههای گلدار این گونه (زمان گلدهی) از رویشگاه طبیعی جمع آوری گردید و پس از خشک کردن در سایه، اسانس آنها به روش تقطیر با آب جداسازی شد و سپس توسط دستگاه GC و GC/MS موردتجزیه و شناسائی قرار گرفت. در اسانس گونه V. agnus-castu، منوترپنوئیدها (82.8%) ترکیبهای غالب بودند که از میان آنها 1و8-سینئول (18.5%)، آلفا-پینن (17.8%)، لیمونن (15.7%) و سابینن (14.9%) اجزای عمده بودند. در اسانس گونه V. pseudo-negundoسزکوئیترپنوئیدها (50.7%) ترکیبهای غالب بودند که عمدهترین آنها شامل آلفا-گواین (14.2%)، جرماکرن D)11.6%)، آلفا-کادینول (10%) و بیسیکلوجرماکرن (9.9%) می شدند. در اسانس گونه negundoV.، منوترپنوئیدها ترکیبهای غالب بودند (66.6%) که از میان آنها 1و8-سینئول (20.8%) و آلفا-پینن (18.8%) اجزای عمده بودند. در اسانس گونه V. trifolia، منوترپنوئیدها بخش عمده اسانس را تشکیل میدادند (67.1%) که از میان آنها سابینن (24.6%) و آلفا-پینن (23.9%) اجزای اصلی بودند. ترکیب 1و8-سینئول در اسانس این گونه برخلاف گونه های دیگر وجود نداشت به علاوه ترکیب سزکوئیترپنوئیدی بتا-کاریوفیلن (10.5%) دارای در صد نسبتا بالایی در اسانس بود.
رضا امیدبیگی؛ کریم صدرایی منجیلی؛ فاطمه سفیدکن
چکیده
به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت بر عملکردهای کمی و کیفی گیاه رازیانه رقم شوروک شاری (Soroksari)، این تحقیق در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار انجام گرفت. تاثیر زمانهای کاشت 15 اسفند، 29 اسفند، 15 فروردین، 30 فروردین، 15 اردیبهشت، 31 اردیبهشت، 15 خرداد و 31 خرداد بر رشد، نمو، عملکرد دانه و مقدار اسانس رقم مذکور مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان ...
بیشتر
به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت بر عملکردهای کمی و کیفی گیاه رازیانه رقم شوروک شاری (Soroksari)، این تحقیق در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار انجام گرفت. تاثیر زمانهای کاشت 15 اسفند، 29 اسفند، 15 فروردین، 30 فروردین، 15 اردیبهشت، 31 اردیبهشت، 15 خرداد و 31 خرداد بر رشد، نمو، عملکرد دانه و مقدار اسانس رقم مذکور مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که زمان کاشت تأثیر معنی داری بر خصوصیات رشد، نمو و همچنین کمیت و کیفیت ماده مؤثر رازیانه دارد. طبق نتایج حاصل، بذرهای کشت شده در تاریخ 31 اردیبهشت، از سرعت سبز شدن، رشد و مراحل نموی سریعتری برخوردار بودند. بلندترین گیاهان با میانگین 150.8 سانتی متر و بیشترین تعداد شاخه در بوته با میانگین 10.1 شاخه از گیاهانی بدست آمد که در تاریخ 15 فروردین ماه کشت شده بودند. همچنین اختلاف معنی داری بین وزن هزار دانه و درصد اسانس گیاهان کشت شده در تاریخهای مختلف کاشت وجود نداشت. حداکثر عملکرد دانه با میانگین 1864.3 کیلوگرم در هکتار و حداکثر عملکرد اسانس نیز با میانگین 91.3 کیلوگرم در هکتار از گیاهان کشت شده در تاریخ شده در تاریخ 15 فروردین ماه بدست آمدند. مقدار آنتول به تدریج از زمان کاشت 15 اسفند تا 31 اردیبهشت کاهش یافت و کمترین مقدار آن با میانگین 0.57 درصد و بیشترین مقدار آن با میانگین 68.6 درصد به ترتیب از اسانس گیاهانی که در تاریخ 30 فروردین و 15 اردیبهشت کشت شده بودند بدست آمد. با توجه به نتایج این تحقیق، مناسبترین زمان کاشت رازیانه رقم شوروک شاری در محل مورد تحقیق تاریخ 15 تا 30 فروردین توصیه می شود.
خدیجه عباسی؛ فاطمه سفیدکن؛ یدالله یمینی
چکیده
جنس مرزه Satureja از خانواده نعناعیان میباشد و گونههای زیادی از آن در سرتاسر جهان پراکندهاند. این جنس در ایران 15 گونه دارد که 9 عدد از آنها انحصاری هستند. اسانس گونههای مختلف مرزه به دلیل دارا بودن کارواکرول از اهمیت ویژهای برخوردارند. در این تحقیق به منظور بررسی تاثیر روش اسانسگیری بر میزان کارواکرول و در نتیجه کیفیت ...
بیشتر
جنس مرزه Satureja از خانواده نعناعیان میباشد و گونههای زیادی از آن در سرتاسر جهان پراکندهاند. این جنس در ایران 15 گونه دارد که 9 عدد از آنها انحصاری هستند. اسانس گونههای مختلف مرزه به دلیل دارا بودن کارواکرول از اهمیت ویژهای برخوردارند. در این تحقیق به منظور بررسی تاثیر روش اسانسگیری بر میزان کارواکرول و در نتیجه کیفیت اسانس مرزه، اسانس دو گونه از این جنس به نامهای Satureja hortensis L. و Satureja rechingeri Jamzadبه روش استخراج با روش سیال فوق بحرانی*(دی اکسید کربن) وروش تقطیر با آب مورد بررسی و مقایسه قرار گرفتند.اندامهای هوایی گیاه S. hortensis در زمان گلدهی کامل از ایستگاه تحقیقات البرز کرج و گیاه S. rechingeri از رویشگاه طبیعی خود در استان ایلام جمع آوری گردیدند و پس از خشک شدن در سایه و دمای محیط ابتدا به روش تقطیر با آب اسانس گیری شدند. بعد با روش سیال فوق بحرانی به دو صورت (با و بدون استفاده از اصلاحگر) از هر دو گیاه اسانس تهیه شد. اسانسهای حاصل با استفاده از دستگاه گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگراف متصل شده به طیف سنج جرمی (GC/MS) مورد شناسایی کمی و کیفی قرار گرفتند. در اسانس S. hortensis حاصل از تقطیر 17 ترکیب شناسایی شد که عمده ترین ترکیبها کارواکرول (48.1%) و گاما ترپینن (38.4%) بودند. در اسانسهای حاصل از استخراج با سیال فوق بحرانی 9 ترکیب شناسایی شد که میزان کارواکرول آنها (%63.4-%57.1) نسبت به اسانس حاصل از تقطیر افزایش و گاما ترپینن (%32.8-%27) کاهش یافته بود. در اسانس S. rechingeri حاصل از تقطیر 20 ترکیب شناسایی شد که کارواکرول (86.6%) تنها ترکیب عمده بود. در اسانسهای حاصل از استخراج با سیال فوق بحرانی از این گونه 6 ترکیب شناسایی شد که درصد کارواکرول (%95.6-%95) در آنها افزایش نشان داد.
فاطمه عسکری؛ فاطمه سفیدکن؛ سعیده مشکی زاده
چکیده
جنس Pimpinella در ایران حدود 23 گونه دارد که بیشتر یکساله میباشند. گونه P. eriocarpaدر غرب و جنوب ایران پراکنش دارد. اندام هوایی و بذر گیاه در مرحله گلدهی و بذردهی از منطقه خجیر در شمال شرقی استان تهران جمعآوری گردید و پس از آمادهسازی گیاه با روش تقطیر با آب4 (دستگاه کلونجر) اسانسگیری شد. بازده اسانس اندام هوایی 1.3% و بذر 5.7% (نسبت به وزن ...
بیشتر
جنس Pimpinella در ایران حدود 23 گونه دارد که بیشتر یکساله میباشند. گونه P. eriocarpaدر غرب و جنوب ایران پراکنش دارد. اندام هوایی و بذر گیاه در مرحله گلدهی و بذردهی از منطقه خجیر در شمال شرقی استان تهران جمعآوری گردید و پس از آمادهسازی گیاه با روش تقطیر با آب4 (دستگاه کلونجر) اسانسگیری شد. بازده اسانس اندام هوایی 1.3% و بذر 5.7% (نسبت به وزن خشک) بود. تجزیه و شناسایی ترکیبهای تشکیل دهنده اسانسها به وسیله دستگاههای GC و GC/MS با محاسبه شاخصهای بازداری و مطالعه طیفهای جرمی صورت گرفت. در اسانس اندام هوایی 15 ترکیب و در اسانس بذر 8 ترکیب شناسایی شد. مهمترین ترکیبهای شناسایی شده در اسانس اندام هوایی پریگایجرن5 (59.9%)، لیمونن6 (17.6%) والمیسین7 (12.5%) بود. همچنین ترکیبهای مهم اسانس بذر، لیمونن (49.3%) و المیسین (44.5%) بود.
فاطمه سفیدکن؛ عباس رحیمی بیدگلی
دوره 15، شماره 1 ، دی 1381، ، صفحه 1-22
چکیده
برای اجرای این طرح اندامهای هوایی آویشن کوهی (Thymus kotschyanus) از یکی از رویشگاههای طبیعی خود در ایستگاه تحقیقاتی سیراچال، در سه مرحله قبل از گلدهی، اوایل گلدهی و گلدهی کامل جمعآوری گردید و با روشهای مختلف اسانسگیری (تقطیر با آب، تقطیر با آب و بخار آب و نیز تقطیر با بخار آب مستقیم)،اسانس استخراج و بازده اسانس محاسبه شد. سپس اسانسهای ...
بیشتر
برای اجرای این طرح اندامهای هوایی آویشن کوهی (Thymus kotschyanus) از یکی از رویشگاههای طبیعی خود در ایستگاه تحقیقاتی سیراچال، در سه مرحله قبل از گلدهی، اوایل گلدهی و گلدهی کامل جمعآوری گردید و با روشهای مختلف اسانسگیری (تقطیر با آب، تقطیر با آب و بخار آب و نیز تقطیر با بخار آب مستقیم)،اسانس استخراج و بازده اسانس محاسبه شد. سپس اسانسهای بدست آمده با استفاده از دستگاه گازکروماتوگراف (GC) و گاز کروماتوگراف کوپل شده با طیف سنج جرمی (GC/MS) مورد شناسایی کمی و کیفی قرار گرفت. بدین ترتیب، تأثیر مرحله رشد گیاه و روش اسانسگیری بر کمیت و کیفیت اسانس آویشن کوهی مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد که بالاترین بازده اسانس با روش تقطیر با آب و پایینترین بازده به روش تقطیر با بخار آب حاصل شد. بازده اسانس بسته به روش تقطیر و مرحله رشد گیاه بین 0.28% تا 1.80% متغیر بود. ترکیبهای اصلی در تمام اسانسها کارواکرول (61.2%- 46.7%)، تیمول (26.9%-7.5%)، گاماترپینن، پاراسیمن و بورنئول بودند.
فاطمه سفیدکن؛ فاطمه عسگری
دوره 12، شماره 1 ، خرداد 1381، ، صفحه 29-51
چکیده
جنس آویشن در نقاط مختلف ایران 14 گونه دارد که برخی از آنها انحصاری ایرانند(جم زاد، 1373).در این طرح تعدادی از گونههای بومی و غیربومی آویشن شامل: Thymus carnosus Boiss.، آویشن کوهی T. kotschyanus Boiss. and Hohen، آویشن ایرانی T. persicus (Ronniger ex Rech. F.) Jalas، آویشن کرک آلود T. Pubescens Boiss. et Kotschy ex Celak وآویشن واقعی T. serpyllum L. از مناطق مختلف ایران در دو مرحله قبل ازگلدهی و گلدهی ...
بیشتر
جنس آویشن در نقاط مختلف ایران 14 گونه دارد که برخی از آنها انحصاری ایرانند(جم زاد، 1373).در این طرح تعدادی از گونههای بومی و غیربومی آویشن شامل: Thymus carnosus Boiss.، آویشن کوهی T. kotschyanus Boiss. and Hohen، آویشن ایرانی T. persicus (Ronniger ex Rech. F.) Jalas، آویشن کرک آلود T. Pubescens Boiss. et Kotschy ex Celak وآویشن واقعی T. serpyllum L. از مناطق مختلف ایران در دو مرحله قبل ازگلدهی و گلدهی جمع آوری گردیدند. از اندامهای هوایی خشک شده این گیاهان به روش تقطیر با بخارآب اسانسگیری بعمل آمد. مقدار اسانس به ترتیب ذکر گونهها در زمان قبل از گلدهی (0.66% ، 0.28% ، 0.26% ، 0.55% ، 0.57%) و در مرحله گلدهی (0.86% ، 2.1% ، 0.43% ، 1.45% ، 0.90%) بود. درمجموع مقدار اسانس در مرحله رویشی کمتر از مرحله گلدهی بود. مقدار اسانس در دو گونه T. kotschyanusو T. Pubescensبیشتر از سایر گونهها بود.
تجزیه و شناسایی ترکیبهای تشکیل دهنده اسانسها به وسیله دستگاههای GC و GC/MS، با محاسبه شاخصهای بازداری کواتس و مطالعه طیفهای جرمی صورت گرفت. در مجموع 37 ترکیب (93.1% تا 98.3% اسانس) در مرحله رویشی و 39 ترکیب (88.2% تا 99.3% اسانس) در مرحله گلدهی شناسایی شدند.ترکیبهای عمده اسانسها در مرحله قبل ازگلدهی و گلدهی کامل به ترتیب عبارت بودنداز:
T. carnosus ، کارواکرول (2.2% و 2.5%)، تیمول (27.2% و 36.1%)، گاما-ترپینن (19.6% و 19.1%)، پارا-سیمن (26.2% و21.3%)، بتا-کاریوفیلن (2.5% و 2.8%)، کارواکرول (2.2% و 2.5%) و بورنئول (1.6% و 1.6%)
T. kotschyanus ، کارواکرول (40.7% ، 41.4%)، تیمول (26.9% و 19.5%)، گاما-ترپینن (7.3% و 10.3%)، پارا-سیمن (3.9% و 5.3%) ، بتا-کاریوفیلن (1.8% و2.5%) و بورنئول (1.3% و 2.4%)
T. persicus ، کارواکرول (0.39% و27.1%)، تیمول (6.5% و 11.9%)، گاما-ترپینن (6.1% و 6.5%)، پارا-سیمن (7.5% و 10.2%) ، بتا-کاریوفیلن (2.0% و 3.0%) و بورنئول (1.6 % و 2.9%)
T. Pubescens، کارواکرول (64.8%، 48.8%)، تیمول (11.9% و 13.9%)، گاما-ترپینن (6.1% و جزئی)، پارا-سیمن (2.9% و 12.7%) ، بتا-کاریوفیلن (1.6% و 1.3%) و بورنئول (0.7% و 3.8%)
T. serpyllum، تیمول (18.7% و18.7%)، گاما-ترپینن (21.9% و22.7%)، پارا-سیمن (21.1% و20.7%) ، بتا-کاریوفیلن (7.1 % و 0.1%) و بورنئول (3.9% و3.1%)
در اسانس گونه T. persicus در مرحله قبل ازگلدهی و گلدهی به ترتیب ترکیبهای ژرانیول (15.7% و9.4%) ، ژرانیل استات (5.3% و 5.3%) و آلفا-ترپینئول (0 % و 9.5%) یافت شدند. همچنین در گونه T. serpyllumجرماکرن دی (6.0% و 5.1%) یافت شد.
فاطمه عسگری؛ فاطمه سفیدکن؛ محمدباقر رضایی
دوره 12، شماره 1 ، خرداد 1381، ، صفحه 87-127
چکیده
جنس آویشن (Tymus) در نقاط مختلف ایران 14 گونه دارد (1). یکی از گونههایی که پراکندگی وسیعی در شمال و غرب کشور دارد Thymus pubescens است. معرفی این گونه بهعنوان گیاهی دارویی و معطر، شناخت ترکیبهای موجود در اسانس آن، مقایسه مقدار و درصد ترکیبهای تشکیلدهنده اسانس در نقاط مختلف، در دو مرحله قبل از گلدهی و گلدهی کامل از اهداف اصلی این طرح است. به علاوه، ...
بیشتر
جنس آویشن (Tymus) در نقاط مختلف ایران 14 گونه دارد (1). یکی از گونههایی که پراکندگی وسیعی در شمال و غرب کشور دارد Thymus pubescens است. معرفی این گونه بهعنوان گیاهی دارویی و معطر، شناخت ترکیبهای موجود در اسانس آن، مقایسه مقدار و درصد ترکیبهای تشکیلدهنده اسانس در نقاط مختلف، در دو مرحله قبل از گلدهی و گلدهی کامل از اهداف اصلی این طرح است. به علاوه، معرفی این گونه بهعنوان گیاهی معطر در جهت تولید تولید اسانس از آن در سطح نیمهصنعتی، از اهداف فرعی این طرح بهشمار میرود.
نمونههای گیاهی از سه نقطه رویشی در دره لار (شرق استان تهران) و در دو مرحله قبل از گلدهی (اواسط اردیبهشت) و گلدهی (اواسط تیرماه) جمعآوری شدند. از اندامهای هوایی خشک شده T. pubescens با روش تقطیر با بخار آب در دستگاههای شیشهای به مدت 45 دقیقه اسانسگیری بعمل آمد. اسانسها پس از آبگیری با کلرید کلسیم در شیشههای تیره رنگ و در یخچال نگهداری شدند.
مقدار اسانس در مرحله رویشی از 0.53% تا 0.93% و در مرحله گلدهی از 1.23% تا 2.03% متغیر بود. در مجموع مقدار اسانس در مرحله رویشی کمتر از مرحله گلدهی بود. در مرحله قبل از گلدهی تفاوت قابل توجهی در بازده اسانس نقاط مختلف مشاهده نشد، درحالیکه این تفاوت در مرحله گلدهی معنیدار بود.
اسانسها جهت تجزیه و شناسایی به دستگاههای GC و GC/MS تزریق شدند. در مجموع 26 ترکیب (0.98% تا 99.3%) در مرحله رویشی و 32ترکیب (97.7% تا 98.5%) در مرحله گلدهی شناسایی شدند. 24 ترکیب در هر دو مرحله مشترک بودند. ترکیبهای شاخص در مرحله قبل از گلدهی کارواکرول (52.6% تا 77.9%)، تیمول (2.7% تا 21.8%)، گاماترپینن (3.3% تا 7.4%)، پاراسیمن (2.2% تا 4.4%) و بتا کاریوفیلن (1.7% تا 2.5%) بودند. ترکیبهای شاخص مرحله گلدهی شامل: کارواکرول (54.7% تا69.2%)، پاراسیمن (6.7% تا 9.7%)، 1و8 سینئول + لیمونن (1.7% تا 3.2%)، متیل کارواکرول (0.6% تا 6.6%) و بورنئول (1.7% تا 5.1%) بودند.
ترکیبهایی مانند تیمیل استات، گامامورولن، سیگماکادینن فقط در مرحله رویشی و آلفافلاندرن، آلفاترپینئول، ترپینن 4-ال، اسپاچونلول، کامفور، لینالول، متیل تیمول، تیموکینون و تیمودیهیدروکینون فقط در مرحله گلدهی وجود داشتند.
ابراهیم شریفی عاشورآبادی؛ امیر قلاوند؛ قربان نورمحمدی؛ ابوالقاسم متین؛ غلامرضا امین؛ پرویز باباخانلو؛ محمدحسین لباسچی؛ فاطمه سفیدکن
دوره 7، شماره 1 ، اردیبهشت 1380، ، صفحه 1-26
چکیده
به منظور بررسی تاثیر روشهای مختلف حاصلخیز کردن خاک بر عملکرد گیاهان دارویی تحقیقی در سالهای زراعی 75 تا پایان 76 در ایستگاه تحقیقات البرز کرج انجام شد. در این تحقیق از گیاهان دارویی رازیانه (Foeniculum vulgare) استفاده گردید. تیمارهای مورد بررسی شامل نسبتهای مختلفی از کود شیمیایی خالص به صورت ترکیبی از NPK، مورد استفاده در سیستمهای زراعی ...
بیشتر
به منظور بررسی تاثیر روشهای مختلف حاصلخیز کردن خاک بر عملکرد گیاهان دارویی تحقیقی در سالهای زراعی 75 تا پایان 76 در ایستگاه تحقیقات البرز کرج انجام شد. در این تحقیق از گیاهان دارویی رازیانه (Foeniculum vulgare) استفاده گردید. تیمارهای مورد بررسی شامل نسبتهای مختلفی از کود شیمیایی خالص به صورت ترکیبی از NPK، مورد استفاده در سیستمهای زراعی رایج و مبتنی بر کودهای شیمیایی و نسبتهای مختلفی از کود دامی، مورد استفاده در سیستمهای زراعی پایدار یا ارگانیک ونیز ترکیبی از نسبتهای مختلف کود دامی و شیمیایی، مورد استفاده در سیستمهای تغذیه تلفیقی در مقایسه با تیمار شاهد بود. این تحقیق بصورت طرح بلوکهای کامل تصادفی در 3 تکرار به اجرا در آمد. نتایج حاصل از سالهای آزمایش ضمن تجزیه مرکب، با استفاده از آزمون دانکن مورد مقایسه قرار گرفت. براساس نتایج حاصل از سالهای اول و دوم آزمایش مشخص شد که در مجموع بالاترین میزان عملکردهای بذر و کاه در روش تغذیه شیمیایی مربوط به تیمارهای شماره 5 (K=160، P=128، N=160 کیلوگرم در هکتار) و شماره 4 (K=120، P=96، N=120 کیلوگرم در هکتار) به ترتیب برابر 901.33 و 4326.2 کیلوگرم درهکتار بود. بین تیمارهای روش تغذیه ارگانیک بیشترین عملکردهای بذر و کاه مربوط به تیمار شماره 13 (40 تن کود دامی در هکتار) بود که به ترتیب برابر 947.17 و 5147.2 کیلوگرم در هکتار گردید. این در حالیست که بالاترین میزان این عملکردهای بذر و کاه در روش تغذیه تلفیقی مربوط به تیمار شماره 10 (مخلوط 25 تن کود دامی به همراه K=60، P=48 و N=60 کیلوگرم در هکتار) و به ترتیب برابر 1182.67 و 6627.3 کیلوگرم در هکتار بود. عملکردهای بذر و کاه در روش تغذیه شیمیایی خالص به ترتیب 69.37% و 31.49% در روش تغذیه تلفیقی 122.23% و 101.43% و در روش تغذیه ارگانیک نیز به ترتیب 77.98% و 56.44% افزایش را نسبت به شاهد نشان داد. با توجه به تجزیه مرکب مربوط به دو سال، در مجموع میزان عملکردهای بذر، کاه وبیولوژیک در روش تغذیه تلفیقی نسبت به دو روش شیمیایی خالص و ارگانیک بیشترشده که این افزایش عملکرد در سال دوم نسبت به سال اول مشخص تر بود. بدین ترتیب میتوان به اثر ترکیب کودهای شیمیایی و دامی به عنوان یک منبع تغذیه مناسب برای گیاه و همچنین به عنوان عامل اساسی در اصلاح ساختار فیزیکی و شیمیایی خاک اشاره نمود.
فاطمه سفیدکن
دوره 7، شماره 1 ، اردیبهشت 1380، ، صفحه 71-87
چکیده
اندامهای هوایی گیاه گشنیز Coriandrum sativum در دو مرحله (اوایل گلدهی و گلدهی کامل) و میوه آن از مزرعه گیاهان دارویی واقع در ایستگاه تحقیقاتی البرز (کرج) جمع آوری گردید. از اندامهای هوایی به روش تقطیر با بخار آب و از میوه به روش تقطیر با آب اسانس گیری به عمل آمد. بازده اسانس برای سرشاخه گلدار در اوایل گلدهی 0.43% و در زمان گلدهی کامل 0.18% بود ...
بیشتر
اندامهای هوایی گیاه گشنیز Coriandrum sativum در دو مرحله (اوایل گلدهی و گلدهی کامل) و میوه آن از مزرعه گیاهان دارویی واقع در ایستگاه تحقیقاتی البرز (کرج) جمع آوری گردید. از اندامهای هوایی به روش تقطیر با بخار آب و از میوه به روش تقطیر با آب اسانس گیری به عمل آمد. بازده اسانس برای سرشاخه گلدار در اوایل گلدهی 0.43% و در زمان گلدهی کامل 0.18% بود و بازده اسانس حاصل از میوه 0.47% محاسبه گردید.ترکیبهای تشکیل دهنده اسانس با استفاده از دستگاه گاز کروماتوگراف (GC) و گاز کروماتوگراف متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) مورد شناسایی کمی و کیفی قرار گرفتند. اسانس سرشاخه گلدار بیشتر حاوی آلدئیدهای C10-C16 بود. 20 ترکیب مختلف در اسانس میوه گشنیز شناسایی شد که از میان آنها لینالول به تنهایی 86.5% اسانس را تشکیل می داد. به علاوه اسانس میوه گشنیز 2.8% گاماتر ترپینن، 1.4% آلفا پینن و 1.2% ژرانیل استات داشت.
فاطمه سفیدکن
دوره 6، شماره 1 ، شهریور 1379، ، صفحه 29-47
چکیده
اندامهای هوایی گیاه Perovskia atriplicifolia در فصل تابستان از باغ گیاه شناسی ملی ایران جمع آوری گردید و پس از خشک شدن در دمای محیط، به روش تقطیر با بخارآب (Steam distillation) اسانس گیری شد. اسانس به صورت یک لایه روغنی زرد روشن با بازده 2.3% بدست آمد. سپس با استفاده از کروماتوگرافی تجزیه ای (Analytical GC) و کوپل آن با طیف سنج جرمی (GC/MS) مواد تشکیل دهنده ...
بیشتر
اندامهای هوایی گیاه Perovskia atriplicifolia در فصل تابستان از باغ گیاه شناسی ملی ایران جمع آوری گردید و پس از خشک شدن در دمای محیط، به روش تقطیر با بخارآب (Steam distillation) اسانس گیری شد. اسانس به صورت یک لایه روغنی زرد روشن با بازده 2.3% بدست آمد. سپس با استفاده از کروماتوگرافی تجزیه ای (Analytical GC) و کوپل آن با طیف سنج جرمی (GC/MS) مواد تشکیل دهنده آن مورد بررسی قرار گرفت. حاصل این بررسی که برای اولین بار به صورت کامل روی این گیاه انجام گرفته است شناسایی 38 ترکیب ترپنوئیدی با غلظت بالاتر از 0.07% در اسانس مذکور بوده است. از این میان، ترکیبهای 1 و 8- سینئول + لیمونن (40.13%)، آلفاپینن (17.87%)، دلتا-3- کارن (9.13%)، بتاپینن (6.59%)، کامفن (6.17%) و کامفور (5.36%) بیشترین درصد را داشته و 85.25% از وزن اسانس فوِ را تشکیل داده اند. به علاوه، جریان آب زیر اسانس نیز مورد استخراج و بررسی قرار گرفت. همچنین مدت زمان لازم برای اسانس گیری بدست آمد.