همکاری با انجمن علمی گیاهان دارویی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن

2 دانشیار، گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس

3 استاد، بخش تحقیقات گیاهان دارویی و محصولات فرعی، مؤسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور

4 استادیار، مؤسسه تحقیقات خاک و آب کشور

چکیده

به منظور بررسی اثر کودهای زیستی بر کمیت و کیفیت اسانس گیاه دارویی رازیانه (Foeniculum Vulgare Mill.)، شامل میزان اسانس و میزان آنتول، فنکون و لیمونن در اسانس، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل سه فاکتوره با استفاده از عوامل تلقیح میکوریزایی (تلقیح و عدم تلقیح)، کود فسفات زیستی (0، 30 و 60 کیلوگرم در هکتار) و ورمی‌کمپوست (0، 5 و 10 تن در هکتار) در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با هیجده تیمار و سه تکرار در دو سال زراعی 1384 و 1385 در ایستگاه تحقیقات همند آبسرد در دماوند (وابسته به مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور) به اجرا درآمد. همچنین یک کرت به‌عنوان شاهد برای مقایسه با کرتهای کودهای زیستی در هر تکرار قرار داده شد که فقط کودهای شیمیایی (NPK به میزان 90، 60 و 90 کیلوگرم در هکتار) در آن بکار برده شد. مقایسه میانگینها توسط آزمون چند دامنه‌ای دانکن در سطح احتمال پنج درصد انجام شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که بیشترین میزان اسانس در دانه (88/3%) و میزان آنتول در اسانس (42/68%) و کمترین میزان فنکون (68/11%) و لیمونن (44/10%) در اسانس در تلقیح با میکوریزا حاصل شد. کود فسفات زیستی نیز دارای تأثیر معنی‌داری بر روی میزان فنکون در اسانس نبود، ولی اثر معنی‌داری بر روی میزان اسانس در دانه و میزان آنتول و لیمونن در اسانس داشت. به‌طوری که بیشترین میزان اسانس در دانه (86/3%) و میزان آنتول در اسانس (90/67%) با مصرف 60 کیلوگرم کود فسفات زیستی و نیز کمترین میزان لیمونن در اسانس (59/10%) با مصرف 30 کیلوگرم از آن بدست آمد. همچنین بیشترین میزان اسانس در دانه (03/4%) و میزان آنتول در اسانس (47/71%) و کمترین میزان فنکون (45/10%) و لیمونن (58/9%) در اسانس با مصرف 10 تن ورمی‌کمپوست حاصل شد. مقایسه شاهد با تیمارهای کودهای زیستی نیز معنی‌دار شد. به‌طوری که از نظر میزان اسانس در دانه و میزان آنتول، فنکون و لیمونن در اسانس، دو تیمار کود زیستی حاوی تلقیح با میکوریزا، مصرف 30 کیلوگرم کود فسفات زیستی و 10 تن ورمی‌کمپوست و تلقیح با میکوریزا، مصرف 60 کیلوگرم کود فسفات زیستی و 10 تن ورمی‌کمپوست دارای ترکیب بهتری نسبت به تیمار شاهد بودند.

کلیدواژه‌ها

- امیدبیگی، ر.، 1376. رهیافتهای تولید و فرآوری گیاهان دارویی. جلد دوم، انتشارات طراحان نشر، 424 ص.
- اکبری‌نیا، ا.، 1382. بررسی عملکرد و ماده مؤثره زنیان در سیستمهای کشاورزی متداول، ارگانیک و تلفیقی. رساله دکتری زراعت، دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس.
- سفیدکن، ف.، 1380. بررسی کمی و کیفی اسانس رازیانه Foeniculum vulgare Mill. در مراحل مختلف رشد. تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، 7: 104-85.
- شریفی عاشورآبادی، ا.، امین، غ.ر، میرزا، م. و رضوانی، م.، 1381. تأثیر سیستمهای تغذیه گیاه (شیمیایی، تلفیقی و ارگانیک) بر کیفیت گیاه دارویی رازیانه. مجله پژوهش و سازندگی، 56 و 57: 87-78.
- عزیزی، م.، لکزیان، ا. و باغانی، م.، 1383. بررسی تأثیر مقادیر متفاوت ورمی‌کمپوست بر شاخصهای رشد و میزان اسانس ریحان اصلاح شده. خلاصه مقالات دومین همایش گیاهان دارویی، دانشگاه شاهد، 8-7 بهمن: 62.
- Anwar, M., Patra, D.D., Chand, S., Alpesh, K., Naqvi, A.A. and Khanuja, S.P.S., 2005. Effect of organic manures and inorganic fertilizer on growth, herb and oil yield, nutrient accumulation, and oil quality of French basil. Communications in Soil Science and Plant Analysis, 36 (13-14): 1737-1746.
- Arancon, N., Edwards, C.A., Bierman, P., Welch, C. and Metzger, J.D., 2004. Influences of vermicomposts on field strawberries: 1. Effects on growth and yields. Bioresource Technology, 93: 145-153.
- Copetta, A., Lingua, G. and Berta, G., 2006. Effects of three AM fungi on growth, distribution of glandular hairs, and essential oil production in Ocimum basilicum L. var. Genovese. Mycorrhiza, 16: 485-494.
- Freitas, M.S.M., Martins, M.A. and Vieira, E.I.J.C., 2004. Yield and quality of essential oils of Mentha arvensis in response to inoculation with arbuscular mycorrhizal fungi. Pesquisa Agropecuaria Brasileira, 39(9): 887-894.
- Gross, M., Friedman, J., Dudai, N., Larkov, O., Cohen, Y. and Bar, E., 2002. Biosynthesis of estragole and t-anethole in bitter fennel (Foeniculum vulgare Mill. var. vulgare) chemotypes. Changes in SAM: phenylpropene o-methyltranferase activities during development. Plant Science, 163: 1047-1053.
- Gupta, M.L., Prasad, A., Ram, M. and kumar, S., 2002. Effect of the vesicular-arbuscular mycorrhizal (VAM) fungus Glomus fasiculatum on the essential oil yield related characters and nutrient acquisition in the crops of different cultivars of menthol mint (Mentha arvensis) under field conditions. Bioresource Technology, 81: 77-79.
- Hazarika, D.K., Taluk Dar, N.C., Phookan, A.K., Saikia, U.N., Das, B.C. and Deka, P.C., 2000. Influence of vesicular arbascular mycorrhizal fungi and phosphate solubilizng bacteria on nursery establishment and growth of tea seedlings in assam. Symposium no. 12, Assam Agricultural University, Jorhat-Assam, India.
- Kapoor, R., Giri, B. and Mukerji, K.G., 2002a. Glomus macrocarpum: a potential bioinoculant to improve essential oil quality and concentration in Dill (Anethum graveolens L.) and carum (Trachyspermum ammi Sprague). World Journal of Microbiology and Biotechnology, 18 (5): 459-463.
- Kapoor, R., Giri, B. and Mukerji, K.G., 2002b. Mycorrhization of coriander (coriandrum sativum) to enhance the concentration and quality of essential oil. Journal of the Science of Food and Agriculture, 82(4): 339- 342.
- Kapoor, R., Giri, B. and Mukerji, K.G., 2004. Improved growth and essential oil yield and quality in foeniculum vulgare Mill on mycorrhizal inoculation supplemented with P-fertilizer. Bioresource Technology, 93: 307-311.
- Khan, M.M.A., Samiullah, S.H.A. and Afridi, M.M.R.K., 1992. Yield and quality of fennel (Foeniculum vulgare Mill.) in relation to basal and foliar application of nitrogen and phosphorus. Journal of Plant Nutrition, 15(11): 2505-2515.
- Khaosaad, T., Vierheilig, H., Nell, M., Zitterl-Eglseer, K. and Novak, J., 2006. Arbuscular mycorrhiza alter the concentration of essential oils in oregano (Origanum sp., Lamiaceae). Mycorrhiza, 16: 443-446.
- Kumar, V. and Singh, K.P., 2001. Enriching vermicompost by nitrogen fixing and phosphate solubilizing bacteria. Bioresource Technology, 76: 173-175.
- Loomis, W.D. and Corteau, R., 1972. Essential oil biosynthesis. Recently Advance Phytochem, 6: 147-185.
- Marotti, M., Dellacecca, V., Piccaglia, R. and Glovanelli, E., 1993. Agronomic and chemical evaluation of three varieties of Foeniculum vulgare Mill. Acta Horticulture, 331: 63-69.
- Miraldi, E., 1999. Comparison of the essential oils from ten Foeniculum vulgare Miller samples of fruits of different origin. Flavour and Fragrance Journal, 14: 379-382.
- Ratti, N., Kumar, S., Verma, H.N. and Gautam, S.P., 2001. Improvement in bioavailability of tricalcium phosphate to Cymbopogon martinii var. motia by rhizobacteria, AMF and Azospirillum inoculation. Microbiological Research, 156: 145-149.
- Sharma, A.K., 2002. Biofertilizers for Sustainable Agriculture. Agrobios, India, 300p.
- Sundara, B., Natarajan, V. and Hari, K., 2002. Influence of phosphorus solubilizing bacteria on the changes in soil available phosphorus and sugar cane and sugar yields. Field Crop Research, 77: 43-49.