همکاری با انجمن علمی گیاهان دارویی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی کردستان

2 اعضای هیأت علمی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع

چکیده

جنس مریم گلی در ایران 58 گونه گیاهی علفی و چند ساله دارد که اسانس برخی از این گونه ها، قبلاٌ مورد بررسی قرار گرفته است. استفاده از اسانس بعضی از  گونه های سالویا در صنایع دارو سازی، عطر سازی، فرآورده های بهداشتی، آرایشی و در صنایع غذایی به عنوان طعم دهنده و چاشنی متداول است.
Salvia  bracteata  Bank & Soland  یکی از گونه های جنس Salviaاست که در غرب و شمال غرب ایران می روید. در این تحقیق که برای اولین بار در مورد این گونه در ایران صورت گرفته است، اندام هوایی گیاه در دو مرحله رویشی قبل از گلدهی و زمان گلدهی کامل از چناره مریوان جمع آوری و پس از خشک کردن به روش تقطیر با آب اسانس گیری شد. سپس ترکیبهای تشکیل دهنده اسانس ها به وسیله دستگاههای GC و GC/MS مورد تجزیه و شناسایی قرار گرفت. در اسانس این گونه در مرحله قبل از گلدهی 17 ترکیب و در مرحله گلدهی کامل 19 ترکیب شناسائی شد. ترکیبهای عمده اسانس شامل بتا-کاریوفیلن (49.6% و 41.7%)، گاما-مورولن (18.3% و 22.8%) و بی سیکلوجرماکرن (9.5% و 8.8%) به ترتیب در زمان قبل از گلدهی و گلدهی کامل بودند.
نتایج نشان داد که با پیشرفت دوره رشد گیاه از قبل از گلدهی به سمت گلدهی کامل از درصد نسبی بتا کاریوفلن در اسانس کاسته شده و در عوض درصد نسبی گاما مورولن افزایش می یابد. تغییراتی نیز در نوع و درصد برخی از دیگر ترکیبهای اسانس مشاهده شد.

کلیدواژه‌ها

- باهرنیک، ز. و میرزا، م., 1384. بررسی و مقایسه ویژگیهای گیاه شناختی و ترکیبات شیمیائی سه گونه سالویا داروئی S. limbata, S. atropatana, S. multicaulis مجموعه مقالات همایش ملی توسعه پایدار گیاهان دارویی. 5 لغایت 7 مرداد ماه، مشهد، صفحه های 432- 431.
- بیگدلی، م., 1380. بررسی و مقایسه اسانس ریشه و اندام هوائی Salvia hypoleuca Benth. چکیده مقالات همایش ملی گیاهان داروئی ایران، 26-24 بهمن، تهران، صفحه 15.
- جمزاد، ز., فلور ایران تیره نعناعیان  Labiatae، در دست انتشار.
- زرگری، ع., 1369. گیاهان داروئی. جلد چهارم، انتشارات دانشگاه تهران، 923 صفحه.
- سفیدکن، ف., 1376. بررسی کمی و کیفی اسانسSalvia santolinifolia & Salvia verticillata  L.. چکیده مقالات اولین سمینار گیاهان داروئی و صنعت، 23 تا 25 اردیبهشت، شیراز، صفحه 257.
- سفیدکن، ف., 1378. بررسی ترکیبهای موجود در روغن اسانسی گیاه Salvia verticillata  L.. فصلنامه تحقیقات گیاهان داروئی و معطر ایران، 3: 27-45.
- سفیدکن، ف., 1378. بررسی مقایسه ای ترکیبهای موجود در اسانس دو گونه مریم گلیSalvia virgata Jacq Salvia syriaca  L. and. فصلنامه پژوهشی تحقیقات گیاهان داروئی و معطر ایران، 4: 83-102.
- مسعودی، ش. و روستائیان، ع., 1379. مقایسه روغنهای اسانسی پنج گونه از گیاهان جنسSalvia. خلاصه مقالات اولین همایش بین المللی طب سنتی و مفردات پزشکی، 19-16 آبان ماه، تهران، صفحه 275.
- مظفریان، و., 1375. فرهنگ گیاهان ایران. انتشارات فرهنگ معاصر. تهران. 671 صفحه.
- میرزا، م., 1378. شناسائی ترکیبهای فرار اسانس و عصاره گیاه (Salvia sclarea  L.). فصلنامه پژوهشی تحقیقات گیاهان داروئی و معطر ایران، 4: 115-136.
- میرزا، م., 1381. استخراج و بررسی ترکیبهای موجود در اسانس گیاه مریم گلی آذربایجانی (Salvia atropatana). فصلنامه پژوهشی تحقیقات گیاهان داروئی و معطر ایران، 12: 53-66.
- میرزا، م., 1381. شناسائی ترکیبهای متشکله اسانس گیاه (Salvia reuterana Bioss). فصلنامه پژوهشی تحقیقات گیاهان داروئی و معطر ایران، 3: 95-106.
- میرزا، م., باهرنیک، ز. و جمزاد، ز., 1382. استخراج و شناسائی ترکیبهای اسانس گیاه مریم گلی کارواندری (Salvia mirzayanii Rech. f. & Esfand). فصلنامه پژوهشی تحقیقات گیاهان داروئی و معطر ایران، 19(2).
 - Barazandeh, MM., 2004. Volatile constituents of the oil of Salvia hydrangea DC. ex Benth. from Iran. Journal of Essential oil Research, 16(1): 20-21.
- Carruba, A., Latorre, R., Piccaglia, R. and Marotti, M., 2002. Characterization of an Italian biotype of clary sage (Salvia sclarea  L.) grown in a semi- arid Mediterr anean environment. Flavour and Fragrance J., 17: 119-194.
 - Demirci, B. Tabanca, N. and Husnu can Baser K. 2002. Enantiomeric distribution of some monoterpenes in the essential oils of some Salvia species. Flavour and Fragrance J., 17: 54-58.
- Habibi, Z. Biniaz, T. Masoudi, sh. Rustaiyan, A. 2004. Composition of the Essential oil of Salvia eremophila Bioss. Native to Iran. Journal of Essential oil Research, 16(3): 172-173.
- Mirza, M. Mozaffarian, V. Baher Nik, Z. 2005. Composition of the Essential oil of Salvia limbata C.A. Mey. Journal of Essential Oil Research, 17(1): 10-11.
- Nickavar, B., Mojab, F. and Asgarpanah, J., 2005. Volatile composition of the essential oil of Salvia hypoleuca Benth. International journal of Aromatherapy, 15(1): 51- 53.
- Rustaiyan, A. Akhgar, M. Rezza, Masoudi. Sh, Nematollahi, F. 2005. Chemical composition of Essential oils of three salvia species Growing wild in Iran Salvia Rhytidea Benth, S. Limbata C. A. Mey and S. palaestina Benth.,  Journal of Essential Oil Research, 17(5): 522-524.
- Salehi, P. and Bazzaz Tolami, L., 2005. Essential oil Composition of Salvia xanthocheila Bioss. Ex Benth. From Iran. Journal of Essential Oil Research, 17: 442- 443.
 - Sefidkon, F., Mirza, M. and Javidtash, I., 2000. Essential Oil Composition of Salvia macrosiphon Bioss. From Iran. Journal of Essntial oil Bearing plants. 8(2): 126-129.
- Velickovic, D., Ristic, M., Velickovic, A.J., 2003. Chemical composition of the essential oils obtained from the flower, leaf and stem of Salvia aethiopis  L. and Salvia glutinosa  L. originating from the southeast region of Serbia. Journal of Essential oil Research, 14(6), 453-458.