دوره 27، شماره 4 ، بهمن 1390
بهرام میرشکاری؛ فرهاد فرح‌وش
چکیده
برای دستیابی به مدیریت بهینه آبیاری و کوددهی نیتروژن در گیاه دارویی رازیانه (Foeniculum vulgare Mill.) در شرایط آب و هوایی نیمه‌خشک آزمایشی در تبریز روی رقم محلی اصفهان با سه فاکتور شامل زمان آبیاری (90، 120 و 150 میلی‌متر تبخیر از تشتک) به‌عنوان عامل اصلی و ترکیب کود نیتروژنه (100، 150 و 200 کیلوگرم اوره در هکتار) و تقسیط کود (100% در زمان کاشت؛ 50% در ...
بیشتر
برای دستیابی به مدیریت بهینه آبیاری و کوددهی نیتروژن در گیاه دارویی رازیانه (Foeniculum vulgare Mill.) در شرایط آب و هوایی نیمه‌خشک آزمایشی در تبریز روی رقم محلی اصفهان با سه فاکتور شامل زمان آبیاری (90، 120 و 150 میلی‌متر تبخیر از تشتک) به‌عنوان عامل اصلی و ترکیب کود نیتروژنه (100، 150 و 200 کیلوگرم اوره در هکتار) و تقسیط کود (100% در زمان کاشت؛ 50% در زمان کاشت و 50% در زمان ساقه‌روی؛ 25% در زمان کاشت، 50% در زمان ساقه‌روی و 25% در زمان گلدهی) به‌عنوان عامل فرعی به‌صورت اسپلیت فاکتوریل با طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در سال 1387 اجرا شد. نتایج نشان داد که با تأخیر در زمان آبیاری از 90 به 120 میلی‌متر تبخیر از تشتک تعداد چتر در هر بوته رازیانه 5/22% اُفت پیدا کرد. بیشترین عملکرد دانه و درصد اسانس به‌ترتیب برابر880 کیلوگرم در هکتار و 66/3% به تیمار برخوردار از 150 کیلوگرم در هکتار کود اوره و آبیاری بعد از تبخیر 90 میلی‌متر آب از تشتک تعلق داشت. کاربرد کود به‌طور مساوی در مراحل کاشت و ساقه‌روی موجب افزایش 17 درصدی عملکرد دانه در مقایسه با دو سطح دیگر تقسیط کود شد. درصد اسانس از تقسیط کود اوره تأثیرپذیر نبود. وقتی رازیانه 150 کیلوگرم در هکتار کود نیتروژنه دریافت کرد و بعد از تبخیر 120 میلی‌متر آب از تشتک آبیاری شد، بیشترین عملکرد اسانس (32 لیتر در هکتار) را تولید کرد و میزان این افزایش نسبت به تیمار حائز کمترین عملکرد اسانس 43% بود. بنابراین در کشت رازیانه توصیه می‌شود که زمان آبیاری را به 120 میلی‌متر تبخیر از تشتک افزایش داده و 150 کیلوگرم در هکتار کود اوره در نسبت‌های مساوی در دو مرحله کاشت و ساقه‌روی مصرف گردد.
شیوا خالص‌رو؛ امیر قلاوند؛ فاطمه سفیدکن؛ احمد اصغرزاده
چکیده
انیسون (Pimpinella anisum L.) گیاهی معطر و دارویی است که مهمترین ماده تشکیل‌دهنده اسانس آن آنتول میباشد و در صنایع داروسازی و غذایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این آزمایش برای بررسی تأثیر سطوح ورمی‌کمپوست (0، 5 و 10 تن در هکتار)، ترکیب سه باکتری Azotobacter، Azospirillum و Pseudomonas در دو سطح (تلقیح و عدم تلقیح) و زئولیت (0 و 5/4 تن در هکتار) بر کمّیت و کیفیت ...
بیشتر
انیسون (Pimpinella anisum L.) گیاهی معطر و دارویی است که مهمترین ماده تشکیل‌دهنده اسانس آن آنتول میباشد و در صنایع داروسازی و غذایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این آزمایش برای بررسی تأثیر سطوح ورمی‌کمپوست (0، 5 و 10 تن در هکتار)، ترکیب سه باکتری Azotobacter، Azospirillum و Pseudomonas در دو سطح (تلقیح و عدم تلقیح) و زئولیت (0 و 5/4 تن در هکتار) بر کمّیت و کیفیت اسانس و میزان جذب عناصر پر مصرف در گیاه دارویی انیسون به‌صورت فاکتوریل در قالب بلوک‌های کامل تصادفی در سال زراعی 88-1387 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی سنندج به اجرا درآمد. نتایج نشان داد که افزایش سطوح ورمی‌کمپوست سبب بهبود درصد اسانس، عملکرد اسانس، درصد آنتول، درصد متیل کاویکول، میزان نیتروژن، فسفر و پتاسیم دانه گردید. اثر تلقیح باکتری بر صفات مذکور بجز بر درصد متیل کاویکول و پتاسیم معنی‌دار بود. کاربرد زئولیت نیز باعث افزایش معنی‌دار درصد اسانس، عملکرد اسانس و درصد آنتول گردید. اما در مورد سایر صفات اختلاف آماری معنی‌داری مشاهده نشد. اثر متقابل ورمی‌کمپوست و باکتری بر عملکرد اسانس و میزان فسفر در سطح 5% معنی‌دار بود و بیشترین مقادیر آنها از برهمکنش تیمارهای تلقیح با باکتری و کاربرد 10 تن ورمی‌کمپوست در هکتار حاصل گردید.
زهرا نعمتی لفمجانی؛ سیدرضا طبایی‌عقدایی؛ محمدحسین لباسچی؛ علی‌اشرف جعفری؛ اکبر نجفی آشتیانی؛ مرتضی دانشخواه
چکیده
به منظور بررسی تنوع و رابطه بین عملکرد گل و اجزاء آن، تعداد 12 ژنوتیپ گل‌محمدی (Rosa damascena Mill.) از نقاط مختلف کشور در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در محل ایستگاه تحقیقاتی همند آبسرد دماوند کشت و برای عملکرد گل و اجزاء عملکرد در سه کشت آبی (شاهد)، دیم و دیم همراه با مالچ مورد بررسی قرار گرفتند. در طی دوره گلدهی، تعداد گل، وزن ...
بیشتر
به منظور بررسی تنوع و رابطه بین عملکرد گل و اجزاء آن، تعداد 12 ژنوتیپ گل‌محمدی (Rosa damascena Mill.) از نقاط مختلف کشور در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در محل ایستگاه تحقیقاتی همند آبسرد دماوند کشت و برای عملکرد گل و اجزاء عملکرد در سه کشت آبی (شاهد)، دیم و دیم همراه با مالچ مورد بررسی قرار گرفتند. در طی دوره گلدهی، تعداد گل، وزن گل، درصد ماده خشک گل، نسبت وزن گلبرگ به گل کامل، ارتفاع بوته و محیط بوته (تاج‌پوشش) یادداشت‌برداری شدند. پس از جمع‌آوری دادهها تجزیه همبستگی، رگرسیون و علیت انجام شد. نتایج تجزیه همبستگی نشان داد که عملکرد گل در هر سه شرایط با وزن تر گلبرگ همبستگی مثبت و معنی‌دار داشت. با استفاده از تجزیه رگرسیونی گام به گام سهم هریک از صفات مؤثر در عملکرد گل مشخص گردید. در شرایط دیم صفات تعداد گل در پایه، نسبت وزن گلبرگ به گل کامل، اسانس در هکتار و درصد اسانس با ضریب تبیین 7/91%، در شرایط آبی وزن تر گلبرگ، نسبت وزن تر گلبرگ به گل کامل و محیط بوته با ضریب تبیین 6/ 98% و در شرایط کشت همرا با مالچ، عملکرد اسانس، درصد اسانس، ارتفاع بوته، نسبت وزن گلبرگ به گل کامل و تعداد گل با ضریب تبیین 6/90% بیشترین تغییرات عملکرد گل را توجیه نمودند. براساس نتایج تجزیه علیت، وزن تر گلبرگ در هر سه شرایط کشت بیشترین تأثیر مستقیم بر روی عملکرد گل داشت و چون مقدار و جهت آن با اثر کل (ضریب همبستگی) تقریباً یکسان بود، به‌عنوان مهمترین صفت در افزایش عملکرد گل‌محمدی شناخته شد. صفات تعداد گل در هکتار، عملکرد اسانس در هکتار، ارتفاع بوته و محیط بوته اگرچه به‌طور مستقیم در افزایش عملکرد نقش نداشتند ولی به‌طور غیرمستقیم از طریق افزایش وزن تر گلبرگ در افزایش عملکرد گل‌محمدی نقش مهمی داشتند. بنابراین، می‌توان از آنها به‌عنوان شاخصی برای انتخاب در جهت بهبود عملکرد گل استفاده نمود.
مریم مکی‌زاده تفتی؛ روزبه فرهودی؛ محمد راستی‌فر
چکیده
با توجه به اهمیت دارویی گیاه بادرنجبویه Melissa officinalis L.)) و فراوانی منابع آب و خاک شور در کشور، این تحقیق با هدف بررسی تأثیر اسموپرایمینگ بر جوانه‌زنی این گیاه تحت تنش شوری طی دو آزمایش جداگانه اجرا گردید. آزمایش اول با هدف تعیین مناسبترین شرایط پرایمینگ بذر گیاه بادرنجبویه در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش ...
بیشتر
با توجه به اهمیت دارویی گیاه بادرنجبویه Melissa officinalis L.)) و فراوانی منابع آب و خاک شور در کشور، این تحقیق با هدف بررسی تأثیر اسموپرایمینگ بر جوانه‌زنی این گیاه تحت تنش شوری طی دو آزمایش جداگانه اجرا گردید. آزمایش اول با هدف تعیین مناسبترین شرایط پرایمینگ بذر گیاه بادرنجبویه در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل ترکیب تیماری پتانسیل اسمزی محلول پرایمینگ در چهار سطح (4-، 8-، 12- و 16- بار)، مدت زمان پرایمینگ در سه سطح (3، 5 و 7 روز) و درجه حرارت پرایمینگ در دو سطح (25 و 30/20 درجه سانتی‌گراد) و بذرهای شاهد (پرایم نشده) بود. نتایج نشان داد که بین تیمارهای اسموپرایمینگ از لحاظ درصد جوانه‌زنی، سرعت جوانه‌زنی و طول ریشه‌چه اختلاف معنی‌داری وجود داشت. مقایسه میانگین‌ها نشان داد که تیمار پتانسیل اسمزی 16- بار در مدت زمان پنج روز و دمای 25 درجه سانتی‌گراد نسبت به سایر تیمارها و شاهد سبب افزایش معنی‌داری در درصد و سرعت جوانه‌زنی بذر بادرنجبویه شد. آزمایش دوم با هدف بررسی تأثیر اسموپرایمینگ بر جوانه‌زنی بذر گیاه بادرنجبویه تحت تنش شوری به‌صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. فاکتورهای مورد بررسی شامل تیمار بذری با دو سطح (بذر پرایم نشده و بذر پرایم شده) و تیمار شوری با چهار سطح (شاهد، 4، 8 و 12 دسی‌زیمنس بر متر) بود که براساس نتایجی که در مرحله اول آزمایش به‌عنوان بهترین شرایط پرایمینگ بدست آمد اقدام به تهیه بذرهای پرایم شده گردید. نتایج نشان داد که در همه سطوح شوری، بذرهای پرایم شده به‌طور معنی‌داری درصد و سرعت جوانه‌زنی و طول ریشه‌چه بالاتری نسبت به بذرهای پرایم نشده دارند. نتایج نشان داد که اثر متقابل شوری و تیمارهای بذری نیز از لحاظ درصد و سرعت جوانه‌زنی و طول ریشه‌چه معنی‌دار بود.
نورالدین حسین‌پور آزاد؛ قربانعلی نعمت‌زاده؛ سید محمدرضا آزادبخت؛ سیّدکمال کاظمی‌تبار؛ احسان شکری
چکیده
در این تحقیق دو ویژگی مهم فیزیکی و شیمیایی، درصد کل روغن و میزان اسید چرب موجود در بذر گاوزبان ایرانی (Echium amoenum Fisch & Mey.) از دو اکوتیپ کرمانشاه و نکا (استان مازندران) مورد مطالعه قرار گرفتند. استخراج روغن با استفاده از سیستم سوکسله و شناسایی اسیدهای چرب با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی گازی (GC) صورت پذیرفت. سپس داده‌های بدست‌آمده ...
بیشتر
در این تحقیق دو ویژگی مهم فیزیکی و شیمیایی، درصد کل روغن و میزان اسید چرب موجود در بذر گاوزبان ایرانی (Echium amoenum Fisch & Mey.) از دو اکوتیپ کرمانشاه و نکا (استان مازندران) مورد مطالعه قرار گرفتند. استخراج روغن با استفاده از سیستم سوکسله و شناسایی اسیدهای چرب با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی گازی (GC) صورت پذیرفت. سپس داده‌های بدست‌آمده با یکدیگر مورد مقایسه آماری قرار گرفتند. درصد روغن دانه در اکوتیپ کرمانشاه (31/0+16/19) و در اکوتیپ نکا (26/0+16/17) بدست آمد. همچنین 8 نوع اسید چرب شامل پالمتیک، استئاریک، اولئیک، سوکسنیک، لینولئیک، آلفا-لینولنیک (ALA)، گاما-لینولنیک (GLA)، و استئاریدونیک اسید توسط کروماتوگرافی گازی شناسایی گردید. اسید چرب سوکسنیک با میزان 4/0-2/0% و اسید چرب آلفا- لینولنیک با مقدار 48-46%، به‌ترتیب دارای کمترین و بیشترین مقدار در هر دو اکوتیپ بودند. داده‌های بدست آمده حکایت از آن دارند که با توجه به ارزش غذایی اسیدهای چرب ضروری موجود در روغن دانه، گل گاوزبان ایرانی پتانسیل بالقوه جهت تولید مکمل‌های غذایی غنی از اسیدهای چرب ضروری همچون امگا-3 (آلفا-لینولنیک) و امگا-6 (گاما-لینولنیک) را دارد. با توجه به اهمیت شناخت از گیاه قبل از اجرای عملیات به‌نژادی، داده‌های بدست آمده می‌توانند به‌عنوان مرجعی در انتخاب روشهای مناسب اصلاحی برای بهبود کیفیت و کمّیت روغن دانه و افزایش میزان اسیدهای چرب ضروری در این گیاه بکار گرفته شوند.
سودابه مفاخری؛ رضا امیدبیگی؛ فاطمه سفیدکن؛ فرهاد رجالی
چکیده
بادرشبی (Dracocephalum moldavica L.) گیاهی علفی و یکساله از خانواده نعناییان است که از اهمیت زیادی در ایران و جهان برخوردار میباشد و از اسانس حاصل از پیکر رویشی آن در صنایع مختلف داروسازی، غذایی و آرایشی و بهداشتی استفاده می‌شود. به منظور بررسی اثر کودهای بیولوژیک بر کمّیت و کیفیت اسانس گیاه دارویی بادرشبی شامل مقدار اسانس و میزان ژرانیول، ...
بیشتر
بادرشبی (Dracocephalum moldavica L.) گیاهی علفی و یکساله از خانواده نعناییان است که از اهمیت زیادی در ایران و جهان برخوردار میباشد و از اسانس حاصل از پیکر رویشی آن در صنایع مختلف داروسازی، غذایی و آرایشی و بهداشتی استفاده می‌شود. به منظور بررسی اثر کودهای بیولوژیک بر کمّیت و کیفیت اسانس گیاه دارویی بادرشبی شامل مقدار اسانس و میزان ژرانیول، ژرانیال و ژرانیل استات در اسانس، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل سه عاملی با استفاده از عامل‌های ورمی‌کمپوست (صفر، 15 و 30 % حجم گلدان)، ازتوباکتر (کاربرد و عدم کاربرد) و بیوفسفات (کاربرد و عدم کاربرد) در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با دوازده تیمار و سه تکرار در سال زراعی 1388 به‌صورت گلدانی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس به اجرا درآمد. مقایسه میانگین‌ها توسط آزمون مقایسه دانکن در سطح احتمال 5% انجام شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که بیشترین مقدار اسانس در پیکر رویشی (74/0%) و بیشترین میزان ژرانیل استات در اسانس (1/61%) در تیمار سطح سوم ورمی‌کمپوست حاصل شد. همچنین بیشترین مقدار ژرانیول در اسانس (2/24%) در تیمار سطح دوم ورمی‌کمپوست × عدم کاربرد بیوفسفات و بیشترین مقدار ژرانیال در اسانس (2/18%) در تیمار سطح دوم ورمی‌کمپوست × عدم کاربرد ازتوباکتر، حاصل شد.
محمد برات‌شوشتری؛ روح‌الله قلندری
چکیده
کنترل پشه‌ها و حفاظت افراد از گزش آنها یکی از مهمترین راه‌های پیشگیری از بیماریهای منتقله به‌وسیله آنها میباشد. گزش این حشرات علاوه بر ایجاد عوارض موضعی (خارش، قرمزی و سوزش) می‌تواند موجب انتقال بیماریهای مهلک و خطرناک به‌خصوص در مناطق حاره و گرمسیری گردد. یکی از روشهای کنترل این بیماری حفاظت افراد از گزش پشه‌های ناقل ...
بیشتر
کنترل پشه‌ها و حفاظت افراد از گزش آنها یکی از مهمترین راه‌های پیشگیری از بیماریهای منتقله به‌وسیله آنها میباشد. گزش این حشرات علاوه بر ایجاد عوارض موضعی (خارش، قرمزی و سوزش) می‌تواند موجب انتقال بیماریهای مهلک و خطرناک به‌خصوص در مناطق حاره و گرمسیری گردد. یکی از روشهای کنترل این بیماری حفاظت افراد از گزش پشه‌های ناقل میباشد، استفاده از دورکنندهها بهویژه دورکنندههای گیاهی از روشهای مناسب برای حفاظت افراد بهشمار میرود. در این مطالعه از سه گیاه ملیس (Melissa officinalis L.)، رزماری (Rosmarinus officinalis L.) و لاواندا (Lavandula angustifolia Mill.) استفاده شده‌است که بعد از تهیه اسانس و عصاره هر کدام، در دو مرحله آزمایش حیوانی و انسانی خاصیت دفعکنندگی آنها بر علیه پشه Anopheles stephensi مقایسه گردید. در نهایت اثر دفعکنندگی اسانسها و عصارهها با ترکیب شیمیایی دافع N و N- دیاتیل 3- متیل بنزامید که به‌عنوان کنترل مثبت است، مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج تجزیه و تحلیل آماری نشان داد که بین عصاره و اسانس اختلاف معنی‌داری (1%) وجود دارد و اثرگذاری اسانس بیشتر از عصاره بود. همچنین نتایج نشان داد که اثر دفعکنندگی این مواد در حیوانات نسبت به انسان بیشتر بودهاست.
سیدعلی (سیدرضا) حسینی
چکیده
رازک (Humulus lupulus L.) گیاهیست دائمی از تیره شاهدانه (Cannabaceae)، که در بیشتر نقاط جهان جهت استفاده دارویی و صنعتی کشت می‌گردد. این گونه در استان گلستان به‌صورت وحشی رویش دارد. این بررسی، به منظور دستیابی به بهترین روش کاشت گیاه رازک در گرگان انجام شد. این پژوهش از سال 1379 به مدت سه سال اجرا شد. در این تحقیق چهار روش کاشت شامل: 1- بذرکاری 2- قلمه ...
بیشتر
رازک (Humulus lupulus L.) گیاهیست دائمی از تیره شاهدانه (Cannabaceae)، که در بیشتر نقاط جهان جهت استفاده دارویی و صنعتی کشت می‌گردد. این گونه در استان گلستان به‌صورت وحشی رویش دارد. این بررسی، به منظور دستیابی به بهترین روش کاشت گیاه رازک در گرگان انجام شد. این پژوهش از سال 1379 به مدت سه سال اجرا شد. در این تحقیق چهار روش کاشت شامل: 1- بذرکاری 2- قلمه 3- پاجوش و 4- خوابانیدن در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که از نظر استقرار گیاه، روشهای پاجوش، خوابانیدن و بذرکاری نسبت به روش قلمه اختلاف معنی‌داری داشتند (01/0>p). از نظر میزان عملکرد رازک روشهای پاجوش و خوابانیدن به‌ترتیب با 1610 و 1338 کیلوگرم در هکتار نسبت به روشهای بذرکاری و قلمه با 687 و 5/28 کیلوگرم در هکتار اختلاف معنی‌داری داشتند (01/0>p). در مجموع روش پاجوش با توجه به استقرار مناسب و عملکرد بالا نسبت به 3 روش دیگر برای کاشت در گرگان توصیه می‌گردد.
نجمه کبیری؛ صدیقه عسگری؛ پریوش رحیمی
چکیده
پس‌رفت و توقف ضایعات آترواسکلروز یک هدف اساسی برای بیماران میباشد. آنتی‌اکسیدان‌ها و ترکیب‌های هایپولیپیدمیک منجر به توقف پیشرفت آترواسکلروز و موجب پس‌رفت آترواسکلروز می‌شوند. در این مطالعه لیپیدهای سرم و تغییرات آترواسکلروزی بعد از مصرف عصاره گل راعی (Hypericum perforatum L.) در طی درمان در خرگوش‌های هیپرکلسترولمی بررسی شده‌است. ...
بیشتر
پس‌رفت و توقف ضایعات آترواسکلروز یک هدف اساسی برای بیماران میباشد. آنتی‌اکسیدان‌ها و ترکیب‌های هایپولیپیدمیک منجر به توقف پیشرفت آترواسکلروز و موجب پس‌رفت آترواسکلروز می‌شوند. در این مطالعه لیپیدهای سرم و تغییرات آترواسکلروزی بعد از مصرف عصاره گل راعی (Hypericum perforatum L.) در طی درمان در خرگوش‌های هیپرکلسترولمی بررسی شده‌است. خرگوش‌ها به‌طور تصادفی در 4 گروه 5تایی تقسیم شدند. گروه اول با رژیم غذایی استاندارد به مدت 75 روز، گروه دوم با رژیم پرکلسترول (کلسترول 1% وزن غذا) به مدت 75 روز، خرگوش‌ها در گروه 3 و 4 برای 45 روز رژیم پرکلسترول 1% و پس از آن به‌ترتیب در گروه سوم رژیم معمولی و گروه چهارم عصاره گل راعی (mg/kg.bw150) به مدت 30 روز دریافت نمودند. نمونه خون در ابتدا، 45 روز و بعد از 75 روز برای اندازه‌گیری لیپیدهای سرم جمع‌آوری گردید. در پایان مطالعه، آئورت نیز برای بررسی پلاک‌های آترواسکلروزی برداشته شد. در این مطالعه غلظت کلسترول، TG، LDL-C، و همچنین AI کاهش و سطح HDL-C در گروه III-IV افزایش یافت، ولی کاهش لیپیدهای سرم و تغییرات آترواسکلروزی در گروه IV در مقایسه با گروه III در طی درمان کاهش بیشتری داشته است. نتایج نشان داد که رژیم معمولی به دنبال رژیم پرکلسترول موجب تسریع آترواسکلروز با وجود کاهش لیپیدهای سرم می‌شود. درمان با عصاره گل راعی به دنبال رژیم پرکلسترول از پیشرفت آترواسکلروز جلوگیری میکند، که احتمالاً با کاهش ریسک فاکتورها و سازوکار‌های آنتی‌اکسیدانی که موجب درمان آترواسکلروز می‌شوند، ارتباط دارد. بنابراین کاهش ضایعات آترواسکلروز احتمالاً در ارتباط با کاهش فشارهای اکسیداتیو میباشد.
زینب نظری؛ حسین میرزایی ندوشن؛ غلامرضا بخشی‌خانیکی؛ فرشته اسدی‌کرم
چکیده
گز روغنی (Moringa peregrine (Forssk.) Fiori) یکی از گونه‌های با ارزش درختچه‌ای و فراموش شده است که در مناطقی از جنوب شرقی کشور ما رویش دارد و ارزش دارویی، صنعتی و غذایی زیادی برای آن ذکر شده‌است. به‌رغم اهمیت زیادی که این گونه از منظرهای مختلف دار،د تاکنون از نظر ویژگیهای مختلف زیستی ازجمله ویژگیهای کاریوتیپی مورد توجه کافی قرار نگرفته‌است. ...
بیشتر
گز روغنی (Moringa peregrine (Forssk.) Fiori) یکی از گونه‌های با ارزش درختچه‌ای و فراموش شده است که در مناطقی از جنوب شرقی کشور ما رویش دارد و ارزش دارویی، صنعتی و غذایی زیادی برای آن ذکر شده‌است. به‌رغم اهمیت زیادی که این گونه از منظرهای مختلف دار،د تاکنون از نظر ویژگیهای مختلف زیستی ازجمله ویژگیهای کاریوتیپی مورد توجه کافی قرار نگرفته‌است. در این تحقیق چهار جمعیت گیاهی مختلف به همراه دو نمونه کشت بافتی از این گونه مورد مطالعات کاریوتیپی قرار گرفته و ضمن اندازه‌گیری ابعاد کروموزومی برخی از آماره‌های موجود جهت سنجش تقارن کاریوتیپی نیز محاسبه شده و بر مبنای آنها جمعیت‌های مختلف این گونه مورد مقایسه قرار گرفتند. اطلاعات کاریوتیپی بر مبنای دو مدل آشیانه‌ای و فاکتوریل تجزیه و تحلیل شدند. در شمارش کروموزومی مشخص شد که کلیه فامیل‌‌ها و جمعیت‌‌ها دارای 28 کروموزوم بودند (28 =n2). تجزیه واریانس دادهها نیز نشان داد که جمعیت‌های مورد مطالعه و کروموزوم‌های آنها از نظر تمامی ویژگیهای کاریوتیپی با هم اختلاف معنی‌داری در سطح 1% داشتند. در مواردی سلول‌های آنیوپلوئید نیز مشاهده گردید. به‌طور کلی این گونه دارای کروموزوم‌های ریزی است، به‌طوری که میانگین عمومی طول کروموزوم‌های جمعیت‌های مورد مطالعه بین 19/1 تا 1/2 میکرون متغیر بود. بیشترین طول ژنوم متعلق به جمعیت کشت بافتی کنشکی (2/51 میکرون) و کمترین طول ژنوم متعلق به جمعیت گرهون (3/33 میکرون) بود. به عبارت دیگر، نمونه‌های کشت بافتی از نظر ابعاد کروموزومی در دسته‌های جداگانه و کاملاً متفاوت از سایر جمعیت‌های مطالعه شده قرار گرفتند. متقارن‌ترین کاریوتیپ را بر مبنای TF% جمعیت چانف از خود نشان داد (45%). نامتقارن‌ترین کاریوتیپ بر این مبنا متعلق به نمونه کنشکی بود (41%). آماره DRL و فرمول کاریوتیپی نیز این موضوع را تأیید نمود.
مه‌لقا قربانلی؛ غلامرضا بخشی‌خانیکی؛ انوشه ذاکری
چکیده
خشکی ازجمله تنش‌های فیزیکی است که به‌عنوان عامل محدودکننده رشد گیاهان در بیشتر نقاط جهان شناخته شده‌است. در این پژوهش بذر کتان (Linum usitatissimum L.) در گلدان‌های پلاستیکی حاوی شن- رس- خاک‌برگ با نسبت 1:1:2 کاشته شد. پس از کامل شدن سومین برگ اصلی گیاه، تنش در سه سطح براساس ظرفیت زراعی (شاهد FC، FC 3/2، FC 3/1) به مدت 10 روز اعمال شد. این آزمایش ...
بیشتر
خشکی ازجمله تنش‌های فیزیکی است که به‌عنوان عامل محدودکننده رشد گیاهان در بیشتر نقاط جهان شناخته شده‌است. در این پژوهش بذر کتان (Linum usitatissimum L.) در گلدان‌های پلاستیکی حاوی شن- رس- خاک‌برگ با نسبت 1:1:2 کاشته شد. پس از کامل شدن سومین برگ اصلی گیاه، تنش در سه سطح براساس ظرفیت زراعی (شاهد FC، FC 3/2، FC 3/1) به مدت 10 روز اعمال شد. این آزمایش با سه تکرار براساس طرحی کاملاً تصادفی انجام شد. به منظور بررسی اثر تنش خشکی بر مکانیسمهای دفاعی غیرآنزیمی گیاه دارویی کتان، گیاهان ابتدا از گلدانها خارج و سپس میزان کاروتنوئید، آنتوسیانین، فلاونوئید، ترکیب‌های فنلی و پرولین در آنها اندازه‌گیری شد. نتایج آماری با استفاده از نرمافزار SPSS در سطح 05/0 نشان داد که میزان آنتوسیانین، ترکیب‌های فنلی و پرولین با افزایش تنش خشکی افزایش یافت و این افزایش معنی‌دار بود. لازم به ذکر است که تجمع پرولین در اندام هوایی بیشتر از ریشه میباشد. میزان فلاونوئید در شرایط FC 3/2 ابتدا افزایش و بعد کمی کاهش یافت، اما به هر حال در مقایسه با شاهد میزان فلاونوئید افزایش یافت. میزان کاروتنوئید در این آزمایش در برگ گیاه کتان کاهش معنی‌داری را با شاهد نشان داد.
فاطمه‌السادات سری؛ عباس قمری‌زارع؛ شکوفه شهرزاد؛ محبت‌علی نادری‌شهاب؛ سپیده کلاته‌جاری
چکیده
نوروزک (Salvia leriifolia Benth.) گیاهی متعلق به تیره نعناعیان (Lamiaceae) میباشد. این گیاه از نظر دارویی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. در طبیعت جوانه‌زنی بذر این گیاه به سختی صورت می‌گیرد که موجب در معرض انقراض قرار گرفتن آن شده‌است. این پژوهش ضمن بررسی علت پایین بودن جوانه‌زنی بذر، عوامل مؤثر بر تحریک جوانه‌زنی را مورد بررسی قرار ...
بیشتر
نوروزک (Salvia leriifolia Benth.) گیاهی متعلق به تیره نعناعیان (Lamiaceae) میباشد. این گیاه از نظر دارویی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. در طبیعت جوانه‌زنی بذر این گیاه به سختی صورت می‌گیرد که موجب در معرض انقراض قرار گرفتن آن شده‌است. این پژوهش ضمن بررسی علت پایین بودن جوانه‌زنی بذر، عوامل مؤثر بر تحریک جوانه‌زنی را مورد بررسی قرار خواهد داد. تیمارهای مختلف فیزیکی- شیمیایی شامل خراش‌دهی پوسته بذر، خراش‌دهی پوسته بذر و آب جاری، قرار دادن بذور نرمال زیر آب جاری، حذف کامل پوسته بذر و کشت مغز بذر، ایجاد ترک در پوسته بذر و تیمار بذر نرمال با اسید سولفوریک بود. بذرها در سال 1388 از ایستگاه آبخوانداری واقع در شهر سبزوار جمع‌آوری شدند. سترون کردن بذرها با محلول HgCl2w/v 1/0% انجام شد و اثر چهار تیمار دمایی C˚4+، C˚20+، C˚25+ و قرارگیری بذرها به مدت یک هفته در دمای C˚4+ و سپس انتقال به دمای C˚25+ بر جوانه‌زنی بذر این گیاه بررسی گردید. در هیچ یک از تیمارهای شاهد، خراش‌دهی مکانیکی، آب جاری و تیمار با اسید سولفوریک، جوانه‌زنی حاصل نشد. اختلاف معنی‌داری در جوانه‌زنی بذر در تیمارهای خراش‌دهی پوسته بذر و آب جاری و برش با اسکالپل و ایجاد شکاف در بذر بجز بذرهایی که پوست‌برداری شده بودند مشاهده نشد. تیمار حذف کامل پوسته بذر و قرارگیری بذرها در دمای C˚4 به‌مدت یک هفته و سپس نگهداری آنها در دمای C˚25 بهترین نتیجه (100% جوانه‌زنی) را در بر داشت. حذف کامل پوسته بذر به‌عنوان مانع فیزیکی همراه با سرمادهی اولیه روشی مؤثر برای جوانه‌زنی بذر این گونه شناخته شد.
پریسا قمشی‌بزرگ؛ سید محمدرضا وهابی؛ محمد فضیلتی
چکیده
صمغ کتیرای سفید از مهمترین صمغ‌های گیاهیست که از ساقه گون سفید (Astragalus gossypinus Fischer.) گرفته می‌شود. ایران مهمترین تولیدکننده کتیراست. امروزه کتیرا در صنایع مختلف ازجمله: دارویی، بهداشتی و غذایی مصارف جدید و متنوعی پیدا کرده‌است. از آنجا که ارزش‌گذاری اقتصادی کتیرا براساس کیفیت آن انجام می‌گیرد، مطالعه ترکیب‌های شیمیایی ...
بیشتر
صمغ کتیرای سفید از مهمترین صمغ‌های گیاهیست که از ساقه گون سفید (Astragalus gossypinus Fischer.) گرفته می‌شود. ایران مهمترین تولیدکننده کتیراست. امروزه کتیرا در صنایع مختلف ازجمله: دارویی، بهداشتی و غذایی مصارف جدید و متنوعی پیدا کرده‌است. از آنجا که ارزش‌گذاری اقتصادی کتیرا براساس کیفیت آن انجام می‌گیرد، مطالعه ترکیب‌های شیمیایی صمغ کتیرا و شناسایی رویشگاههای برتر گون ضروریست. در این تحقیق نمونه‌های کتیرای سفید از شش رویشگاه گون سفید در منطقه غرب استان اصفهان استحصال گردید و مهمترین ترکیبها، کربوهیدراتها، اسیدهای آمینه و عناصر معدنی تعیین و مقایسه شد. نتایج بررسیها نشان داد که قند آرابینوز با متوسط 49/34% بیشترین مقدار قند موجود در صمغ کتیرا را داراست. در مجموع 9 نوع اسید آمینه شناسایی و اندازه‌گیری شد که در بین آنها اسیدهای آمینه هیدروکسیپرولین با متوسط 3/173 نانومول بر گرم بیشترین و متیونین کمترین مقدار را شامل شد. همچنین در بین عناصر اندازه‌گیری شده کلسیم و فسفر به‌طور میانگین به‌ترتیب 76/0% و 83/0% بیشترین درصد و عنصر نیتروژن با متوسط 06/0% کمترین درصد را دارا بودند.
سید غلامرضا موسوی؛ محمد جواد ثقه‌الاسلامی؛ محسن پویان
چکیده
به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت و تراکم گیاهی بر عملکرد و اجزای عملکرد اسفرزه (Plantago ovate L.) آزمایشی به‌صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی بیرجند در سال 1387 انجام شد. در این آزمایش تأثیر سه تاریخ کاشت 30 فروردین، 20 اردیبهشت و 10 خردادماه به‌عنوان فاکتور اصلی و سه ...
بیشتر
به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت و تراکم گیاهی بر عملکرد و اجزای عملکرد اسفرزه (Plantago ovate L.) آزمایشی به‌صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی بیرجند در سال 1387 انجام شد. در این آزمایش تأثیر سه تاریخ کاشت 30 فروردین، 20 اردیبهشت و 10 خردادماه به‌عنوان فاکتور اصلی و سه تراکم گیاهی 6/16، 2/22 و 3/33 بوته در مترمربع به‌عنوان فاکتور فرعی مورد مطالعه قرار گرفت و صفاتی از قبیل عملکرد دانه، تعداد سنبله در بوته، تعداد دانه در سنبله، وزن هزاردانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این تحقیق نشان داد که تأخیر در تاریخ کاشت از 30 فروردین به 10 خردادماه تعداد سنبله در بوته، تعداد دانه در سنبله، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت را به‌ترتیب 2/35، 8/39، 2/60، 3/49 و 7/19 درصد به‌طور معنی‌دار کاهش داد. تاریخ کاشت 30 فروردین‌ماه با میانگین 11/656 سنبله در مترمربع از برتری معنی‌داری نسبت به دو تاریخ کاشت بعدی برخوردار بود. همچنین تراکم بوته تأثیر معنی‌داری بر تعداد سنبله در بوته، تعداد سنبله در مترمربع، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه در مترمربع، شاخص برداشت و عملکرد دانه در بوته داشت، به‌طوری که با کاهش تراکم از 3/33 به 6/16 بوته در مترمربع، کاهش 3/45 درصدی در عملکرد دانه و کاهش 7/52 درصدی در عملکرد بیولوژیک مشاهده گردید، این در حالیست که شاخص برداشت از 47/25 به 06/28% و عملکرد دانه در بوته از 129/1 به 318/1 گرم افزایش یافت. نتایج تحقیق حاضر حکایت از آن دارد که تاریخ کاشت و تراکم بوته مناسب نقش مؤثری در افزایش عملکرد دارد و تاریخ کاشت 30 فروردین‌ماه و تراکم 3/33 بوته در مترمربع با میانگین 99/558 کیلوگرم در هکتار، عملکرد قابل قبولی را در زراعت اسفرزه در بیرجند تولید میکند.
فاطمه سلیمی؛ فرید شکاری؛ محمدرضا عظیمی؛ اسماعیل زنگانی
چکیده
به منظور ارزیابی تأثیر متیل‌جاسمونات و تنش شوری بر برخی خصوصیات غشاء، جذب عناصر یونی و تنظیم اسمزی بابونه آلمانی (Matricaria chamomilla L.)، آزمایشی فاکتوریل در قالب بلوک‌های کامل تصادفی با استفاده از فاکتورهای محلول‌پاشی با متیل‌جاسمونات (Mµ0، 75، 150، 225 و 300) و شوری dS/m) 1/2، 6، 10 و 14) در یک طرح گلخانه‌ای با سه تکرار انجام گردید. نتایج ...
بیشتر
به منظور ارزیابی تأثیر متیل‌جاسمونات و تنش شوری بر برخی خصوصیات غشاء، جذب عناصر یونی و تنظیم اسمزی بابونه آلمانی (Matricaria chamomilla L.)، آزمایشی فاکتوریل در قالب بلوک‌های کامل تصادفی با استفاده از فاکتورهای محلول‌پاشی با متیل‌جاسمونات (Mµ0، 75، 150، 225 و 300) و شوری dS/m) 1/2، 6، 10 و 14) در یک طرح گلخانه‌ای با سه تکرار انجام گردید. نتایج نشان داد که اسپری متیل‌جاسمونات و اعمال شوری تأثیر معنی‌داری بر روی خصوصیات ذکر شده داشته‌است، به‌طوری که بیشترین پایداری غشاء، محتوای پرولین، K+، Ca++، نسبتK+/Na+، وزن خشک گل و کمترین محتوای Na+ مربوط به گیاهان اسپری شده با غلظت 75 میکرومولار متیل‌جاسمونات در سطح شوری dS/m6 بود. می‌توان گفت بالاتر بودن میزان عامل‌های عنوان شده در تیمار dS/m6 نمکطعام نسبت به شاهد با مساعدت متیل‌جاسمونات در نتیجه سازوکارهایی نظیر جلوگیری از ورود نمک و جذب ترجیحی K+ در شوریهای ملایم باشد. علاوه بر این کاربرد متیل‌جاسمونات باعث گردید تا به‌طور معنی‌داری میزان پرولین افزایش یابد. افزایش میزان پرولین نیز باعث افزایش قابل توجهی در میزان پایداری غشاء و افزایش مقاومت به شوری گردید.
نجمه کبیری؛ صدیقه عسگری؛ پریوش رحیمی
چکیده
هایپرکلسترولمی، رژیم‌های سرشار از کلسترول و فشارهای اکسیداتیو موجب افزایش سطح کلسترول تام و در نتیجه سبب پیشرفت آترواسکلروز می‌شوند. آنتی‌اکسیدان‌ها نقش مهمی در بازدارندگی و جمع‌آوری رادیکال‌های آزاد دارند. گیاه تاج‌خروس (Amaranthus caudatus L.) کاهش‌دهنده لیپید و یک عامل آنتی‌اکسیدانی میباشد. هنوز مشخص نیست که تاج‌خروس ...
بیشتر
هایپرکلسترولمی، رژیم‌های سرشار از کلسترول و فشارهای اکسیداتیو موجب افزایش سطح کلسترول تام و در نتیجه سبب پیشرفت آترواسکلروز می‌شوند. آنتی‌اکسیدان‌ها نقش مهمی در بازدارندگی و جمع‌آوری رادیکال‌های آزاد دارند. گیاه تاج‌خروس (Amaranthus caudatus L.) کاهش‌دهنده لیپید و یک عامل آنتی‌اکسیدانی میباشد. هنوز مشخص نیست که تاج‌خروس موجب کاهش آترواسکلروز می‌شود. هدف از این مطالعه نشان دادن اثر تاج‌خروش در کاهش برخی از ریسک فاکتورهای مؤثر در آترواسکلروز است که با کاهش فشارهای اکسیداتیو ارتباط دارد. در این تحقیق، خرگوش‌ها به‌طور تصادفی در 4 گروه 5 تایی تقسیم شدند. گروه اول با رژیم غذایی استاندارد به مدت 75 روز، گروه دوم با رژیم پرکلسترول (کلسترول 1% وزن غذا) به مدت 75 روز، خرگوش‌ها در گروه 3 و 4 برای 45 روز رژیم پرکلسترول 1٪ و پس از آن به‌ترتیب در گروه سوم رژیم معمولی و گروه چهارم عصاره تاج‌خروس (mg/kg.bw150) به مدت 30 روز دریافت نمودند. نمونه خون در ابتدا، 45 روز و بعد از 75 روز به‌ترتیب رژیم غذایی برای اندازه‌گیری آپولیپوپروتئین B (apoB)، مالون دی‌آلدئید (MDA)، آپولیپوپروتئین A (apoA) و OX-LDL جمع‌آوری گردید. نتایج مطالعات نشان داد که تیمار با تاج‌خروس برای 30 روز موجب کاهش معنی‌دار apoB، MDA و کاهش OX-LDL می‌شود. همچنین سطح apoA افزایش معنی‌داری داشته‌است. حیواناتی که رژیم معمولی را به مدت 30 روز دریافت کرده بودند کاهش معنی‌داری در این فاکتورها نشان ندادند. تأثیر تاج‌خروس احتمالاً به دلیل کاهش فشارهای اکسیداتیو میباشد و احتمالاً دارای اثر آنتی‌آتروژنیک بوده و می‌تواند به‌عنوان یک رژیم غذایی مهم در کاهش آترواسکلروز نقش داشته باشد.
