به‌زراعی و به‌نژادی
مصطفی سارانی ملاک؛ مریم اله دو؛ لیلا مهرآوران؛ حلیمه پیری
چکیده
سابقه و هدف: تنش خشکی مهمترین عامل محدودکننده عملکرد گیاهان زراعی و دارویی در نواحی خشک و نیمه‌خشک است. گیاه خارمریم (Silybum Marianum L.) یک گیاه دارویی دارای متابولیت‌های ثانویه (فلاونولیگنان‌ها) با خاصیت آنتی‌اکسیدانی میباشد. تولید و تجمع فلاونولیگنان‌ها در گیاه خارمریم علاوه بر ماهیت ژنتیکی گیاه به‌وسیله شرایط محیطی مختلف تحت تأثیر ...
بیشتر
سابقه و هدف: تنش خشکی مهمترین عامل محدودکننده عملکرد گیاهان زراعی و دارویی در نواحی خشک و نیمه‌خشک است. گیاه خارمریم (Silybum Marianum L.) یک گیاه دارویی دارای متابولیت‌های ثانویه (فلاونولیگنان‌ها) با خاصیت آنتی‌اکسیدانی میباشد. تولید و تجمع فلاونولیگنان‌ها در گیاه خارمریم علاوه بر ماهیت ژنتیکی گیاه به‌وسیله شرایط محیطی مختلف تحت تأثیر قرار میگیرد. تجمع متابولیت‌های ثانویه در این گیاه تحت تنش خشکی با توجه به سیستم دفاعی آنتی‌اکسیدانی در سطح بیوشیمیایی مطالعه شد. هدف از این پژوهش، ارزیابی متابولیت‌های ثانویه خارمریم در شرایط غیرتنش و سطوح مختلف تنش خشکی و مراحل مختلف رشدی و نیز شناسایی بهترین سطح تنش رطوبتی و زمان برداشت گیاه برای افزایش ترکیبات مؤثره گیاه میباشد.مواد و روش‌ها: بذرهای گیاه خارمریم ابتدا ضدعفونی شده و بعد به پتری‌دیش‌های حاوی کاغذ صافی منتقل و برای جوانه‌زنی در ژرمیناتور در دمای 25 درجه سانتی‌گراد قرار داده شد. بذرهای جوانه زده شده به گلدان‌ها منتقل و در گلخانه شهرستان هیرمند، روستای شندل که در 25 کیلومتری شهرستان زابل، استان سیستان و بلوچستان واقع شده است، در شرایط دمایی و رطوبت کنترل شده قرار گرفت. ارزیابی تأثیر تنش خشکی در 4 سطح مختلف آبیاری (25، 50، 75 و 100 درصد نیاز آبی به‌ترتیب تنش شدید، تنش متوسط، تنش ملایم و غیر تنش) و در 3 مرحله رشدی (6، 13 و 20 هفته پس از کاشت) روی صفات بیوشیمیایی شامل محتوی پرولین (PC)، محتوی کربوهیدراتها (CC)، محتوی فنل کل (TPC)، محتوی فلاونوئید کل (TFC)، فعالیت آنتی‌اکسیدانی و فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان مانند کاتالاز (CA)، آسکوربات پراکسیداز (AP)، گایاکول پراکسیداز (GP)، سوپر اکسید دیسموتاز (SOD) و پلی‌فنول اکسیداز (PO) انجام شد. آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام گردید. نرمال بودن داده‌ها و خطاها ارزیابی شده و پس از تأیید نرمال بودن، تجزیه واریانس کلیه صفات و آزمون مقایسه میانگین (LSR) در سطح 5% انجام شد.نتایج: تجزیه واریانس صفات نشان داد که اثر سطوح مختلف آبیاری، زمان برداشت و اثر متقابل آنها بر روی کلیه صفات معنی‌دار بود. مقایسه میانگین اثر متقابل تیمار آبیاری و زمان برداشت محتوی پرولین، محتوی کربوهیدراتها، محتوی فنل و فلاونوئید و فعالیت آنتی‌اکسیدانی در تمام مراحل رشدی افزایش داشته و کمترین و بیشترین آن به ترتیب در مرحله رشدی 6 هفته پس از کاشت در شرایط 100% نیاز آبی و مرحله رشدی 20 هفته پس از کاشت در شرایط 25% نیاز آبی مشاهده شد. بنابراین فاکتور تنش خشکی به‌عنوان یک عامل بهبود دهنده مواد مؤثره این گیاه میتواند مورد استفاده قرار گیرد، همچنین مرحله رشدی نهایی بهترین زمان برداشت این گیاه با توجه به تجمع بیشتر متابولیت‌های ثانویه در این مرحله است. اثر متقابل تیمار آبیاری و زمان برداشت برای فعالیت آنزیم گایاکول پراکسیداز معنی‌دار نبوده و برای سایر آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان نشان داد که بیشترین فعالیت آنزیم کاتالاز به مرحله رشدی 6 هفته پس از کاشت در شرایط 25% و 50% نیاز آبی، آسکوربات پراکسیداز به مرحله رشدی 6 هفته پس از کاشت در شرایط 100% نیاز آبی آنزیم‌های پلی‌فنل اکسیداز و سوپر اکسید دیسموتاز به مرحله رشدی 20 هفته پس از کاشت در شرایط 25% نیاز آبی تعلق داشت. این نتایج بیانگر این است که آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی در مراحل رشدی مختلف و در شرایط تنش رطوبتی مختلف به‌صورت متفاوت عمل میکنند.نتیجه‌گیری: نتایج بررسی گیاه خارمریم در 4 رژیم آبیاری و 3 مرحله رشدی نشان داد که بیشتر صفات بیوشیمیایی در شرایط تنش افزایش داشته که بیانگر این است که گیاه خارمریم از طریق سیستم دفاعی آنتی‌اکسیدان آنزیمی و غیر آنزیمی به تنش خشکی پاسخ میدهد. گیاه خارمریم در مرحله توسعه نهایی (20 هفته پس از کاشت) بیشترین محتوی فنل و فلاونوئید کل را داشت. بر این اساس، بهترین زمان برداشت آن مرحله توسعه نهایی میباشد که بیشترین ترکیبات پلی فنولیک را دارد.
فیتوشیمی (استخراج، شناسایی و اندازه گیری مواد موثره)
فاطمه مهدی نوه سی؛ بهلول عباس‌زاده؛ وحید عبدوسی؛ راضیه عظیمی؛ مرجان دیانت
چکیده
سابقه و هدف: مرزه موتیکا با نام علمی Satureja mutica Fisch. & C. A. Mey.، گیاهی چندساله، قابل کشت در شرایط آبی و دیمزارهای پرباران است. دارای خواص ضد نفخ، اشتهاآور، تقویت‌کننده قوای جنسی، قارچ و ضد باکتری میباشد. هدف اصلی فرایند خشک کردن، افزایش عمر انبارمانی محصول با متوقف کردن فعالیت آنزیم‌ها، پاتوژن‌ها و میکروارگانیسم‌ها است. ازجمله عواملی ...
بیشتر
سابقه و هدف: مرزه موتیکا با نام علمی Satureja mutica Fisch. & C. A. Mey.، گیاهی چندساله، قابل کشت در شرایط آبی و دیمزارهای پرباران است. دارای خواص ضد نفخ، اشتهاآور، تقویت‌کننده قوای جنسی، قارچ و ضد باکتری میباشد. هدف اصلی فرایند خشک کردن، افزایش عمر انبارمانی محصول با متوقف کردن فعالیت آنزیم‌ها، پاتوژن‌ها و میکروارگانیسم‌ها است. ازجمله عواملی که اسانس و محتوای آن را تحت تأثیر قرار می‌دهند، دما، مدت زمان خشک کردن و نوع گیاه هستند. کاربرد امواج میکروویو در خشک کردن گیاهان ازجمله روشهای جدید بوده که از مزیت مهم آن می‌توان به کوتاه شدن زمان خشک کردن، حفظ کیفیت، کاهش مصرف انرژی، حفظ رنگ گیاهان خشک شده و بهبود مواد مؤثره اشاره کرد.مواد و روش‌ها: سرشاخه گلدار از مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور در سال 1399 جمع‌آوری شد. گیاهان در انسکتاریوم در معرض تیمار نور UV-B از طریق لامپ‌های UV-B قرار داده شدند. هر نیم ساعت گیاهان زیرورو می‌شدند. عامل پرتودهی شامل مدت زمان صفر، 5/2، 5، 10 ساعت و براساس آزمایش مقدماتی انتخاب شد. نمونه‌ها پس از پرتودهی در کیسه‌های دربسته در دو شرایط یخچال دمای 4 درجه سانتی‌گراد و شرایط اتاق نگهداری شدند. مدت زمان نگهداری در سه سطح 0، 120 و 240 ساعت بود. بنابراین، منابع تغییر شامل مدت پرتودهی در چهار سطح (0، 5/2، 5 و 10 ساعت)، شرایط نگهداری در دو شرایط (دمای اتاق 25 تا 27 درجه سانتی‌گراد و سردخانه با دمای 4 درجه سانتی‌گراد) و عامل مدت زمان نگهداری در سه سطح (0، 120 و 240 ساعت) بودند. 202 گرم از نمونه تر و تازه (برابر 80 گرم ماده خشک) و 80 گرم از نمونه‌های خشک شده در سایر تیمارها، به روش تقطیر با آب در 3 تکرار به مدت 2 ساعت اسانس‌گیری شدند. اسانس‌های بدست آمده تا زمان تزریق به دستگاه‌های GC و GC/MS برای انجام آنالیز کمّی و کیفی، در شیشه‌های دربسته داخل یخچال در دمای °C4 نگهداری شدند. میزان کربوهیدرات، فنل و مهار رادیکال آزاد (به روش DPPH) اندازه‌گیری شد. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS version 18 و مقایسه میانگین‌ها با استفاده از آزمون LSD در سطح 05/0 ≥P مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت.نتایج: تجزیه واریانس درصد اسانس نشان داد که عامل UV-B، شرایط نگهداری (SC) و مدت نگهداری (ST) در سطح 1% و اثر متقابل SC×ST در سطح 5% اثر معنی‌دار داشت. مشاهده شد که بر اثر افزایش مدت زمان تابش، بر درصد اسانس استخراجی از گیاه اضافه شد، به‌طوری که در شاهد 0.42% و در تیمار 10 ساعت به 0.71% افزایش یافت. مقایسه میانگین‌ها نشان داد که با نگهداری گیاه در سایه نسبت به نگهداری در یخچال مقدار اسانس از 0.48% به 0.54% افزایش یافت. مقایسه میانگین اثر شرایط نگهداری (SC) در مدت نگهداری (ST) نشان داد که بیشترین درصد مربوط به تیمار نگهداری در سایه به مدت 240 ساعت با میانگین 0.61% بود. مقایسه میانگین اثر متقابل سه‌گانه تیمارها نشان داد که درصد ترکیب تیمول در شرایط بدون پرتودهی×یخچال×بدون انبارداری با 45% بیشترین بود. نتایج همبستگی ساده صفات نشان داد که تیمول با ترکیب‌های آلفا-توجون، آلفا-ترپینن و کارواکرول رابطه منفی معنی‌دار داشت. کارواکرول با هر دو ترکیب عمده پارا-سیمن و تیمول همبستگی منفی معنی‌دار نشان داد. مشاهده شد که بیشترین میزان فعالیت آنتی‌اکسیدانی از تیمار تابش 10 ساعت UV-B بدست آمد. مقایسه میانگین اثر اشعه UV-B بر میزان فنل نشان داد که مقدار آن در تیمار2.5 ساعت نسبت به بقیه تیمارها افزایش داشت. بیشترین درصد فعالیت آنتی‌اکسیدانی در تیمار 10 ساعت پرتودهی×نگهداری در یخچال×240 ساعت انبارداری حاصل شد.نتیجه‌گیری کلی: با تابش اشعه UV-B در مراحل خشک کردن، تبدیل ترکیبات اتفاق می‌افتد و از مقدار پارا-سیمن و تیمول کاسته شده و بر میزان کارواکرول افزوده می‌شود، بنابراین در مرزه موتیکا که هر دو ترکیب تیمول و کارواکرول را دارد، استفاده از تیمارهای خشک کردن با هدف افزایش ترکیب خاص، میتواند بسیار مؤثر باشد. همچنین مقدار تیمول و کارواکرول در مرحله خشک شدن ممکن است نسبت به گیاه تر و تازه کاهش یابد. افزایش فعالیت آنتی‌اکسیدانی در تیمار تابش 10 ساعت UV-B مؤید زنده بودن سلول‌های گیاهی و تلاش آنها برای جلوگیری از تنش‌های محیطی از طریق افزایش آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان میباشد.
زراعت و باغبانی
محمدهادی راد؛ رستم یزدانی بیوکی؛ ولی سلطانی گردفرامرزی؛ نادیا بشارت
چکیده
با هدف بررسی تأثیر شوری آب آبیاری بر ویژگی‌های مورفوفیزیولوژیک اندام هوایی زرشک بی‌دانه (Berberis vulgaris L.) آزمایشی با استفاده از گلدان‌های بزرگ زهکش‌دار در قالب طرح کاملاً تصادفی با 5 سطح شوری: 3، 6، 9، 12 و 15 دسی‌زیمنس بر متر آب آبیاری در سه تکرار در ایستگاه مرکزی مرکز ملی تحقیقات شوری در یزد طی سال‌های 1397 تا 1400 انجام شد. تأثیر شوری آب بر ...
بیشتر
با هدف بررسی تأثیر شوری آب آبیاری بر ویژگی‌های مورفوفیزیولوژیک اندام هوایی زرشک بی‌دانه (Berberis vulgaris L.) آزمایشی با استفاده از گلدان‌های بزرگ زهکش‌دار در قالب طرح کاملاً تصادفی با 5 سطح شوری: 3، 6، 9، 12 و 15 دسی‌زیمنس بر متر آب آبیاری در سه تکرار در ایستگاه مرکزی مرکز ملی تحقیقات شوری در یزد طی سال‌های 1397 تا 1400 انجام شد. تأثیر شوری آب بر برخی شاخص‌های مورفولوژیک و فیزیولوژیک اندام هوایی بررسی شد. تأثیر سطوح مختلف شوری روی ارتفاع، قطر، سطح و حجم تاج‌پوشش، تعداد جست و انشعاب جدید، تعداد برگ در هر درختچه، سطح کل برگ، شاخص سطح برگ، وزن خشک برگ، درصد آسیب‌دیدگی برگها در دمای بالا، میزان کلروفیل کل، کلروفیل‌های a و b، کاروتنوئید، پرولین، قند کل، آنتوسیانین برگ، فنول برگ و فعالیت آنتی‌اکسیدانی معنی‌دار (0.01>P) بدست آمد. براساس نتایج، زرشک بی‌دانه از تاب‌آوری بالایی نسبت به تنش شوری برخوردار است. علی‌رغم کاهش رشد در شوری بالای 9 دسی‌زیمنس بر متر، مقاومت فیزیولوژیکی گیاه از طریق تولید اسمولیت‌های ثانویه و بقا در شرایط شور تا شوری 12 دسی‌زیمنس بر متر مشاهده شد. بر این اساس در رویشگاه‌‌های مناسب برای پرورش زرشک، می‌توان با مدیریت مناسب محیط ریشه و کنترل شوری عصاره اشباع خاک تا 12 دسی‌زیمنس بر متر، از منابع آب و خاک شور برای پرورش زرشک بی‌دانه به‌ویژه برای افزایش ترکیب‌های فنلی، بهره جست.
فیتوشیمی (استخراج، شناسایی و اندازه گیری مواد موثره)
محمود براتی؛ مجید شریفی راد؛ سعیده سعیدی
چکیده
برای بررسی پروفایل شیمیایی و خواص آنتی‌اکسیدانی، ضد باکتریایی و ضد التهابی ریشه و اندام‌های هوایی گونه مرتعی- دارویی افسنطین (Artemisia absinthium L.)، نمونه‌برداری از ریشه و اندام‌های هوایی گیاه در سه مرحله فنولوژیک (رشد رویشی، گلدهی و بذردهی) انجام شد. میزان فنل و فلاونوئید، فعالیت زیستی عصاره اتانولی در مراحل مختلف فنولوژی، فعالیت ...
بیشتر
برای بررسی پروفایل شیمیایی و خواص آنتی‌اکسیدانی، ضد باکتریایی و ضد التهابی ریشه و اندام‌های هوایی گونه مرتعی- دارویی افسنطین (Artemisia absinthium L.)، نمونه‌برداری از ریشه و اندام‌های هوایی گیاه در سه مرحله فنولوژیک (رشد رویشی، گلدهی و بذردهی) انجام شد. میزان فنل و فلاونوئید، فعالیت زیستی عصاره اتانولی در مراحل مختلف فنولوژی، فعالیت آنتی‌اکسیدانی، قدرت احیاءکنندگی آهن (FRAP)، فعالیت ضد باکتریایی، حداقل غلظت مهارکنندگی (MIC) و حداقل غلظت کشندگی (MBC) و فعالیت ضد التهابی بررسی شدند. بیشترین میزان فنل کل (2 ± 4/86 میلی‌گرم برابر اسید گالیک بر گرم وزن خشک گیاه) و فلاونوئید کل (3/1 ± 36.2 میلی‌گرم برابر کوئرستین بر گرم وزن خشک گیاه) در ریشه و در مرحله گلدهی گیاه وجود داشت. بررسی فعالیت آنتی‌اکسیدانی عصاره‌ها نشان داد که مرحله گلدهی گیاه از فعالیت آنتی‌اکسیدانی بالاتری برخوردار بود. حداقل مقدار IC50 (15.4 میکروگرم بر میلی‌لیتر) مربوط به عصاره ریشه در مرحله گلدهی گیاه بود و بالاترین میزان IC50 (271.65 میکروگرم بر میلی‌لیتر) برای عصاره اندام‌های هوایی در مرحله رویشی بود. در بررسی فعالیت آنتی‌باکتریایی عصاره‌ها، عصاره ریشه مربوط به مرحله گلدهی گیاه از بالاترین فعالیت ضد باکتریایی برخوردار بود و بیشترین قطر هاله عدم رشد (22 میلی‌متر) برای این عصاره در برابر باکتری استافیلوکوکوس اورئوس مشاهده گردید. حداقل غلظت مهار (18.7 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر) و حداقل غلظت کشندگی (37.5 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر) این عصاره در برابر باکتری‌های استافیلوکوکوس اورئوس و باسیلوس سرئوس ثبت شد. باکتری‌های ویبریوکلرا (حداقل غلظت مهار 37.5 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر و حداقل غلظت کشندگی 75 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر) و اشریشیاکلی (حداقل غلظت کشندگی 75 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر و حداقل غلظت کشندگی 150 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر) در برابر عصاره مذکور حساسیت کمتری نشان دادند. همچنین نتایج نشان داد که گونه مورد مطالعه در مرحله گلدهی دارای بیشترین فعالیت ضد التهابی است و عصاره بدست آمده از ریشه گیاه در تمام مراحل فنولوژی از فعالیت ضد التهابی بالاتری نسبت به اندام‌های هوایی گیاه برخوردار است. براساس این نتایج، گیاه افسنطین و به‌طور خاص مرحله گلدهی آن دارای فعالیت آنتی‌اکسیدانی، ضد باکتریایی و ضد التهابی مناسبی است و می‌توان آن را به‌عنوان جایگزینی مناسب برای آنتی‌اکسیدان‌ها و آنتی‌بیوتیک‌ها و ضد التهاب‌های مصنوعی مد نظر قرار داد.
به‌زراعی و به‌نژادی
هاجر محمدی؛ محمدرضا پیرمرادی؛ محمد مقدم؛ محمدحسین شمشیری؛ محمد امین میرزاابوالقاسمی
چکیده
ریحان (Ocimum basilicum L.) یکی از گیاهان مهم متعلق به تیره نعناعیان (Lamiaceae) است که به‌عنوان گیاه دارویی، ادویهای و همچنین به‌صورت سبزی تازه استفاده می‌شود. اسید سالیسیلیک یکی از مهمترین مواد تنظیم‌کننده رشد گیاهی است که رشد و نمو فیزیولوژیکی و فرایندهای متابولیکی گیاه را تنظیم می‌کند و کاربرد آن در شرایط تنش شوری موجب کاهش اثرهای ناشی ...
بیشتر
ریحان (Ocimum basilicum L.) یکی از گیاهان مهم متعلق به تیره نعناعیان (Lamiaceae) است که به‌عنوان گیاه دارویی، ادویهای و همچنین به‌صورت سبزی تازه استفاده می‌شود. اسید سالیسیلیک یکی از مهمترین مواد تنظیم‌کننده رشد گیاهی است که رشد و نمو فیزیولوژیکی و فرایندهای متابولیکی گیاه را تنظیم می‌کند و کاربرد آن در شرایط تنش شوری موجب کاهش اثرهای ناشی از سمیّت شوری و ایجاد مقاومت در گیاهان میگردد. به‌منظور بررسی پاسخ فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی ریحان (O. basilicum cv. Keshkeny luvelou) به تنش شوری و کاربرد اسید سالیسیلیک، آزمایشی گلدانی به‌صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه ولی‌عصر (عج) رفسنجان انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل چهار سطح شوری (0، 30، 60 و 90 میلی‌مولار) و پنج سطح اسید سالیسیلیک (0، 0.5، 1، 1.5 و 2 میلی‌مولار) بود. نتایج نشان داد که تنش شوری منجر به کاهش میزان کلروفیل فلورسانس، کلروفیل‌های a و b، کلروفیل کل، کاروتنوئید، محتوای نسبی آب برگ و درصد اسانس گردید. تیمار با اسید سالیسیلیک باعث کاهش اثرهای منفی ناشی از تنش شوری روی گیاه و بهبود درصد اسانس شد. همچنین تنش شوری باعث افزایش تولید پرولین، محتوای قند محلول، فنل، فعالیت آنتی‌اکسیدانی، نشت یونی، سدیم موجود در برگ و ریشه و میزان کلر گردید، اما تیمار با اسید سالیسیلیک در برخی از سطوح تنش شوری باعث کاهش و یا افزایش این صفات شد. به طور کلی، اسید سالیسیلیک از طریق افزایش تولید اسمولیت‌ها سبب بهبود خصوصیات فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی گیاه ریحان تحت تنش شوری شد و منجر به افزایش جذب عناصر غذایی و میزان اسانس گیاه گردید.
فیتوشیمی (استخراج، شناسایی و اندازه گیری مواد موثره)
مجید شریفی راد
چکیده
مشگک (Ducrosia anethifolia (DC.) Boiss.) یکی از گیاهان دارویی متعلق به خانواده چتریان است که استفاده از آن در درمان اختلالات عصبی توصیه شده است. هدف مطالعه حاضر بررسی تغییرات محتوای ترکیب‌های فیتوشیمیایی و فعالیت آنتی‌اکسیدانی، ضد باکتریایی و ضد التهابی عصاره اتانولی گونه D. anethifolia در مراحل مختلف فنولوژی (رویشی، گلدهی و بذردهی) بود. نمونه‌برداری ...
بیشتر
مشگک (Ducrosia anethifolia (DC.) Boiss.) یکی از گیاهان دارویی متعلق به خانواده چتریان است که استفاده از آن در درمان اختلالات عصبی توصیه شده است. هدف مطالعه حاضر بررسی تغییرات محتوای ترکیب‌های فیتوشیمیایی و فعالیت آنتی‌اکسیدانی، ضد باکتریایی و ضد التهابی عصاره اتانولی گونه D. anethifolia در مراحل مختلف فنولوژی (رویشی، گلدهی و بذردهی) بود. نمونه‌برداری از سرشاخه‌های هوایی گیاه در هر مرحله به‌صورت تصادفی انجام گرفت. محتوای فنل و فلاونوئید کل عصاره اتانولی با استفاده از روش اسپکتروفتومتری و فعالیت آنتی‌اکسیدانی با استفاده از روش به دام‌اندازی رادیکال آزاد DPPH تعیین شد. فعالیت ضد باکتریایی عصاره گیاه با استفاده از روش انتشار دیسک بر روی باکتری‌های گرم مثبت (Staphylococcus aureus و Bacillus subtilis) و گرم منفی (Escherichia coli و Pseudomonas aeruginosa) بررسی گردید. همچنین، فعالیت ضد التهابی عصاره گیاه با استفاده از روش پایداری غشای گلبول قرمز ارزیابی شد. نتایج نشان داد که بین مراحل مختلف فنولوژی از نظر میزان فنل و فلاونوئید کل و فعالیت آنتی‌اکسیدانی، ضد باکتریایی و ضد التهابی تفاوت معنی‌داری وجود دارد (0.05>P). بیشترین میزان فنل و فلاونوئید کل (به‌ترتیب 1.7 ± 148 میلی‌گرم معادل اسید گالیک بر گرم وزن خشک و 1.5 ± 97 میلی‌گرم معادل کوئرستین بر گرم وزن خشک) و فعالیت آنتی‌اکسیدانی، ضد باکتریایی و ضد التهابی در مرحله گلدهی به‌دست آمد. همچنین نتایج نشان داد که عصاره گیاهی مورد مطالعه اثر بازدارندگی بیشتری بر باکتری‌های گرم مثبت در مقایسه با باکتری‌های گرم منفی دارد. نتایج بیانگر آن است که عصاره اتانولی گونه D. anethifolia میتواند به‌عنوان یک آنتی‌اکسیدان، ضد باکتری و ضد التهاب امیدوار کننده در درمان بسیاری از بیماری‌ها استفاده شود. همچنین، مرحله گلدهی بهترین زمان برداشت جهت بهره‌برداری دارویی از این گونه معرفی می‌شود.
فیتوشیمی (استخراج، شناسایی و اندازه گیری مواد موثره)
پریچهر حناچی؛ آسیه آقابابائی؛ مصطفی نوروزی
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1400.37.290.106.2.1575.46تولید متابولیت‌های ثانویه تحت شرایط محیطی مختلف تغییر می‌کند. هدف این مطالعه بررسی اثرات pH و دما بر روی محتوی ترکیب‌های آنتی‌اکسیدانی در گونه‌ای از جلبک‌های میکروسکوپی بود. نخست سویه ریز جلبکی Monoraphidium sp. تحت تیمارهای مختلف دمایی و pH کشت داده شد. سپس سنجش‌های بیوشیمیایی بر روی ترکیب‌هایی ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1400.37.290.106.2.1575.46تولید متابولیت‌های ثانویه تحت شرایط محیطی مختلف تغییر می‌کند. هدف این مطالعه بررسی اثرات pH و دما بر روی محتوی ترکیب‌های آنتی‌اکسیدانی در گونه‌ای از جلبک‌های میکروسکوپی بود. نخست سویه ریز جلبکی Monoraphidium sp. تحت تیمارهای مختلف دمایی و pH کشت داده شد. سپس سنجش‌های بیوشیمیایی بر روی ترکیب‌هایی مانند میزان رنگریزههای فتوسنتزی، ترکیب‌های فنلی و فلاونوئید کل انجام شدند. فعالیت آنتی‌اکسیدانی کل به روش FRAP و DPPH مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این تحقیق نشان داد که ریز جلبک Monoraphidium sp. در pH اسیدی و دمای 28 درجه سانتی‌گراد دارای حداکثر رشد و محتوای بالایی از ترکیب‌های آنتی‌اکسیدانی بود. نتایج حاصل بیانگر اینست که با تغییر عوامل محیطی می‌توان به شرایط اپتیمم برای تولید بالای ترکیب‌های آنتی‌اکسیدانی در ریز جلبکها دست یافت که در صنایع دارویی، پزشکی و تولید مکملهای غذایی می‌توان از آن بهره گرفت.
جلال قنبری؛ غلامرضا خواجویی نژاد
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.759.97.5.1576.1711 علاوه‌بر کلاله، سایر قسمت‌های گل زعفران (Crocus sativus L.) ازجمله گلبرگ به‌عنوان محصولات جانبی فرایند تولید زعفران، حاوی ترکیب‌های زیست فعال و آنتی‌اکسیدان بوده که معمولاً بدون استفاده باقی می‌مانند. برای افزایش بهره‌وری این گیاه و همچنین ارزیابی تنوع منشأ بنه از نظر عملکرد گل و ترکیب‌های ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.759.97.5.1576.1711 علاوه‌بر کلاله، سایر قسمت‌های گل زعفران (Crocus sativus L.) ازجمله گلبرگ به‌عنوان محصولات جانبی فرایند تولید زعفران، حاوی ترکیب‌های زیست فعال و آنتی‌اکسیدان بوده که معمولاً بدون استفاده باقی می‌مانند. برای افزایش بهره‌وری این گیاه و همچنین ارزیابی تنوع منشأ بنه از نظر عملکرد گل و ترکیب‌های زیست فعال گلبرگ زعفران، این آزمایش در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهید باهنر کرمان اجرا شد. در این راستا، بنه‌های مختلف از 9 منطقه ایران (بجستان، استهبان، فردوس، گناباد، نطنز، قائن، سرایان، تربت‌حیدریه و زرند) تهیه و طی سال‌های زراعی 95-1394، 96-1395 و 97-1396 بررسی شدند. نتایج بیانگر وجود ترکیب‌های فنلی بین 24/5-83/2 میلی‌گرم گالیک اسید در گرم وزن خشک، ترکیب‌های فلاونوئیدی از 38/0 تا 81/1 میلی‌گرم کوئرستین در گرم وزن خشک و همچنین فعالیت آنتی‌اکسیدانی در گلبرگ بود. یافته‌ها همچنین نشان داد که صفات مرتبط با گل، ترکیب‌های زیست فعال و قدرت مهارکنندگی رادیکالهای آزاد به‌طور معنی‌داری تحت تأثیر فصل رشد، منشأ بنه و اثر متقابل آنها قرار گرفت. در تمام صفات مورد مطالعه (بجز قدرت احیاءکنندگی)، بنه‌های با منشأ مختلف واکنش متفاوتی به فصل‌های رشد نشان دادند. بیشترین میزان عملکرد، از بنه‌های با منشأ فردوس در فصل‌های رشد اول و سوم و بجستان در فصل رشد دوم بدست آمد. بنه‌های با منشأ بجستان و گناباد به‌دلیل محتوای فنل و فلاونوئید بالا بیشترین (به‌ترتیب با 216 و 217 میلی‌گرم در لیتر) و استهبان به‌دلیل میزان پایین ترکیب‌های فنلی و فلاونوئیدی، کمترین قدرت آنتی‌رادیکالی را در فصل رشد 96-1395 نشان دادند. بنه‌های با منشأ فردوس، سرایان، بجستان و گناباد براساس عملکرد و محتوای بالای ترکیب‌های زیست فعال، قائن و استهبان با میزان کم ترکیب‌های زیست فعال و فعالیت آنتی‌اکسیدانی و نطنز، تربت‌حیدریه و زرند با میزان گلدهی پایین، براساس نتایج تجزیه به مؤلفه‌های اصلی و تجزیه خوشه‌ای در سه گروه اصلی قرار گرفتند.
فاطمه سلیمی؛ محمد فتاحی؛ جواد حمزه ئی
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.644.96.4.1575.1578 در این تحقیق، اثر زمان (10، 15، 20، 25 و 30 دقیقه) و دمای امواج فراصوت (35، 45، 55، 65 و 75 درجه سانتی‌گراد)، نسبت اتانول به آب (20، 35، 50، 65 و 80 درصد) و نسبت ماده خشک به حلال (5:1، 10:1، 15:1، 20:1 و 25:1 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر) بر ویژگی‌های فنول و فلاونوئید کل و ظرفیت آنتی‌اکسیدانی عصاره هیدروالکلی حاصل از گیاه کرفس ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.644.96.4.1575.1578 در این تحقیق، اثر زمان (10، 15، 20، 25 و 30 دقیقه) و دمای امواج فراصوت (35، 45، 55، 65 و 75 درجه سانتی‌گراد)، نسبت اتانول به آب (20، 35، 50، 65 و 80 درصد) و نسبت ماده خشک به حلال (5:1، 10:1، 15:1، 20:1 و 25:1 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر) بر ویژگی‌های فنول و فلاونوئید کل و ظرفیت آنتی‌اکسیدانی عصاره هیدروالکلی حاصل از گیاه کرفس (Apium graveolens L.) بررسی شد. استخراج عصاره از بخش هوایی کرفس، با روش عصاره‌گیری هیدروالکلی به کمک امواج فراصوت با بهره‌گیری از روش سطح پاسخ انجام گردید و صفات فنول کل، فلاونوئید کل و ظرفیت آنتی‌اکسیدانی به دو روش DPPH و FRAP اندازه‌گیری و ارزیابی گردید. براساس نتایج، اعمال زمان 10 دقیقه امواج فراصوت، 55 درجه سانتی‌گراد دمای امواج فراصوت، نسبت اتانول به آب 80% و نسبت ماده خشک به حلال 5:1 بهترین تیمار بود. در شرایط بهینه، مقدار فنول و فلاونوئید کل به‌ترتیب 471.12 میلی‌گرم گالیک اسید در یک گرم ماده خشک و 187.70 میلی‌گرم کوئرستین در یک گرم ماده خشک و میزان فعالیت آنتی‌اکسیدانی عصاره به روش DPPH و FRAP به‌ترتیب 68.48% و 4210.4 میکرومولار Fe+2 در 50 میکرولیتر عصاره بدست آمد. در کل، R2-Adjusted R2 و P-value بالا در برازش مدل‌ها، بیانگر ایده‌آل بودن مدلهای سطح پاسخ (RSM) ترسیم شده است. به‌عبارت دیگر، بالا بودن این پارامترها نشانگر وجود همبستگی بالای بین مقادیر مشاهده شده و مقادیر پیش‌بینی شده میباشد.
حسینعلی قاسمی؛ ایمان حاج خدادادی
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.12.93.1.1578.1587 حفظ تغذیه مطلوب و افزایش سلامتی گله شترمرغ در طی دوره پرواربندی برای افزایش تولید گوشت و در نتیجه کاهش هزینه‌های پرورش ضروریست. این آزمایش برای بررسی تأثیر اسانس ترکیبی (شامل سطح مساوی از اسانس‌های آویشن شیرازی، نعناع فلفلی، رازیانه و اکالیپتوس) بر افزایش وزن بدن، غلظت متابولیت‌ها و الکترولیت‌ها، ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.12.93.1.1578.1587 حفظ تغذیه مطلوب و افزایش سلامتی گله شترمرغ در طی دوره پرواربندی برای افزایش تولید گوشت و در نتیجه کاهش هزینه‌های پرورش ضروریست. این آزمایش برای بررسی تأثیر اسانس ترکیبی (شامل سطح مساوی از اسانس‌های آویشن شیرازی، نعناع فلفلی، رازیانه و اکالیپتوس) بر افزایش وزن بدن، غلظت متابولیت‌ها و الکترولیت‌ها، فعالیت آنزیم‌های خون و وضعیت آنتی‌اکسیدانی جوجه شترمرغ‌ها از سن 5 تا 7 ماهگی انجام شد. در این آزمایش از 18 پرنده در سن 5 ماهگی در قالب طرح کاملاً تصادفی با 3 تیمار و 6 تکرار (6 پرنده) استفاده شد. تیمارها شامل افزودن سطوح صفر (شاهد)، 200 و 400 قسمت در میلیون اسانس ترکیبی در آب آشامیدنی بودند. نتایج نشان داد که افزودن اسانس ترکیبی به آب آشامیدنی در سطح 200 قسمت در میلیون در مقایسه با گروه شاهد سبب افزایش معنی‌دار وزن بدن گردید (0.019=P). افزودن 400 قسمت در میلیون اسانس ترکیبی به آب آشامیدنی سبب افزایش در غلظت اسید اوریک و افزایش فعالیت لیپاز در سرم خون گردید (0.05>P). همچنین فعالیت بالاتر گلوتاتیون پراکسیداز خون و سطح پایین‌تر مالون دی‌آلدئید سرم در پرنده‌های دریافت‌کننده 200 و 400 قسمت در میلیون اسانس ترکیبی در آب آشامیدنی در مقایسه با پرنده‌های گروه شاهد مشاهده شد (0.05>P). علاوه بر این، ظرفیت کل آنتی‌اکسیدانی سرم در شترمرغ‌های دریافت‌کننده 200 و 400 قسمت در میلیون اسانس ترکیبی نسبت به گروه شاهد تمایل به افزایش داشت (0.085=P). با این حال، مقادیر پروتئین کل، آلبومین، آسپارتات آمینوترانسفراز، آلانین آمینوترانسفراز، آلکالین فسفاتاز، لاکتات دهیدروژناز، گاماگلوتامیل ترانسفراز، سوپراکسید دیسموتاز، آمیلاز، کلسیم، فسفر، سدیم، پتاسیم و کلرید سرم خون تحت تأثیر تیمارهای آزمایشی قرار نگرفت (0.05<P). نتیجه‌گیری کلی آزمایش نشان میدهد که اضافه کردن 200 قسمت در میلیون اسانس ترکیبی به آب آشامیدنی جوجه شترمرغ‌ها، میزان رشد و فعالیت آنتی‌اکسیدانی را بهبود می‌بخشد.
مطهره السادات مظلوم؛ سمیرا نادری نژاد؛ فرشته واحدیان؛ فاطمه حقیرالسادات؛ فاطمه دانشمند
چکیده
اسانس‌ها ترکیب‌هایی بسیار فرّار هستند. انکپسوله کردن اسانس درون حامل دارویی باعث کاهش فرّاریت اسانس، کاهش اکسیدشوندگی و افزایش بازدهی اثرگذاری اسانس می‌شود. هدف از این تحقیق ساخت نانونیوزوم زیست سازگار حاوی اسانس نعناع (Mentha piperita L.) و پونه (Mentha pulegium L.) و توسعه سامانه گیاهی-دارویی با میزان بارگذاری مناسب میباشد. از این‌رو، اثر مقدار ...
بیشتر
اسانس‌ها ترکیب‌هایی بسیار فرّار هستند. انکپسوله کردن اسانس درون حامل دارویی باعث کاهش فرّاریت اسانس، کاهش اکسیدشوندگی و افزایش بازدهی اثرگذاری اسانس می‌شود. هدف از این تحقیق ساخت نانونیوزوم زیست سازگار حاوی اسانس نعناع (Mentha piperita L.) و پونه (Mentha pulegium L.) و توسعه سامانه گیاهی-دارویی با میزان بارگذاری مناسب میباشد. از این‌رو، اثر مقدار و نوع سورفکتنت و همچنین مقدار فسفولیپید بر روی فرمولاسیون‌های مختلف نیوزومی بررسی شد. در ادامه با بررسی اثر اسیدیته بافر هیدراته کننده در pHهای 4/7 (خنثی)، 5 (اسیدی) و 9 (بازی) فرمولاسیون بهینه از نظر درصد بارگذاری اسانس معرفی شد. همچنین سینتیک رهایش اسانس در بافر PBS و دو pH، 7.4 (سلول سالم) و 4/5 (سلول سرطانی) و همچنین در دو سطح دماهای 37 (شرایط فیزیولوژیک) و 42 (سلول سرطانی) درجه سلسیوس بر رهایش سامانه حاوی اسانس بررسی شد. فرمولاسیون‌های مختلف نیوزومی با استفاده از روش هیدراتاسیون فیلم نازک تهیه شد و اندازه ذرات، مورفولوژی، پتانسیل زتا و برهم‌کنش شیمیایی مشخصه‌یابی شد و بعد خاصیت آنتی‌اکسیدانی نانوذرات با روش مهار رادیکال DPPH ارزیابی شد. نتایج این تحقیق نشان داد که فرمولاسیون نیوزومی حاوی فسفاتیدیل کولین سویا، کلسترول و توئین 60 بارگذاری شده با اسانس نعناع یا پونه با غلظت mg/mL5/0، هیدراته شده با PBS در 9=pH بیشترین بازدهی بارگذاری را نشان داده‌است. میزان اسانس بارگذاری شده برای اسانس نعناع و پونه به‌ترتیب 61.36% و 74.31% میباشد. ذرات به‌صورت کروی با اندازه کمتر از 80 نانومتر و آنیونی می‌باشند. همچنین میزان رهایش اسانس در شرایط اسیدی و دمای 42 درجه سلسیوس بیشتر از شرایط فیزیولوژیک میباشد که نشان میدهد فرمولاسیون تهیه شده حساس به دما و pH میباشد. نتایج حاصل از آنالیز طیف مادون قرمز نشان داده است که بین اسانس و نیوزوم برهم‌کنش شیمیایی رخ نداده است و بارگذاری اسانس درون نیوزوم‌ها به‌صورت فیزیکی بوده است. همچنین خاصیت آنتی‌اکسیدانی اسانس طی درون‌گیری حفظ شده‌است.
زیبا نصیری؛ علیرضا فرخزاد؛ محمد فتاحی
چکیده
در این پژوهش 19 جمعیت از چهار گونه جاشیر (P. acaulic، P. ferulacea،P. uloptera وP. asperula) از مناطق مختلف شمال‌غرب ایران جمع‌آوری و میزان فنل و فلاونوئید کل، فعالیت آنتی‌اکسیدانی، کلروفیل a و b، کاروتنوئید کل و درصد اسانس آنها ارزیابی شد. نتایج نشان داد که بیشترین میزان فنل کل (mg GAE/g DW 12.5) مربوط به جمعیت قوشچی از گونه P. uloptera جمع‌آوری شده از استان آذربایجان‌غربی ...
بیشتر
در این پژوهش 19 جمعیت از چهار گونه جاشیر (P. acaulic، P. ferulacea،P. uloptera وP. asperula) از مناطق مختلف شمال‌غرب ایران جمع‌آوری و میزان فنل و فلاونوئید کل، فعالیت آنتی‌اکسیدانی، کلروفیل a و b، کاروتنوئید کل و درصد اسانس آنها ارزیابی شد. نتایج نشان داد که بیشترین میزان فنل کل (mg GAE/g DW 12.5) مربوط به جمعیت قوشچی از گونه P. uloptera جمع‌آوری شده از استان آذربایجان‌غربی و کمترین میزان آن (mg GAE/g DW4.18) در جمعیت شوط از گونه P. ferulacea جمع‌آوری شده از استان آذربایجان‌غربی مشاهده شد. بیشترین میزان فلاونوئید کل مربوط به جمعیت استان کردستان-بانه به مقدار mg/g DW5.51 از گونه P. ferulacea و کمترین آن در جمعیت استان آذربایجان‌غربی-نقده (mg/g DW1.2) از گونه P. asperula ثبت گردید. بیشترین میزان کلروفیل a و b به میزان mg/g DW0.41 و mg/g DW0.69 مربوط به جمعیت آذربایجان‌غربی- شوط3 از گونه P. uloptera و بیشترین کاروتنوئید کل (mg/g DW61.36) در جمعیت استان کردستان-سقز از گونه P. ferulacea گزارش شد. بیشترین فعالیت آنتی‌اکسیدانی در جمعیت استان آذربایجان‌غربی-شوط در گونه P. ferulacea به میزان 77.089% ارزیابی گردید. بالاترین درصد اسانس مربوط به جمعیت استان آذربایجان‌غربی- ماکو و جمعیت استان آذربایجان‌غربی- شوط2 به‌ترتیب از گونه‌های P. acaulic و P. ferulacea مشاهده شد. براساس نتایج خوشه‌بندی و تجزیه به مؤلفه‌های اصلی، مشخص شد که تنوع فیتوشیمیایی بالایی در جمعیت‌های مختلف جاشیر جمع‌آوری شده در نقاط مختلف شمال‌غرب ایران وجود دارد که میتواند در برنامه‌های اصلاحی این گیاه مورد استفاده قرار گیرد.
محمد بهزاد امیری؛ پرویز رضوانی‌مقدم؛ محسن جهان؛ میلاد صالح آبادی؛ نگار ناصری
چکیده
به‌منظور بررسی اثر تراکم بوته و مقایسه نهاده‌های اکولوژیک و شیمیایی بر برخی خصوصیات کیفی گاوزبان ایرانی (Echium amoenum Fisch. & Mey.) آزمایشی در دو سال زراعی متوالی 91-1390 و 92-1391 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد به‌صورت اسپلیت پلات در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار انجام شد. کرتهای اصلی و فرعی به‌ترتیب ...
بیشتر
به‌منظور بررسی اثر تراکم بوته و مقایسه نهاده‌های اکولوژیک و شیمیایی بر برخی خصوصیات کیفی گاوزبان ایرانی (Echium amoenum Fisch. & Mey.) آزمایشی در دو سال زراعی متوالی 91-1390 و 92-1391 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد به‌صورت اسپلیت پلات در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار انجام شد. کرتهای اصلی و فرعی به‌ترتیب شامل 3 تراکم کاشت (10، 5 و 3 بوته در مترمربع) و سه نوع کود آلی و یک نوع کود شیمیایی (کمپوست، ورمی‌کمپوست، کود گاوی، کود شیمیایی نیتروژن و شاهد) بودند. نتایج آزمایش نشان داد که بیشترین میزان فعالیت آنتی‌اکسیدانی در تراکم 10 بوته در مترمربع (79 میلی‌گرم در میلی‌لیتر) و بیشترین میزان فنول کل در تراکم 5 بوته در مترمربع (51 میلی‌گرم اسید گالیک در گرم وزن خشک گل) مشاهده شد. کودهای کمپوست، ورمی‌کمپوست، گاوی و شیمیایی در تراکم 10 بوته در مترمربع، میزان فنول کل را به‌ترتیب 51، 35، 40 و 63 درصد در مقایسه با شاهد افزایش دادند. کاربرد کودهای کمپوست و ورمی‌کمپوست در تراکم 3 بوته در مترمربع به‌ترتیب منجر به افزایش 39 و 38 درصدی میزان فلاونوئید کل نسبت به شاهد شد. بیشترین میزان آنتوسیانین کل در تراکم 5 بوته در مترمربع حاصل شد. کودهای ورمی‌کمپوست و گاوی به‌ترتیب افزایش 10 و 13 درصدی روغن دانه و افزایش 34 و 13 درصدی پروتئین دانه را در مقایسه با شاهد سبب شدند. به‌طور کلی با توجه به یافته‌های این پژوهش، به نظر میرسد با استفاده از نهاده‌های بومسازگار و تعیین تراکم مطلوب گاوزبان ایرانی، می‌توان ضمن بهبود کیفیت و سلامت محصول، خسارتهای ناشی از نهاده‌های شیمیایی را به حداقل رساند.
عیسی جعفری فوتمی؛ موسی اکبرلو؛ معصومه مازندرانی؛ محمدرحیم فروزه
چکیده
این مطالعه با هدف بررسی ویژگی‌های فیتوشیمیایی، فنل و فلاونویید کل و آنتی‌اکسیدانی گیاه دارویی Salvia aethiopis L. و مهمترین عوامل محیطی مؤثر در پراکنش در منطقه هزارجریب بهشهر انجام شد. 5 نمونه سرشاخه‌های گلدار گیاه در اوایل خردادماه 1395 از ارتفاعات منطقه جمع‌آوری و به‌روش تقطیر با آب (طرح کلونجر)، اسانس‌گیری شد. مشخصات مربوط به رویشگاه ...
بیشتر
این مطالعه با هدف بررسی ویژگی‌های فیتوشیمیایی، فنل و فلاونویید کل و آنتی‌اکسیدانی گیاه دارویی Salvia aethiopis L. و مهمترین عوامل محیطی مؤثر در پراکنش در منطقه هزارجریب بهشهر انجام شد. 5 نمونه سرشاخه‌های گلدار گیاه در اوایل خردادماه 1395 از ارتفاعات منطقه جمع‌آوری و به‌روش تقطیر با آب (طرح کلونجر)، اسانس‌گیری شد. مشخصات مربوط به رویشگاه یادداشت‌برداری گردید و همین‌طور 5 نمونه خاک برای ارزیابی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک برداشت شد. ترکیب‌های تشکیل‌دهنده اسانس با استفاده از دستگاه‌های کروماتوگراف گازی (GC) و گاز کروماتوگراف متصل شده به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) شناسایی شدند. استخراج عصاره اتانولی نمونه‌ها به روش پرکولاسیون، ارزیابی فیتوشیمیایی (فنول و فلاونویید کل) با استفاده از روشهای اسپکتروفتومتری و بررسی عملکرد آنتی‌اکسیدانی نمونه‌ها نیز با استفاده از آزمون DPPH ارزیابی گردیدند. با استفاده از روش PCA نیز مهمترین عوامل مؤثر در پراکنش گونه مورد نظر مشخص شدند. در اسانس 7 ترکیب شناسایی شد. بتا-کاریوفیلن (28.4%) و 1،6-سیکلودکادین (26%) ترکیب‌های اصلی اسانس گل را تشکیل می‌دهند و بتا-کاریوفیلن (30.3%) و کوپائن (23.3%) مهمترین ترکیب‌های تشکیل‌دهنده برگ هستند. فنل کل، فلاونوئید کل و آنتی‌اکسیدان موجود در گل از برگ گیاه بیشتر است. عوامل محیطی تأثیرگذار بر پراکنش گیاه Salvia aethiopis شامل ارتفاع، آهک، ماده آلی، اسیدیته، کلسیم، سیلت، شن و جهت شیب هستند.
مصباح بابالار؛ سعیده محتشمی؛ سیدمحمد ابراهیم‌زاده موسوی؛ محمدحسین میرجلیلی
چکیده
در این تحقیق به‌منظور بررسی اثر بسته‌بندی‌های مختلف بر میزان اسانس، فعالیت آنتی‌اکسیدانی، میزان ترکیب‌های فنلی، فلاونوئید کل، فلاون و فلاونول، بار میکروبی و رنگ گیاه دارویی بادرشبی (Dracocephalum moldavica L.)، آزمایشی به‌صورت طرح کاملاً تصادفی شامل 9 تیمار با سه تکرار انجام شد. تیمارهای بسته‌بندی شامل: P1: تیمار شاهد (فاقد بسته‌بندی خاص)، ...
بیشتر
در این تحقیق به‌منظور بررسی اثر بسته‌بندی‌های مختلف بر میزان اسانس، فعالیت آنتی‌اکسیدانی، میزان ترکیب‌های فنلی، فلاونوئید کل، فلاون و فلاونول، بار میکروبی و رنگ گیاه دارویی بادرشبی (Dracocephalum moldavica L.)، آزمایشی به‌صورت طرح کاملاً تصادفی شامل 9 تیمار با سه تکرار انجام شد. تیمارهای بسته‌بندی شامل: P1: تیمار شاهد (فاقد بسته‌بندی خاص)، P2: پاکت‌های پلی‌اتیلنی با ترکیب گازی هوای معمولی در معرض نور، P3: پاکت‌های پلی‌اتیلن- پلی‌آمید با ترکیب گازی هوای معمولی در معرض نور، P4: پاکت‌های پلی‌اتیلن- پلی‌آمید با ترکیب گازی هوای معمولی در تاریکی، P5: پاکت‌های پلی‌اتیلن- پلی‌آمید با ترکیب گازی 5% O2 و 95% N2 در معرض نور، P6: پاکت‌های پلی‌اتیلن- پلی‌آمید با ترکیب گازی 5% O2 و 95% N2 در تاریکی، P7: پاکت‌های پلی‌اتیلن- پلی‌آمید تحت خلأ در معرض نور، P8: پاکت‌های پلی‌اتیلن- پلی‌آمید تحت خلأ در تاریکی و P9: نمونه گیاهی خشک شده قبل از بسته‌بندی بود. بسته‌های مذکور به مدت 3 ماه در دمای اتاق نگهداری شدند. نتایج بدست آمده از این تحقیق نشان‌دهنده تأثیر معنی‌دار تیمارها بر برخی فاکتورهای اندازه‌گیری شده بود. بالاترین میزان اسانس (درصد حجمی به وزنی) مربوط به نمونه قبل از بسته‌بندی و تیمار پاکت‌های پلی‌اتیلن- پلی‌آمید تحت خلأ در تاریکی بود (به‌ترتیب 73/0% و 72/0%). کمترین میزان اسانس مربوط به تیمار شاهد (بدون بسته‌بندی) و تیمارهای P2 و P5 به‌ترتیب با 28/0%، 37/0% و 39/0% بود. از نظر فعالیت آنتی‌اکسیدانی، تیمارهای قبل از بسته‌بندی، P1 و P5 دارای بیشترین میزان فعالیت آنتی‌اکسیدانتی بودند در حالی‌که تیمارهای P2 و P4 دارای کمترین میزان بودند. بیشترین (8/188) و کمترین (8/72) میزان ترکیب‌های فنلی به ترتیب در تیمارهای قبل از بسته‌بندی و P2 بدست آمد. بیشترین (6/78 میلی‌گرم کوئرستین بر گرم وزن خشک نمونه) و کمترین (1/14) میزان ترکیب‌های فلاونوئیدی به‌ترتیب در تیمارهای P9 و P7 بدست آمد. از نظر آلودگی قارچی بالاترین میزان (Cfu103 × 4) مربوط به نمونه قبل از بسته‌بندی بود و بقیه تیمارها از این نظر در یک گروه قرار داشتند.
عذرا صبورا؛ خدیجه دادمهر؛ مسعود رنجبر
چکیده
در این مطالعه، عصاره متانولی 80% پودر خشک شده برگ و ساقه 6 گونه میخک (Dianthus L.) از 9 جمعیت مختلف ایران تهیه شد. سپس محتوای فنل و فلاونوئیدی آنها به‌ترتیب با استفاده از روشهای فولین- سیوکالتیو و کلرید آلومینیوم اندازه‌گیری شد. فعالیت آنتی‌اکسیدانی آنها با استفاده از دو روش تکمیلی در شرایط in vitro (آزمون 2،2- دی‌فنیل 1-پیکریل هیدرازیل ...
بیشتر
در این مطالعه، عصاره متانولی 80% پودر خشک شده برگ و ساقه 6 گونه میخک (Dianthus L.) از 9 جمعیت مختلف ایران تهیه شد. سپس محتوای فنل و فلاونوئیدی آنها به‌ترتیب با استفاده از روشهای فولین- سیوکالتیو و کلرید آلومینیوم اندازه‌گیری شد. فعالیت آنتی‌اکسیدانی آنها با استفاده از دو روش تکمیلی در شرایط in vitro (آزمون 2،2- دی‌فنیل 1-پیکریل هیدرازیل و آزمون مهار بیرنگ شدن β- کاروتن) اندازه‌گیری شد و نتایج حاصل با خاصیت آنتی‌اکسیدان استاندارد BHT مقایسه گردید. نتایج نشان داد که تفاوت معنی‌داری بین میانگینهای محتوای فنل و فلاونوئید و فعالیت آنتی‌اکسیدانی گونه‌های مختلف با هر دو روش وجود دارد (p < 0.01). همچنین مشخص شد که تفاوت شرایط منطقه مانند تغییرات اقلیمی، ارتفاع و تغییر خزانه ژنتیکی در سطح سرده، تأثیر معنی‌داری بر میزان ترکیب‌های فنلی و فلاونوئیدی و فعالیت آنتی‌اکسیدانی نمونه‌ها داشت، اما محتوای فلاونوئیدها در سطح درون گونه‌ای تغییر شاخصی نشان نداد.
مریم قادری قهفرخی؛ مهران اعلمی؛ علیرضا صادقی ماهونک؛ محمدحسین عزیزی؛ محمد قربانی
چکیده
بلوط (Quercus branti var persica Lindl.) متعلق به خانواده Fagaceae و جنس Quercus میباشد. میوه بلوط از دیرباز کاربرد زیادی در طب سنتی داشته‌است و برای درمان بیماریهایی نظیر اسهال، درد معده، بواسیر، نرمی استخوان، کم‌خونی، سوختگی، اگزما و واریس مورد استفاده قرار میگیرد. هدف از این مطالعه استخراج ترکیب‌های فنولی میوه بلوط (Q. branti var persica) با سامانه‌های ...
بیشتر
بلوط (Quercus branti var persica Lindl.) متعلق به خانواده Fagaceae و جنس Quercus میباشد. میوه بلوط از دیرباز کاربرد زیادی در طب سنتی داشته‌است و برای درمان بیماریهایی نظیر اسهال، درد معده، بواسیر، نرمی استخوان، کم‌خونی، سوختگی، اگزما و واریس مورد استفاده قرار میگیرد. هدف از این مطالعه استخراج ترکیب‌های فنولی میوه بلوط (Q. branti var persica) با سامانه‌های مختلف حلال و بررسی فعالیت آنتی‌اکسیدانی آنها در ثبات اکسیداتیو روغن آفتابگردان بود. ترکیب‌های فنولی عصاره‌ها با حلال‌های متانول (80%)، اتانول (70%) و آب با روش غوطه‌وری استخراج و میزان ترکیب‌های فنولی آنها با روش فولین سیوکالتو اندازه‌گیری شد. جهت بررسی فعالیت آنتی‌اکسیدانی، عصاره‌ها در 3 سطح غلظت 250، 500 و 1000 پی‌پی‌ام، BHA و BHT در دو سطح 100 و 200 پی‌پی‌ام و TBHQ با غلظت 200 پی‌پی‌ام به روغن آفتابگردان بدون آنتی‌اکسیدان افزوده و نمونه‌ها به مدت 12 روز در گرمخانه با دمای C°70 نگهداری شدند. اثر محافظت‌کنندگی عصاره‌ها با اندازه‌گیری اعداد پراکسید و تیوباربیتوریک اسید در فواصل زمانی مشخص مورد ارزیابی قرار گرفت. مقدار کل ترکیب‌های فنولی در عصاره‌های آبی، اتانولی و متانولی به‌ترتیب 28/79، 49/138 و 96/183 میلی‌گرم معادل تانیک اسید در گرم عصاره بود. عدد پراکسید نمونه شاهد از 23/26 به 88/328 میلی‌اکی‌والان و عدد تیوباربیتوریک از 073/0 به 58/0 میلی‌گرم در کیلوگرم رسید. نمونه‌های روغن حاوی TBHQ بیشترین ثبات اکسیداتیو را طی روزهای آزمایش داشتند. با افزایش غلظت عصاره، فعالیت آنتی‌اکسیدانی افزایش یافت. البته از بین عصاره‌های فنولی نیز عصاره متانولی (500 و 1000 پی‌پی‌ام) بهترین عملکرد را داشت و بهتر از BHT قابل رقابت بود. سایر عصاره‌ها نیز با BHA و BHT در سطوح مختلف قابل رقابت بودند. بنابراین میوه بلوط میتواند به‌عنوان منبعی سرشار از ترکیب‌های آنتی‌اکسیدانی در صنایع دارویی و غذایی مورد توجه قرار بگیرد.
امیر عزیزی؛ عبدالمجید عزیزی؛ غلامرضا عزیزی؛ شهره زندی؛ شهاب خاقانی
چکیده
تانن پوست و جفت میوه بلوط ایرانی (Quercus persica Jaub. & Spach) با دو حلال متفاوت، اول با متانول و بعد با اتیل استات استخراج گردید و بعد اثر آنتی‌اکسیدانی آنها به‌طور جداگانه روی روغن نباتی خوراکی در مقایسه با آنتی‌اکسیدان سنتزی گریندوکس 117 به دو روش AOM و Rencimat بررسی شد. روش AOM در دمای 120 درجه سانتی‌گراد و جریان هوای 35/8 لیتر بر ساعت و روش Rencimat در ...
بیشتر
تانن پوست و جفت میوه بلوط ایرانی (Quercus persica Jaub. & Spach) با دو حلال متفاوت، اول با متانول و بعد با اتیل استات استخراج گردید و بعد اثر آنتی‌اکسیدانی آنها به‌طور جداگانه روی روغن نباتی خوراکی در مقایسه با آنتی‌اکسیدان سنتزی گریندوکس 117 به دو روش AOM و Rencimat بررسی شد. روش AOM در دمای 120 درجه سانتی‌گراد و جریان هوای 35/8 لیتر بر ساعت و روش Rencimat در دمای 110 درجه سانتی‌گراد و جریان هوای 20 لیتر بر ساعت انجام شد. مدت زمان مقاومت روغن از نظر پایداری بر حسب ساعت محاسبه گردید. زمان دوره القایی روغن آفتابگردان با اضافه کردن ppm 200 عصاره استخراج شده با متانول 90% از30/5 ساعت به 85/10 ساعت افزایش یافت و با افزایش ppm 200 عصاره استخراج شده با اتیل استات 99/99% این زمان به 9/10 ساعت افزایش پیدا کرد. دوره القایی روغن نباتی سویا با اضافه نمودن ppm 200 عصاره استخراج شده با متانول 90% از 9/5 ساعت به 87/8 ساعت افزایش یافت و با اضافه کردن ppm 200 عصاره استخراج شده با اتیل استات 99/99% به 73/8 ساعت افزایش یافت. در نمونه دیگری از روغن سویا دوره القایی با اضافه کردن ppm 200 مخلوطی از عصاره متانولی و اسید سیتریک خالص به نسبت 1:3 از 65/4 ساعت به 2/7 ساعت افزایش یافت و با اضافه نمودن ppm 200 مخلوطی از عصاره استخراج شده با اتیل استات و اسید سیتریک 1:3، مدت زمان القا به 15/7 ساعت افزایش یافت.
مجید حجازی مهریزی؛ حسین شریعتمداری؛ امیرحسین خوشگفتارمنش؛ فریبرز معطر
چکیده
رزماری (Rosmarinus officinalis L.) یکی از گیاهان دارویی است که قابلیت خوبی برای تولید متابولیت‌های ثانویه از خود نشان داده است. در این پژوهش، برهم‌کنش شوری و تغذیه روی بر رشد رزماری، غلظت ترکیب‌های فنلی، فعالیت پالایندگی رادیکال DPPH و ظرفیت کاهش آهن در یک خاک دچار کمبود روی مورد بررسی قرار گرفت. این آزمایش به صورت فاکتوریل (3×2) شامل دو سطح روی ...
بیشتر
رزماری (Rosmarinus officinalis L.) یکی از گیاهان دارویی است که قابلیت خوبی برای تولید متابولیت‌های ثانویه از خود نشان داده است. در این پژوهش، برهم‌کنش شوری و تغذیه روی بر رشد رزماری، غلظت ترکیب‌های فنلی، فعالیت پالایندگی رادیکال DPPH و ظرفیت کاهش آهن در یک خاک دچار کمبود روی مورد بررسی قرار گرفت. این آزمایش به صورت فاکتوریل (3×2) شامل دو سطح روی (صفر و 10 میلی‌گرم در کیلوگرم از منبع سولفات روی) و سه سطح شوری شامل صفر، 50 و 100 میلی‌مولار کلرید سدیم در قالب طرح کاملاً تصادفی در چهار تکرار انجام شد. شوری تأثیر معنی‌داری بر عملکرد وزن خشک شاخسار نداشت که نشان از مقاوم بودن رزماری به شوری دارد. شوری 100 میلی‌مولار کلرید سدیم موجب افزایش 3 درصدی غلظت ترکیب‌های فنلی برگ، افزایش 8 درصدی فعالیت پالایندگی رادیکال DPPH و افزایش 5 درصدی ظرفیت کاهش آهن شد. با افزودن 10 میلی‌گرم روی به خاک موجب غلظت ترکیب‌های فنلی به میزان 2%، فعالیت پالایندگی رادیکال DPPH به میزان 4% و ظرفیت کاهش آهن رزماری به میزان 3% افزایش یافت. نتایج آزمون همبستگی نشان داد که افزایش ظرفیت آنتی‌اکسیدانی رزماری رشد‌یافته در شرایط شور، ناشی از افزایش غلظت ترکیب‌های فنلی است. نتایج این تحقیق نشان داد که شوری و تغذیه روی تولید ترکیب‌های آنتی‌اکسیدانی رزماری را افزایش داده است.
علی شفقت
چکیده
فلاونوئیدها ترکیب‌های طبیعی مهمی هستند که در بسیاری از گیاهان یافت می‌شوند و اثرهای دارویی و بیولوژیکی با ارزشی مانند: تصفیه خون، تقویت سیستم ایمنی، تنظیم سطح کلسترول، تنظیم فشار خون، توقف ترشحات اسیدی، پیشگیری ترومبوس، توقف سیتوفی، پیشگیری از سرطان و ترقی و پیشرفت متابولیسم از خود نشان می‌دهند. در این تحقیق، فلاونوئیدها و یک ...
بیشتر
فلاونوئیدها ترکیب‌های طبیعی مهمی هستند که در بسیاری از گیاهان یافت می‌شوند و اثرهای دارویی و بیولوژیکی با ارزشی مانند: تصفیه خون، تقویت سیستم ایمنی، تنظیم سطح کلسترول، تنظیم فشار خون، توقف ترشحات اسیدی، پیشگیری ترومبوس، توقف سیتوفی، پیشگیری از سرطان و ترقی و پیشرفت متابولیسم از خود نشان می‌دهند. در این تحقیق، فلاونوئیدها و یک ترکیب چالکونی موجود در عصاره متانولی گلهای گونه گیاهی Chrysanthemum parthenium (L.) Bernh. (Tanacetum parthenium L.) از تیره کاسنی، با روشهای کروماتوگرافی ستونی و TLC جداسازی و خالصسازی شد و با استفاده از روشهای ابزاری اسپکتروسکوپی مثل 1H-NMR، 13C- NMR، Mass و IR تعیین ساختار شیمیایی شدهاند. در گلهای گونه گیاهی مذکور، دو ترکیب فلاونوئیدی کامفرول و نارینجنین و یک چالکون (ترانس- 4-اتوکسی- '4– متوکسی چالکون) شناسایی و تعیین ساختار شدند. همچنین فعالیت آنتی‌اکسیدانی عصاره متانولی حاصل از گلهای گیاه با روش 2و2- دی فنیل-1- پیکریل هیدرازیل (DPPH) بررسی شد. عصاره مذکور، فعالیت تجمع رادیکالهای آزاد را از خود نشان داد.
سید محمد نبوی؛ محمدعلی ابراهیم زاده؛ سید فاضل نبوی
دوره 24، شماره 3 ، آبان 1387، ، صفحه 374-384
چکیده
Pterocarya fraxinifolia (Lam.) Spach از تیره Juglandaceae به‌صورت خودرو در استانهای شمالی ایران می‌روید. به‌رغم فراوانی، اطلاعات بسیار کمی در خصوص این گیاه گزارش شده است. این تحقیق به منظور بررسی اثر آنتی‌اکسیدانی این گیاه انجام شد. برای این منظور، برگها و شاخه‌های این گیاه از منطقه دشت ناز ساری جمع‌آوری شده و عصاره متانولی آنها استخراج شد. سپس این عصاره‌ها ...
بیشتر
Pterocarya fraxinifolia (Lam.) Spach از تیره Juglandaceae به‌صورت خودرو در استانهای شمالی ایران می‌روید. به‌رغم فراوانی، اطلاعات بسیار کمی در خصوص این گیاه گزارش شده است. این تحقیق به منظور بررسی اثر آنتی‌اکسیدانی این گیاه انجام شد. برای این منظور، برگها و شاخه‌های این گیاه از منطقه دشت ناز ساری جمع‌آوری شده و عصاره متانولی آنها استخراج شد. سپس این عصاره‌ها در آزمونهای گوناگون بکار رفت. نتایج نشان داد که میزان فنل و فلاونوئیدها در برگ به‌طور قابل ملاحظه‌ای بیشتر از پوست شاخه است. در آزمون به‌دام‌اندازی رادیکالهای آزاد DPPH غلظت مهار 50% در عصاره متانولی برگ 11/0±59/15 و در پوست شاخه30/2±24/166 میکروگرم بر میلی‌لیتر بدست آمد. قدرت احیاءکنندگی عصاره‌های برگ تفاوتی با آسکوربیک اسید نداشت (p>0.05). اگرچه عصاره‌ها در آزمون به‌دام‌اندازی نیتریک اکساید اثر ضعیفی ا ز خود نشان دادند، اما به‌طور مؤثری قابلیت شلات کنندگی آهن را دارا بودند. تمامی عصاره‌ها فعالیت آنتی‌اکسیدانی خوبی در تست لینولئیک اسید از خود نشان دادند. اختلاف معنی‌داری بین فعالیت این عصاره‌ها وجود نداشته (p>0.05) و تمامی عصاره‌ها الگوی مهار پراکسیداسیون مشابه آسکوربیک اسید و آنتی‌اکسیدان سنتزی BHA از خود نشان دادند. در مجموع، عصاره متانولی این گیاه در تمامی مدلهای مورد مطالعه، سطوح مختلفی از فعالیت آنتی‌اکسیدانی را از خود نشان دادند. به‌ویژه، قابلیت احیاءکنندگی آهن III به آهن II را با اهداء الکترون، شلاته کنندگی آهن II و فعالیت ضد پراکسیده شدن چربی را از خود نشان دادند.
