دوره 33، شماره 2 ، تیر 1396
فاطمه عسکری؛ شهلا احمدی
چکیده
جنس Pimpinella با حدود 180-170 گونه در جهان، یکی از بزرگترین جنس‌های خانواده چتریان می‌باشد. براساس مطالعات فلور ایران، این جنس در فلات ایران، 25 گونه دارد که 22 گونه آن در ایران است و 6 گونه از آنها بومی هستند. گونه Pimpinella olivierioides Boiss. & Hausskn. در منطقه غرب و مرکز پراکنش دارد. هدف از انجام این تحقیق، تعیین ترکیب‌های شیمیایی موجود در اسانس گونه P. ...
بیشتر
جنس Pimpinella با حدود 180-170 گونه در جهان، یکی از بزرگترین جنس‌های خانواده چتریان می‌باشد. براساس مطالعات فلور ایران، این جنس در فلات ایران، 25 گونه دارد که 22 گونه آن در ایران است و 6 گونه از آنها بومی هستند. گونه Pimpinella olivierioides Boiss. & Hausskn. در منطقه غرب و مرکز پراکنش دارد. هدف از انجام این تحقیق، تعیین ترکیب‌های شیمیایی موجود در اسانس گونه P. olivierioides می‌باشد. اندام‌های گیاه P. olivieroides در مرحله گلدهی در اواخر تیر 1391 از منطقه نهاوند جمع‌آوری و پس از تفکیک در دمای محیط خشک و بعد به ذرات کوچک آسیاب شدند. نمونه ساقه و برگ، ریشه و گل‌آذین به تفکیک با روش تقطیر با آب اسانس‌گیری شدند. برای جداسازی و شناسایی ترکیب‌های اسانس از دستگاه‌های گاز کروماتوگرافی GC و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) استفاده شد. بازده اسانس ساقه و برگ گیاه P. olivieroides (بر پایه وزنی-وزنی خشک شده) 0.09%، ریشه 0.52% و گل‌آذین 0.57% بود. بیشترین درصد ترکیب‌های اسانس ساقه و برگ، ریشه و گل‌آذین به‌ترتیب جرماکرن D (36.5%، 21.9% و 11.1%) و بی‌سیکلوجرماکرن (7.5%، 15.9% و 4.4%) بودند. بتا-بیزابولن (24.9%) فقط در اسانس ریشه و ترانس-پینوکامفن (14.7%) و سیس-پینوکامفن (13.4%) دیگر ترکیب‌های شاخص اسانس ساقه و برگ بودند. نکته جالب توجه در مورد این اسانس‌ها، رنگ آنها بود که به‌ترتیب آبی روشن، آبی کاربنی و سبز چمنی بود. با مقایسه ترکیب‌های اصلی اسانس مشخص می‌شود که تنوع ترکیب‌ها در اسانس اندام‌های مختلف وجود دارد.
بابک دلنواز هاشملویان؛ عذرا عطائی عظیمی؛ مهدی سلیمی؛ علیرضا عمان؛ ابوالفضل ناظمی؛ انوش اقدامی
چکیده
نواری گلی (Catharanthus roseus L.)، یکی از گیاهان دارویی مهم در دنیاست که بومی ماداگاسکار می‌باشد. آلکالوئیدهای این گیاه تقسیم میتوز را مهار می‌کنند. از جنس نواری (Vinca) تنها گونه نواری علفی (Vinca herbaceae L.) در مناطق شمال ایران می‌روید. در این پژوهش آلکالوئیدهای نواری گلی و نواری علفی جدا و اثر ضدمیتوزی آنها بر سلول‌های مریستم ریشه پیاز بررسی شد. آلکالوئیدهای ...
بیشتر
نواری گلی (Catharanthus roseus L.)، یکی از گیاهان دارویی مهم در دنیاست که بومی ماداگاسکار می‌باشد. آلکالوئیدهای این گیاه تقسیم میتوز را مهار می‌کنند. از جنس نواری (Vinca) تنها گونه نواری علفی (Vinca herbaceae L.) در مناطق شمال ایران می‌روید. در این پژوهش آلکالوئیدهای نواری گلی و نواری علفی جدا و اثر ضدمیتوزی آنها بر سلول‌های مریستم ریشه پیاز بررسی شد. آلکالوئیدهای دو گونه نواری با حلال‌های مختلف الکل، اتر و کلروفرم به روش جداسازی مرحله‌ای جدا و با استفاده از دستگاه تبخیر در خلأ خشک شدند. پیاز‌های یک اندازه بعد از سه روز قرار گرفتن در آب مقطر ریشه‌دار شدند. ریشه‌های این پیازها به مدت 8 و 24 ساعت در معرض مقادیر صفر، 0.2، 0.4 و 0.6 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر آلکالوئید هر گونه قرار گرفتند. تجزیه و تحلیل مشاهدات با نرم‌افزار Minitab و آزمون Tukey انجام شد. مطالعه اثر آلکالوئیدهای نواری گلی و نواری علفی بر میتوز سلول‌های مریستم ریشه پیاز نشان داد که آلکالوئیدهای هر دو گونه اثر ضدمیتوزی داشته و باعث جلوگیری و کاهش تقسیم سلولی می‌شوند. آلکالوئیدهای هر دو گونه بر مراحل تقسیم میتوز سلول‌ها اثر داشته و کروموزوم‌ها را در پروفاز ایستا نگه داشته و باعث فشردگی کروموزوم‌ها می‌شوند. مقایسه آنالیز واریانس و میانگین داده‌ها، در برخی موارد برای هر دو گونه تفاوت معنی‌دار با شاهد (تیمار غلظت صفر آلکالوئید) داشت. آلکالوئیدهای هر دو گونه باعث فشردگی و جدایی کروموزوم‌ها، مشابه اثر کلشی‌سین شدند. آلکالوئیدهای نواری گلی و علفی را می‌توان مثل کلشی‌سین برای پژوهش‌های سیتولوژی گیاهی استفاده کرد ولی نواری گلی بهتر از نواری علفی بود.
آسیه امیری؛ فرشته عزتی قادی؛ عبدالله رمضانی قرا؛ سعید رضایی زارچی
چکیده
هدف از این پژوهش، بررسی اثرات محافظتی خرفه (Portulaca oleracea L.) بر نکروز کبدی القاء شده توسط سولفات مس در موش‌های صحرایی بود. 28 سر موش‌های صحرایی با وزن تقریبی 180 تا 200 گرم به چهار گروه: گروه 1) کنترل نرمال، گروه 2) گروه مسموم (روزانه میزان 200 میلی‌گرم به‌ازای هر کیلوگرم وزن بدن سولفات مس)، گروه 3) خرفه (روزانه میزان 400 میلی‌گرم به‌ازای هر کیلوگرم ...
بیشتر
هدف از این پژوهش، بررسی اثرات محافظتی خرفه (Portulaca oleracea L.) بر نکروز کبدی القاء شده توسط سولفات مس در موش‌های صحرایی بود. 28 سر موش‌های صحرایی با وزن تقریبی 180 تا 200 گرم به چهار گروه: گروه 1) کنترل نرمال، گروه 2) گروه مسموم (روزانه میزان 200 میلی‌گرم به‌ازای هر کیلوگرم وزن بدن سولفات مس)، گروه 3) خرفه (روزانه میزان 400 میلی‌گرم به‌ازای هر کیلوگرم وزن بدن عصاره گیاه خرفه به‌صورت گاواژ) و گروه 4) گروه مسموم و خرفه تقسیم شدند. طول دوره تیمار یک ماه و در پایان دوره سطوح آنزیمهای آلانین آمینوترانسفراز (ALT) و آسپارتیت آمینوترانسفراز (AST) و آنتیاکسیدانهای گلوتاتیون پراکسیداز (GPx)، کاتالاز (CAT)، سوپراکسید دسموتاز (SOD) و پراکسیداسیون چربی (LPO) در سرم بررسی شد. سولفات مس سطوح ALT، AST و LPO را به‌طور معنی‌دار افزایش، سطوح GPx، CAT و SOD را کاهش داد. در گروه مسموم و خرفه سطوح فاکتورهای مذکور به‌صورت معنی‌دار و نزدیک به نرمال تغییر یافتند. نتایج هیستوپاتولوژیکی با یافتههای بیوشیمیای مطابقت داشتند. عصاره خرفه، از طریق آنزیمهای سمزداییکننده و فاکتورهای آنتی‌اکسیدانی و مهار رادیکالهای آزاد سبب حفاظت کبدی می‌شود.
مرضیه سالک؛ سارا سعادتمند؛ رمضانعلی خاوری نژاد؛ حسین زینلی
چکیده
به‌منظور بررسی عناصر معدنی روناس (Rubia tinctorum L.) در شرایط شور، چهار سطح کود نیتروژنه (0، 60، 120 و 180 کیلوگرم در هکتار) به شکل اوره و چهار سطح کود فسفره (0، 60، 120 و 180 کیلوگرم در هکتار) به شکل سوپرفسفات تریپل بکار برده شد. عناصر مورد بررسی شامل نیتروژن، فسفر، سدیم، کلسیم، آهن و روی بود. آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با 3 تکرار ...
بیشتر
به‌منظور بررسی عناصر معدنی روناس (Rubia tinctorum L.) در شرایط شور، چهار سطح کود نیتروژنه (0، 60، 120 و 180 کیلوگرم در هکتار) به شکل اوره و چهار سطح کود فسفره (0، 60، 120 و 180 کیلوگرم در هکتار) به شکل سوپرفسفات تریپل بکار برده شد. عناصر مورد بررسی شامل نیتروژن، فسفر، سدیم، کلسیم، آهن و روی بود. آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با 3 تکرار در مزرعه تحقیقاتی شهرستان رودشت استان اصفهان انجام شد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده‌ها نشان داد که اثر کود نیتروژنه و فسفره بر جذب عناصر معدنی در شرایط شور از نظر آماری معنی‌دار بود، به‌طوری که کاربرد کود نیتروژن و فسفر باعث افزایش میزان نیتروژن، فسفر، کلسیم، آهن و روی و کاهش عنصر سدیم و همچنین بهبود عملکرد گیاه روناس شد. استفاده همزمان این دو کود، بر روی یکدیگر اثر مکمل داشته و باعث افزایش میزان عملکرد و جذب عناصر غذایی نسبت به استفاده هر یک از این کودها به تنهایی شد. در استفاده همزمان کود نیتروژن و فسفر بیشترین افزایش میزان عملکرد اندام هوایی 0.43 کیلوگرم در مترمربع (سه برابر تیمار کنترل) و بالاترین عملکرد ریشه 0.78 کیلوگرم در مترمربع (حدود دو برابر تیمار کنترل) بود. البته کاربرد سطوح معین از کودها اثر قابل توجهی در افزایش عناصر معدنی و عملکرد گیاه روناس در شرایط شور داشت. سطح بهینه کودها به‌طور کلی هم برای کود نیتروژنه و هم کود فسفر 180 کیلوگرم در هکتار بود و چنانچه این غلظت از کودها نیز با هم انتخاب شود در این مقادیر می‌تواند نتیجه مطلوب‌تری حاصل کند.
مریم شاهی؛ محمد ساغری؛ احسان زندی اصفهان؛ کامکار جایمند
چکیده
تقریباً در تمام مناطق جهان به‌ویژه در مناطق خشک، موضوع شوری خاک در اثر عوامل طبیعی و انسانی در حال تبدیل شدن به یک مشکل عمده است. رشد سریع جمعیت، کمبود آب و افزایش شوری اراضی، عامل تهدیدکننده‌ای برای منابع غذایی محسوب می‌شود. استفاده از گیاهان مقاوم به شوری و خشکی یکی از راه‌کار‌های مهم مدیریتی در تولید مواد غذایی می‌باشد، گیاهان ...
بیشتر
تقریباً در تمام مناطق جهان به‌ویژه در مناطق خشک، موضوع شوری خاک در اثر عوامل طبیعی و انسانی در حال تبدیل شدن به یک مشکل عمده است. رشد سریع جمعیت، کمبود آب و افزایش شوری اراضی، عامل تهدیدکننده‌ای برای منابع غذایی محسوب می‌شود. استفاده از گیاهان مقاوم به شوری و خشکی یکی از راه‌کار‌های مهم مدیریتی در تولید مواد غذایی می‌باشد، گیاهان شورپسند (هالوفیت‌ها) ازجمله این گیاهان هستند و قابلیت کاربرد در تولید بذر، روغن و تولید گیاهان دارویی و علوفه را دارند. این پژوهش برای بررسی ویژگی‌های کمّی و کیفی روغن، ازجمله شناسایی اسیدهای چرب اشباع و غیراشباع در دو گیاه شورپسند Suaeda fruticosa (L.) Forssk. و Salicornia herbacea L. انجام شد. بدین‌منظور بذرهای مورد مطالعه از ایستگاه تحقیقات گرمسار و کال‌شور جمع‌آوری شدند. در این تحقیق برای نمونه‌گیری از جامعه مورد مطالعه از روش تصادفی با استفاده از پلات‌گذاری تکرار‌دار استفاده شد. اندازه‌گیری بازده روغن با استفاده از روش سوکسوله و با استفاده از حلال انجام شد. پس از تهیه متیل‌استر روغن با دستگاه کروماتوگرافی گازی (GC) مورد تجزیه قرار گرفت. سپس اطلاعات بدست آمده با استفاده از نرم‌افزار SAS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و براساس داده‌های بدست آمده میانگین‌ها با استفاده از آزمون LSD در سطح 5% مقایسه شدند. میانگین بازده روغن در گیاه Suaeda fruticosa برابر 30.76% و در گیاه Salicornia herbacea برابر با 13.88% شد. در هر دو نمونه گیاهی اسید چرب اشباع غالب پالمتیک اسید و اسید چرب غیراشباع غالب لینولئیک اسید بود. نتایج بیانگر آن است که گیاه Suaeda fruticosa با توجه به بازده بالای روغن و همچنین مقدار و ترکیب اسیدهای چرب غیر اشباع قابل رقابت با دیگر دانه‌های روغنی بوده و قابلیت این را دارد که به‌عنوان منبع جدید روغن خوراکی مورد استفاده قرار گیرد.
ابوالفضل حاجی حیدر؛ مسعود توحیدفر؛ سید مهدی میری؛ امیررضا زارع کاریزی؛ سمیه قادرمزی؛ خدیجه سمیعی
چکیده
در این پژوهش تکثیر درون شیشه‌ای کارآمد موسیر (Allium stipitatum)، از طریق طبق پیاز بررسی شد. به‌منظور باززایی، ریزنمونه‌های طبق پیاز در محیط کشت MS همراه با تنظیم‌کننده‌های رشد گیاهی BA (صفر، 1 و 2 میلی‌گرم در لیتر) و NAA (صفر، 0.5 و 1 میلی‌گرم در لیتر) کشت شدند. سپس پیازچه‌های باززایی شده برای ریشه‌زایی در محیط کشت MS و ½MS حاوی غلظت‌های مختلف ...
بیشتر
در این پژوهش تکثیر درون شیشه‌ای کارآمد موسیر (Allium stipitatum)، از طریق طبق پیاز بررسی شد. به‌منظور باززایی، ریزنمونه‌های طبق پیاز در محیط کشت MS همراه با تنظیم‌کننده‌های رشد گیاهی BA (صفر، 1 و 2 میلی‌گرم در لیتر) و NAA (صفر، 0.5 و 1 میلی‌گرم در لیتر) کشت شدند. سپس پیازچه‌های باززایی شده برای ریشه‌زایی در محیط کشت MS و ½MS حاوی غلظت‌های مختلف هورمونهای BA، NAA، IAA و زغال فعال قرار گرفتند. گیاهچههای ریشه‌دار شده با موفقیت در شرایط برون شیشه‌ای سازگار شدند. نتایج نشان داد که بیشترین تعداد پیازچه (12.66) در محیط کشت MS حاوی 2 میلی‌گرم بر لیتر BA به همراه 1 میلی‌گرم در لیتر NAA بدست آمد. همچنین بیشترین تعداد (1.77) و طول ریشه (2.55 سانتیمتر) پیازچهها در محیط کشت ½MS حاوی 1 میلی‌گرم در لیتر IAA به همراه 1 گرم بر لیتر زغال فعال مشاهده شد و 100% گیاهان کشت شده در بستر کوکوپیت، پرلیت و پیت ماس با نسبت 1:2:1 زنده ماندند. باتوجه به کاربردهای فراوان این گیاه و انقراض آن، تهیه دستورالعمل تکثیر سریع موسیر ضروری به نظر می‌رسد.
عیسی جعفری فوتمی؛ موسی اکبرلو؛ معصومه مازندرانی؛ محمدرحیم فروزه
چکیده
این مطالعه با هدف بررسی ویژگی‌های فیتوشیمیایی، فنل و فلاونویید کل و آنتی‌اکسیدانی گیاه دارویی Salvia aethiopis L. و مهمترین عوامل محیطی مؤثر در پراکنش در منطقه هزارجریب بهشهر انجام شد. 5 نمونه سرشاخه‌های گلدار گیاه در اوایل خردادماه 1395 از ارتفاعات منطقه جمع‌آوری و به‌روش تقطیر با آب (طرح کلونجر)، اسانس‌گیری شد. مشخصات مربوط به رویشگاه ...
بیشتر
این مطالعه با هدف بررسی ویژگی‌های فیتوشیمیایی، فنل و فلاونویید کل و آنتی‌اکسیدانی گیاه دارویی Salvia aethiopis L. و مهمترین عوامل محیطی مؤثر در پراکنش در منطقه هزارجریب بهشهر انجام شد. 5 نمونه سرشاخه‌های گلدار گیاه در اوایل خردادماه 1395 از ارتفاعات منطقه جمع‌آوری و به‌روش تقطیر با آب (طرح کلونجر)، اسانس‌گیری شد. مشخصات مربوط به رویشگاه یادداشت‌برداری گردید و همین‌طور 5 نمونه خاک برای ارزیابی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک برداشت شد. ترکیب‌های تشکیل‌دهنده اسانس با استفاده از دستگاه‌های کروماتوگراف گازی (GC) و گاز کروماتوگراف متصل شده به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) شناسایی شدند. استخراج عصاره اتانولی نمونه‌ها به روش پرکولاسیون، ارزیابی فیتوشیمیایی (فنول و فلاونویید کل) با استفاده از روش‌های اسپکتروفتومتری و بررسی عملکرد آنتی‌اکسیدانی نمونه‌ها نیز با استفاده از آزمون DPPH ارزیابی گردیدند. با استفاده از روش PCA نیز مهمترین عوامل مؤثر در پراکنش گونه مورد نظر مشخص شدند. در اسانس 7 ترکیب شناسایی شد. بتا-کاریوفیلن (28.4%) و 1،6-سیکلودکادین (26%) ترکیب‌های اصلی اسانس گل را تشکیل می‌دهند و بتا-کاریوفیلن (30.3%) و کوپائن (23.3%) مهمترین ترکیب‌های تشکیل‌دهنده برگ هستند. فنل کل، فلاونوئید کل و آنتی‌اکسیدان موجود در گل از برگ گیاه بیشتر است. عوامل محیطی تأثیرگذار بر پراکنش گیاه Salvia aethiopis شامل ارتفاع، آهک، ماده آلی، اسیدیته، کلسیم، سیلت، شن و جهت شیب هستند.
عزیزاله خیری؛ هانیه توری؛ نجم الدین مرتضوی
چکیده
نعناع فلفلی با نام علمی Mentha piperita L. از خانواده نعناعیان، یکی از گیاهان دارویی پرمصرف است که علاوه‌بر آثار درمانی به‌عنوان طعم‌دهنده در تولید محصولات غذایی و دارویی مختلف بکار می‌رود. کمّیت و کیفیت مواد مؤثره گیاهان دارویی علاوه‌بر ژنوتیپ، تحت تأثیر عوامل محیطی نیز قرار می‌گیرد. از این‌رو به‌منظور بررسی اثرات تنش خشکی و جاسمونیک ...
بیشتر
نعناع فلفلی با نام علمی Mentha piperita L. از خانواده نعناعیان، یکی از گیاهان دارویی پرمصرف است که علاوه‌بر آثار درمانی به‌عنوان طعم‌دهنده در تولید محصولات غذایی و دارویی مختلف بکار می‌رود. کمّیت و کیفیت مواد مؤثره گیاهان دارویی علاوه‌بر ژنوتیپ، تحت تأثیر عوامل محیطی نیز قرار می‌گیرد. از این‌رو به‌منظور بررسی اثرات تنش خشکی و جاسمونیک اسید بر روی کمّیت و کیفیت نعناع فلفلی، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سال 1394 در دانشگاه زنجان اجرا شد. سطوح آبیاری در سه سطح (50، 75 و 100 (شاهد) درصد ظرفیت زراعی) به‌عنوان فاکتور اصلی و غلظت جاسمونیک اسید در سه سطح (صفر، 50 و 100 میلی‌گرم بر لیتر) به‌عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شد. برای تکثیر از ریزوم‌های گیاه استفاده گردید. نمونه‌ها در مرحله گلدهی جمع‌آوری و پس از خشک شدن در سایه، به روش تقطیر با آب، اسانس گیاه استخراج شد و شناسایی ترکیب‌های اسانس به کمک دستگاه GC و GC/MS انجام گردید. نتایج نشان داد که بیشترین میزان ارتفاع، وزن تر و خشک، کلروفیل کل و محتوای نسبی آب برگ در تیمار شاهد با کاربرد 100 میلی‌گرم بر لیتر جاسمونیک اسید بدست آمد. همچنین بیشترین میزان آنزیم پراکسیداز در تنش خشکی 50% ظرفیت زراعی با کاربرد 100 میلی‌گرم بر لیتر جاسمونیک اسید حاصل شد. همچنین بیشترین درصد اسانس در تنش خشکی 75% ظرفیت زراعی با کاربرد 50 میلی‌گرم بر لیتر جاسمونیک اسید بدست آمد. ترکیب‌های اصلی شناسایی شده اسانس شامل منتول، منتون، 8،1-سینئول، سیکلوهگزانول و متیل استات بودند که بیشترین مقادیر منتول، منتون و 8،1-سینئول در تیمار 100 میلی‌گرم بر لیتر جاسمونیک اسید و بیشترین مقدار سیکلوهگزانول در تیمار 50 میلی‌گرم بر لیتر جاسمونیک اسید بدست آمد. اما با کاربرد جاسمونیک اسید میزان متیل استات از 7.24% در تیمار شاهد به 0.56% در تیمار 100 میلی‌گرم بر لیتر کاهش یافت.
ثریا کرمی؛ محمدرضا سبزعلیان؛ مهدی رحیم ملک؛ قدرت اله سعیدی؛ لاوین خدایی
چکیده
به‌منظور بررسی اثر احتمالی تاریخ کاشت بر درصد روغن بذر، محتوی فنل تام بذر و برگ گلرنگ، سه جمعیت (19 نمونه) شامل شش رقم از گونه زراعی (Carthamus tinctorius L.)، چهار ژنوتیپ از گونه وحشی (C. oxyacanthus M. B.) و 9 ژنوتیپ از نسل 5F تلاقی بین گونهای (C. oxyacanthus×C. tinctorius) در دو تاریخ بررسی شدند. نتایج نشان داد که تاریخ کاشت بجز محتوی فنل تام برگ، بر درصد روغن بذر ...
بیشتر
به‌منظور بررسی اثر احتمالی تاریخ کاشت بر درصد روغن بذر، محتوی فنل تام بذر و برگ گلرنگ، سه جمعیت (19 نمونه) شامل شش رقم از گونه زراعی (Carthamus tinctorius L.)، چهار ژنوتیپ از گونه وحشی (C. oxyacanthus M. B.) و 9 ژنوتیپ از نسل 5F تلاقی بین گونهای (C. oxyacanthus×C. tinctorius) در دو تاریخ بررسی شدند. نتایج نشان داد که تاریخ کاشت بجز محتوی فنل تام برگ، بر درصد روغن بذر و فنل تام بذر اثر معنی‌داری داشت (0.01>P). به‌طوری که بیشترین درصد روغن و محتوی فنل تام بذر به‌ترتیب در کشت تابستانه و کشت بهاره مشاهده شد. همچنین در هر دو تاریخ کاشت، بیشترین و کمترین درصد روغن بذر به‌ترتیب بهجمعیت گونه زراعی و وحشی اختصاص داشت. اگرچه درصد روغن بذر جمعیت‌های حاصل از تلاقی بین گونهای حد واسط جمعیت‌های زراعی و وحشی بود؛ اما برخی ژنوتیپ‌ها در این جمعیت‌ها دارای درصد روغن بالایی بودند که در محدوده درصد روغن مشاهده شده در ارقام زراعی بود. در مورد محتوی فنل تام بذر، به‌نظر می‌رسد علاوه‌بر تاریخ کاشت، رنگ بذر و خلوص ژنتیکی مکانهای کنترلکننده رنگ بذر نیز بر این صفت مؤثر باشند؛ زیرا ژنوتیپهای پوسته رنگی (ژنوتیپهای حاصل تلاقی با پوسته مشکی و ژنوتیپهای وحشی) در مقایسه با ژنوتیپهای پوسته سفید (ارقام زراعی و ژنوتیپهای حاصل تلاقی با پوسته سفید) محتوی فنل تام بیشتری داشتند. در مجموع، نتایج این آزمایش نشان داد که می‌توان از تغییر زمان کاشت و همچنین تلاقی بین گونهای برای بهبود درصد روغن و محتوی فنل تام بذر به‌عنوان دو فاکتور با خواص دارویی در گلرنگ استفاده کرد. همچنین برگ گلرنگ در مقایسه با بذر، منبع غنیتری از فنل تام می‌باشد که می‌توان از آن در صنایع دارویی بهره برد.
فریده احمدی؛ محمد حسین امینی فرد؛ مهدی خیاط؛ علیرضا صمدزاده
چکیده
به‌منظور بررسی اثرات اسید هیومیک و تراکم کاشت بر عملکرد گل و شاخص‌های رشدی زعفران (Crocus sativus L.)، آزمایشی در سال 1394 به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در دانشگاه بیرجند اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل چهار سطح اسید هیومیک (0، 5، 10 و 15 کیلوگرم در هکتار) و سه سطح تراکم کاشت (50، 75 و 100 بنه در مترمربع) بودند. نتایج نشان داد که اسید ...
بیشتر
به‌منظور بررسی اثرات اسید هیومیک و تراکم کاشت بر عملکرد گل و شاخص‌های رشدی زعفران (Crocus sativus L.)، آزمایشی در سال 1394 به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در دانشگاه بیرجند اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل چهار سطح اسید هیومیک (0، 5، 10 و 15 کیلوگرم در هکتار) و سه سطح تراکم کاشت (50، 75 و 100 بنه در مترمربع) بودند. نتایج نشان داد که اسید هیومیک بر وزن تک گل، وزن تر و خشک کلاله معنی‌دار بود، اما تعداد گل در مترمربع، طول کلاله و خامه تحت تأثیر اسید هیومیک قرار نگرفت. بیشترین وزن تک گل (0.36 گرم در مترمربع) در تیمار 5 کیلوگرم در هکتار اسید هیومیک و کمترین آن (0.33 گرم در مترمربع) در تیمار شاهد بدست آمد. همچنین نتایج، نشان‌دهنده تأثیر معنی‌دار اسید هیومیک بر اجزاء برگ (طول، وزن تر و خشک) و رنگیزههای آن (کلروفیل a، b، کلروفیل کل و سبزینگی) بود، به‌طوری که بیشترین وزن تر و خشک برگ، سبزینگی و کلروفیل کل در تیمار 10 کیلوگرم در هکتار اسید هیومیک و کمترین آنها در شاهد مشاهده شد. تراکم کاشت نیز تعداد، عملکرد گل، طول کلاله، همچنین طول و وزنتر و خشک برگ را تحت تأثیر خود قرار داد. به‌طوری که بیشترین تعداد (22.25 عدد در مترمربع) و عملکرد گل (8.22 گرم در مترمربع) در تیمار 100 بنه در مترمربع مشاهده شد. همچنین برهم‌کنش اسید هیومیک و تراکم کاشت نیز بر عملکرد گل، طول و وزنخشک کلاله، طول و وزن تر برگ و کلروفیل b تأثیرگذار بود. براساس نتایج این آزمایش به نظر می‌رسد، استفاده از اسید هیومیک و تراکم مطلوب کاشت می‌تواند نقش مؤثری در افزایش عملکرد و رشد زعفران داشته باشد.
معصومه مدرس
چکیده
نوروزک (Salvia leriifolia Benth.) از خانواده نعناعیان، دارای خواص ضددرد، ضدالتهاب، ضددیابت و آنتی‌اکسیدان است. به‌منظور القاء کالوس از مریستم انتهایی و رویان گیاه نوروزک برای تولید اسیدهای فنولیک آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی اجرا شد. جداکشت‌های مریستم انتهایی و رویان بر روی محیط کشت MS همراه با ترکیب‌های مختلف از مواد تنظیم‌کننده رشد ...
بیشتر
نوروزک (Salvia leriifolia Benth.) از خانواده نعناعیان، دارای خواص ضددرد، ضدالتهاب، ضددیابت و آنتی‌اکسیدان است. به‌منظور القاء کالوس از مریستم انتهایی و رویان گیاه نوروزک برای تولید اسیدهای فنولیک آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی اجرا شد. جداکشت‌های مریستم انتهایی و رویان بر روی محیط کشت MS همراه با ترکیب‌های مختلف از مواد تنظیم‌کننده رشد 2,4-D (صفر، 1، 2 و 3 میلی‌گرم بر لیتر) با KIN (صفر، 3/0 و 1 میلی‌گرم بر لیتر) و نیز BAP (صفر، 0.5، 1، 2 و 3 میلی‌گرم بر لیتر) با NAA (صفر، 0.5، 1 و 1.5 میلی‌گرم بر لیتر) کشت داده شد. پس از چهار هفته درصد تولید کالوس، وزن تر و خشک کالوسها بررسی گردید و تجمع اسیدهای فنولیک با استفاده از تکنیک کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC) اندازه‌گیری شد. بهترین تیمار برای القاء و رشد کالوس از مریستم انتهایی و رویان 2,4-D، 2 میلی‌گرم بر لیتر با Kin 1 میلی‌گرم بر لیتر بود. میزان تجمع کافئیک اسید در کالوسهای رویان در این تیمار به‌طور معنی‌داری بیشتر از برگ گیاه بود و میزان رزمارینیک اسید تولید شده قابل مقایسه با برگ بود. بیشترین میزان سالویانولیک اسیدB از عصاره حاصل از کالوس مریستم انتهایی بدست آمد که حدود سه برابر بیشتر از برگ گیاه نوروزک بود.
حدیث موسوی؛ نفیسه مهدی نژاد؛ براتعلی فاخری؛ محمد مجدی؛ فروزان حیدری
چکیده
به‌منظور بررسی تأثیر اسپری نانو کلات آهن و نانوذرات نقره سنتز شیمیایی و سنتز سبز بر میزان بیان دو ژن جرماکرنA سنتاز (TpGAS) و پارتنولید سنتاز (TpPTS) دخیل در مسیر بیوسنتزی پارتنولید در گیاه بابونه کبیر (Tanacetum parthenium L.)، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل دو عاملی در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با سه تکرار در گلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه زابل اجرا ...
بیشتر
به‌منظور بررسی تأثیر اسپری نانو کلات آهن و نانوذرات نقره سنتز شیمیایی و سنتز سبز بر میزان بیان دو ژن جرماکرنA سنتاز (TpGAS) و پارتنولید سنتاز (TpPTS) دخیل در مسیر بیوسنتزی پارتنولید در گیاه بابونه کبیر (Tanacetum parthenium L.)، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل دو عاملی در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با سه تکرار در گلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه زابل اجرا شد. RNA کل از نمونه‌های برگی استخراج و به‌دنبال آن cDNA سنتز و برای بررسی الگوی بیان ژن از واکنش Real Time PCR استفاده شد. میزان پارتنولید موجود در عصاره گیاهان به‌وسیله دستگاه کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC) سنجش شد. داده‌ها به کمک نرم‌افزار آماری SAS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. افزایش معنی‌داری (P<0.01) در بیان ژن‌های جرماکرنA سنتاز (TpGAS) و پارتنولید سنتاز (TpPTS) در گیاهان تیمار شده با نانو ذره نقره سنتز سبز نسبت به گیاهان شاهد، گیاهان تیمار شده با نانو ذره نقره سنتز شیمیایی و نانو کلات آهن مشاهده شد و بیشترین بیان ژن‌های جرماکرنA سنتاز (TpGAS) و پارتنولید سنتاز (TpPTS) در گیاهانی که تحت تنش خشکی و تیمار با نانوذرات نقره سنتز سبز قرار گرفته بودند، ثبت شد. همبستگی مثبتی بین بیان ژن‌های جرماکرنA سنتاز (TpGAS) و پارتنولید سنتاز (TpPTS) با میزان پارتنولید مشاهده شد. بنابراین به نظر می‌رسد نانوذرات نقره سنتز سبز و تنش کم آبی می‌توانند به‌عنوان القاءکننده سبب افزایش بیان ژن‌های جرماکرنA سنتاز (TpGAS) و پارتنولید سنتاز (TpPTS) و به‌دنبال آن افزایش تولید پارتنولید در گیاه بابونه کبیر شوند.
یعقوب ایران منش؛ حسن جهانبازی گوجانی
چکیده
بلوط ایرانی، پسته وحشی و بادام کوهی سه گونه از مهمترین گونههای جنگلی غرب کشور بوده که به‌عنوان گونههای اصلی در جنگل‌های زاگرس پراکنش دارند. میوه این گونه‌ها دارای روغن قابل توجه با خواص تغذیه‌ای مناسب بوده که آشنایی با آن می‌تواند نقش مهمی در اقتصادی کردن جنگل ایفاء کند. این تحقیق با هدف بررسی و مقایسه ساختار روغن استخراج شده ...
بیشتر
بلوط ایرانی، پسته وحشی و بادام کوهی سه گونه از مهمترین گونههای جنگلی غرب کشور بوده که به‌عنوان گونههای اصلی در جنگل‌های زاگرس پراکنش دارند. میوه این گونه‌ها دارای روغن قابل توجه با خواص تغذیه‌ای مناسب بوده که آشنایی با آن می‌تواند نقش مهمی در اقتصادی کردن جنگل ایفاء کند. این تحقیق با هدف بررسی و مقایسه ساختار روغن استخراج شده از میوه این سه گونه انجام شد.این تحقیق بر روی میوه بلوط ایرانی، پسته وحشی و چهار گونه بادام وحشی (بادام طاووسی، بادام کوهی، بادام برگ سنجدی و بادام زاگرسی) انجام شد. گونههای مورد مطالعه از قسمت‌های مختلف مناطق جنگلی در استان چهارمحال و بختیاری جمع‌آوری شدند. در مناطق مورد مطالعه از هر گونه پنج درخت به‌طور تصادفی انتخاب و از هر درخت به‌طور متوسط یک کیلوگرم میوه از قسمت‌های مختلف تاج تهیه شد. نمونه‌ها به‌صورت جداگانه به‌منظور استخراج روغن به آزمایشگاه انتقال داده شد. استخراج روغن با استفاده از روش سوکسله انجام شد. ساختار اسید چرب روغن در گونههای مورد مطالعه عمدتاً حاوی اسیدهای چرب معمول در روغن‌های گیاهیست. اسیدهای چرب تک غیراشباع گونههای مختلف بادام به‌طور متوسط 80.41%، پسته وحشی 51.7% و بلوط ایرانی 45.8% بدست آمد. متوسط اسیدهای چرب چند غیراشباع در بادام‌ها، پسته وحشی و بلوط ایرانی به‌ترتیب 13.3%، 22.8% و 25.4% می‌باشد. از نظر اسیدهای چرب اشباع گونههای بادام با متوسط 5.96% کمترین مقدار و پسته وحشی با 23.3% بیشترین مقدار را دارند.میوه انواع بادام وحشی به‌ویژه گونههای بادام کوهی و بادام طاووسی از نظر ترکیب‌های اسید چرب روغن حائز اهمیت بوده و روغن آن دارای مقدار قابل توجهی از اسیدهای چرب غیراشباع است، بنابراین از نظر ساختار اسیدهای چرب در شرایط ممتازتری قرار دارند.
عالیه صالحی؛ سیف اله فلاح؛ علی عباسی سورکی؛ محمود رضا تدین
چکیده
به‌منظور بررسی پاسخ عملکرد و اجزای عملکرد دو گیاه دارویی شنبلیله (Trigonella foenum-graecum L.) و گندم سیاه (Fagopyrum esculentum Moench) به کودهای آلی و شیمیایی، آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهرکرد در دو سال متوالی (۱۳۹۳ و ۱۳۹۴) اجرا شد. عاملهای آزمایش شامل دو گونه گیاه دارویی شنبلیله (لگوم) و گندم سیاه (غیرلگوم) ...
بیشتر
به‌منظور بررسی پاسخ عملکرد و اجزای عملکرد دو گیاه دارویی شنبلیله (Trigonella foenum-graecum L.) و گندم سیاه (Fagopyrum esculentum Moench) به کودهای آلی و شیمیایی، آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهرکرد در دو سال متوالی (۱۳۹۳ و ۱۳۹۴) اجرا شد. عاملهای آزمایش شامل دو گونه گیاه دارویی شنبلیله (لگوم) و گندم سیاه (غیرلگوم) و سه منبع مختلف کودی (کود شیمیایی، کود شیمیایی + کود آلی و کود آلی (کود مرغی)) بودند. نتایج نشان داد که کاربرد کود آلی نسبت به کود شیمیایی در گندم سیاه موجب افزایش معنی‌دار ارتفاع بوته (17.76%) و تعداد شاخه جانبی (8%) در سال اول، تعداد دانه در خوشه (28% و 19.53% به‌ترتیب در سال اول و دوم)، عملکرد دانه (40.24% و 26.57% به‌ترتیب در سال اول و دوم)، عملکرد بیولوژیک (34.66% و 47.74% به‌ترتیب در سال اول و دوم) و در گیاه شنبلیله باعث افزیش تعداد شاخه جانبی در بوته (8%) و عملکرد بیولوژیک (25%) در سال اول شد. از سوی دیگر ترکیب کودهای آلی با شیمیایی (50:50) در مقایسه با تیمار کود شیمیایی در گندم سیاه، موجب افزایش معنی‌دار ارتفاع بوته (10.35%، سال دوم)، عملکرد دانه (52.21% و 17.19% به‌ترتیب در سال اول و دوم)، عملکرد بیولوژیک (24.86% و 26.35% به‌ترتیب در سال اول و دوم)، شاخص برداشت (21.53%، سال اول) گردید. کود تلفیقی در شنبلیله تعداد شاخه جانبی (16.70%، سال اول) و عملکرد دانه (14.40%، سال دوم) را نسبت به کود شیمیایی افزایش داد. به‌طور کلی، برای تولید گیاهان دارویی گندم سیاه (غیرلگوم) کود آلی و کود آلی به‌علاوه کود شیمیایی جایگزین مناسبی برای کودهای شیمیایی است، اما برای تولید گیاه دارویی شنبلیله، جایگزینی کود آلی تنها عملکرد بیولوژیک را نسبت به کود شیمیایی افزایش میدهد.
