دوره 32، شماره 3 ، شهریور 1395
فتح‌الله احمدی؛ احمد معینی؛ سجاد رشیدی منفرد
چکیده
در این پژوهش، ریشه‌های مویین گیاه سرخارگل (Echinacea purpurea L.) در بیوراکتور ستون حباب‌دار 1000 میلی‌لیتری حاوی 500 میلی‌لیتر محیط کشت WPM مایع کشت و تأثیر مقادیر اینوکلوم (3، 6 و gl-19) و سرعت‌های هوادهی (1/0، 2/0 و vvm4/0) روی میزان تولید بیوماس و اسید شیکوریک بررسی شدند. صفات وزن تر، وزن خشک و مقدار اسید شیکوریک ریشه‌های مویین بعد از 30 روز اندازه‌گیری ...
بیشتر
در این پژوهش، ریشه‌های مویین گیاه سرخارگل (Echinacea purpurea L.) در بیوراکتور ستون حباب‌دار 1000 میلی‌لیتری حاوی 500 میلی‌لیتر محیط کشت WPM مایع کشت و تأثیر مقادیر اینوکلوم (3، 6 و gl-19) و سرعت‌های هوادهی (1/0، 2/0 و vvm4/0) روی میزان تولید بیوماس و اسید شیکوریک بررسی شدند. صفات وزن تر، وزن خشک و مقدار اسید شیکوریک ریشه‌های مویین بعد از 30 روز اندازه‌گیری شدند. نتایج نشان داد که بیشترین مقدار بیوماس (g l-14/16 وزن تر و g l-1084/2 وزن خشک) و اسید شیکوریک (mg g-1 DW74/16) در مقدار اینوکلوم g l-1 6 تولید شده است. نتایج حاصل از بررسی اثر سرعت هوادهی بر تولید بیوماس و اسید شیکوریک نیز نشان داد که بیشترین میزان تولید وزن تر ( g l-14/15) و وزن خشک ( g l-1467/2) در سرعت هوادهی vvm 4/0 و بیشترین میزان تولید اسید شیکوریک (mg g-1 DW 74/12) در سرعت هوادهی vvm 2/0 بدست آمده است. به‌طور کلی مقدار اینوکلوم و سرعت هوادهی نقش مهمی در میزان رشد و نمو ریشه‌های مویین در بیوراکتور ستون حباب‌دار داشتند و برای بهینه کردن تولید بیوماس و متابولیت ثانویه باید به این عوامل توجه کرد.
حمیرا هادیزاده؛ مهدی محب‌الدینی؛ بهروز اسماعیل‌پور
چکیده
ریشه‌های موئین از قابلیت سنتز و تجمع متابولیت‌های ثانویه گیاهی برخوردار هستند. در دهه‌های اخیر توجه قابل‌ملاحظه‌ای به سنتز ترکیب‌های ثانویه ارزشمند در ریشه‌های موئین معطوف شده‌است. این تحقیق به‌منظور بهینه‌سازی القاء و شرایط کشت ریشه معمولی و ریشه موئین گیاه کاسنی (Cichorium intybus L.) با استفاده از اکسین‌های IAA، IBA و NAA انجام شد. این ...
بیشتر
ریشه‌های موئین از قابلیت سنتز و تجمع متابولیت‌های ثانویه گیاهی برخوردار هستند. در دهه‌های اخیر توجه قابل‌ملاحظه‌ای به سنتز ترکیب‌های ثانویه ارزشمند در ریشه‌های موئین معطوف شده‌است. این تحقیق به‌منظور بهینه‌سازی القاء و شرایط کشت ریشه معمولی و ریشه موئین گیاه کاسنی (Cichorium intybus L.) با استفاده از اکسین‌های IAA، IBA و NAA انجام شد. این تحقیق طی دو مرحله مورد مطالعه قرار گرفت. در مرحله اول به‌منظور ریشه‌زایی ریزنمونههای برگ از اکسین‌های IAA و NAA در محیط کشت MS نیمه جامد با غلظت‌های مختلف 0، 3/0، 6/0 و 1 میلی‌گرم در لیتر استفاده گردید. آنگاه بیشترین میزان القای ریشه (100%) و بیشترین میانگین تعداد ریشه در غلظت 1 میلی‌گرم در لیتر NAA بدست آمد. در مرحله دوم، القای رشد و تکثیر ریشه‌های نابجا و موئین بدستآمده از ریزنمونه برگ، در محیط کشت MS مایع با استفاده از اکسین‌های IAA، IBA و NAA در غلظت‌های 0، 5/0، 1 و 5/1 میلی‌گرم در لیتر مورد بررسی قرار گرفت و با توجه به نتایج بدستآمده مشخص شد که بیشترین وزن تر و بیشترین وزن خشک ریشه در محیط کشت MS مایع حاوی 3/0 میلی گرم در لیتر NAA و 5/1 میلی‌گرم در لیتر IBA حاصل شد و در تیمارهایی که حاوی NAA بودند ریشه موئین تشکیل شد.
محمدعلی علی‌زاده؛ علی‌اشرف جعفری؛ سید اسماعیل سیدیان؛ معصومه ایزد‌پناه؛ محمود امیرخانی؛ محمدرضا پهلوانی؛ لیلا حسینی؛ معصومه رمضانی یگانه
چکیده
به‌منظور بررسی صفات مورفولوژیکی و فنولوژیکی خصوصیات 68 جمعیت از پنج گونه جنس آنتمیس (Anthemis altissima L.، A. haussknechtii Boiss. & Reut.، A. pseudocotula Boiss.، A. tinctoria L. و A. triumfettii (L.) All.) آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در 3 تکرار در سال زراعی 91-90 در مزرعه ایستگاه تحقیقاتی البرز کرج اجرا شد. 13 صفت قطر طولی و عرضی تاج پوشش، سطح تاج پوشش، ارتفاع و تعداد گل ...
بیشتر
به‌منظور بررسی صفات مورفولوژیکی و فنولوژیکی خصوصیات 68 جمعیت از پنج گونه جنس آنتمیس (Anthemis altissima L.، A. haussknechtii Boiss. & Reut.، A. pseudocotula Boiss.، A. tinctoria L. و A. triumfettii (L.) All.) آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در 3 تکرار در سال زراعی 91-90 در مزرعه ایستگاه تحقیقاتی البرز کرج اجرا شد. 13 صفت قطر طولی و عرضی تاج پوشش، سطح تاج پوشش، ارتفاع و تعداد گل در بوته، زمان گلدهی و برداشت، وزن تر و خشک، سرشاخه، درصد و عملکرد اسانس، درجه حرارت تجمعی رشد روزانه، GDD زمان گلدهی و برداشت اندازه‌گیری شدند. میانگین صفات رویشی و عملکرد سرشاخه در گونه A. pseudocotula بیشتر از سایر گونه‌ها بود. این گونه با داشتن کمترین GDD در زمان ظهور گل و رسیدن نسبت به سایر گونه‌ها زودرس‌تر بود. عملکرد اسانس دو گونه A. altissima و A. triumfettii به‌ترتیب با 33 و 59 گرم در بوته از سه گونه دیگر بیشتر بود. عملکرد سرشاخه جمعیت‌های اردبیل و خوی1 گونه A. tinctoria، بیشتر از سایر جمعیت‌ها بود. عملکرد سرشاخه جمعیت‌های سمنان1 و سمنان2 گونه A. triumfettii و عملکرد اسانس جمعیت‌های شاهرود و سمنان2 از جمعیت‌های دیگر بیشتر بود. البته جمعیت لوشان و سلماس زودرس‌تر بودند. جمعیت گلستان گونه A. haussknechtii دارای بیشترین عملکرد سرشاخه و اسانس و زودرس‌تر بود. در گونه A. pseudocotula جمعیت گلستان2 دارای بیشترین عملکرد سرشاخه و تولید اسانس بوده و جمعیت‌های گلستان1 و زنجان1 و زنجان2 زودرس بودند. البته بین جمعیت‌های گونه A. altissima تنوع معنی‌داری وجود نداشت. در همه گونه‌ها رابطه مستقیمی بین افزایش عملکرد سرشاخه و تولید اسانس با زودرسی وجود داشت، به‌طوری که جمعیت‌های زودرس دارای عملکرد سرشاخه و اسانس بیشتری بودند که از این ویژگی می‌توان در تولید ارقام مقاوم به خشکی در شرایط دیم استفاده کرد.
هادی سنگین‌آبادی؛ سارا خراسانی‌نژاد؛ خدایار همتی؛ عظیم قاسم‌نژاد
چکیده
Lavandula stricta Del. با نام فارسی اسطوخودوس راست جزء گیاهان دارویی اسانس‌دار و از خانواده Lamiaceae و بومی ایران می‌باشد و به‌صورت سنتی در درمان درد مفاصل، دل‌پیچه و زکام کاربرد دارد. به‌منظور بررسی روش‌های تکثیر متداول در این گیاه، دو آزمایش برای ارزیابی اثر تیمارهای مختلف بر جوانه‌زنی بذر و ریشه‌زایی قلمه‌های این گیاه در دانشگاه علوم ...
بیشتر
Lavandula stricta Del. با نام فارسی اسطوخودوس راست جزء گیاهان دارویی اسانس‌دار و از خانواده Lamiaceae و بومی ایران می‌باشد و به‌صورت سنتی در درمان درد مفاصل، دل‌پیچه و زکام کاربرد دارد. به‌منظور بررسی روش‌های تکثیر متداول در این گیاه، دو آزمایش برای ارزیابی اثر تیمارهای مختلف بر جوانه‌زنی بذر و ریشه‌زایی قلمه‌های این گیاه در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان طراحی شد. آزمایش اول در قالب فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی در 3 تکرار با دو فاکتور غلظت‌های متفاوت اسیدجیبرلیک (0، 250، 500 و ppm750) و سرمادهی (در دمای 4 درجه سانتی‌گراد به مدت 24 و 48 ساعت در یخچال و سرمادهی در دمای 18- درجه سانتی‌گراد به مدت 24 و 48 ساعت در فریزر) انجام شد و درصد جوانه‌زنی، بنیه بذر، طول ریشه‌چه و طول ساقه‌چه اندازه‌گیری شدند. در آزمایش دوم در قالب فاکتوریل بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه فاکتور (دو سطح هورمون ایندول بوتیریک‌اسید به غلظت‌های صفر و ppm250)، دو نوع قلمه (انتهایی و غیرانتهایی) و سه نوع بستر کاشت (کوکوپیت+پرلیت، پرلیت+ماسه و کوکوپیت+ماسه) در سه تکرار و هر تکرار شامل 12 قلمه انجام شد. سپس درصد ریشه‌زایی، طول ریشه و تعداد ریشه مورد اندازه‌گیری قرار گرفتند. نتایج آزمایش اول نشان داد که تیمارهای سرمادهی سبب کاهش درصد جوانه‌زنی، بنیه بذر، طول ریشه‌چه و طول ساقه‌چه گردید و اسیدجیبرلیک نیز همه خصوصیات رشدی بذر را کاهش داد ولی سبب افزایش طول ریشه‌چه شد. نتایج آزمایش دوم نشان داد که بیشترین درصد ریشه‌زایی (60%) در محیط کشت ماسه+پرلیت و غلظت 250 میلی‌گرم در لیتر ایندول‌بوتیریک‌اسید حاصل از قلمه‌های انتهایی بدست آمد.
محمد امین کهن‌مو؛ محمد مدرسی؛ زینب باقری کاهکش
چکیده
تنش گرما باعث تغییرات ظاهری، فیزیولوژیک و بیوشیمیایی در گیاهان شده و رشد و نمو گیاه را تحت تأثیر قرار می‌دهد. با توجه به نقش تعدیل‌کنندگی تنش گرما توسط هورمون‌های گیاهی؛ در این تحقیق اثر محلول‌پاشی سالیسیلیک اسید و جاسمونیک اسید بر روی خصوصیات ریختی و بیوشیمیایی گیاه بابونه (Matricaria chamomilla L.) در شرایط تنش گرمایی طبیعی مورد بررسی قرار ...
بیشتر
تنش گرما باعث تغییرات ظاهری، فیزیولوژیک و بیوشیمیایی در گیاهان شده و رشد و نمو گیاه را تحت تأثیر قرار می‌دهد. با توجه به نقش تعدیل‌کنندگی تنش گرما توسط هورمون‌های گیاهی؛ در این تحقیق اثر محلول‌پاشی سالیسیلیک اسید و جاسمونیک اسید بر روی خصوصیات ریختی و بیوشیمیایی گیاه بابونه (Matricaria chamomilla L.) در شرایط تنش گرمایی طبیعی مورد بررسی قرار گرفته است. این آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل چهار غلظت سالیسیلیک اسید (0، 5/12، 25 و 50 میلی‌گرم بر لیتر) و چهار غلظت جاسمونیک اسید (0، 1، 5/1 و 2 میلی‌گرم بر لیتر) بود. تاریخ کاشت به‌نحوی تنظیم شده بود که بیشتر مراحل رشد گیاه و دوره کامل گلدهی در مواجه با تنش گرمایی قرار گیرد. صفات ریختی شامل وزن خشک گل، وزن تر گل، قطر گل و ارتفاع گیاه و صفات بیوشیمیایی شامل درصد اسانس و درصد ماده مؤثره کامازولن مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر متقابل هورمون سالیسیلیک اسید و جاسمونیک اسید بر وزن تر گل و درصد کامازولن معنی‌دار بوده‌است. این در حالیست که هورمون جاسمونیک اسید بر درصد کامازولن نیز اثر معنی‌دار داشت. بهترین درصد کامازولن در تیمار 2 میلی‌گرم بر لیتر جاسمونیک اسید در شرایط تنش گرمایی مشاهده شد.
عاصم سپهرم؛ سید غلامرضا موسوی
چکیده
به‌منظور بررسی تأثیر کم‌آبیاری و کود نیتروژن بر صفات مورفولوژیکی، عملکرد و اجزای عملکرد کاسبرگ چای ترش (Hibiscus sabdariffa L.) در سال زراعی 1389 آزمایشی به‌صورت کرت‌های خرد شده و در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در شهرستان سراوان اجرا گردید. در این تحقیق آبیاری به‌عنوان فاکتور اصلی در سه سطح شامل آبیاری پس از 60، 120 و 180 ...
بیشتر
به‌منظور بررسی تأثیر کم‌آبیاری و کود نیتروژن بر صفات مورفولوژیکی، عملکرد و اجزای عملکرد کاسبرگ چای ترش (Hibiscus sabdariffa L.) در سال زراعی 1389 آزمایشی به‌صورت کرت‌های خرد شده و در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در شهرستان سراوان اجرا گردید. در این تحقیق آبیاری به‌عنوان فاکتور اصلی در سه سطح شامل آبیاری پس از 60، 120 و 180 میلی‌متر تبخیر تجمعی از تشتک تبخیر کلاس A و مقدار نیتروژن به‌عنوان فاکتور فرعی در چهار سطح شامل کاربرد 0، 60، 120 و 180 کیلوگرم نیتروژن در هکتار در نظر گرفته شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر سطوح آبیاری و نیتروژن بر ارتفاع بوته، قطر ساقه، تعداد میوه در مترمربع، عملکرد تر و خشک کاسبرگ و عملکرد بیولوژیک معنی‌دار بود، اما وزن خشک کاسبرگ در تک میوه و شاخص برداشت کاسبرگ در میوه تنها تحت تأثیر آبیاری و شاخص برداشت کاسبرگ در بوته تنها تحت تأثیر نیتروژن قرار گرفت. اثر متقابل آبیاری و نیتروژن نیز بر صفات عملکرد تر و خشک کاسبرگ و بازدهی مصرف آب برای تولید کاسبرگ معنی‌دار بود. براساس مقایسه میانگین‌ها افزایش دور آبیاری از 60 به 180 میلی‌متر تبخیر تجمعی، ارتفاع بوته، قطر ساقه، تعداد میوه در مترمربع، عملکرد تر و خشک کاسبرگ، عملکرد بیولوژیک و وزن خشک کاسبرگ در تک میوه را به‌ترتیب 1/48، 8/31، 3/41، 58، 9/54، 67 و 7/22 درصد کاهش داد و افزایش کاربرد نیتروژن از صفر به 120 کیلوگرم در هکتار صفات مذکور را به‌ترتیب 7/13، 6/8، 1/37، 3/43، 1/44، 5/25 و 7/5 درصد افزایش داد. به‌طور کلی براساس نتایج این تحقیق با توجه به اهمیت کمبود آب، تیمار آبیاری پس از 120 میلی‌متر تبخیر تجمعی و کاربرد 180 کیلوگرم نیتروژن در هکتار برای زراعت چای ترش در شرایط مشابه پیشنهاد می‌گردد.
فاطمه کنشلو؛ فاطمه سفیدکن؛ هاشم کنشلو؛ محمدعلی علی‌زاده
چکیده
آنتمیس متعلق به تیره کاسنی و دارای 23 گونه بومی و یک‌ساله در ایران است که گل‌ها و دیگر اندام هوایی آنها حاوی اسانس و دارای ارزش دارویی می‌باشد. برای بررسی بازده و تعیین نوع ترکیب‌های اسانس اندام‌های هوایی بابونه شیرازی (Anthemis pseudocotula Boiss.)، بذر آن از مراوه‌تپه گلستان جمع‌آوری و در مزرعه گیاهان دارویی ایستگاه تحقیقاتی البرز در شرایط ...
بیشتر
آنتمیس متعلق به تیره کاسنی و دارای 23 گونه بومی و یک‌ساله در ایران است که گل‌ها و دیگر اندام هوایی آنها حاوی اسانس و دارای ارزش دارویی می‌باشد. برای بررسی بازده و تعیین نوع ترکیب‌های اسانس اندام‌های هوایی بابونه شیرازی (Anthemis pseudocotula Boiss.)، بذر آن از مراوه‌تپه گلستان جمع‌آوری و در مزرعه گیاهان دارویی ایستگاه تحقیقاتی البرز در شرایط آبی کشت شد. در مرحله گلدهی کامل، نمونه‌های لازم از اندام‌های گل، برگ، ساقه و سرشاخه گلدار تهیه شد. نمونه‌ها پس از خشک شدن با جریان هوا با استفاده از روش تقطیر با آب اسانس‌گیری شدند. به‌منظور شناسایی و جداسازی ترکیب‌های تشکیل‌دهنده اسانس از دستگاه کروماتوگرافی گازی و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف‌سنج جرمی استفاده شد. نتایج نشان داد که بازده اسانس گل، برگ، ساقه و سرشاخه‌گلدار بر حسب وزن خشک گیاه به‌ترتیب 06/0، 02/0، 06/0 و 06/0 می‌باشد. نتایج تجزیه اسانس برگ حضور 23 ترکیب را نشان داد که چهار ترکیب عمده اسانس بتا-توجون (3/27%)، کادین-4-ان-ال-(سیس) (11%)، کاریوفیلن اکساید (10%) و بتا-اودسمول (7/6%) بودند. 14 ترکیب در اسانس ساقه شناسایی شد که اجزای عمده آن سیس-بتا-فارنزن (4/62%) و لاواندولیل 2-متیل بوتانوات (4/12%) بودند. از 25 ترکیب شیمیایی شناسایی شده در اسانس گل، ترکیب‌های بتا-توجون (6/33%)، اسپاتولنول (3/20%) و سیس-بتا-فارنزن (5/9%) سه ترکیب اصلی بودند. از 23 ترکیب شناسایی شده در سرشاخه‌گلدار، ترکیب‌های بتا-توجون (34%)، سیس-بتا-فارنزن (3/12%) و کاریوفیلن اکساید (3/12%) سه ترکیب عمده اسانس بودند. نتایج نشان داد که بتا-توجون به‌عنوان جزء اصلی اسانس از 3% تا 34% در اندام‌های مختلف متغیر بود که کمترین و بیشترین مقدار به‌ترتیب مربوط به برگ و سرشاخه گلدار بود. بنا بر نتایج این تحقیق نه تنها می‌توان با اسانس‌گیری از سرشاخه گلدار یا کل اندام هوایی این آنتمیس در مرحله گلدهی کامل، عملکرد بیشتری از اسانس را بدست آورد، بلکه برای اهداف خاص و دستیابی به برخی اجزا به میزان بالاتر در اسانس، می‌توان از اندام دلخواه به‌صورت جداگانه اسانس‌گیری بعمل آید.
مریم اشرف خراسانی؛ فرهاد رئوفی
چکیده
گیاه Papaver bracteatum Lindl. جزء گیاهان بومی ایران می‌باشد. این گیاه دارای گلهای قرمز و برگهای عمیق می‌باشد که انتهای برگها نزدیک کاسبرگ به رنگ سیاه می‌باشد. گیاه دارای طول 20 تا 120 سانتی‌متر است. این گونه به‌صورت خودرو در طبیعت می‌‌روید. کپسول‌های این گیاه دارای تبائین می‌باشند. تبائین طی یک فرایند ساده به انواع مسکن‌ها تبدیل می‌شود. در ...
بیشتر
گیاه Papaver bracteatum Lindl. جزء گیاهان بومی ایران می‌باشد. این گیاه دارای گلهای قرمز و برگهای عمیق می‌باشد که انتهای برگها نزدیک کاسبرگ به رنگ سیاه می‌باشد. گیاه دارای طول 20 تا 120 سانتی‌متر است. این گونه به‌صورت خودرو در طبیعت می‌‌روید. کپسول‌های این گیاه دارای تبائین می‌باشند. تبائین طی یک فرایند ساده به انواع مسکن‌ها تبدیل می‌شود. در این پروژه برای اولین بار با استفاده از سیال فوق بحرانی تبائین از Papaver bracteatum با بازدهی بالا استخراج شد. شرایط استخراج با استفاده از برنامه آماری CCD بهینه شد و تبائین استخراج شده با استفاده از کروماتوکرافی مایع با دتکتور ماورای بنفش (HPLC-UV) جداسازی و شناسایی شد. برای بهینه‌سازی شرایط استخراج از طراحی مرکب مرکزی پس از یک مرحله غربالگری استفاده شد. بر اساس مدل استفاده شده، شرایط استخراج، فشار 350 اتمسفر و دما 35 درجه سلیسیوس، زمان استخراج استاتیک و دینامیک به‌ترتیب 10 و 40 دقیقه و حجم اصلاحگر اتانول 100 میکرولیتر و در شرایط بهینه بازدهی استخراج 96/2% پیشبینی می‌شود.
محمد وحید صادقی سروستانی؛ سعید حسین‌زاده؛ محسن عصفوری؛ وحید روشن؛ معصومه قاسمی‌نژاد؛ مختار اقتداری
چکیده
کلستریدیوم بوتولینوم یکی از مهمترین باکتری‌های بیماری‌زای منتقله از مواد غذایی به‌ویژه در غذاهای بسته‌بندی شده در خلأ و فراورده‌های گوشتی بوده و کنترل آن نیز از مهمترین مشکلات کارخانه‌های صنایع غذایی محسوب می‌شود. هدف این مطالعه، بررسی آلودگی فراورده‌های لبنی سنتی به کلستریدیوم بوتولینوم و اثر اسانس برگ و گل گیاه کلپوره (Teucrium ...
بیشتر
کلستریدیوم بوتولینوم یکی از مهمترین باکتری‌های بیماری‌زای منتقله از مواد غذایی به‌ویژه در غذاهای بسته‌بندی شده در خلأ و فراورده‌های گوشتی بوده و کنترل آن نیز از مهمترین مشکلات کارخانه‌های صنایع غذایی محسوب می‌شود. هدف این مطالعه، بررسی آلودگی فراورده‌های لبنی سنتی به کلستریدیوم بوتولینوم و اثر اسانس برگ و گل گیاه کلپوره (Teucrium polium L.) در کنترل رشد این باکتری می‌باشد. از 160 نمونه کشک و دوغ سنتی به روش کشت فقط یک مورد تیپ A از دوغ جداسازی شد، اما به روش واکنش زنجیره‌ای پلیمراز چندگانه (MPCR) یک مورد تیپ A از دوغ (25/1%) و از کشک دو مورد تیپ B و یک مورد تیپ A (75/3%) شناسایی شد. آنالیز ترکیب‌های تشکیل‌دهنده اسانس برگ و گل این گیاه با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی گازی متصل به طیف‌سنجی جرمی (GC-MS) انجام گردید. ترکیب‌های اصلی تشکیل‌دهنده اسانس گل کلپوره شامل آلفا-پینن (7/16%) و والریانول (3/8%) و در اسانس برگ آن شامل آلفا-پینن (8/14%)، میرسین (9/10%) و جرماکرن D (4/10%) بود. برای ارزیابی اثر ضدمیکروبی، 10 میکرولیتر از اسانس برگ و گل کلپوره به‌طور جداگانه به روش دیسک دیفیوژن در سه تکرار مورد سنجش قرار گرفت و قطر هاله عدم رشد باکتری در رقت‌های µl/ml40 و 80 اسانس برگ به‌ترتیب 9 و 8 میلی‌متر و اسانس گل 12 و 8 میلی‌متر بود. غلظت مهاری حداقل (MIC) اسانس گل و برگ کلپوره µl/ml160 تعیین شد. نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که می‌توان از اسانس این گیاه برای کنترل رشد کلستریدیوم بوتولینوم استفاده کرد.
محمدامین سلطانی‌پور؛ سیدمحسن حسام‌زاده حجازی؛ پریسا جنوبی؛ مهدی میرزا
چکیده
گیاه مورخوش (Zhumeria majdae Rech. f. & Wendelbo)، گونه‌ای دارویی، انحصاری و در معرض انقراض است که از ارتفاع 520 تا 1450 متر از سطح دریا در شیب‌های بسیار تند صخره‌ها و کوهستان‌ها در جنوب کشور پراکنش دارد. این گونه در درمان ناراحتی‌های گوارشی مانند اسهال، نفخ، دل درد و ترشی معده، سوزش معده و سرماخوردگی کاربرد دارد و برگ تازه له شده برای بهبود ...
بیشتر
گیاه مورخوش (Zhumeria majdae Rech. f. & Wendelbo)، گونه‌ای دارویی، انحصاری و در معرض انقراض است که از ارتفاع 520 تا 1450 متر از سطح دریا در شیب‌های بسیار تند صخره‌ها و کوهستان‌ها در جنوب کشور پراکنش دارد. این گونه در درمان ناراحتی‌های گوارشی مانند اسهال، نفخ، دل درد و ترشی معده، سوزش معده و سرماخوردگی کاربرد دارد و برگ تازه له شده برای بهبود سردرد و التیام زخم و همچنین به‌عنوان خنکی مصرف می‌شود. به‌منظور بررسی تنوع اسانس در افراد جمعیت‌های گونه، اندام‌های هوایی پنج فرد (بوته) در مرحله گلدهی از یازده رویشگاه آن در استان هرمزگان جمع‌آوری و به روش تقطیر با آب توسط دستگاه طرح کلونجر طبق فارماکوپه بریتانیا برای مدت سه ساعت اسانس‌گیری شد. ترکیب‌های شیمیایی اسانس‌ها با استفاده از دستگاه‌های گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) شناسایی شدند. بازده خشک اسانس، هم در رویشگاه‌های مختلف و هم در افراد مختلف یک رویشگاه متفاوت بود. بیشترین بازده خشک اسانس در منطقه آبماه با میانگین 9/5% و کمترین آن در منطقه سیرمند با میانگین 9/1% بود. همچنین بیشترین بازده خشک اسانس در فرد دوم از منطقه آبماه با 9/7% و کمترین آن در فرد سوم در منطقه سیرمند با 9/0% بود. تعداد 25 ترکیب شیمیایی در اسانس برگ گیاه مورخوش در مرحله گلدهی در افراد مختلف رویشگاه‌های متفاوت شناسایی شد. مقایسه افراد داخل یک جمعیت نشان داد که افراد یک جمعیت در داشتن ترکیب‌های شیمیایی تنوع نشان می‌دهند. از میان ترکیب‌های شیمیایی موجود در اسانس 55 فرد مورد مطالعه، ترکیب‌های لینالول (۸/71%-۴/42%)، کامفور (9/40%-2/17%)، نرول (۷/5%-۴/0%) و بورنئول (9/4%-9/0%) به‌طور گسترده تنوع نشان دادند. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده‌های شیمیایی با نرم‌افزار PCA نشان داد که افراد جمعیت‌های مختلف گونه مورخوش در دو گروه قرار می‌گیرند. در گروه اول 12 فرد که درصد دو ترکیب اصلی لینالول و کامفور به هم نزدیک بود قرار گرفتند و 43 فرد بعدی در گروه دوم که درصد دو ترکیب اصلی یادشده از هم دور بود قرار گرفتند.
محبوبه ناصری؛ شیوا گل‌محمدزاده؛ حسین آرویی؛ محمودرضا جعفری؛ حسین نعمتی
چکیده
به‌منظور مرتفع کردن مشکلات استفاده از اسانس آویشن شیرازی (Zataria multiflora Boiss.) (ناپایداری، تبخیر و تجزیه در مقابل شرایط محیطی و شیمیایی (نور، اکسیژن، رطوبت، pH)) و افزایش کارایی آن در کنترل عوامل قارچی بیماری‌زای Alternaria solani، Rhizoctonia solani و Rhizopus stolonifer از سیستم حامل نانوذرات لیپیدی جامد (Solid Lipid Nanoparticle) استفاده شد. این تحقیق در مرکز تحقیقات نانوفناوری ...
بیشتر
به‌منظور مرتفع کردن مشکلات استفاده از اسانس آویشن شیرازی (Zataria multiflora Boiss.) (ناپایداری، تبخیر و تجزیه در مقابل شرایط محیطی و شیمیایی (نور، اکسیژن، رطوبت، pH)) و افزایش کارایی آن در کنترل عوامل قارچی بیماری‌زای Alternaria solani، Rhizoctonia solani و Rhizopus stolonifer از سیستم حامل نانوذرات لیپیدی جامد (Solid Lipid Nanoparticle) استفاده شد. این تحقیق در مرکز تحقیقات نانوفناوری دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی مشهد و گروه علوم باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در شرایط آزمایشگاهی اجرا شد. آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار به روش اختلاط اسانس و نانوذرات لیپیدی جامد حاوی اسانس با محیط کشت دکستروز آگار (Potato dextrose agar) با چهار غلظت 20، 50، 100 و 200 میکرولیتر بر لیتر بود. نانوذرات لیپیدی جامد حاوی اسانس با استفاده از روش امواج فراصوت تهیه شد. نتایج نشان داد که اندازه نانوذرات لیپیدی جامد حاوی اسانس کمتر از 200 نانومتر، شاخص پراکندگی 483/0، پتانسیل زتا 6/42- میلی‌ولت و شکل ذرات نیز کروی بود. نتایج نشان داد که حداقل غلظت بازدارندگی (Minimum Inhibitory Concentration) برای فرم اسانس آزاد برای تمامی جدایه‌های قارچی مورد آزمایش 200 (میکرولیتر بر لیتر) و حداقل غلظت بازدارندگی نانوذرات لیپیدی جامد حاوی اسانس برای گونه‌های R. solani و Rh. stolonifer 50 میکرولیتر بر لیتر و برای A. solani 100 میکرولیتر بر لیتر بود، که نشان‌دهنده تأثیر بهتر نانوذرات حاوی اسانس نسبت به فرم اسانس آزاد بر بازداری از رشد عوامل بیماری‌زای قارچی می‌باشد. نتایج این آزمایش نشان داد که نانوذرات لیپیدی جامد می‌توانند حامل‌های مناسبی برای اسانس آویشن شیرازی باشند.
معصومه لایق‌حقیقی؛ معظم حسن‌پور اصیل؛ بهلول عباس‌زاده؛ فاطمه سفیدکن؛ محمد متینی‌زاده
چکیده
حدود 67 گونه از جنس Nepeta در ایران یافت شده‌است که گونه Nepetapogonosperma Jamzad از گونه‌های انحصاری ایران می‌باشد. اثر تنش کم‌آبی بر گیاه Nepeta pogonosperma در شرایط مزرعه در ایستگاه تحقیقات البرز (وابسته به مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور) در سال زراعی 1394 اجرا شد. آزمایش به‌صورت بلوک‌های کامل تصادفی در 3 تکرار اجرا گردید. تیمارها شامل 3 سطح آبیاری ...
بیشتر
حدود 67 گونه از جنس Nepeta در ایران یافت شده‌است که گونه Nepetapogonosperma Jamzad از گونه‌های انحصاری ایران می‌باشد. اثر تنش کم‌آبی بر گیاه Nepeta pogonosperma در شرایط مزرعه در ایستگاه تحقیقات البرز (وابسته به مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور) در سال زراعی 1394 اجرا شد. آزمایش به‌صورت بلوک‌های کامل تصادفی در 3 تکرار اجرا گردید. تیمارها شامل 3 سطح آبیاری 30، 60 و 90 درصد ظرفیت زراعی بود و برداشت در مرحله گلدهی کامل انجام شد. اسانس‌گیری به روش تقطیر با آب در مدت 2 ساعت و 30 دقیقه انجام شد. درصد ترکیب‌های اسانس و شناسایی آنها با استفاده از GC و GC/MS انجام گردید. در اسانس گیاه پونه‌سا (Nepeta pogonosperma Jamzad) 16 ترکیب شناسایی گردید که در 15 ترکیب آلفا-توجن، آلفا-پینن، سابینن، بتا-پینن، میرسن، آلفا-ترپینن، پارا-سیمن، بتا-اوسیمن، گاما-ترپینن، ترپینن-4-اُل، آلفا-ترپینئول، αa4، α7، αa7-نپتالاکتون، αa4، α7، βa7-نپتالاکتون، ترانس-کاریوفیلن و بتا-بیزابولن بیشترین درصد مربوط به تیمار بدون تنش بودند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تنش کم‌آبی بر درصد و عملکرد اسانس و ترکیب‌های شناسایی شده اثر معنی‌دار داشت. بیشترین درصد اسانس با میانگین 18/3% متعلق به تیمار تنش شدید (30% ظرفیت زراعی) بود. بیشترین عملکرد اسانس با مقدار 321/78 کیلوگرم بر هکتار مربوط به تیمار تنش متوسط (60% ظرفیت زراعی) بود. حداکثر 8،1-سینئول متعلق به تیمار 30% ظرفیت زراعی بود. بالاترین مجموع نپتالاکتون با میانگین 2/28%، در تیمار شاهد بود. همچنین نتایج نشان داد برای تولید گیاهانی با درصد اسانس بالا، تنش شدید؛ برای تولید گیاهانی با نپتالاکتون بالا، شرایط بدون تنش کم‌آبی و برای تولید اقتصادی (اسانس بالا) استفاده از تنش متوسط کم‌آبی مناسب می‌باشد.
آرزو اسپنانی؛ سیف‌اله فلاح
چکیده
تاریخ کاشت بیشتر گیاهان دارویی یک‌ساله با رقابت شدید آبیاری محصولات پاییزه و بهاره همراه است. این رقابت حجم آب رودخانه را در پایین‌دست کاهش داده و در نتیجه آن غلظت فلزات سنگین ناشی از پسابهای صنعتی و شهری در آب رودخانه نیز افزایش مییابد. از این‌رو، به‌منظور بررسی تحمل برخی گیاهان دارویی بهاره به تنش کادمیوم آب آبیاری آزمایشی ...
بیشتر
تاریخ کاشت بیشتر گیاهان دارویی یک‌ساله با رقابت شدید آبیاری محصولات پاییزه و بهاره همراه است. این رقابت حجم آب رودخانه را در پایین‌دست کاهش داده و در نتیجه آن غلظت فلزات سنگین ناشی از پسابهای صنعتی و شهری در آب رودخانه نیز افزایش مییابد. از این‌رو، به‌منظور بررسی تحمل برخی گیاهان دارویی بهاره به تنش کادمیوم آب آبیاری آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با 4 تکرار مورد بررسی قرار گرفت. تیمارها شامل شش گیاه دارویی (خرفه، سیاهدانه، شنبلیله، شوید، زنیان و ریحان) و شش غلظت کادمیوم (5، 10، 15، 20، 25 و 30 میلی‌گرم در لیتر کادمیوم) به همراه شاهد (عدم کادمیوم) بودند. نتایج نشان داد اگرچه غلظت کم کادمیوم در برخی گیاهان باعث تحریک رشد گیاهچه شد ولی غلظت 30 میلی‌گرم بر لیتر در تمامی گیاهان باعث کاهش طول ریشه‌چه، طول ساقه‌چه، وزن خشک ریشه‌چه و وزن خشک ساقه‌چه و شاخص بنیه بذر گردید. البته درصد و سرعت جوانه‌زنی به‌طور قابل ملاحظهای تحت تأثیر کادمیوم قرار نگرفت. در این ارتباط گیاه شنبلیله، سیاهدانه و شوید بیشترین حساسیت را به سمّیت کادمیوم نشان دادند. در گیاه شنبلیله و زنیان طول ساقه‌چه بیشتر از طول ریشه‌چه تحت تأثیر کادمیوم کاهش یافت و در این دو گیاه طول ساقه‌چه به‌عنوان شاخص حساسیت تعیین شد. در حالیکه در گیاه شوید، ریحان، خرفه و سیاهدانه طول ریشه‌چه بیشتر از طول ساقه‌چه کاهش یافت و به‌عنوان شاخص حساسیت منظور گردید. به‌طور کلی از لحاظ طول ریشه‌چه شوید حساسترین و ریحان متحملترین گونه به سمّیت کادمیوم بود.
طه ایزان؛ فریبرز شکاری؛ یوسف نصیری
چکیده
بادرشبی (Dracocephalum moldavica L.) گیاهی یک‌ساله و معطر از تیره نعناعیان است که در طب سنتی و نوین، در درمان برخی از ناراحتی‌های گوارشی، قلبی و عروقی کاربرد دارد. به‌منظور بررسی اثر اسید سالیسیلیک بر عملکرد و اسانس بادرشبی در شرایط تنش خشکی، آزمایشی مزرعه‌ای در ایستگاه تحقیقاتی اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان پیرانشهر در سال ...
بیشتر
بادرشبی (Dracocephalum moldavica L.) گیاهی یک‌ساله و معطر از تیره نعناعیان است که در طب سنتی و نوین، در درمان برخی از ناراحتی‌های گوارشی، قلبی و عروقی کاربرد دارد. به‌منظور بررسی اثر اسید سالیسیلیک بر عملکرد و اسانس بادرشبی در شرایط تنش خشکی، آزمایشی مزرعه‌ای در ایستگاه تحقیقاتی اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان پیرانشهر در سال 1391 به‌صورت کرت‌های خردشده بر پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. عامل اصلی شامل سه سطح آبیاری (40، 80 و 120 میلی‌متر تبخیر از تشتک تبخیر) و سه سطح افشانه کردن با اسید سالیسیلیک (0، 5/0 و 1 میلی‌مولار)، به‌عنوان عامل فرعی بودند. نتایج نشان داد که اثر تنش خشکی بر عملکرد خشک، وزن هزاردانه، شاخص برداشت سرشاخه گلدار و عملکرد اسانس معنی‌دار بود. مشابه آن در تأثیر افشانه کردن اسید سالیسیلیک بر عملکرد خشک و عملکرد اسانس نیز دیده شد. شایان ذکر است که عملکرد خشک و عملکرد اسانس بیشترین تأثیر را از تنش خشکی متحمل شدند. به‌علاوه، وزن هزاردانه و شاخص برداشت سرشاخه گلدار در تیمار آبیاری 120 میلی‌متر تبخیر از تشتک بیشترین مقدار را نشان دادند. نتایج این پژوهش همچنین نشان داد که اثر متقابل دو فاکتور مورد بررسی بر درصد اسانس و شاخص برداشت اسانس معنی‌دار بود. به‌طوری که، بیشترین درصد اسانس و شاخص برداشت اسانس مربوط به کاربرد میزان 1 میلی‌مولار اسید سالیسیلیک در 120 میلی‌متر تبخیر از تشتک بودند.
زهرا شاه‌میرزایی؛ حمزه ایزدی؛ سهراب ایمانی
چکیده
در سال‌های اخیر ترکیب‌های با منشأ گیاهی به‌عنوان عامل کنترل آفات انباری مورد توجه قرار گرفته‌اند. در این تحقیق، سمّیت تنفسی و تماسی اسانس گیاه پونه (Mentha longifolia L.) روی حشره کامل شپشه قرمز آرد (Tribolium castaneum Herbst) مورد بررسی قرار گرفت. اسانس‌گیری، با روش تقطیر با آب مقطر و با استفاده از دستگاه اسانس‌گیر شیشه‌ای (کلونجر) طی مدت زمان 3 ساعت ...
بیشتر
در سال‌های اخیر ترکیب‌های با منشأ گیاهی به‌عنوان عامل کنترل آفات انباری مورد توجه قرار گرفته‌اند. در این تحقیق، سمّیت تنفسی و تماسی اسانس گیاه پونه (Mentha longifolia L.) روی حشره کامل شپشه قرمز آرد (Tribolium castaneum Herbst) مورد بررسی قرار گرفت. اسانس‌گیری، با روش تقطیر با آب مقطر و با استفاده از دستگاه اسانس‌گیر شیشه‌ای (کلونجر) طی مدت زمان 3 ساعت انجام شد. در سمّیت تنفسی میزان LC50 بعد از 24 ساعت 872/0 میکرولیتر بر لیتر هوا بدست آمد، در حالی که در سمّیت تماسی میزان LC50 بعد از 24 ساعت 11/27 میکرولیتر بر لیتر هوا محاسبه شد. نتایج این تحقیق بیانگر سمّیت تنفسی بالای اسانس پونه برای شپشه آرد بود.
