دوره 32، شماره 2 ، خرداد 1395
نجمه هادی؛ فاطمه سفیدکن؛ عبدالعلی شجاعیان؛ علی‌اشرف جعفری
چکیده
جنس پونه‌سا (Nepeta) از بزرگترین جنس‌های خانواده نعنا و ایران از خواستگاه‌های اصلی آن است. نپتالاکتون‌ها و فلاونوئیدها، متابولیت‌های ثانویه اصلی گونه‌های پونه‌سا و عامل اصلی ارزش دارویی و فعالیت‌های بیولوژیک آنها می‌باشند. در مورد بررسی فعالیت‌های زیستی متابولیت‌های ثانویه جنس پونه‌سا گزارشهای متعددی وجود دارد که نشان‌دهنده ...
بیشتر
جنس پونه‌سا (Nepeta) از بزرگترین جنس‌های خانواده نعنا و ایران از خواستگاه‌های اصلی آن است. نپتالاکتون‌ها و فلاونوئیدها، متابولیت‌های ثانویه اصلی گونه‌های پونه‌سا و عامل اصلی ارزش دارویی و فعالیت‌های بیولوژیک آنها می‌باشند. در مورد بررسی فعالیت‌های زیستی متابولیت‌های ثانویه جنس پونه‌سا گزارشهای متعددی وجود دارد که نشان‌دهنده اهمیت این جنس است. در این تحقیق، تنوع اسانس 21 جمعیت وحشی گونه Nepeta kotschyi Boiss.، از گونه‌های انحصاری ایران ارزیابی شد. به‌منظور حذف اثر محیط، بذر جمعیت‌ها در یک محل کشت و نگهداری گردید. اندام‌های گیاهی در مرحله گلدهی کامل برداشت شدند و پس از خشک شدن در سایه، به روش تقطیر با آب اسانس‌گیری شدند. بررسی کمّی و کیفی اجزای اسانس به‌ترتیب با استفاده از GC و GC/MS انجام شد. بعد از بررسی‌های گیاه‌شناسی و تجزیه اسانس مشخص شد که جمعیت‌ها از دو واریته مختلف هستند. دو جمعیت بویراحمد1 و بویراحمد2 متعلق به N. kotschyi var. kotschyi و بقیه جمعیت‌ها به N. kotschyi var. persica تعلق داشتند. 23 ترکیب در اسانس گونه N. kotschyi شناسایی شد. بیشترین بازده اسانس (وزنی/وزنی) در جمعیت‌های واریته kotschyi (7/0-5/0%) بدست آمد. در میان جمعیت‌های واریته persica بر اساس ترکیب(های) غالب اسانس سه کموتایپ اصلی a حاوی نپتالاکتون I (a4-آلفا، 7-آلفا، a7-آلفا نپتالاکتون)، b حاوی نپتالاکتون II (a4-آلفا، 7-آلفا، a7-بتا نپتالاکتون) و کوبنول و c حاوی ژرانیل استات و کوبنول شناسایی شدند. جمعیت‌های سمیرم و تفت5 در کموتایپ b، تفت4 در کموتایپ c و بقیه جمعیت‌ها ازجمله جمعیت‌های واریته kotschyi در کموتایپ a قرار گرفتند. در کموتایپ a میزان نپتالاکتون I از 9/53% (چلگرد) تا 8/84% (بویراحمد2) و نپتالاکتون II از 1% (تفت1) تا 7/13% (چلگرد) متغیر بودند. در کموتایپ b میزان نپتالاکتون I از 3/0% (تفت5) تا 9/4% (سمیرم) و نپتالاکتون II از 4/13% (تفت5) تا 7/44% (سمیرم) اندازه‌گیری شد. نپتالاکتون III (a4-آلفا، 7-بتا، a7-آلفا نپتالاکتون) (3/3-3/1%) منحصراً در اسانس جمعیت‌های واریته persica شناسایی شد.
امین صالحی؛ امیر قلاوند؛ فاطمه سفیدکن؛ احمد اصغرزاده؛ کرامت الله سعیدی
چکیده
به‌منظور ارزیابی اثرات کودهای زیستی، آلی و زئولیت بر رشد و عملکرد گیاه دارویی بابونه (Matricaria chamomilla L.) آزمایشی به‌صورت فاکتوریل سه عاملی شامل کود زیستی: باکتری‌های ریزوسفری محرک رشد گیاه (Azotobacter chroococcum، Azospirillum lipoferum، Pseudomonas flouresence) (B) در دو سطح (عدم تلقیح= b1 و تلقیح با بذر= b2)، ورمی‌کمپوست (V) در سه سطح (0=v1، 5=v2 و 10=v3 تن در هکتار) ...
بیشتر
به‌منظور ارزیابی اثرات کودهای زیستی، آلی و زئولیت بر رشد و عملکرد گیاه دارویی بابونه (Matricaria chamomilla L.) آزمایشی به‌صورت فاکتوریل سه عاملی شامل کود زیستی: باکتری‌های ریزوسفری محرک رشد گیاه (Azotobacter chroococcum، Azospirillum lipoferum، Pseudomonas flouresence) (B) در دو سطح (عدم تلقیح= b1 و تلقیح با بذر= b2)، ورمی‌کمپوست (V) در سه سطح (0=v1، 5=v2 و 10=v3 تن در هکتار) و زئولیت (Z) طبیعی کلینپتیلولیت (Clinoptilolite) در دو سطح (0=z1 و 9=z2 تن در هکتار) در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با دوازده تیمار و سه تکرار در دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس در سال زراعی 1387 انجام شد. مقایسه میانگین‌ها توسط آزمون چند دامنه‌ای دانکن در سطح احتمال 5% انجام شد. نتایج بدست‌آمده از این تحقیق نشان داد که بیشترین عملکرد گل (kg/ha13/358)، عملکرد زیستی (kg/ha09/1572)، تعداد گل در بوته (09/61)، قطر گل (mm84/21) و ارتفاع (cm51/45) در تلقیح با کود زیستی بدست آمد. زئولیت تأثیر معنی‌داری بر روی تمام صفات یادشده بجز قطر گل و شاخص برداشت داشت. همچنین بیشترین عملکرد گل (kg/ha22/434)، عملکرد زیستی (kg/ha30/1814)، تعداد گل در بوته (71/72)، قطر گل (mm35/22) و ارتفاع (cm91/47) با کاربرد 10 تن ورمی‌کمپوست بدست آمد. اثر متقابل مثبت و معنی‌داری بر روی عملکرد گل در اثر کاربرد کود زیستی و ورمی‌کمپوست و همچنین زئولیت و ورمی‌کمپوست بدست آمد، به‌طوری که بیشترین عملکرد گل (kg/ha73/448) در تیمار مصرف 10 تن ورمی‌کمپوست و تلقیح با باکتری (v3b2) و تیمار مصرف 10 تن ورمی‌کمپوست و زئولیت (kg/ha7/448) در تیمار (v3z2) بدست آمد.
فاطمه سالارپور غربا؛ حسن فرحبخش
چکیده
به تازگی کاربرد سالیسیلیک اسید در افزایش مقاومت گیاهان به تنش خشکی افزایش یافته‌است. از این‌رو برای بررسی تأثیر سالیسیلیک اسید بر خصوصیات مورفوفیزیولوژیکی گیاه رازیانه (Foeniculum vulgare Mill.) در شرایط تنش خشکی، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهید باهنر کرمان، به‌صورت کرت‌های خردشده در قالب طرح مربع لاتین با سه تکرار در سال زراعی 1391 ...
بیشتر
به تازگی کاربرد سالیسیلیک اسید در افزایش مقاومت گیاهان به تنش خشکی افزایش یافته‌است. از این‌رو برای بررسی تأثیر سالیسیلیک اسید بر خصوصیات مورفوفیزیولوژیکی گیاه رازیانه (Foeniculum vulgare Mill.) در شرایط تنش خشکی، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهید باهنر کرمان، به‌صورت کرت‌های خردشده در قالب طرح مربع لاتین با سه تکرار در سال زراعی 1391 اجرا شد. تنش خشکی در سه سطح (50، 75 و 100 درصد ظرفیت زراعی) به‌عنوان فاکتور اصلی و غلظت سالیسیلیک اسید در سه سطح (صفر، نیم و یک میلی‌مولار) به‌عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شدند. اسپری برگی سالیسیلیک اسید در مرحله سه تا چهار برگی و قبل از اعمال تنش خشکی در دو نوبت انجام شد. نتایج نشان داد که تنش خشکی باعث کاهش تعداد چتر بارور در بوته، تعداد چترک بارور در چتر، تعداد دانه در چترک، محتوای آب نسبی، کلروفیل، کاروتنوئید و عملکرد دانه و افزایش نشت الکترولیت‌ها نسبت به شاهد شد. کاربرد سالیسیلیک اسید سبب کاهش نشت الکترولیت‌ها و افزایش صفات تعداد چتر بارور در بوته، تعداد چترک بارور در بوته، محتوای آب نسبی، کلروفیل، کاروتنوئید و عملکرد دانه نسبت به شاهد شد. اثر متقابل تنش خشکی × سالیسیلیک اسید بر تعداد چتر بارور در بوته، تعداد چترک بارور در بوته، محتوای آب نسبی، کاروتنوئید و عملکرد دانه معنی‌دار بود. البته افزایش رنگیزه‌های فتوسنتزی، محتوای آب نسبی و کاهش نشت الکترولیت‌ها نشان‌دهنده کاهش خسارت اکسیداتیو و نقش سالیسیلیک اسید در افزایش تحمل رازیانه در برابر خشکی می‌باشد.
عبدالرضا باقری؛ محرم ولی‌زاده؛ احمد شریفی؛ کالاسیلوی سنتیل
چکیده
در طی سال‌های اخیر گیاه پنیرباد (Withania coagulans (Stocks) Dunal)، از خانواده سیب‌زمینیان (Solanaceae)، به‌دلیل دارا بودن ترکیب‌های لاکتون‌های استروئیدی موسوم به ویتانولیدها بسیار مورد توجه قرار گرفته است. از میان ویتانولیدها، ترکیب ویتافرین A به‌دلیل داشتن ویژگی بازدارندگی رشد تومورهای سرطانی در صنایع دارویی از ارزش قابل توجهی برخوردار ...
بیشتر
در طی سال‌های اخیر گیاه پنیرباد (Withania coagulans (Stocks) Dunal)، از خانواده سیب‌زمینیان (Solanaceae)، به‌دلیل دارا بودن ترکیب‌های لاکتون‌های استروئیدی موسوم به ویتانولیدها بسیار مورد توجه قرار گرفته است. از میان ویتانولیدها، ترکیب ویتافرین A به‌دلیل داشتن ویژگی بازدارندگی رشد تومورهای سرطانی در صنایع دارویی از ارزش قابل توجهی برخوردار می‌باشد. در این پژوهش محتوای ترکیب بیولوژیکی ویتافرین A در ریشه 5 توده مختلف گیاه پنیرباد W. coagulans و کشت‌های درون شیشه‌ایآن مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور بذرهای توده‌های وحشی در شرایط کنترل‌شده کشت شد. برای القای سوسپانسیون سلولی، کالوس‌های حاصل از ریزنمونه برگ در محیط کشت MS حاوی 3% ساکارز، 8/0% آگار و ترکیب هورمونی 2،4-دی کلروفنوکسی استیک اسید (mg/l2,4-D2) همراه با (mg/l5/0) کاینتین (Kin) کشت شدند. برای ریشه‌زایی، دیسک‌های برگی در محیط کشت ½MS همراه با mg/l1 ایندول بوتیریک اسید (IBA) کشت و محتوای ویتافرین A با استفاده از روش TLC و HPLC مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که ترکیب ویتافرین A در تمام توده‌ها حضور داشته (µg/g DW54/44-01/21) و میان توده‌های مختلف نیز اختلاف معنی‌داری وجود دارد (05/0>p). بیشترین مقدار ویتافرین A (87/1±54/44) در توده USB005 (هیدوچ) مشاهده شد که این توده برای مطالعات درون شیشه‌ای مورد گزینش قرار گرفت. محتوای ویتافرین A در کشت ریشه‌های درون شیشه‌ای در هفته چهارم µg/g DW67/1±40/21 و در هفته هشتم، پس از دومین واکشت، µg/g DW86/0±73/66 بود که در مقایسه با کشت سوسپانسیون سلولی (µg/g DW01/2±62/6) افزایش معنی‌داری داشت (05/0>p). به‌طور کلی، محتوای ویتافرین A در کشت ریشه‌های مویین بیش از 5/1 برابر مقادیر موجود در ریشه گیاه کامل و بیش از 10 برابر مقادیر آن در کشت سوسپانسیون سلولی بوده، که بیانگر توانمندی قابل توجه کشت ریشه‌های مویین در تولید انبوه این ترکیب بیولوژیک می‌باشد.
کرامت‌الله سعیدی؛ رضا شاه‌حسینی؛ حسین توکلی‌نکو؛ بهناز سعادت‌جو
چکیده
عناب (Ziziphus jujuba Mill.) از درختان دارویی ارزشمندی است که در ایران پراکنش دارد. میوه این گیاه به‌دلیل داشتن مواد مؤثره در صنایع غذایی و دارویی استفاده می‌شود. در این مطالعه برخی صفات فیتوشیمیایی، مورفولوژیکی و عناصر معدنی میوه 23 اکوتیپ عناب واقع در ایستگاه تحقیقات بدیعی در بخش گازرون استان قم (J1-J23) اندازه‌گیری شد. کربوهیدرات محلول کل (TSC) ...
بیشتر
عناب (Ziziphus jujuba Mill.) از درختان دارویی ارزشمندی است که در ایران پراکنش دارد. میوه این گیاه به‌دلیل داشتن مواد مؤثره در صنایع غذایی و دارویی استفاده می‌شود. در این مطالعه برخی صفات فیتوشیمیایی، مورفولوژیکی و عناصر معدنی میوه 23 اکوتیپ عناب واقع در ایستگاه تحقیقات بدیعی در بخش گازرون استان قم (J1-J23) اندازه‌گیری شد. کربوهیدرات محلول کل (TSC) نمونه‌ها از 54/5% تا 36/23% متغیر بود. بیشترین و کمترین میزان TSS میوه‌ها به‌ترتیب از اکوتیپ J1 (13/36%) و J22 (1/16%) بدست آمد. اکوتیپ J7 دارای بیشترین اسیدیته کل (TA) به میزان 31/3% بود. میزان پروتئین نمونه‌ها بین 6/5% (J19) تا 5/13% (J7) بود. بیشترین میزان نیتروژن، فسفر، پتاسیم، آهن، روی، مس، منگنز و کادمیوم نمونه‌ها به‌ترتیب از اکوتیپ‌های J8 (6/2%)، J8 (153/0%)، J17 (25/1%)، J3 (ppm 91/28)، J4 (ppm 12/41)، J3 (ppm 27/50)، J1 (ppm 23/80) و J8 (ppm 35/0) حاصل شد. براساس تجزیه خوشه‌ای نمونه‌ها به هشت گروه تقسیم شدند. عدم وجود تطابق در تجزیه خوشه‌ای و قرار نگرفتن اکوتیپ‌ها در کنار هم می‌تواند ناشی از تفاوت ژنتیکی باشد. ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که میزان کربوهیدرات محلول کل با مواد جامد محلول همبستگی مثبت و معنی‌داری نشان داد. همچنین همبستگی وزن با صفت طول و نسبت طول به قطر میوه مثبت و معنی‌دار بود. البته سایر صفات فیتوشیمیایی و مورفولوژیکی میوه با هم همبستگی نشان ندادند.
منا راعی؛ منصور امیدی؛ سپیده ترابی؛ مهدیه خدایاری
چکیده
نانوذرات به علت داشتن ویژگی‌های انحصاری بیولوژیکی و فیزیکوشیمیایی، ورود گسترده‌ای به دنیای بیولوژی و کشاورزی داشته‌اند. نانوذرات نقره (Nano-Ag) در حال حاضر بالاترین سطح استفاده در نانوتکنولوژی را به خود اختصاص داده‌است. نانوذره دی‌اکسیدتیتانیوم (Nano-TiO2) به‌عنوان یکی از نانوبلورهای نیمه‌هادی اکسیدفلزی، جایگاه ویژه‌ای در ...
بیشتر
نانوذرات به علت داشتن ویژگی‌های انحصاری بیولوژیکی و فیزیکوشیمیایی، ورود گسترده‌ای به دنیای بیولوژی و کشاورزی داشته‌اند. نانوذرات نقره (Nano-Ag) در حال حاضر بالاترین سطح استفاده در نانوتکنولوژی را به خود اختصاص داده‌است. نانوذره دی‌اکسیدتیتانیوم (Nano-TiO2) به‌عنوان یکی از نانوبلورهای نیمه‌هادی اکسیدفلزی، جایگاه ویژه‌ای در جهان صنعتی امروز یافته است. در این مطالعه از این دو نانوذره ارزشمند در کشت سلولی آلوئه‌ورا استفاده شد. دست‌ورزی محیط‌های کشت سلولی با استفاده از الیسیتورهای غیرزیستی یکی از راهکارهای مهم برای افزایش تولید متابولیت‌های ثانویه ارزشمند است. آلوئین به‌عنوان مهمترین متابولیت ثانویه موجود در آلوئه‌ورا یک ترکیب آنتراکینونی بوده که دارای خواص ضدمالاریایی، ضدقارچی، ضدباکتریایی و ضدویروسی می‌باشد. با توجه به کاربردهای فراوان این ماده در صنایع مختلف در این تحقیق از نانوالیسیتورها به‌منظور افزایش آلوئین در کشت سوسپانسیون سلولی آلوئه‌ورا استفاده شد و نتایج آن در پنج بازه زمانی مختلف توسط دستگاه کروماتوگرافی مایع با کارکرد عالی (HPLC) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که نانو نقره طی 48 ساعت پس از اعمال تیمار باعث افزایش آلوئین به میزان 7/43% شده، سپس این میزان تا رسیدن به سطح کنترل کاهش یافت. نانو دی‌اکسیدتیتانیوم نیز در 48 ساعت اولیه موجب افزایش میزان آلوئین به میزان 6/11% شده اما پس از آن میزان تولید آلوئین کاهش یافت، به‌طوری که در 168 ساعت پس از اعمال تیمار به میزان 8/8% نسبت به کنترل کاهش نشان داد. با توجه به نتایج حاصل می‌توان گفت که وجود نانوالیسیتورها می‌تواند بر تنظیم مسیر تولیدی آلوئین در گیاه آلوئه‌ورا مؤثر باشد.
ایرج برنوسی؛ مراد جعفری؛ جواد احمدی دیزجی
چکیده
در این مطالعه، اثر دو روش تلقیح (شناورسازی و اسپری) و دو سویه Agrobacterium rhizogenes (A13 و GMI9534) برای القاء ریشه‌های مویین روی ریزنمونه‌های مختلف (هیپوکوتیل، کوتیلدون، برگ و گره ساقه Teucrium chamaedrys L. بررسی شد. سویه GMI9534 نتوانست در هیچ‌یک از ریزنمونه‌ها ریشه مویین القاء کند، در حالیکه سویه A13 فقط قادر به القاء ریشه‌های مویین روی ریزنمونه‌های ...
بیشتر
در این مطالعه، اثر دو روش تلقیح (شناورسازی و اسپری) و دو سویه Agrobacterium rhizogenes (A13 و GMI9534) برای القاء ریشه‌های مویین روی ریزنمونه‌های مختلف (هیپوکوتیل، کوتیلدون، برگ و گره ساقه Teucrium chamaedrys L. بررسی شد. سویه GMI9534 نتوانست در هیچ‌یک از ریزنمونه‌ها ریشه مویین القاء کند، در حالیکه سویه A13 فقط قادر به القاء ریشه‌های مویین روی ریزنمونه‌های برگ و گره ساقه بود. البته روش تلقیح شناورسازی، با فراوانی بالای القای ریشه مویین (بیش از 3/73%)، بسیار موفقیت‌آمیز بود و ریزنمونه‌های برگ بالاترین فراوانی القاء (3/83%) را نشان دادند. لاین‌های ریشه مویین تراریخته به‌وسیله آنالیز PCR با استفاده از آغازگرهای اختصاصی ژن‌های rolA و rolB تأیید شدند. 20 لاین ریشه مویین مستقل از هم، کشت شده روی محیط کشت MS جامد عاری از تنظیم‌کننده رشد، تفاوت معنی‌داری از نظر طول کلی و انشعاب‌دهی ریشه داشتند. این متغیر‌ها در تمام واکشت‌ها پایدار بودند، از این‌رو 7 لاین ریشه مویین براساس این خصوصیات رشدی انتخاب شدند. متعاقباً، کشت‌هایی از لاین‌های انتخاب شده در محیط کشت MS مایع نصف غلظت برای پیگیری میزان تولید زیست‌توده در یک دوره کشت 90 روزه فراهم شد. بین لاین‌ها تنوع قابل توجهی از نظر ظرفیت رشدی مشاهده شد. لاین TC-HR-16 بیشترین مقدار زیست‌توده تر (9100 میلی‌گرم در هر 30 میلی‌لیتر محیط کشت) را با 455 برابر افزایش نسبت به مایع تلقیح اولیه در طی دوره کشت 10 هفته‌ای تولید کرد. لاین‌های ریشه مویین با خصوصیات عالی حاصل از این مطالعه می‌توانند برای بهبود تولید متابولیت‌های ثانویه باارزش دارویی Teucrium chamaedrys L. استفاده شوند.
سام شمسیان؛ منصور امیدی؛ سپیده ترابی
چکیده
صبر‌زرد (Aloe vera L.) یکی از گیاهان با ارزش در صنایع دارویی، آرایشی، بهداشتی و غذایی محسوب می‌شود. باتوجه به نیاز روزافزون به این گیاه تحقیقات گسترده‌ای بر کشت درون شیشه‌ای آن انجام شده است. تکثیر درون شیشه‌ای این گیاه روشی مناسب و کار‌آمد برای تکثیر انبوه و همچنین استفاده از متابولیت‌های ثانویه می‌باشد. در این تحقیق بهترین روش ...
بیشتر
صبر‌زرد (Aloe vera L.) یکی از گیاهان با ارزش در صنایع دارویی، آرایشی، بهداشتی و غذایی محسوب می‌شود. باتوجه به نیاز روزافزون به این گیاه تحقیقات گسترده‌ای بر کشت درون شیشه‌ای آن انجام شده است. تکثیر درون شیشه‌ای این گیاه روشی مناسب و کار‌آمد برای تکثیر انبوه و همچنین استفاده از متابولیت‌های ثانویه می‌باشد. در این تحقیق بهترین روش سترونسازی ریزنمونه‌های برگرفته از گیاهچههای آلوئه‌ورا و اثر تنظیم‌کننده‌های رشد BAP، NAA و زغال فعال مورد بررسی قرار گرفت. این آزمایش بر پایه طرح کاملاً تصادفی (CRD)، 3 تکرار و 5 تیمار طراحی شد. BAP با غلظت‌های 5 و 4 میلی‌گرم در لیتر وNAA 2/0 میلی‌گرم در لیتر و زغال فعال 2 گرم در لیتر در محیط کشت MS برای القا جوانههای جانبی از گیاهچه مورد مطالعه قرار گرفت. بهترین پروتکل، قارچکش کاربندازیم 1% (20 دقیقه)، الکل 70% (30 ثانیه)، هیپوکلرید سدیم 5/2% (20 دقیقه)، کلرید جیوه 1/0% (10 دقیقه) بود و همچنین محیط کشت MS به همراه 5 میلی‌گرم در لیتر BAP و 2 گرم در لیتر زغال فعال بهترین محیط برای القاء جوانه جانبی شناخته شد. جوانههای بدست‌آمده در محیط کشت MS حاوی 2/0 میلی‌گرم در لیترNAA ریشهدار شدند و 85% پاجوشهای بدست‌آمده پس از طی مرحله سازگاری در گلخانه زنده ماندند.
مرتضی مفید بجنوردی؛ مهناز اقدسی؛ منیژه میان‌آبادی؛ محبت نداف
چکیده
افدرا (Ephedra major Host) درختچه‌ای دو پایه متعلق به خانواده افدراسه و از بازدانگان پیشرفته است که خواص دارویی متعددی از آن شناخته شده‌است. هدف از این تحقیق بررسی برخی مواد مؤثره در پایه‌های نر و ماده در طول ماه‌های مرداد تا مهر است. به این منظور پایه‌های نر و ماده به‌طور جداگانه از رویشگاه طبیعی آن واقع در ارتفاعات بجنورد جمع‌آوری ...
بیشتر
افدرا (Ephedra major Host) درختچه‌ای دو پایه متعلق به خانواده افدراسه و از بازدانگان پیشرفته است که خواص دارویی متعددی از آن شناخته شده‌است. هدف از این تحقیق بررسی برخی مواد مؤثره در پایه‌های نر و ماده در طول ماه‌های مرداد تا مهر است. به این منظور پایه‌های نر و ماده به‌طور جداگانه از رویشگاه طبیعی آن واقع در ارتفاعات بجنورد جمع‌آوری و خشک شدند. سپس عصاره متانولی به روش خیسانیدن استخراج و میزان آلکالوئید کل، افدرین، فنل کل، فلاونوئید کل و تانن کل نمونه‌های گیاهی اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد که میزان آلکالوئید کل و افدرین در طی ماه‌های مختلف و بین پایه‌های نر و ماده تفاوت معنی‌داری داشت. بیشترین میزان آلکالوئید کل در نمونه جمع‌آوری شده از پایه ماده در ماه مهر بود. همچنین نتایج بدست‌آمده از HPLC نشان داد که میزان افدرین در این گیاه از 5/1 تا 99/1 میلی‌گرم بر گرم وزن خشک در ماه‌های مورد بررسی متغیر بود. بیشترین میزان افدرین در نمونه‌های برداشت شده از پایه نر در ماه مرداد دیده شد. همچنین میزان فنل کل، فلاونوئید کل و تانن کل در طی ماه‌های مختلف به‌ترتیب بین 13/41-5/31، 81/5-51/3 و 46/24-57/15 میلی‌گرم بر گرم وزن خشک بود. این نتایج نشان داد که میزان فنل فقط در ماه مهر، میزان فلاونوئید کل، در ماه‌های شهریور و مهر و میزان تانن کل در ماه‌های مرداد و شهریور بین پایه‌های نر و ماده تفاوت معنی‌دار داشت.
پیمان محمدزاده توتونچی؛ رضا امیرنیا
چکیده
به‌منظور ارزیابی تأثیر محلول‌پاشی عناصر ریزمغذی بر برخی صفات مورفولوژیکی شنبلیله (Trigonella foenum- graecum L.) آزمایشی به‌صورت طرح بلوک‌های کامل تصادفی با هشت تیمار و سه تکرار در سال زراعی 1391 در مزرعه تحقیقاتی ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان‌غربی انجام شد. تیمارها شامل شاهد (بدون محلول‌پاشی)، محلول‌پاشی آهن، محلول‌پاشی ...
بیشتر
به‌منظور ارزیابی تأثیر محلول‌پاشی عناصر ریزمغذی بر برخی صفات مورفولوژیکی شنبلیله (Trigonella foenum- graecum L.) آزمایشی به‌صورت طرح بلوک‌های کامل تصادفی با هشت تیمار و سه تکرار در سال زراعی 1391 در مزرعه تحقیقاتی ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان‌غربی انجام شد. تیمارها شامل شاهد (بدون محلول‌پاشی)، محلول‌پاشی آهن، محلول‌پاشی روی، محلول‌پاشی منگنز، محلول‌پاشی آهن+روی، محلول‌پاشی آهن+منگنز، محلول‌پاشی روی+ منگنز و محلول‌پاشی آهن+ روی+ منگنز بودند. عناصر مذکور از منبع سولفات آهن، سولفات روی و سولفات منگنز تأمین شدند و با غلظت سه در هزار در مرحله قبل از گلدهی، محلول‌پاشی گردیدند. نتایج حکایت از آن داشت که بین محلول‌پاشی عناصر ریزمغذی و عدم محلول‌پاشی (شاهد) از لحاظ آماری اختلاف معنی‌داری وجود داشت. همچنین نتایج نشان داد که بین تیمارهای محلول‌پاشی از نظر ارتفاع بوته، تعداد شاخه‌های جانبی، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در بوته و عملکرد بیولوژیک تفاوت معنی‌داری وجود داشت. البته تیمار محلول‌پاشی آهن+روی+ منگنز نسبت به سایر تیمارها از لحاظ صفات مورد مطالعه، برتری نشان داد. بنابراین نتایج نشان داد که استفاده از عناصر ریزمغذی سبب بهبود ویژگی‌های مورفولوژیک شنبلیله شد.
شیرین رضوانی‌پور؛ عبدالله حاتم‌زاده
چکیده
گلایول یکی از مهمترین گیاهان زینتی است که تولید آن به‌وسیله بیماری قارچی پوسیدگی فوزاریومی تهدید می‌شود. اسانس گیاهان آویشن باغی (Thymus vulgaris L.) و اکالیپتوس (Eucalyptus globulus Labill.) به‌عنوان جایگزینی برای قارچ‌کش‌های شیمیایی برای ضدعفونی پداژه‌ها توصیه شده‌اند، اما تاکنون بررسی قابل توجهی در مورد اثرات این اسانس‌ها بر ویژگی‌های رویشی ...
بیشتر
گلایول یکی از مهمترین گیاهان زینتی است که تولید آن به‌وسیله بیماری قارچی پوسیدگی فوزاریومی تهدید می‌شود. اسانس گیاهان آویشن باغی (Thymus vulgaris L.) و اکالیپتوس (Eucalyptus globulus Labill.) به‌عنوان جایگزینی برای قارچ‌کش‌های شیمیایی برای ضدعفونی پداژه‌ها توصیه شده‌اند، اما تاکنون بررسی قابل توجهی در مورد اثرات این اسانس‌ها بر ویژگی‌های رویشی و گلدهی گلایول در شرایط گلخانه یا مزرعه انجام نشده‌است. به این منظور، پداژه‌های گلایول قبل از کاشت در اسانس آویشن باغی در غلظت‌های 1000، 2000 و 3000 پی‌پی‌ام، اسانس اکالیپتوس در غلظت‌های 2000، 4000 و 6000 پی‌پی‌ام و آب مقطر (شاهد) به مدت 14 ساعت خیسانده شدند. نتایج نشان داد که اسانس آویشن باغی در غلظت ppm1000 موجب افزایش تعداد برگ و گلچه، افزایش طول ریشه، تسریع گلدهی و افزایش تولید پداژه و پداژک شد. دیگر تیمارها موجب تأخیر جوانه‌زنی و گلدهی و کاهش معنی‌دار درصد جوانه‌زنی، ارتفاع و تعداد برگ، طول ریشه و کلروفیل شدند. تیمار با اسانس اکالیپتوس در غلظت‌های بیشتر از ppm2000 اثرات منفی بسیاری بر گلایول داشت، به‌طوری که در غلظت ppm6000 مانع جوانه‌زنی پداژه‌ها و در غلظت ppm4000 مانع گلدهی شد. فعالیت آنزیم پراکسیداز پداژه بعد از تیمار با هر دو نوع اسانس افزایش یافت اما با روندی متفاوت ادامه یافت. فعالیت این آنزیم در طول دوره رویشی در پداژه‌های تیمار شده با آویشن همچنان در سطح بالا باقی ماند، اما در پداژه‌های تیمار شده با اکالیپتوس به میزان قابل توجهی کاهش یافت.
محبوبه کشیری؛ یحیی مقصودلو؛ مرتضی خمیری
چکیده
بسته‌بندی ضدمیکروبی تکنولوژی جدیدی است که رهایش ترکیب‌های مؤثر آن رشد میکروارگانیسم‌ها در محصولات غذایی فاسدشدنی را کنترل می‌کند. در این پژوهش ترکیب‌های شیمیایی اسانس آویشن شیرازی (.Zataria multiflora Boiss) با استفاده از طیف‌سنج جرمی تعیین شد. کارواکرول (2/37%) و تیمول (4/28%)، از مهمترین ترکیب‌های قابل شناسایی اسانس آویشن شیرازی بودند. فیلم ...
بیشتر
بسته‌بندی ضدمیکروبی تکنولوژی جدیدی است که رهایش ترکیب‌های مؤثر آن رشد میکروارگانیسم‌ها در محصولات غذایی فاسدشدنی را کنترل می‌کند. در این پژوهش ترکیب‌های شیمیایی اسانس آویشن شیرازی (.Zataria multiflora Boiss) با استفاده از طیف‌سنج جرمی تعیین شد. کارواکرول (2/37%) و تیمول (4/28%)، از مهمترین ترکیب‌های قابل شناسایی اسانس آویشن شیرازی بودند. فیلم زیست کامپوزیت فعال زئین حاوی 10% اسانس آویشن شیرازی تولید شد. مقدار و سینیتیک رهایش کارواکرول و تیمول از فیلم زیست فعال زئین در دو مدل غذایی (اسید استیک 3% و اتانول 10%) در دمای 4 و 37 درجه سانتی‌گراد با استفاده از کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا ارزیابی شدند. فعالیت ضدمیکروبی فیلم فعال زئین ارزیابی شد. نتایج این پژوهش نشان داد که رهایش ترکیب‌های فعال از بستر پلیمری تحت تأثیر محیط ماده غذایی قرار گرفت. میانگین رهایش کارواکرول و تیمول در دمای 4 درجه سانتی‌گراد در محیط اسیدی در 60 دقیقه نخست آزمون (به‌ترتیب ppm34/1±93/11 و 06/0±40/1) در مقایسه با محیط اتانولی (به‌ترتیب ppm22/0±60/7 و 02/0±98/0) بیشتر بود. تصاویر میکروسکوپ روبشی تأییدکننده نقش مدل غذایی بر ساختار فیلم زئین بود که این تغییر ساختاری زئین بر سرعت رهایش ترکیب‌های فعال اسانس در مدل‌های غذایی مؤثر بود. سرعت رهایش کارواکرول و تیمول با افزایش دما به 37 درجه سانتی‌گراد افزایش یافت. فیلم زئین فعال در مدل غذایی اتانولی و دمای 4 درجه سانتی‌گراد از پایداری بهتری برخوردار بود. اندیس کاهش لگاریتمی فیلم زیست کامپوزیت فعال زئین علیه Listeria innocua وEscherichia coli به‌ترتیب 75/2 و 07/3 تعیین شد.
مصطفی گواهی؛ امیر قلاوند؛ فرزاد نجفی؛ علی سروش‌زاده
چکیده
مریم‌گلی یک گیاه دارویی متداول است که به‌طور گسترده‌ای در صنایع غذایی و داروسازی مورد استفاده قرار می‌گیرد. به‌منظور بررسی کودهای آلی و بیولوژیک بر خصوصیات فیزیولوژیکی، عملکرد و میزان اسانس گیاه دارویی مریم‌گلی (Salvia officinalis L.) در شرایط مختلف رطوبتی، آزمایشی به‌صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 15 تیمار و سه تکرار ...
بیشتر
مریم‌گلی یک گیاه دارویی متداول است که به‌طور گسترده‌ای در صنایع غذایی و داروسازی مورد استفاده قرار می‌گیرد. به‌منظور بررسی کودهای آلی و بیولوژیک بر خصوصیات فیزیولوژیکی، عملکرد و میزان اسانس گیاه دارویی مریم‌گلی (Salvia officinalis L.) در شرایط مختلف رطوبتی، آزمایشی به‌صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 15 تیمار و سه تکرار در سال 1391 در دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل آبیاری (I) در سه سطح: آبیاری پس از مصرف 40% رطوبت قابل استفاده در عمق توسعه ریشه (I1)، آبیاری پس از مصرف 60% رطوبت قابل استفاده در عمق توسعه ریشه (I2)، آبیاری پس از مصرف 80% رطوبت قابل استفاده در عمق توسعه ریشه (I3) و سامانه‌های حاصلخیزی خاک در پنج سطح: عدم مصرف کود (F0)، کود شیمیایی اوره (Ur)، باکتری‌های آزادزی تثبیت‌کننده نیتروژن (NFB)، ورمی‌کمپوست (V) و ورمی‌کمپوست + باکتری‌های آزادزی تثبیت‌کننده نیتروژن (V+NFB) بودند که تیمار آبیاری در کرت‌های اصلی و سامانه‌های حاصلخیزی خاک در کرت‌های فرعی قرار داده شدند. نتایج آزمایش نشان داد که تمام صفات مورد بررسی به‌طور معنی‌داری (01/0P ) تحت تأثیر رژیم‌های مختلف آبیاری و سامانه‌های حاصلخیزی خاک قرار گرفت. با افزایش تنش خشکی کلروفیل a، b، کل و عملکرد خشک کاهش یافت، اما مقدار قند، پرولین و مقدار اسانس افزایش یافت. بررسی نتایج نشان داد که بالاترین مقادیر کلیه صفات اندازه‌گیری شده مربوط به تیمار ورمی‌کمپوست+باکتری‌های تثبیت‌کننده نیتروژن بود. همچنین نتایج آزمایش نشان داد که بالاترین مقدار اسانس (10/1%) و عملکرد اسانس (l ha-150/20) از تیمار ورمی‌کمپوست + باکتری‌های تثبیت‌کننده نیتروژن تحت تنش متوسط (I2) بدست آمد.
ندا جوادیان؛ قاسم کریم‌زاده؛ مظفر شریفی؛ احمد معینی؛ ژاله تحصیلی
چکیده
کتان سفید (Linum album Kotschy ex Boiss.) گیاهی چندساله و دیپلوئید (26=x2=n2) و یکی از گونه‌های بومی ایران و از خانواده کتان (Linaceace) است که دارای ماده مؤثره پودوفیلوتوکسین می‌باشد. این ماده یک محصول طبیعی مهم دارویی است که به گروه شیمیایی لیگنان‌ها تعلق دارد. به‌عنوان یک پیش‌ماده برای سنتز داروهای ضدسرطانی استفاده می‌شود. تولید صنعتی این ...
بیشتر
کتان سفید (Linum album Kotschy ex Boiss.) گیاهی چندساله و دیپلوئید (26=x2=n2) و یکی از گونه‌های بومی ایران و از خانواده کتان (Linaceace) است که دارای ماده مؤثره پودوفیلوتوکسین می‌باشد. این ماده یک محصول طبیعی مهم دارویی است که به گروه شیمیایی لیگنان‌ها تعلق دارد. به‌عنوان یک پیش‌ماده برای سنتز داروهای ضدسرطانی استفاده می‌شود. تولید صنعتی این ترکیب به‌دلیل ساختار شیمیایی پیچیده، از لحاظ اقتصادی امکان‌پذیر نیست. بنابراین، از روش‌های مختلفی برای افزایش تولید پودوفیلوتوکسین در گیاه استفاده می‌شود. در این تحقیق، القای تتراپلوئیدی با استفاده از غلظت‌های متفاوت اوریزالین 0، 15، 25 و µM 50 به مدت 24، 48، 72 و 96 ساعت روی جوانه جانبی این گیاه انجام شد. نتایج نشان داد درصد زنده‌مانی و تعداد تولید نوساقه در هر جوانه جانبی در این گیاه با افزایش غلظت‌ها و زمان‌های اوریزالین کاهش یافت. گیاهان تتراپلوئید به‌وسیله آنالیز فلوسایتومتری شناسایی شدند، همچنین مقدار C DNA2 برای گیاهان دیپلوئید و تتراپلوئید به‌ترتیب 34/4 و pg36/8 برآورد شد. بیشترین درصد بازدهی القای تتراپلوئیدی (19%) تحت تیمار اوریزالین در غلظت µM25 در 48 ساعت بدست آمد. القای تتراپلوئیدی باعث افزایش مقدار پودوفیلوتوکسین در برگ و ساقه تتراپلوئید نسبت به دیپلوئید خود به‌ترتیب 66/1 و 48/1 برابر شد. نتایج این تحقیق نشان داد که القای تتراپلوئیدی می‌تواند روش مؤثری برای افزایش این ماده ارزشمند در گیاه کتان سفید باشد.
جمیله باردل؛ احمد قنبری؛ مصطفی خواجه
چکیده
باتوجه به لزوم استفاده از ترکیب‌های کاهش‌دهنده اثرات زیان‌آور تنش شوری در مناطق با آب و خاک شور و تأمین نیاز غذایی گیاهان از طریق کود، آزمایشی در سال 1391 به‌صورت کرت‌های یک‌بار خردشده در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی پژوهشکده کشاورزی دانشگاه زابل انجام شد. دو سطح کیفیت آب آبیاری (59/0 و 180/4 دسی‌زیمنس ...
بیشتر
باتوجه به لزوم استفاده از ترکیب‌های کاهش‌دهنده اثرات زیان‌آور تنش شوری در مناطق با آب و خاک شور و تأمین نیاز غذایی گیاهان از طریق کود، آزمایشی در سال 1391 به‌صورت کرت‌های یک‌بار خردشده در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی پژوهشکده کشاورزی دانشگاه زابل انجام شد. دو سطح کیفیت آب آبیاری (59/0 و 180/4 دسی‌زیمنس بر متر شوری) در کرت اصلی و چهار سطح کود (شاهد، کاربرد جداگانه کود شیمیایی به نسبت 80:40:30 کیلوگرم در هکتار به‌ترتیب از منبع اوره، سوپرفسفات تریپل و سولفات پتاسیم، 40 تن در هکتار کود دامی و تلفیق کودها به میزان نصف مقادیر یادشده) در کرت فرعی قرار گرفت. نتایج تجزیه آماری داده‌ها نشان داد که طی اعمال تنش و کاربرد آب شور با هدایت الکتریکی 180/4 دسی‌زیمنس بر متر بر میزان فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان CAT و APX افزوده و از فعالیت آنزیم دیگر کاسته شد. همچنین پوترسین (Put)، اسپرمین (Spm) و اسپرمیدین (Spd)، محتوای پرولین و کربوهیدرات، رنگدانه‌های فتوسنتزی و یون سدیم در برگ زیره سبز (Cuminum cyminum L.) افزایش یافت. کاربرد جداگانه تیمار کودهای شیمیایی کامل و دامی به‌استثنای محتوای اسپرمین، پرولین، سدیم و پتاسیم در سایر صفات فیزیولوژیکی اختلاف معنی‌داری با یکدیگر نداشته بلکه تیمار کاربرد توأمان کودهای شیمیایی کامل و دامی در کاهش فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان CAT و GPX و افزایش محتوای اسپرمیدین، پرولین، رنگدانه‌های فتوسنتزی و پتاسیم کاراتر عمل کرد؛ به‌طوری که محتوای پتاسیم در تیمار کود شیمیایی کامل و دامی (581 قسمت در میلیون) در مقایسه با تیمار کاربرد جداگانه کودهای شیمیایی و دامی به‌ترتیب معادل 61/17% و 53/18% افزایش نشان داد. براساس نتایج این پژوهش، در راستای کاهش مصرف یک‌جانبه کودهای شیمیایی و نیز تکمیل عناصر مورد نیاز گیاه در شرایط تنش شوری مصرف کود شیمیایی کامل در تلفیق با کودهای آلی نظیر کود دامی در منطقه توصیه می‌شود.
