نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی کارشناسی ارشد، پژوهشکده باغبانی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، ایران
2 دانشیار، پژوهشکده باغبانی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، ایران
چکیده
به تازگی کاربرد سالیسیلیک اسید در افزایش مقاومت گیاهان به تنش خشکی افزایش یافته‌است. از این‌رو برای بررسی تأثیر سالیسیلیک اسید بر خصوصیات مورفوفیزیولوژیکی گیاه رازیانه (Foeniculum vulgare Mill.) در شرایط تنش خشکی، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهید باهنر کرمان، به‌صورت کرت‌های خردشده در قالب طرح مربع لاتین با سه تکرار در سال زراعی 1391 اجرا شد. تنش خشکی در سه سطح (50، 75 و 100 درصد ظرفیت زراعی) به‌عنوان فاکتور اصلی و غلظت سالیسیلیک اسید در سه سطح (صفر، نیم و یک میلی‌مولار) به‌عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شدند. اسپری برگی سالیسیلیک اسید در مرحله سه تا چهار برگی و قبل از اعمال تنش خشکی در دو نوبت انجام شد. نتایج نشان داد که تنش خشکی باعث کاهش تعداد چتر بارور در بوته، تعداد چترک بارور در چتر، تعداد دانه در چترک، محتوای آب نسبی، کلروفیل، کاروتنوئید و عملکرد دانه و افزایش نشت الکترولیت‌ها نسبت به شاهد شد. کاربرد سالیسیلیک اسید سبب کاهش نشت الکترولیت‌ها و افزایش صفات تعداد چتر بارور در بوته، تعداد چترک بارور در بوته، محتوای آب نسبی، کلروفیل، کاروتنوئید و عملکرد دانه نسبت به شاهد شد. اثر متقابل تنش خشکی × سالیسیلیک اسید بر تعداد چتر بارور در بوته، تعداد چترک بارور در بوته، محتوای آب نسبی، کاروتنوئید و عملکرد دانه معنی‌دار بود. البته افزایش رنگیزه‌های فتوسنتزی، محتوای آب نسبی و کاهش نشت الکترولیت‌ها نشان‌دهنده کاهش خسارت اکسیداتیو و نقش سالیسیلیک اسید در افزایش تحمل رازیانه در برابر خشکی می‌باشد.
کلیدواژه‌ها
- زرگری، ع.، 1376. گیاهان دارویی (جلد 4). انتشارات دانشگاه تهران، 923 صفحه.
- کشاورز، ل.، فرحبخش، ح. و گلکار، پ.، 1392. اثر هیدروژل و رژیم‌های آبیاری بر میزان کلروفیل، نیتروژن و بعضی شاخص‌های رشد و عملکرد ارزن علوفه‌ای (Pennisetum glaucum L.). تولید و فرآوری محصولات زراعی و باغی، 3(9): 161-147.
- کوچکی، ع.، نصیری محلاتی، م. و عزیزی، گ.، 1385. اثر فواصل آبیاری و تراکم بر عملکرد دو توده بومی رازیانه. پژوهش‌های زراعی، 4(1): 140-131.
- Agarwal, S., Sairam, R.K., Srivastava, G.C. and Meena, R.C., 2005. Changes in antioxidant enzymes activity and oxidative stress by abscisic acid and salicylic acid in wheat genotypes. Biologia Plant, 49(4): 541-550.
- Bandurska, H. and Stroi ski, A., 2005. The effect of salicylic acid on barley response to water deficit. Acta Physiology Plant, 27(3): 379-386.
- Belkhadi, A., Hediji, H., Abbes, Z., Nouairi, I., Barhoumi, Z., Zarrouk, M., Chaibi, W. and Djebali, W., 2010. Effects of exogenous salicylic acid pre-treatment on cadmium toxicity and leaf lipid content in Linum usitatissimum L. Ecotoxicology and Environmental Safety, 73(5): 1004-1011.
- Beltrano, J. and Ronco, M.G., 2008. Improved tolerance of wheat plants (Triticum aestivum L.) to drought stress and rewatering by the arbuscular mycorrhizal fungus Glomus claroideum: Effect on growth and cell membrane stability Brazilian. Journal of Plant Physiology, 20(1): 29-37.
- Ben Ahmed, Ch., Ben Rouina, B., Sensoy, S., Boukhris, M. and Ben Abdallah, F., 2009. Changes characters of sugarcane (Saccharum officinarum L.) plantlets in response to iso-osmotic salt and waterdeficit stress. Agricultural Sciences in China, 8: 51-58.
- Ben Hamed, K., Castagna, A., Salem, E., Ranieri, A. and Abdelly, C., 2007. Sea fennel (Crithmum maritimum L.) under salinity conditions a comparison of leaf and root antioxidant responses. Plant Growth Regulation, 53(3): 185-194.
- Chinnusamy, V., Xiong, L. and Zhu, J.K., 2004. Use of genetic engineering and molecular biology approaches for crop improvement for stress environments: 47-107. In: Ashraf, M. and Harris, P.J.C., (Eds.). Abiotic Stress: Plant Resistance Through Breeding and Molecular Approaches. Food Products Press, 725p.
- Costa, M.L., Civello, P.M., Chaves, A.R., and Martinez, G.A., 2005. Effects of ethephon and 6-benzylaminopurine on chlorophyll degrading enzymes and a peroxidase-linked chlorophyll bleaching during post-harvest senescence of broccoli (Brassica oleracea L.) at 20°C. Post harvest Biology and Technology, 35(2): 191-199.
- Doorenbos, J. and Pruitt, W.O., 1977. Crop water requeriments. FAO Irrigation and Drainage Paper No. 24, FAO, Rome.
- El-Khallal, S.M., Hathout, T.A., Ashour, A.E.A. and Kerrit, A.A.A., 2009. Brassinolide and salicylic acid induced growth, biochemical activities and productivity of maize plants grown under salt stress. Research Journal of Agriculture and Biological Sciences, 5(4): 380-390.
- El-Tayeb, M.A., 2005. Response of barley grain to the interactive effect of salinity and salicylic acid. Plant Growth Regulation, 45(3): 215-225.
- Eraslan, F., Inal, A., Gunes, A. and Alpaslan, M., 2007. Impact of exogenous salicylic acid on the growth, antioxidant activity and physiology of carrot plants subjected to combined salinity and boron toxicity. Scientia Horticulturae, 113(2): 120-128.
- Ghosh, P.K., Ajay, K.K., Bandyopadhyay, M.C., Manna, K.G., Mandal, A.K. and Hati, K.M., 2004. Comprative effectiveness of cattle manure, poultry manure, phosphocompost and fertilizer-NPK on three cropping system in vertisols of semi-arid tropics. II. Dry matter yield, nodulation, chlorophyll content and enzyme activity. Bioresource Technology, 95: 85-93.
- Hayat, S. and Ahmad, A., 2007. Salicylic Acid: A Plant Hormone. Springer Publication, 401p.
- Iqbal, M. and Ashraf, M., 2006. Wheat seed priming in relation to salt tolerance, growth, yield and level of free salicylic acid and polyamines. Annals of Botany, 43(4): 250-259.
- Jaleel, C.A., Manivannan, P., Lakshmanan, G.M.A., Gomathinayagam, M. and Panneerselvam, R., 2008. Alterations in morphological parameters and photosynthetic pigment responses of Catharanthus roseus under soil water deficits. Colloids and Surfaces B: Biointerfaces, 61(2): 298-303.
- Jubany-Marí, T., Munné-Bosch, S. and Alegre, L., 2010. Redox regulation of water stress responses in field-grown plants. Role of hydrogen peroxide and ascorbate. Plant Physiology and Biochemistry, 48(5): 351-358.
- Khan, N.A., Syeed, S., Masood, A., Nazar, A. and Iqbal, N., 2010. Application of salicylic acid increases contents of nutrients and antioxidative metabolism in mungbean and alleviates adverse effects of salinity stress. International Journal of Plant Biology, 1: 1-8.
- Kocheva, K.V., Busheva, M.C., Goorgegiev, G.I., Lambrev, P.H. and Goltsev, V.N., 2005. Influence of short-term osmotic stress on the photosynthetic activity of barley seedlings. Biologia Plantarum, 49: 145-148.
- Koyro, H.W., 2006. Effect of salinity on growth, photosynthesis, water relations and solute composition of potential cash crop halophyte Plantago coronopus (L.). Environmental and Experimental Botany, 56(2): 136-149.
- Krantev, A., Yordanova, R., Janda, T., Szalai, G. and Popova, L., 2008. Treatment with salicylic acid decreases the effect of cadmium on photosynthesis in maize plants. Journal of Plant Physiology, 165(9): 920-931.
- Lei, Y., Yin, C., Ren, J. and Li, C., 2007. Effect of osmotic stress and sodium nitroprusside pretreatment on proline metabolism of wheat seedlings. Biologia Plantarum, 51(2): 386-390.
- Lichtenthaler, H.K., 1987. Chlorophylls and carotenoids: Pigments of photosynthetic biomembranes. Methods in Enzymology, 148: 350-382.
- Liu, W.J., Yuan, S., Zhang, N.H., Lei, T., Duan, H.G., Liang, H.G. and Lin, H.H., 2006. Effect of water stress on photosystem II in to wheat cultivars. Biologia Plantarum, 50(4): 597-602.
- Liu, X. and Huang, B., 2000. Heat stress injury in relation to membrane lipid peroxidation in creeping bentgrass. Crop Science Society of America, 40(2): 503-510.
- Mafakheri, A., Siosemardeh, A., Bahramnejad, B., Struik, P.C. and Sohrabi, Y., 2010. Effect of drought stress on yield, proline and chlorophyll contents in three chickpea cultivars. Australian Journal of Crop Science, 4(8): 580-585.
- Manoharan, P.T., Shanmugaiah, V., Balasubramanian, N., Gomathinayagam, S., Mahaveer, P., Sharma, K. and Muthuchelian, K., 2010. Influence of AM fungi on the growth and physiological status of Erythrina variegata Linn. grown under different water stress conditions. European Journal of Soil Biology, 46(2): 151-156.
- Massacci, A., Nabiev, S.M., Pietrosanti, L., Nematov, S.K., Chernikova, T.N., Thor, K. and Leipner, J., 2008. Response of the photosynthetic apparatus of cotton (Gossypium hirsutum) to the onset of drought stress under field conditions studied by gas-exchange analysis and chlorophyll fluorescence imaging. Plant Physiology and Biochemistry, 46(2): 189-195.
- Mirshekari, B. and Farahvash, F., 2012. Management of irrigation and nitrogen fertilizing in fennel (Foeniculum vulgare Mill.) as a medicinal plant under semi-arid conditions. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants, 27(4): 541-550.
- O′Neill, P.M., Shanahan. J.F. and Schepers, J.S., 2006. Use of chlorophyll fluorescence assessments to differentiate corn hybrid response to variable water conditions. Crop Science Society of America, 46(2): 681-687.
- Pierre, C.S., Petersona, J., Rossa, A., Ohma, J., Verhoerena, M., Larsona. M. and Hoefera, B., 2008. White wheat grain quality changes with genotype, nitrogen fertilization, and water stress. Agronomy Journal, 100: 414-420.
- Pirasteh-Anosheh, H., Moradi, R., Saed, A. and Emam, Y., 2010. Investigation of drought stress in different stages on yield and yield components of four maize hybrids. 1st International Conference on Water Resources, Shahrood, Iran, 61, http://www.civilica.com.
- Popova, L., Ananieva, V., Hristova, V., Christov, K., Geovgieva, K., Alexieva, V. and Stoinova, Z., 2003. Salicylic acid and methyl jasmonateinduced protection on photosynthesis to paraquat oxidative stress. Bulgarian Journal of Plant Physiology (Special issue), 133-152.
- Reddy, A.R., Chaitanya, K.V. and Vivekananda, M., 2004. Droughtinduced responses of photosynthesis and antioxidant metabolism in higher plants. Journal of Plant Physiology, 161(11): 1189-1202.
- Ritchie, S.W., Nguyen, H.T. and Haloday, A.S., 1990. Leaf water content and gas exchange parameters of two wheat genotypes differing in drought resistance. Crop Science Society of America, 30: 105-111.
- Sabet Teimouri, M., Kafi, M., Avarseji, Z. and Orooji, K., 2009. Investigation of drought stress levels on leafchlorophyll content in saffron. 3th International Symposium on Saffron Biology and Technology, Kozani, Greece, 20-24 May: 333.
- Shakirova, F.M., Shakhabutdinova, A.R., Bezrukova, M.V., Fatkhutdinova, R.A. and Fatkhutdinova, D.R., 2003. Changes in the hormonal status of wheat seeding induced by salicylic acid and salinity. Plant Science, 164(3): 317-322.
)