همکاری با انجمن علمی گیاهان دارویی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای فیزیولوژی و اصلاح گیاهان دارویی، دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

2 استاد، بخش تحقیقات گیاهان دارویی و محصولات فرعی، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

3 استادیار، گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

4 استاد، بخش تحقیقات بانک ژن، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

چکیده

جنس پونه‌سا (Nepeta) از بزرگترین جنس‌های خانواده نعنا و ایران از خواستگاه‌های اصلی آن است. نپتالاکتون‌ها و فلاونوئیدها، متابولیت‌های ثانویه اصلی گونه‌های پونه‌سا و عامل اصلی ارزش دارویی و فعالیت‌های بیولوژیک آنها می‌باشند. در مورد بررسی فعالیت‌های زیستی متابولیت‌های ثانویه جنس پونه‌سا گزارشهای متعددی وجود دارد که نشان‌دهنده اهمیت این جنس است. در این تحقیق، تنوع اسانس 21 جمعیت وحشی گونه Nepeta kotschyi Boiss.، از گونه‌های انحصاری ایران ارزیابی شد. به‌منظور حذف اثر محیط، بذر جمعیت‌ها در یک محل کشت و نگهداری گردید. اندام‌های گیاهی در مرحله گلدهی کامل برداشت شدند و پس از خشک شدن در سایه، به روش تقطیر با آب اسانس‌گیری شدند. بررسی کمّی و کیفی اجزای اسانس به‌ترتیب با استفاده از GC و GC/MS انجام شد. بعد از بررسی‌های گیاه‌شناسی و تجزیه اسانس مشخص شد که جمعیت‌ها از دو واریته مختلف هستند. دو جمعیت بویراحمد1 و بویراحمد2 متعلق به N. kotschyi var. kotschyi و بقیه جمعیت‌ها به N. kotschyi var. persica تعلق داشتند. 23 ترکیب در اسانس گونه N. kotschyi شناسایی شد. بیشترین بازده اسانس (وزنی/وزنی) در جمعیت‌های واریته kotschyi  (7/0-5/0%) بدست آمد. در میان جمعیت‌های واریته persica بر ‌اساس ترکیب‌(های) غالب اسانس سه کموتایپ اصلی a حاوی نپتالاکتون I (a4-آلفا، 7-آلفا، a7-آلفا نپتالاکتون)، b حاوی نپتالاکتون II (a4-آلفا، 7-آلفا، a7-بتا نپتالاکتون) و کوبنول و c حاوی ژرانیل ‌استات و کوبنول شناسایی شدند. جمعیت‌های سمیرم و تفت5 در کموتایپ b، تفت4 در کموتایپ c و بقیه جمعیت‌ها ازجمله جمعیت‌های واریته kotschyi در کموتایپ a قرار گرفتند. در کموتایپ a میزان نپتالاکتون I از 9/53% (چلگرد) تا 8/84% (بویراحمد2) و نپتالاکتون II از 1% (تفت1) تا 7/13% (چلگرد) متغیر بودند. در کموتایپ b میزان نپتالاکتون I از 3/0% (تفت5) تا 9/4% (سمیرم) و نپتالاکتون II از 4/13% (تفت5) تا 7/44% (سمیرم) اندازه‌گیری شد. نپتالاکتون III (a4-آلفا، 7-بتا، a7-آلفا نپتالاکتون) (3/3-3/1%) منحصراً در اسانس جمعیت‌های واریته persica شناسایی شد.

کلیدواژه‌ها

- Adams, R.P., 2004. Identification of Essential Oil Components by Gas Chromatography/Quadrupole Mass Spectroscopy. Allured Publishing Corp., Carol Stream, USA, 456p.
- Akbay, P., Calis, I., Ündeger, Ü., Basaran, N. and Basaran, A.A., 2002. In vitro immunomodulatory activity of verbascoside from Nepeta ucrainica L. Phytotherapy Research, 16(6): 593-595.
- Aydin, S., Demir, T., Ozturk, Y. and C. Baser, K.H., 1999. Analgesic activity of Nepeta italica L. Phytotherapy Research, 13: 20-23.
- Bernath, J., 2002. Strategies and recent achievements in selection of medicinal and aromatic plants. Acta Horticulture, 576: 233-238.
- Dabiri, M. and Sefidkon, F., 2003a. Chemical composition of Nepeta crassifolia Boiss. & Buhse oil from Iran. Flavour and Fragrance Journal, 18(3): 225-227.
- Dabiri, M. and Sefidkon, F., 2003b. Chemical composition of the essential oil of Nepeta racemosa from Iran. Flavour and Fragrance Journal, 18(2): 157-158.
- Esmaeili, A., Rustaiyan, A., Masoudi, S. and Nadji, K., 2006. Composition of the essential oils of Mentha aquatica L. and Nepeta meyeri Benth. from Iran. Journal of Essential Oil Research, 18(3): 263-265.
- Formisano, C., Rigano, D. and Senatore, F., 2011. Chemical constituents and biological activities of Nepeta species. Chemistry and Biodiversity, 8(10): 1783-1818.
- Ghannadi, A., Aghazari, F., Mehrabani, M., Mohagheghzadeh, A. and Mehregan, I., 2003. Quantity and composition of the SDE prepared essential oil of Nepeta macrosiphon Boiss. Iranian Journal of Pharmaceutical Research, 2(2): 103-105.
- Gkinis, G., Tzakou, O., Iliopoulou, D. and Roussis, V., 2003. Chemical composition and biological activity of Nepeta parnassica oils and isolated nepetalactones. Zeitschrift für Naturforschung,
58(-10): 681-686.
- Hammer, Ø., Harper, D.A.T. and Ryan, P.D., 2001. PAST: paleontological statistics software package for education and data analysis. Palaeontologia Electronica, 4(1): 1-9.
- Hussain, J., Jamila, N., Gilani, A., Abbas, G. and Ahmed, S., 2009. Platelet aggregation, antiglycation, cytotoxic, phytotoxic and antimicrobial activities of extracts of Nepeta juncea. African Journal of Biotechnology, 8(6): 935-940.
- Hussain, J., Ullah Khana, F., Ullah Khan, I., Ullah, R., Muhammad, Z., Khan, N., Hussain, T., Ullah, M., Rahim, H. and Ullah Khan, A., 2010. Antifungal and immunomodulatory potential of Nepeta suavis. American-Eurasian Journal of Agricultural & Environmental Sciences, 7(6): 689-692.
- Javidnia, K., Miri, R., Safavi, F., Azarpira, A. and Shafiee, A., 2002. Composition of the essential oil of Nepeta persica Boiss. from Iran. Flavour and Fragrance Journal, 17(1): 20-22.
- Kahkeshani, N., Razzaghirad, Y., Ostad, S.N., Hadjiakhoondi, A., Shams Ardekani, M.R., Hajimehdipoor, H., Attar, H., Samadi, M., Jovel, E. and Khanavi, M., 2014. Cytotoxic, acetylcholinesterase inhibitor and antioxidant activity of Nepeta menthoides Boiss & Buhse essential oil. Journal of Essential Oil Bearing Plants, 17(4): 544-552.
- Kraujalis, P., Venskutonis, P.R. and Ragazinskiene, O., 2011. Antioxidant activities and phenolic composition of extracts from Nepeta plant species. Foodbalt, 79-83.
- Mahboubi, M., Kazempour, N., Ghazian, F. and Taghizadeh, M., 2011. Chemical composition, antioxidant and antimicrobial activity of Nepeta persica Boiss. essential oil. Herbapolonica, 57(1): 62-71.
- Matloubi Moghaddam, F. and Hosseini, M., 1996. Composition of the essential oil from Nepeta crassifolia Boiss. & Buhse. Flavour and Fragrance Journal, 11(2): 113-115.
- Miceli, N., Taviano, M.F., Giuffrida, D., Trovato, A., Tzakou, O. and Galati, E.M., 2005. Anti-inflammatory activity of extract and fractions from Nepeta sibthorpii Bentham. Journal of Ethnopharmacology, 97(2): 261-266.
- Mojab, F., Nickavar, B. and Hooshdar Tehrani, H., 2009. Essential oil analysis of Nepeta crispa and N. menthoides from Iran. Iranian Journal of Pharmaceutical Sciences, 5(1): 43-46.
- Monavari, S.H.R., Shamsi Shahrabadi, M., Vahabpour, R. and Azizi, M., 2011. The effects of the anti-viral of Nepeta pungens on measles virus in laboratory environment. Ofogh-e-Danesh, 17(1): 27-33.
- Morteza-Semnani, K. and Saeedi, M., 2004. Essential oils composition of Nepeta cataria L. and Nepeta crassifolia Boiss. and Buhse from Iran. Journal of Essential Oil Bearing Plants, 7(2): 120-124.
- Mozaffarian, V., 1996. Dictionary of Iranian Plant Names. Farhang Moaser, Tehran, 740p.
- Mozaffarian, V., 2013. Identification of Medicinal and Aromatic Plants of Iran. Farhang Moaser, Tehran, 1444p.
- Mutlu, S. and Atici, O., 2009. Allelopathic effect of Nepeta meyeri Benth. extracts on seed germination and seedling growth of some crop plants. Acta Physiologiae Plantarum, 31: 89-93.
- Nadjafi, F., Koocheki, A., Honermeier, B. and
Asili, J., 2009. Autecology, ethnomedicinal and phytochemical studies of Nepeta binaludensis Jamzad a highly endangered medicinal plant of Iran. Journal of Essential Oil Bearing Plants, 12(1): 97-110.
- Nemeth, E., Bernath, J. and Hethelyi, E., 2000. Chemotypes and their stability in Achillea crithmifolia populations. Journal of Essential Oil Research, 12: 53-58.
- Nori-Shargh, D., Baharvand, B. and Deyhimi, F., 2006. The volatile constituents analysis of
Nepeta kotschyi Boiss. from Iran. Journal of Essential Oil Research, 18(3): 237-238.
- Rabbani, M., Sajjadi, S.E. and Mohammadi, A., 2008. Evaluation of the anxiolytic effect of Nepeta persica Boiss. in mice. Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine (eCAM), 5(2): 181-186.
- Rustaiyan, A., Jamzad, M., Masoudi, S. and Ameri, N., 2006. Volatile constituents of Nepeta heliotropifolia Lam., Mentha mozaffarianii Jamzad and Ziziphora persica Bunge. three Labiatae herbs growing wild in Iran. Journal of Essential Oil Research, 18(3): 348-351.
- Rustaiyan, A., Khosravi, M., Larijany, K. and Masoudi, S., 2000a. Composition of the essential oil of Nepeta racemosa Lam. from Iran. Journal of Essential Oil Research, 12(2): 151-152.
- Rustaiyan, A., Komeilizadeh, H., Monfared, A., Nadji, K., Masoudi, S. and Yari, M., 2000b. Volatile constituents of Nepeta denudata Benth. and N. cephalotes Boiss. from Iran. Journal of Essential Oil Research, 12(4): 459-461.
- Rustaiyan, A. and Nadji, K., 1999. Composition of the essential oils of Nepeta ispahanica Boiss. and Nepeta binaludensis Jamzad from Iran. Flavour and Fragrance Journal, 14(1): 35-37.
- Safaei-Ghomi, J., Djafari-Bidgoli, Z. and Batooli, H., 2009. Volatile constituents analysis of Nepeta cataria from central Iran. Chemistry of Natural Compounds, 45(6): 913-915.
- Sajjadi, E., 2005. Analysis of the essential oil of Nepeta sintenisii Bornm. from Iran. Daru, 13(2):
61-64.
- Salehi, P., Sonboli, A., Khaligh, P. and Mirzajani, F., 2012. Essential oil composition and antioxidant activity of different extracts of Nepeta betonicifolia C.A. Meyer and Nepeta saccharata Bunge. Flavour and Fragrance Journal, 26(8): 736-743.
- Schultz, G., Simbro, E., Belden, J., Zhu, J. and Coats, J., 2004. Catnip, Nepeta cataria (Lamiales: Lamiaceae)- a closer look: seasonal occurrence of nepetalactone isomers and comparative repellency of three terpenoids to insects. Environmental Entomology, 33(6): 1562-1569.
- Sefidkon, F. and Akbarinia, A., 2003. Essential oil composition of Nepeta pogonosperma Jamzad et assadi from Iran. Journal of Essential Oil Research, 15(5): 327-328.
- Sefidkon, F., Dabiri, M. and Alamshahi, A., 2002. Analysis of the essential oil of Nepeta fissa C.A. Mey from Iran. Flavour and Fragrance Journal, 17(2): 89-90.
- Sefidkon, F. and Jamzad, Z., 2007. Essential oil composition of four Iranian Nepeta species
(N. cephalotes, N. bornmuelleri, N. mirzayanii and N. bracteata). Journal of Essential Oil Research, 19(3): 262-265.
- Sefidkon, F., Jamzad, Z. and Mirza, M., 2006. Chemical composition of the essential oil of five Iranian Nepeta species (N. crispa, N. mahanensis, N. ispahanica, N. eremophila and N. rivularis). Flavour and Fragrance Journal, 21(5): 764-767.
- Sefidkon, F. and Shaabani, A., 2004. Essential oil composition of Nepeta meyeri Benth. from Iran. Flavour and Fragrance Journal, 19(3): 236-238.
- Sonboli, A., Gholipour, A., Yousefzadi, M. and Mojarrad, M., 2009. Antibacterial activity and composition of the essential oil of Nepeta menthoides from Iran. Natural Product Communications, 4(2): 283-286.
- Sonboli, A., Salehi, P. and Allahyari, L., 2005. Essential oil composition of Nepeta involucrata from Iran. Chemistry of Natural Compounds, 41(6): 683-685.
- Sonboli, A., Salehi, P. and Yousefzadi, M., 2004. Antimicrobial activity and chemical composition of the essential oil of Nepeta crispa Willd. from Iran. Zeitschrift fur Naturforschung C, 59c: 653-656.
- Tepe, B., Daferera, D., Tepe, A.S., Polissiou, M. and Sokmen, A., 2007. Antioxidant activity of the essential oil and various extracts of Nepeta flavida Hub.-Mor. from Turkey. Food Chemistry, 103: 1358-1364.
- Zhu, J.J., Berkebile, D.R., Dunlap, C.A., Zhang, A., Boxler, D., Tangtrakulwanich, K., Behle, R.W., Baxendale, F. and Brewer, G., 2011. Nepetalactones from essential oil of Nepeta cataria represent a stable fly feeding and oviposition repellent. Medical and Veterinary Entomology, 26: 131-138.
- Zomorodian, K., Saharkhiz, M.J., Rahimi, M.J., Shariatifard, S., Pakshir, K. and Khashei, R., 2013. Chemical composition and antimicrobial activities of essential oil of Nepeta cataria L. against common causes of oral infections. Journal of Dentistry, Tehran University of Medical Sciences, 10(4):
329-337.