مهدی داداش‌پور؛ ایرج رسولی؛ فاطمه سفیدکن؛ الهه زاده‌حسینقلی؛ شکیبا درویش علیپور آستانه
چکیده
در این مطالعه فعالیت ضدباکتریایی اسانس‌های مرزه سهندی (Satureja sahendica Bornm.) و مرزه زراعی (Satureja hortensis L.) ارزیابی شد. نمای حساسیتی میکروارگانیسم‌ها در برابر اسانس مرزه سهندی و مرزه زراعی براساس حساسترین به مقاومترین Candida albicans > E. coli> S. aureus > P. aeruginosa بود. کمترین غلظت مهارکنندگی و کشندگی اسانس‌ها در طیف 5/0 تا 10 mg/ml قرار داشت. فنل کل اسانس‌های ...
بیشتر
در این مطالعه فعالیت ضدباکتریایی اسانس‌های مرزه سهندی (Satureja sahendica Bornm.) و مرزه زراعی (Satureja hortensis L.) ارزیابی شد. نمای حساسیتی میکروارگانیسم‌ها در برابر اسانس مرزه سهندی و مرزه زراعی براساس حساسترین به مقاومترین Candida albicans > E. coli> S. aureus > P. aeruginosa بود. کمترین غلظت مهارکنندگی و کشندگی اسانس‌ها در طیف 5/0 تا 10 mg/ml قرار داشت. فنل کل اسانس‌های مرزه سهندی و مرزه زراعی به‌ترتیب معادل 53/8 ± 5/170 و 14/2 ± 25/47 میکروگرم گالیک‌اسید در هر میلی‌گرم نمونه تعیین شد. سنجش خاصیت آنتی‌اکسیدانی اسانس‌ها با روش DPPH، نشان داد که قدرت رادیکال‌زدایی اسانس‌ها تقریباً برابر هم ولی به‌مراتب بیشتر از آنتی‌اکسیدان‌های سنتتیک بود. فعالیت آنتی‌اکسیدانی با روش بتاکاروتین و قدرت احیای فریک اسانس مرزه سهندی قویتر از مرزه زراعی است. مقدار اسانس لازم برای 50% رادیکال‌زدایی اسانس مرزه سهندی و مرزه زراعی به‌ترتیب 25/6 و 82/5 μg/ml بود. قدرت احیای فریک (FRAP) اسانس مرزه بیش از اسانس مرزه زراعی بود. فعالیت رادیکال‌زدایی سوپراکساید آنیونی اسانس مرزه سهندی و مرزه زراعی به‌ترتیب 16/1 ± 28/55 و 46/2 ± 81/21 درصد به‌ازای µg/ml15 اسانس با IC50 معادل 4/9 و 2/101 میکروگرم تعیین گردید. درصد فعالیت ضدتیروسینازی به‌ازای یک میکروگرم اسانس مرزه سهندی 33/1 ± 88/47 و به‌ازای 15 میکروگرم اسانس مرزه زراعی 9/2 ± 35/15 بود. در مجموع، مطالعه خواص بیولوژیک اسانس مرزه سهندی نشان می‌دهد که قابلیت خوبی برای بررسی کاربرد آن در صنعت غذا و دارو وجود دارد.
عزیزاله خیری؛ فاطمه سفیدکن؛ مجتبی دلشاد؛ محمدرضا فتاحی مقدم؛ علی ایزدی دربندی
چکیده
بومادران هزاربرگ با نام علمی Achillea millefolium L. از خانواده کاسنی و یکی از گیاهان دارویی مهم در دنیا و کشور ما بوده که دارای مقادیر قابل‌توجهی متابولیت‌های ثانویه و به‌ویژه روغن‌های اسانسی می‌باشد. از مواد مؤثره این گیاه استفاده فراوانی هم در طب و هم در صنایع دارویی، آرایشی و بهداشتی می‌شود. در این پژوهش، ترکیبهای شیمیایی ...
بیشتر
بومادران هزاربرگ با نام علمی Achillea millefolium L. از خانواده کاسنی و یکی از گیاهان دارویی مهم در دنیا و کشور ما بوده که دارای مقادیر قابل‌توجهی متابولیت‌های ثانویه و به‌ویژه روغن‌های اسانسی می‌باشد. از مواد مؤثره این گیاه استفاده فراوانی هم در طب و هم در صنایع دارویی، آرایشی و بهداشتی می‌شود. در این پژوهش، ترکیبهای شیمیایی و مقدار اسانس 15 جمعیت رویشگاهی بومادران هزاربرگ ایران مورد بررسی قرار گرفت. در خرداد و تیرماه 1388 پیکر رویشی نمونه‌ها در مرحله گلدهی کامل از رویشگاه‌های مختلف جمع‌آوری گردید. نمونه‌ها پس از جمع‌آوری و خشک شدن، به روش تقطیر با آب، اسانس‌گیری شد و پس از تعیین درصد اسانس هر جمعیت بر حسب درصد وزنی نمونه خشک، برای شناسایی ترکیبهای تشکیل‌دهنده و مقدار اسانس هر ترکیب از دستگاههای کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) استفاده شد. براساس نتایج حاصل مقدار اسانس نمونه‌ها از 72/0-32/0 درصد وزنی نمونه خشک متغیر بود. رنگ اسانس‌ها از زرد روشن تا آبی تیره متغیر بود و ارتباط نزدیکی با نوع ترکیبهای تشکیل‌دهنده هر نمونه داشت. اسانس بومادران هزاربرگ ایران دارای تنوع بسیار بالایی از نظر نوع ترکیبهای تشکیل‌دهنده بود. با توجه به ترکیبهای اصلی هر اسانس می‌توان به حضور هفت تیپ شیمیایی مختلف در نمونه‌های مورد بررسی پی برد. تیپ‌های شیمیایی زیر در بررسی اسانس نمونه‌ها تشخیص داده شدند: 1) 8،1-سینئول، 2) پارا-سیمن، 3) کوبنول، 4) کامازولن، 5) کریزانتنون + کامفور، 6) لاواندولیل استات + کامفور و 7) کامفر + لیمونن.
مرتضی حمیسی؛ فاطمه سفیدکن؛ محمد نصری؛ محمدحسین لباسچی
چکیده
به منظور بررسی تأثیر مقادیر مختلف نیتروژن، فسفر و کود دامی بر عملکرد کمّی و کیفی اسانس گیاه دارویی بابونه کبیر (Tanacetum parthenium L.)، طرح آزمایشی فاکتوریل (سه عاملی) بر پایه بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در سال 1389 در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور واقع در غرب تهران (پیکان‌شهر) به اجرا درآمد. تیمارهای مورد بررسی شامل ...
بیشتر
به منظور بررسی تأثیر مقادیر مختلف نیتروژن، فسفر و کود دامی بر عملکرد کمّی و کیفی اسانس گیاه دارویی بابونه کبیر (Tanacetum parthenium L.)، طرح آزمایشی فاکتوریل (سه عاملی) بر پایه بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در سال 1389 در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور واقع در غرب تهران (پیکان‌شهر) به اجرا درآمد. تیمارهای مورد بررسی شامل مقادیر مختلف کود نیتروژن از منبع اوره در سه سطح (60، 90 و 120 کیلوگرم در هکتار)، کود فسفره از منبع سوپرفسفات تریپل در دو سطح (60 و 80 کیلوگرم در هکتار) و کود گاوی در سه سطح (0، 15 و 30 تن در هکتار) بودند. در مرحله تشکیل غنچه، پیکر رویشی گیاهان برداشت شده و ضمن محاسبه عملکرد، اسانس از اندامهای هوایی به روش تقطیر با آب استخراج شده و با دستگاههای GC و GC/MS مورد آنالیز قرار گرفت. نتایج بدست‌آمده نشان داد که اثر سطوح مختلف کود نیتروژن بر عملکرد پیکر رویشی، درصد و عملکرد اسانس در سطح 1% معنی‌دار بود. همچنین، کود نیتروژن بر درصد کریزانتنیل‌استات و سانتولینا‌تری‌اِن موجود در اسانس در سطح 5% تأثیر معنی‌دار داشت. کود فسفره بر درصد کریزانتنیل‌استات اسانس در سطح 5% تأثیر معنی‌دار داشت. کود گاوی نیز بر درصد اسانس در سطح 1% و بر عملکرد پیکر رویشی و اسانس، درصد کامفور، کامفن و سانتولینا‌تری‌اِن در سطح 5% تأثیر معنی‌دار داشت. اثر متقابل کودهای نیتروژن و دامی بر عملکرد پیکر رویشی در سطح 5% معنی‌دار بود. مقایسه میانگین تیمارها نشان داد که بیشترین درصد و عملکرد اسانس مربوط به تیمار مصرف 60 کیلوگرم کود نیتروژن در هکتار بود که به‌ترتیب برابر 32/0% و 19 کیلوگرم اسانس در هکتار بود. در صورتی که بیشترین عملکرد پیکر رویشی در تیمار 120 کیلوگرم نیتروژن در هکتار حاصل گردید. همچنین استفاده از کود دامی منجر به افزایش درصد و عملکرد اسانس نسبت به شاهد گردید. بررسی نتایج حاصل از طیف‌های GC و GC/MS در تیمارهای مختلف، حکایت از آن دارد که کاربرد مقادیر مختلف کود دامی بر درصد ترکیبهای عمده اسانس مؤثر می‌باشد.
سمیه شاهوردی؛ فاطمه سفیدکن؛ زیبا جمزاد؛ طاهر نژادستاری
چکیده
گونه Origanum Strobilaceum Mobayen & Ghahreman گیاهی از خانواده نعنا و متعلق به جنس Origanum است. در این تحقیق برای اولین بار، اسانس این گونه از نظر کمّی و کیفی مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور سرشاخه گلدار گیاه مذکور از استان مازندران، جاده جنت رودبار جمع‌آوری گردید. پس از خشک کردن در سایه با روش تقطیر با آب اسانس‌گیری شد. سپس اجزای تشکیل‌دهنده ...
بیشتر
گونه Origanum Strobilaceum Mobayen & Ghahreman گیاهی از خانواده نعنا و متعلق به جنس Origanum است. در این تحقیق برای اولین بار، اسانس این گونه از نظر کمّی و کیفی مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور سرشاخه گلدار گیاه مذکور از استان مازندران، جاده جنت رودبار جمع‌آوری گردید. پس از خشک کردن در سایه با روش تقطیر با آب اسانس‌گیری شد. سپس اجزای تشکیل‌دهنده اسانس با استفاده از دستگاههای GC و GC/MS مورد تجزیه و شناسایی قرار گرفت. 29 ترکیب در اسانس شناسایی شدند که 3/97% اسانس را تشکیل میدادند. عمدهترین اجزای اسانس پارا-سیمن (25%)، ترانس کاریوفیلن (4/14%)، تیمول (6/9%)، کارواکرول (3/5%) و کومین‌آلدئید (1/5%) می‌باشند. اسانس این گونه از نظر نوع ترکیبهای تشکیل‌دهنده با اسانس گونه O. vulgare که اجزای اصلی آن فنولهای تیمول و کارواکرول و نیز جرماکرن D و کاریوفیلن هستند، مشابهتها و تفاوتهایی دارد.
محبوب حبیب‌زاده؛ فاطمه سفیدکن؛ شهره فاطمی
چکیده
ترکیبهای لیمونن، ترانس-آلفا-برگاموتن، گایجرن، المیسین و جرماکرن B کاربردهای فراوانی در فرمولاسیون فرآورده‌های دارویی، آرایشی و بهداشتی و عطرسازی دارند که در اسانس گیاه Pimpinella affinis Ledeb. (گونه بومی ایران و ترکیه) یافت میشوند. در این تحقیق، اندامهای هوایی گیاه در مرحله گلدهی و بذردهی از ایستگاه تحقیقاتی البرز کرج جمع‌آوری ...
بیشتر
ترکیبهای لیمونن، ترانس-آلفا-برگاموتن، گایجرن، المیسین و جرماکرن B کاربردهای فراوانی در فرمولاسیون فرآورده‌های دارویی، آرایشی و بهداشتی و عطرسازی دارند که در اسانس گیاه Pimpinella affinis Ledeb. (گونه بومی ایران و ترکیه) یافت میشوند. در این تحقیق، اندامهای هوایی گیاه در مرحله گلدهی و بذردهی از ایستگاه تحقیقاتی البرز کرج جمع‌آوری گردید و پس از خشک شدن در دمای آزمایشگاه، با سه روش: تقطیر با آب و بخار، تقطیر با آب و تقطیر با بخار مستقیم، مطابق آزمون‌های طراحی شده توسط روش آماری تاگوچی با سه عامل روش، زمان و اندازه ذره‌ای در سه سطح اسانس‌گیری گردید تا تأثیر کمّی و کیفی عامل‌ها بر روی اسانس مشخص شود. سپس بازده استخراج اسانس برای هر کدام محاسبه شد و ترکیبهای موجود در اسانس‌ها توسط کروماتوگرافی گازی (GC) و گاز کروماتوگراف متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) شناسایی و درصد ترکیبهای تشکیل‌دهنده آنها تعیین شد. بررسی میانگین داده‌ها (بازده اسانس‌ها) نشان داد که اندازه مش 20 در روشهای تقطیر با بخار و تقطیر با آب مقادیر بیشتری از ترکیبهای لیمونن، ترانس-آلفا-برگاموتن و گایجرن حاصل می‌شود. برای المیسین و جرماکرن B اندازه مش40، روش تقطیر با بخار و زمان 5/2 ساعت بهترین نتیجه را می‌دهد. بیشترین بازده اسانس در روش تقطیر با آب و بخار با اندازه مش 20 و کمترین نیز در همین روش با مش 14 می‌باشد. بنابراین، با انتخاب شرایط اسانس‌گیری می‌توان به درصد دلخواه از میزان اسانس و ترکیب مورد نظر دست یافت.
احسان جمشیدی؛ امیر قلاوند؛ فاطمه سفیدکن؛ ابراهیم محمدی گل‌تپه
چکیده
به‌منظور بررسی سیستم‌های مختلف تغذیه بر صفات کمّی و کیفی گیاه دارویی رازیانه (Foeniculum vulgare Mill.) در شرایط تنش رطوبتی، آزمایشی مزرعه‌ای در سال 1388 به‌صورت طرح کرتهای خرد شده در قالب بلوک‌های کامل تصادفی در 3 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی تربیت مدرس واقع در پیکان‌شهر اجرا گردید. عامل اصلی شامل 3 رژیم آبیاری (آبیاری ...
بیشتر
به‌منظور بررسی سیستم‌های مختلف تغذیه بر صفات کمّی و کیفی گیاه دارویی رازیانه (Foeniculum vulgare Mill.) در شرایط تنش رطوبتی، آزمایشی مزرعه‌ای در سال 1388 به‌صورت طرح کرتهای خرد شده در قالب بلوک‌های کامل تصادفی در 3 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی تربیت مدرس واقع در پیکان‌شهر اجرا گردید. عامل اصلی شامل 3 رژیم آبیاری (آبیاری پس از مصرف 40% رطوبت قابل استفاده خاک (C1)، (به‌عنوان شاهد)، آبیاری پس از مصرف 60% رطوبت قابل استفاده خاک (C2) و آبیاری پس از مصرف 80% رطوبت قابل استفاده از خاک (C3)) و عامل فرعی شامل سیستم‌های مختلف تغذیه‌ای (10 تن کود دامی، 10 تن کمپوست مصرف شده قارچ، 5 تن کمپوست مصرف شده قارچ همراه با 5 تن کود دامی، 90 کیلوگرم در هکتار و کود شیمیایی نیتروژنه) بود. در این بررسی نتایج نشان داد که اگرچه تنش کم‌آبی باعث افزایش درصد اسانس می‌شود، اما با این حال در اثر تنش کم‌آبی عملکرد دانه و عملکرد اسانس به شدت کاهش یافت. همچنین نتایج بیانگر معنی‌دار بودن اثر سیستم‌های مختلف تغذیه بر عملکرد دانه، عملکرد اسانس و میزان فنکون در سطح احتمال 1% معنی‌دار گردید. مقایسه میانگین‌ها نشان داد که مصرف کمپوست مصرف شده قارچ در شرایط مطلوب آبیاری بیشترین عملکرد اسانس را به میزان 1/38 کیلوگرم در هکتار تولید کرد. این نتیجه با توجه به بیشتر بودن عملکرد دانه (8/1298 کیلوگرم در هکتار) در همین تیمار مورد تأیید قرار گرفت.
سید فاضل میراحمدی؛ محمدرضا حسندخت؛ فاطمه سفیدکن؛ محمداسماعیل حسنی
چکیده
بومادران زرد (Achillea biebersteinii Afan.) گیاهی متعلق به تیره Astraceae می‌باشد که در اروپا، ترکیه، ایران و آسیای مرکزی یافت می‌شود. علاوه بر کاربرد در طب سنتی، این گیاه به سبب ویژگی‌های اسانس در طب نوین و استفاده در صنایع مختلف بسیار قابل‌توجه می‌باشد. هدف از انجام این مطالعه، بررسی اجزای اسانس نُه جمعیت مختلف بومادران زرد استان خراسان ...
بیشتر
بومادران زرد (Achillea biebersteinii Afan.) گیاهی متعلق به تیره Astraceae می‌باشد که در اروپا، ترکیه، ایران و آسیای مرکزی یافت می‌شود. علاوه بر کاربرد در طب سنتی، این گیاه به سبب ویژگی‌های اسانس در طب نوین و استفاده در صنایع مختلف بسیار قابل‌توجه می‌باشد. هدف از انجام این مطالعه، بررسی اجزای اسانس نُه جمعیت مختلف بومادران زرد استان خراسان بود. بدین منظور، پس از استخراج اسانس و محاسبه عملکرد آن در هر جمعیت بر مبنای وزن خشک گیاه، ترکیبهای اسانس آنها با استفاده از دستگاههای کروماتوگراف گازی (GC) و کروماتوگراف گازی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) شناسایی شدند. متوسط عملکرد اسانس جمعیتها با سه تکرار تعیین شد که توده گلول و چلمیر به‌ترتیب با 62/1% و 6/1% بالاترین عملکرد را در بین سایر توده‌ها به خود اختصاص دادند. در مجموع 23 ترکیب در تمام اسانس‌ها شناسایی گردید که مونوترپن‌های اکسیژنه (1/73- 9/47%) اصلی‌ترین گروه اجزای اسانس را در میان توده‌های مورد مطالعه به خود اختصاص دادند. 1،8-سینئول، مشتقات نپتالاکتون، پارا-سیمن، آلفا-ترپینن و سیس-کریزانتیل استات، به‌ترتیب سهم هر ترکیب در تشکیل درصد کل اجزای اسانس جمعیتهای مختلف مورد بررسی، به‌عنوان اجزای عمده بودند و لاواندولیل 2-متیل بوتیرات و سیس-کریزانتنول به‌عنوان نادرترین ترکیبهای اسانس جمعیتهای مختلف شناسایی شدند و تنها در دو جمعیت مورد مطالعه وجود داشتند. با توجه به بازده اسانس بالا و غنی بودن از سه ترکیب پارا-سیمن، 1،8-سینئول و نپتالاکتون (4aα-7α,7a-β-Nepetalactone) که دارای اثرهای بیولوژیکی شناخته شده می‌باشند، دو توده گلول و ازغد مناسبترین نمونه‌ها جهت استفاده در صنایع مختلف، به‌ویژه دارویی به‌شمار می‌روند.
علیرضا یاوری؛ وحیده ناظری؛ فاطمه سفیدکن؛ ذبیح‌اله زمانی؛ محمداسماعیل حسنی
چکیده
در مطالعه حاضر نشانگرهای مولکولی RAPD جهت بررسی تنوع ژنتیکی ژرم‌پلاسم برخی از جمعیتهای وحشی آویشن آذربایجانی (Thymus migricus Klokov & Desj.-Shost) در ایران بکار برده شد. از تعداد 21 آغازگر ده نوکلئوتیدی بکار برده شده، در مجموع 310 نوار با وضوح بالا تولید شد که از این تعداد، 14 نوار مونومورفیک و 296 نوار دارای چند شکلی (پلی‌مورفیسم) بودند. به‌طور ...
بیشتر
در مطالعه حاضر نشانگرهای مولکولی RAPD جهت بررسی تنوع ژنتیکی ژرم‌پلاسم برخی از جمعیتهای وحشی آویشن آذربایجانی (Thymus migricus Klokov & Desj.-Shost) در ایران بکار برده شد. از تعداد 21 آغازگر ده نوکلئوتیدی بکار برده شده، در مجموع 310 نوار با وضوح بالا تولید شد که از این تعداد، 14 نوار مونومورفیک و 296 نوار دارای چند شکلی (پلی‌مورفیسم) بودند. به‌طور میانگین تعداد 76/14 نوار به‌ازای هر آغازگر بدست آمد که تعداد 09/14 نوار از آنها چند شکل بودند. ماتریس فاصله جمعیتها توسط روش نی محاسبه شد و براساس تجزیه خوشه‌ای حاصل از این ماتریس، دندروگرام به روش UPGMA ترسیم گردید. تجزیه واریانس داده‌های مولکولی (AMOVA) انجام شد. تجزیه خوشه‌ای نشان داد که در بین جمعیتهای آویشن آذربایجانی، جمعیتهای بند (استان آذربایجان غربی) و جلفا (استان آذربایجان‌شرقی) با میزان فاصله 130/0 بیشترین تفاوت را نشان دادند. جمعیتهای نازلو و بند (هر دو جمعیت آویشن آذربایجانی) از استان آذربایجان‌غربی با میزان فاصله 081/0 بیشترین شباهت را در بین جمعیتهای مورد مطالعه داشتند. میانگین تنوع ژنتیکی نی (h) و شاخص اطلاعاتی شانون (I) نشان دادند که بیشترین تنوع در درون جمعیت جلفا (294/0 =I و 196/0 =h) و کمترین تنوع ژنتیکی در جمعیت قوشچی (209/0 =I و 139/0 =h) دیده می‌شود. میانگین شاخص‌های Fst و Nm که میزان جریان ژنی بین جمعیتها را نشان می‌دهند، به‌ترتیب 30/0 و 14/1 بدست آمد که بیانگر بالا بودن تبادل ژنی بین پنج رویشگاه آویشن آذربایجانی مورد مطالعه در این بررسی می‌باشد. نتایج این تحقیق بیانگر وجود تنوع قابل توجه برای جمعیتهای آویشن آذربایجانی در ایران می‌باشد که می‌تواند در برنامه‌های اصلاحی مورد استفاده قرار گیرد.
شیوا خالص‌رو؛ امیر قلاوند؛ فاطمه سفیدکن؛ احمد اصغرزاده
چکیده
انیسون (Pimpinella anisum L.) گیاهی معطر و دارویی است که مهمترین ماده تشکیل‌دهنده اسانس آن آنتول می‌باشد و در صنایع داروسازی و غذایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این آزمایش برای بررسی تأثیر سطوح ورمی‌کمپوست (0، 5 و 10 تن در هکتار)، ترکیب سه باکتری Azotobacter، Azospirillum و Pseudomonas در دو سطح (تلقیح و عدم تلقیح) و زئولیت (0 و 5/4 تن در هکتار) بر کمّیت و کیفیت ...
بیشتر
انیسون (Pimpinella anisum L.) گیاهی معطر و دارویی است که مهمترین ماده تشکیل‌دهنده اسانس آن آنتول می‌باشد و در صنایع داروسازی و غذایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این آزمایش برای بررسی تأثیر سطوح ورمی‌کمپوست (0، 5 و 10 تن در هکتار)، ترکیب سه باکتری Azotobacter، Azospirillum و Pseudomonas در دو سطح (تلقیح و عدم تلقیح) و زئولیت (0 و 5/4 تن در هکتار) بر کمّیت و کیفیت اسانس و میزان جذب عناصر پر مصرف در گیاه دارویی انیسون به‌صورت فاکتوریل در قالب بلوک‌های کامل تصادفی در سال زراعی 88-1387 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی سنندج به اجرا درآمد. نتایج نشان داد که افزایش سطوح ورمی‌کمپوست سبب بهبود درصد اسانس، عملکرد اسانس، درصد آنتول، درصد متیل کاویکول، میزان نیتروژن، فسفر و پتاسیم دانه گردید. اثر تلقیح باکتری بر صفات مذکور بجز بر درصد متیل کاویکول و پتاسیم معنی‌دار بود. کاربرد زئولیت نیز باعث افزایش معنی‌دار درصد اسانس، عملکرد اسانس و درصد آنتول گردید. اما در مورد سایر صفات اختلاف آماری معنی‌داری مشاهده نشد. اثر متقابل ورمی‌کمپوست و باکتری بر عملکرد اسانس و میزان فسفر در سطح 5% معنی‌دار بود و بیشترین مقادیر آنها از برهمکنش تیمارهای تلقیح با باکتری و کاربرد 10 تن ورمی‌کمپوست در هکتار حاصل گردید.
سودابه مفاخری؛ رضا امیدبیگی؛ فاطمه سفیدکن؛ فرهاد رجالی
چکیده
بادرشبی (Dracocephalum moldavica L.) گیاهی علفی و یکساله از خانواده نعناییان است که از اهمیت زیادی در ایران و جهان برخوردار می‌باشد و از اسانس حاصل از پیکر رویشی آن در صنایع مختلف داروسازی، غذایی و آرایشی و بهداشتی استفاده می‌شود. به منظور بررسی اثر کودهای بیولوژیک بر کمّیت و کیفیت اسانس گیاه دارویی بادرشبی شامل مقدار اسانس و میزان ژرانیول، ...
بیشتر
بادرشبی (Dracocephalum moldavica L.) گیاهی علفی و یکساله از خانواده نعناییان است که از اهمیت زیادی در ایران و جهان برخوردار می‌باشد و از اسانس حاصل از پیکر رویشی آن در صنایع مختلف داروسازی، غذایی و آرایشی و بهداشتی استفاده می‌شود. به منظور بررسی اثر کودهای بیولوژیک بر کمّیت و کیفیت اسانس گیاه دارویی بادرشبی شامل مقدار اسانس و میزان ژرانیول، ژرانیال و ژرانیل استات در اسانس، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل سه عاملی با استفاده از عامل‌های ورمی‌کمپوست (صفر، 15 و 30 % حجم گلدان)، ازتوباکتر (کاربرد و عدم کاربرد) و بیوفسفات (کاربرد و عدم کاربرد) در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با دوازده تیمار و سه تکرار در سال زراعی 1388 به‌صورت گلدانی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس به اجرا درآمد. مقایسه میانگین‌ها توسط آزمون مقایسه دانکن در سطح احتمال 5% انجام شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که بیشترین مقدار اسانس در پیکر رویشی (74/0%) و بیشترین میزان ژرانیل استات در اسانس (1/61%) در تیمار سطح سوم ورمی‌کمپوست حاصل شد. همچنین بیشترین مقدار ژرانیول در اسانس (2/24%) در تیمار سطح دوم ورمی‌کمپوست × عدم کاربرد بیوفسفات و بیشترین مقدار ژرانیال در اسانس (2/18%) در تیمار سطح دوم ورمی‌کمپوست × عدم کاربرد ازتوباکتر، حاصل شد.
فرامرز حریری‌مقدم؛ سعید محرمی‌پور؛ فاطمه سفیدکن
چکیده
کنه تارتن دولکه‌ای (Tetranychus urticae Koch) یکی از پلی‌فاژترین آفات شناخته شده محصولات کشاورزی دنیا به حساب می‌آید. با توجه به اثرهای نامطلوب استفاده از سموم شیمیایی نظیر بروز مقاومت در کنه‌های گیاهی، این تحقیق به منظور معرفی ترکیبهای جایگزین کم‌خطر برای محیط زیست انجام شد. به همین منظور در پژوهش حاضر اثر دورکنندگی و دوام اسانس گیاهان ...
بیشتر
کنه تارتن دولکه‌ای (Tetranychus urticae Koch) یکی از پلی‌فاژترین آفات شناخته شده محصولات کشاورزی دنیا به حساب می‌آید. با توجه به اثرهای نامطلوب استفاده از سموم شیمیایی نظیر بروز مقاومت در کنه‌های گیاهی، این تحقیق به منظور معرفی ترکیبهای جایگزین کم‌خطر برای محیط زیست انجام شد. به همین منظور در پژوهش حاضر اثر دورکنندگی و دوام اسانس گیاهان Eucalyptus salmonophloia F. Muell و Eucalyptus kingsmillii (Mauden) Maiden & Blakely روی کنه‌های ماده بالغ تارتن دولکه‌ای در شرایط دمایی 5/0±27 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5±50 درصد و طول دوره نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی مورد بررسی قرار گرفت. اسانس‌ها به روش تقطیر با آب، توسط دستگاه کلونجر استخراج شدند. با توجه به فرمول شاخص دورکنندگی، مشخص شد که هر دو اسانس گیاهی E. salmonophloia و E. kingsmillii از 4 غلظت استفاده شده تنها در 2 غلظت دورکننده بوده و در 2 غلظت دیگر بی‌اثر می‌باشند، به‌طورکلی می‌توان نتیجه گرفت که اسانس دو گیاه E. salmonophloia و E. kingsmillii در غلظت‌های مختلف از نظر دورکنندگی با یکدیگر اختلاف معنی‌داری ندارند. به هر حال، در آزمایش بررسی دوام سمیت تنفسی اسانس‌ها روی ماده بالغ کنه تارتن دولکه‌ای مشخص شد که اسانس حاصل از دو گیاه E. salmonophloia و E. kingsmillii با توجه به حدود اطمینان 95% LT50، با یکدیگر اختلاف معنی‌داری ندارند. بنابراین نتایج این پژوهش نشان داد که گونه‌های اکالیپتوس اثر دورکنندگی و دوام خوبی روی کنه تارتن دولکه‌ای دارند، اما تحقیقات بیشتری برای کاربردی کردن این ترکیبها احساس می‌شود.
زهرا اصلانی؛ عباس حسنی؛ میرحسن رسولی صدقیانی؛ فاطمه سفیدکن؛ محسن برین
چکیده
به منظور بررسی ﺗﺃثیر همزیستی قارچ‌های آربوسکولار مایکوریزا (AM) و تنش خشکی بر رشد، عملکرد، محتوی کلروفیل و میزان جذب فسفر در گیاه ریحان (Ocimum basilicum L.)، یک آزمایش گلدانی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی و در چهار تکرار اجرا گردید. فاکتورهای مورد آزمایش شامل سه رژیم آبیاری (آبیاری در فواصل 4، 8 و 12 روز یک‌بار) و کاربرد ...
بیشتر
به منظور بررسی ﺗﺃثیر همزیستی قارچ‌های آربوسکولار مایکوریزا (AM) و تنش خشکی بر رشد، عملکرد، محتوی کلروفیل و میزان جذب فسفر در گیاه ریحان (Ocimum basilicum L.)، یک آزمایش گلدانی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی و در چهار تکرار اجرا گردید. فاکتورهای مورد آزمایش شامل سه رژیم آبیاری (آبیاری در فواصل 4، 8 و 12 روز یک‌بار) و کاربرد دو گونه قارچ مایکوریزا (Glomus mosseae T.H. Nicolson & Gerd. و Glomus intraradices N.C. Schenck & G.S. Sm) و عدم کاربرد قارچ (شاهد) بودند. نتایج نشان داد که تنش خشکی تأثیر معنی‌داری بر صفات مورد ارزیابی داشته‌است. به‌طوری که با کاهش میزان رطوبت خاک، ارتفاع بوته، قطر ساقه، تعداد و سطح برگ، تعداد شاخه‌ی جانبی، وزن خشک ریشه، عملکرد ماده تر و خشک، میزان کلروفیل، غلظت فسفر و درصد کلونیزاسیون ریشه کاهش یافت. به‌علاوه اثر کاربرد قارچ‌های AM بر پارامترهای رشدی و میزان جذب فسفر معنی‌دار بود. گیاهان مایه‌کوبی شده با قارچ‌های AM در مقایسه با گیاهان مایه‌کوبی نشده از رشد، عملکرد و میزان فسفر بیشتری هم در شرایط تنش خشکی و هم در شرایط بدون تنش برخوردار بودند. تأثیر قارچ G. mosseae در کاهش اثر خشکی بیشتر از قارچ G. intraradices بود. بنابراین می‌توان چنین نتیجه‌گیری کرد که در شرایط کم‌آبی قارچ‌های AM با افزایش جذب عنصر فسفر، رشد و عملکرد گیاه ریحان را بهبود می‌بخشند.
امین صالحی؛ امیر قلاوند؛ فاطمه سفیدکن؛ احمد اصغرزاده
چکیده
به‌منظور ارزیابی تأثیر کودهای زیستی، آلی و زئولیت بر جذب عناصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم، درصد اسانس و عملکرد اسانس گیاه دارویی بابونه آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با دوازده تیمار و سه تکرار در دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس در سال زراعی 1387 انجام شد. عوامل مورد بررسی شامل کود زیستی: باکتریهای ...
بیشتر
به‌منظور ارزیابی تأثیر کودهای زیستی، آلی و زئولیت بر جذب عناصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم، درصد اسانس و عملکرد اسانس گیاه دارویی بابونه آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با دوازده تیمار و سه تکرار در دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس در سال زراعی 1387 انجام شد. عوامل مورد بررسی شامل کود زیستی: باکتریهای ریزوسفری محرک رشد گیاه (Azetobacter، Azospirilium و Pseudomonas) (B) در دو سطح (عدم تلقیح= B1 و تلقیح با بذر= B2)، ورمی‌کمپوست (V) در سه سطح (0= V1، 5= V2 و 10= V3 تن در هکتار) و زئولیت (Z) طبیعی کلینپتیلولیت (Clinoptilolite) در دو سطح (0= Z1 و 9= Z2 تن در هکتار) بودند. نتایج بدست آمده از این تحقیق نشان داد که بیشترین درصد اسانس (68/0%)، عملکرد اسانس (kg/ha 52/2)، غلظت نیتروژن (32/1%)، فسفر (207/0%) و پتاسیم (05/3%) در تلقیح با کود زیستی بدست آمد. زئولیت تأثیر معنی‌داری بر تمام صفات یاد شده بجز فسفر داشت. همچنین بیشترین درصد اسانس (73/0%)، عملکرد اسانس (kg/ha 20/3)، غلظت نیتروژن (45/1%)، فسفر (219/0%) و پتاسیم (05/3%) با کاربرد 10 تن ورمی‌کمپوست بدست آمد. اثر متقابل مثبت و معنی‌داری بر روی درصد نیتروژن در اثر کاربرد کود زیستی و ورمی‌کمپوست بدست آمد. به‌طوری که بیشترین درصد نیتروژن (48/1) در تیمار مصرف 10 تن ورمی‌کمپوست و تلقیح با باکتری (V3B2) و کمترین درصد نیتروژن (12/1) در تیمار (V1B1) بدست آمد. مطابق نتایج بدست آمده به‌نظر می‌رسد کاربرد تیمار 10 تن ورمی‌کمپوست، همراه با تلقیح با PGPR و مصرف 9 تن زئولیت بهترین تیمار در تولید عملکرد اسانس بابونه آلمانی در سیستم کشت ارگانیک باشد.
محمود نادری حاجی‌باقرکندی؛ فاطمه سفیدک؛ ابراهیم عزیزی؛ محمدرضا پورهروی
چکیده
برگ‌بو با نام علمی Laurus nobilis L. درختی دو پایه و بومی نواحی مختلف اروپای جنوبی و منطقه مدیترانه است. به‌علت برگهای همیشه سبز و ظاهر زیبایی که دارد، پرورش آن در ایران معمول گشته، به‌طوری که امروزه در منطقه وسیعی از شمال ایران و اماکن دیگر یافت می‌شود. این درخت برگهای معطر منفرد، به رنگ سبز تیره دارد. با توجه به رابطه بین مدت زمان تقطیر ...
بیشتر
برگ‌بو با نام علمی Laurus nobilis L. درختی دو پایه و بومی نواحی مختلف اروپای جنوبی و منطقه مدیترانه است. به‌علت برگهای همیشه سبز و ظاهر زیبایی که دارد، پرورش آن در ایران معمول گشته، به‌طوری که امروزه در منطقه وسیعی از شمال ایران و اماکن دیگر یافت می‌شود. این درخت برگهای معطر منفرد، به رنگ سبز تیره دارد. با توجه به رابطه بین مدت زمان تقطیر و بازده و درصد ترکیبهای تشکیل‌دهنده اسانس، تحقیق در مورد مدت زمان بهینه تقطیر که با کمترین مصرف انرژی بتوان بهترین کمیت و کیفیت را از اسانس هر گیاهی بدست آورد، همواره مورد توجه محققان بوده است. بنابراین در این تحقیق، تأثیر هشت زمان مختلف اسانس‌گیری بر روی بازده و اجزای تشکیل‌دهنده اسانس برگ‌بو مورد مطالعه قرار گرفت. به این منظور برگهای این گیاه از باغ گیاه‌شناسی ملی ایران (تهران) در تیرماه 1388 جمع‌آوری و پس از خشککردن در سایه به روش تقطیر با آب اسانس آنها استخراج گردید. اسانس‌ها به کمک دستگاههای کروماتوگرافی گازی مجهز به آشکارساز یونش شعله‌ای و کروماتوگرافی گازی مجهز به طیف‌سنج جرمی مورد تجزیه و شناسایی قرار گرفت. بازده اسانس برگ بو (w/w نسبت به وزن خشک) برای زمان‌های 15، 30، 45، 60، 75، 90، 105 و 120 دقیقه به‌ترتیب برابر 35/1%، 92/1%، 97/1%، 2%، 31/2%، 49/2%، 58/2% و 60/2% بدست آمد که بررسی آماری عدم تفاوت معنی‌دار بازده اسانس در سه مدت زمان 90، 105 و 120 دقیقه را نشان داد. بنابر نتایج این تحقیق، مدت زمان بهینه از نظر بازده کمی برای استخراج اسانس برگ گیاه برگ‌بو زمان 90 دقیقه می‌باشد. همچنین در بررسی آماری میزان ترکیبهای عمده اسانس برگ گیاه برگ بو مشخص شد که ترکیب 8،1-سینئول در زمان 15 دقیقه بالاترین مقدار را در اسانس دارد، در حالی که ترکیب سابینن در زمان‌های پس از 45 دقیقه به نهایت مقدار در اسانس می‌رسد. بنابراین مقدار ترکیب آلفا-ترپینیل استات در اسانس برگ بو در همه مدت زمان‌های مورد بررسی، ثابت باقی ماند.
شهرام نعمتی؛ فاطمه سفیدکن؛ محمدرضا پورهروی
چکیده
جنس آویشن به دلیل دارا بودن خواص دارویی و بیولوژیکی یک جنس کاملاً شناخته شده است. Thymus daenensis Celak یکی از گونه‌های اندمیک این جنس در ایران است. اسانس این گونه یک منبع غنی از تیمول است و به همین دلیل دارای خواص ضدمیکروبی و آنتی‌اکسیدانی است. در این تحقیق برای بررسی اثر روش خشک کردن بر میزان اسانس و نوع و درصد اجزای تشکیل‌دهنده آویشن دنایی، ...
بیشتر
جنس آویشن به دلیل دارا بودن خواص دارویی و بیولوژیکی یک جنس کاملاً شناخته شده است. Thymus daenensis Celak یکی از گونه‌های اندمیک این جنس در ایران است. اسانس این گونه یک منبع غنی از تیمول است و به همین دلیل دارای خواص ضدمیکروبی و آنتی‌اکسیدانی است. در این تحقیق برای بررسی اثر روش خشک کردن بر میزان اسانس و نوع و درصد اجزای تشکیل‌دهنده آویشن دنایی، اندامهای هوایی این گونه از ایستگاه تحقیقات البرز (کرج) در مرحله گلدهی کامل برداشت شد. گیاهان برداشت شده در چهار شرایط مختلف (آون C°30، آون C°40، آون C°50 و سایه) خشک شدند. سپس اسانس آنها در سه تکرار به وسیله روش تقطیر با آب استخراج و به وسیله دستگاههای GC و GC/MS تجزیه و شناسایی شدند. داده‌های بدست‌آمده به وسیله نرم‌افزار SAS و با استفاده از آزمون دانکن مورد تجزیه آماری قرار گرفتند. نتایج نشان داد که بازده اسانس آویشن دنایی بر حسب وزن خشک در روشهای خشک کردن با آون C°30، آون C°40، آون C°50 و سایه به‌ترتیب 42/1%، 12/1%، 24/1% و 29/1% می‌باشد. همچنین تیمول به‌عنوان جزء اصلی و مهم در اسانس‌های حاصل از نمونه‌های خشک شده در آون C°30، آون C°40، آون C°50 و سایه به‌ترتیب به میزان 3/75%، 7/75%، 0/72% و 2/67% موجود می‌باشد. تجزیه و تحلیل آماری نشان داد که تفاوت معنی‌داری بین بازده اسانس نمونه خشک شده در آون C°30 با سایر روشهای خشک کردن وجود دارد. بالاترین میزان تیمول نیز در اسانس نمونه‌های خشک شده در آون C°30 و C°40 وجود داشت که اختلاف معنی‌داری با دو روش دیگر نشان داد.
نسرین اصفهانیان فرد؛ فاطمه سفیدکن؛ غلامرضا بخشی خانیکی
چکیده
در این پژوهش برای بررسی اثر زمان برداشت بر کمیت و کیفیت اسانس برگ سه گونه اکالیپتوس به نام‌های E. melliodora Cunn. ex Schauer و E. kingsmilli Maiden & Blakely و E. dundasii Maiden در مناطق گرمسیری شوشتر و دزفول، برگهای آنها در اواسط چهار فصل سال و طی دو سال متوالی (1385-1384) جمع‌آوری گردید. اسانس برگها به روش تقطیر با آب استخراج و با دستگاههای کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی ...
بیشتر
در این پژوهش برای بررسی اثر زمان برداشت بر کمیت و کیفیت اسانس برگ سه گونه اکالیپتوس به نام‌های E. melliodora Cunn. ex Schauer و E. kingsmilli Maiden & Blakely و E. dundasii Maiden در مناطق گرمسیری شوشتر و دزفول، برگهای آنها در اواسط چهار فصل سال و طی دو سال متوالی (1385-1384) جمع‌آوری گردید. اسانس برگها به روش تقطیر با آب استخراج و با دستگاههای کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) مورد تجزیه و شناسایی قرار گرفت. بالاترین بازده اسانس E. melliodora در شوشتر، زمستان (9/3%-1/3%) و بهار (7/2%-6/2%) و در دزفول در فصل پاییز (2%-7/1%) بدست آمد. بیشترین مقدار 8،1-سینئول در اسانس گونه نامبرده نیز در در هر دو منطقه، زمستان و پاییز بود. بالاترین بازده اسانس E. kingsmilli شوشتر در زمستان (1/3%-8/2%) و دزفول در پاییز (2/3%-7/2%) مشاهده شد. بالاترین مقدار 8،1-سینئول نیز در شوشتر، پاییز و زمستان و در دزفول پاییز، بهار و زمستان بود. گونه E. dundasii در شوشتر بیشترین بازده اسانس را در زمستان (7/4%-8/2%) و در دزفول بیشترین بازده اسانس را در تابستان (9/0%) دارا بود. بیشترین مقدار 8،1-سینئول در شوشتر در بهار و زمستان و در دزفول در بهار دیده شد. تغییراتی نیز در سایر ترکیبهای عمده و جزئی اسانس هر سه گونه در فصول مختلف سال مشاهده شد. براساس نتایج حاصل از این تحقیق و برای دستیابی به کمیت و کیفیت قابل‌قبولی از اسانس اکالیپتوس به صورت همزمان، کشت گونه E. melliodora در شوشتر و دزفول قابل توصیه است. بهترین فصل برداشت برگهای E. melliodora به منظور اسانس‌گیری در شوشتر بهار و زمستان و در دزفول پاییز است. کشت گونه E. kingsmilli نیز در دزفول بهتر از شوشتر است. بهترین فصل برداشت برگهای E. kingsmilli به منظور اسانس‌گیری در شوشتر بهار و پاییز و در دزفول پاییز است. کشت گونه E. dundasii نیز در شوشتر قابل توصیه است. مناسبترین زمان برداشت این گونه در شوشتر برای دستیابی به بالاترین بازده اسانس فصل زمستان و بالاترین کیفیت اسانس بهار است. کشت این گونه در دزفول با توجه به بازده و کیفیت پایین اسانس قابل توصیه نیست.
علیرضا یاوری؛ وحیده ناظری؛ فاطمه سفیدکن؛ محمداسماعیل حسنی
چکیده
به منظور ارزیابی برخی از خصوصیات بوم‌شناختی، ریختی و همچنین تعیین سطح پلوئیدی و شناسایی ترکیبهای اسانس آویشن کرک‌آلود (Thymus pubescens Boiss. & Kotschy ex Celak) دو رویشگاه بستان‌آباد و یام در استان آذربایجان شرقی جهت انجام مطالعات مذکور انتخاب شدند. در این پژوهش در بهار سال 1387 در مرحله گلدهی، جهت ارزیابی ریختی از هر رویشگاه پنج نمونه کامل گیاهی ...
بیشتر
به منظور ارزیابی برخی از خصوصیات بوم‌شناختی، ریختی و همچنین تعیین سطح پلوئیدی و شناسایی ترکیبهای اسانس آویشن کرک‌آلود (Thymus pubescens Boiss. & Kotschy ex Celak) دو رویشگاه بستان‌آباد و یام در استان آذربایجان شرقی جهت انجام مطالعات مذکور انتخاب شدند. در این پژوهش در بهار سال 1387 در مرحله گلدهی، جهت ارزیابی ریختی از هر رویشگاه پنج نمونه کامل گیاهی و سرشاخه‌های گلدار جهت استخراج اسانس تهیه و به همراه بذر به منظور تعیین سطح پلوئیدی در فصل تولید بذر جمع‌آوری شد. اطلاعات مربوط به رویشگاه‌ها یادداشت‌برداری شد. خصوصیات رویشی و زایشی هر جمعیت مورد مطالعه قرار گرفت و بازده و ترکیبهای اسانس گونه مورد مطالعه توسط دستگاه کروماتوگرافی گازی (GC) و دستگاه کروماتوگرافی گازی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) اندازه‌گیری و تعیین شد. به منظور تعیین سطح پلوئیدی، در هر جمعیت حداقل 10 یاخته متافازی نوک ریشه مورد مطالعه قرار گرفت و ضمن شمارش تعداد کروموزوم، سطح پلوئیدی آنها تعیین گردید. نتایج نشان داد که میانگین طول ساقه گلدار، طول و عرض برگ، تعداد گل در گل‌آذین و طول گل‌آذین در جمعیت یام بیشتر از جمعیت دیگر بود. از نظر سطح پلوئیدی، جمعیت بستان‌آباد هگزاپلوئید (90=x6=n2) و جمعیت یام تتراپلوئید (60=x4=n2) مشخص گردید. بازده اسانس رویشگاه بستان‌آباد و یام به‌ترتیب 3/1% و 2/2% بدست آمد. ترکیب غالب در اسانس هر دو رویشگاه تیمول می‌باشد که به‌ترتیب 6/57% و 9/44% در رویشگاه‌های بستان‌آباد و یام می‌باشد.
سعید یوسف‌زاده؛ سید علی‌محمد مدرس ثانوی؛ فاطمه سفیدکن؛ احمد اصغرزاده؛ امیر قلاوند
چکیده
بادرشبو (Dracocephalum moldavica L.) گیاهی علفی، یکساله و متعلق به خانواده Lamiaceae است. اسانس بادرشبو دارای خاصیت ضدمیکروبی و باکتریایی بوده و در صنایع داروسازی، آرایشی و بهداشتی، غذایی و عطرسازی کاربردهای فراوانی دارد. در این تحقیق، اثر زمان‌های مختلف برداشت بر میزان و ترکیبهای اسانس مورد بررسی قرار گرفت. بذر اصلاح شده و اکوتیپ بومی گیاه ...
بیشتر
بادرشبو (Dracocephalum moldavica L.) گیاهی علفی، یکساله و متعلق به خانواده Lamiaceae است. اسانس بادرشبو دارای خاصیت ضدمیکروبی و باکتریایی بوده و در صنایع داروسازی، آرایشی و بهداشتی، غذایی و عطرسازی کاربردهای فراوانی دارد. در این تحقیق، اثر زمان‌های مختلف برداشت بر میزان و ترکیبهای اسانس مورد بررسی قرار گرفت. بذر اصلاح شده و اکوتیپ بومی گیاه بادرشبو در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی استان آذربایجان‌غربی واقع در شهرستان خوی به‌طور همزمان کشت گردید. اندام هوایی گیاه در شش مرحله برداشت و پس از خشک شدن (در سایه و هوای آزاد) اسانس‌گیری از آنها به روش تقطیر با آب انجام شد. به منظور جداسازی و شناسایی ترکیبهای اسانس از دستگاه کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) استفاده شد. نتایج نشان داد که بیشترین درصد اسانس برای اکوتیپ بومی و اصلاح شده به‌ترتیب در مرحله گلدهی کامل (53/0%-52/0%) و کمترین آن در مرحله زرد شدن کل بوته (17/0%-07/0%) بدست آمد. مراحل مختلف برداشت بر روی ترکیبهای اسانس رقم اصلاح شده و اکوتیپ بومی تأثیرات متفاوتی گذاشت. ترکیبهای عمده اسانس ژرانیال، ژرانیول، ژرانیل استات بودند. مجموع بیشترین مقدار دو ترکیب ژرانیال و ژرانیول برای اکوتیپ بومی در مرحله 10% گلدهی (1/65%) و کمترین مقدار آن (9/44%) در مرحله زرد شدن کل بوته‌ها بدست آمد. بیشترین مقدار ژرانیل استات (7/50%) برای رقم اصلاح شده در مرحله 10% گلدهی و کمترین مقدار آن (1/28%) برای اکوتیپ بومی در مرحله‌ای که 10 تا 30 درصد گلها روی بوته‌ها باقی مانده بودند بدست آمد. نتایج نشان داد که مراحل مختلف برداشت بر روی درصد اسانس و ترکیبهای تشکیل‌دهنده آن مؤثر است.
فاطمه سفیدکن؛ عاطفه بهمن‌زادگان؛ مصطفی گلی‌پور؛ ولی‌الله مظفریان؛ سعیده مشکی‌زاده
چکیده
جنس Bunium با نام فارسی زیره در ایران 14 گونه دارد. اغلب این گیاهان دارای غده زیرزمینی بوده و در دامنه‌های کوهستانی و اراضی زراعی می‌رویند. تنها گونه شناخته شده جنس زیره در ایران که جایگاه ارزشمندی در صادرات و صنایع داخلی دارد B. persicum است که اسانس آن حاوی کومین‌آلدئید و آلدئیدهای ترپینن می‌باشد. در این تحقیق به منظور تعیین نوع و درصد ترکیبهای ...
بیشتر
جنس Bunium با نام فارسی زیره در ایران 14 گونه دارد. اغلب این گیاهان دارای غده زیرزمینی بوده و در دامنه‌های کوهستانی و اراضی زراعی می‌رویند. تنها گونه شناخته شده جنس زیره در ایران که جایگاه ارزشمندی در صادرات و صنایع داخلی دارد B. persicum است که اسانس آن حاوی کومین‌آلدئید و آلدئیدهای ترپینن می‌باشد. در این تحقیق به منظور تعیین نوع و درصد ترکیبهای موجود در اسانس اندام هوایی و بذر B. cylindricum (Boiss.& Hohen.) Drude وB. rectangulum Boiss.& Hausskn.، این گیاهان از رویشگاه طبیعی خود جمع‌آوری شده و پس از خشککردن در سایه، اسانس آنها به روش تقطیر با آب استخراج گردید. اجزای تشکیل‌دهنده اسانس‌ها، با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگراف گازی متصل شده به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) شناسایی شدند. 17 ترکیب در اسانس اندام هوایی B. cylindricum شناسایی شد که اجزای اصلی جرماکرن D (2/31%)، دیل آپیول (9/26%)، ترانس-کاریوفیلن (1/11%)، جرماکرن B (1/7%) و ترپینولن (6/5%) بودند. همچنین 20 ترکیب مختلف در اسانس بذر B. cylindricum مورد شناسایی قرار گرفت. ترکیبهای عمده این اسانس دیل آپیول (8/25%)، ترانس-کاریوفیلن (4/15%)، گلوبولول (2/12%)، اسپاتولنول (2/7%) و جرماکرن D (6/6%) بودند. 7 ترکیب مختلف در اسانس گل B. rectangulum مورد شناسایی قرار گرفت که ترکیبهای عمده آن دیل آپیول (8/81%) و جرماکرن D (3/11%) بودند. همچنین 11 ترکیب در اسانس بذر B. rectangulum شناسایی شد که ترکیبهای اصلی دیل آپیول (3/63%)، جرماکرن D (4/22%) و ترانس-کاریوفیلن (1/5%) بودند. نتایج این تحقیق نشان داد که گرچه اسانس هر دو این گونه‌ها حاوی مقادیر بالایی از ترکیبهای سسکوئی‌ترپنی است اما بین نوع و میزان این ترکیبها در اسانس دو گونه و همچنین اسانس اندامهای مختلف اختلافاتی وجود دارد.
اروجعلی خرسندی؛ عباس حسنی؛ فاطمه سفیدکن؛ حبیب شیرزاد؛ علیرضا خرسندی
چکیده
شوری خاک و آب از عوامل کاهش‌دهنده‌ی رشد و عملکرد بسیاری از محصولات کشاورزی در ایران می‌باشد. آگاستاکه (Agastache foeniculum kuntz.) گیاهی علفی، چندساله و معطر متعلق به تیره نعناعیان (Lamiaceae) است. از مواد موثرۀ این گیاه در صنایع غذایی، داروسازی، آرایشی و بهداشتی و همچنین در بستنی‌سازی استفاده می‌شود. تحقیق حاضر به منظور بررسی اثر شوری بر رشد، عملکرد ...
بیشتر
شوری خاک و آب از عوامل کاهش‌دهنده‌ی رشد و عملکرد بسیاری از محصولات کشاورزی در ایران می‌باشد. آگاستاکه (Agastache foeniculum kuntz.) گیاهی علفی، چندساله و معطر متعلق به تیره نعناعیان (Lamiaceae) است. از مواد موثرۀ این گیاه در صنایع غذایی، داروسازی، آرایشی و بهداشتی و همچنین در بستنی‌سازی استفاده می‌شود. تحقیق حاضر به منظور بررسی اثر شوری بر رشد، عملکرد و میزان اسانس انجام گردید. این بررسی به صورت یک آزمایش گلدانی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با شش تیمار سطوح شوری شامل صفر (شاهد)، 25، 50، 75، 100 و 125 میلی‌مول در لیتر کلرور سدیم و چهار تکرار در گلخانه انجام شد و برخی عامل‌های رشدی، عملکرد و میزان اسانس اندازه‌گیری شدند. نتایج نشان داد که تنش شوری اثر معنی‌داری بر عامل‌های اندازه‌گیری شده دارد. با افزایش سطح شوری، ارتفاع بوته، تعداد و طول شاخه‌های جانبی، قطر ساقه، فواصل میانگره‌ها، تعداد و سطح برگ، وزن تر و خشک برگ و ساقه، عملکرد پیکر رویشی تر و خشک در گلدان و میزان اسانس در گلدان کاهش یافت. در اجزاء متشکله‌ی اسانس ترکیب‌هایی نظیر بتا-پینن، میرسن، انیس‌آلدئید و بتا-بوربونن افزایش و به‌عکس مقدار لینالول و متیل‌کاویکول کاهش یافت. همچنین در سطح شوری 100 و 125 میلی‌مولار کلرور سدیم بوته‌ها قبل از به گل رفتن از بین رفتند.
علیرضا یاوری؛ وحیده ناظری؛ فاطمه سفیدکن؛ محمداسماعیل حسنی
چکیده
گیاه آویشن آذربایجانی با نام علمی Thymus migricus Klokov & Desj.-Shost. یکی از 14 گونه مختلف از جنس آویشن است که در کشور ایران رویش طبیعی دارد. در این پژوهش در اوایل فصل رویش (سال 1387) طی مسافرتهای متعدد به نقاط مختلف استانهای آذربایجان‌شرقی و غربی، رویشگاه‌های این گونه شناسایی و بعد در هنگام گلدهی، جهت ارزیابی ریختی از هر رویشگاه پنج نمونه کامل گیاهی ...
بیشتر
گیاه آویشن آذربایجانی با نام علمی Thymus migricus Klokov & Desj.-Shost. یکی از 14 گونه مختلف از جنس آویشن است که در کشور ایران رویش طبیعی دارد. در این پژوهش در اوایل فصل رویش (سال 1387) طی مسافرتهای متعدد به نقاط مختلف استانهای آذربایجان‌شرقی و غربی، رویشگاه‌های این گونه شناسایی و بعد در هنگام گلدهی، جهت ارزیابی ریختی از هر رویشگاه پنج نمونه کامل گیاهی و سرشاخه‌های گلدار برای استخراج اسانس تهیه و به همراه بذر در فصل تولید بذر جمع‌آوری شد. اطلاعات مربوط به رویشگاه‌ها یادداشت‌برداری شد و خصوصیات رویشی و زایشی هر جمعیت بعلاوه میزان اسانس گونه مورد مطالعه در هر رویشگاه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بدست آمده با استفاده از نرم‌افزار آماری SPSS تجزیه خوشه‌ای شده و جمعیتهای جمع‌آوری شده براساس تمامی خصوصیات کمی رویشی، زایشی و میزان اسانس گروه‌بندی شدند. به‌طوری که تمامی جمعیتها در سه گروه قرار گرفتند. جمعیتهای بند، نازلو و قوشچی در یک گروه، هریس در گروهی دیگر و سرانجام جمعیت جلفا در گروهی جداگانه قرار گرفتند. پراکنش این گونه در دو استان آذربایجان‌شرقی و غربی، از ارتفاع 730 تا 1900 متر از سطح دریا و رویش در خاکهای مختلف و مناطق شیب‌دار نشان‌دهنده سازگاری بالای این گونه با شرایط اقلیمی این دو استان می‌باشد. درنهایت، از بین جمعیتهای جمع‌آوری شده، دو جمعیت جلفا و نازلو بدلیل داشتن عملکرد بالای اسانس و سازگاری با اقلیم منطقه برای کاربرد در برنامه به‌نژادی در مناطق سرد شمال‌غرب کشور توصیه میشوند.
علیرضا یاوری؛ وحیده ناظری؛ فاطمه سفیدکن؛ محمداسماعیل حسنی
چکیده
آویشن آذربایجانی با نام علمی .Thymus migricus Klokov & Desj.-Shost متعلق به خانواده نعناعیان (Lamiaceae) می‌باشد. از میان 250 گونه مختلف از این جنس که در سراسر جهان پراکنش دارند، 14 گونه در کشور ایران رویش طبیعی دارند که از این تعداد، 4 گونه اندمیک ایران است. سرشاخه‌های گلدار این گیاه در اوایل خرداد 1387 از سه منطقه قوشچی، نازلو و بند واقع در استان آذربایجان‌غربی ...
بیشتر
آویشن آذربایجانی با نام علمی .Thymus migricus Klokov & Desj.-Shost متعلق به خانواده نعناعیان (Lamiaceae) می‌باشد. از میان 250 گونه مختلف از این جنس که در سراسر جهان پراکنش دارند، 14 گونه در کشور ایران رویش طبیعی دارند که از این تعداد، 4 گونه اندمیک ایران است. سرشاخه‌های گلدار این گیاه در اوایل خرداد 1387 از سه منطقه قوشچی، نازلو و بند واقع در استان آذربایجان‌غربی جمع‌آوری شده و بعد در سایه و در دمای اتاق خشک گردیدند. استخراج اسانس به روش تقطیر با آب و توسط دستگاه طرح کلونجر طبق فارماکوپه بریتانیا برای مدت 4 ساعت انجام شد. ترکیبهای شیمیایی اسانس‌ها با استفاده از دستگاههای گاز کروماتوگرافی گازی (GC) و گاز کروماتوگراف متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) شناسایی شدند. بازده متوسط تولید اسانس توسط سرشاخه‌های گلدار در سه بار تکرار بر حسب وزن سرشاخه خشک، تقریباً 5/1 درصد (قوشچی)، 7/1 درصد (نازلو) و 4/1 درصد (بند) تعیین شد. در مجموع در اسانس قوشچی، نازلو و بند به‌ترتیب 20، 18 و 21 ترکیب شناسایی شد که از میان این ترکیبها، سه ترکیب تیمول (5/70%-6/46%)، گاما-ترپینن (7/16%-2/6%) و پارا-سیمن (2/6%-0/4%) در میان سه منطقه مشترک بوده و از غلظت بالایی برخوردار بودند. با توجه به بازده اسانس بالا و غنی بودن از ترکیب فنولی ارزشمند تیمول، می‌توان نتیجه گرفت که نمونه اسانس نازلو در میان سه منطقه مورد مطالعه در استان آذربایجان‌غربی می‌تواند جهت مقاصد مختلف به‌ویژه کاربردهای دارویی بکار برده شود.
زینب دهقان؛ فاطمه سفیدکن؛ غلامرضا بخشی خانیکی؛ رمضان کلوندی
چکیده
گیاهان خانواده لابیاته قرنهاست که در بیشتر کشورها به‌عنوان چاشنی یا ادویه غذاها و همچنین به‌عنوان دارو برای هضم غذا و مقابله با بیماریهای ویروسی استفاده میشوند. این خانواده در ایران 46 جنس و 410 گونه و زیرگونه دارد. یکی از گونه‌های ارزشمند و دارویی این خانواده Ziziphora clinopodioides Lam. است که دارای اسانسی است که حاوی پولگون است و از آن به‌عنوان ...
بیشتر
گیاهان خانواده لابیاته قرنهاست که در بیشتر کشورها به‌عنوان چاشنی یا ادویه غذاها و همچنین به‌عنوان دارو برای هضم غذا و مقابله با بیماریهای ویروسی استفاده میشوند. این خانواده در ایران 46 جنس و 410 گونه و زیرگونه دارد. یکی از گونه‌های ارزشمند و دارویی این خانواده Ziziphora clinopodioides Lam. است که دارای اسانسی است که حاوی پولگون است و از آن به‌عنوان آرام‌بخش، مقوی معده، در درمان سرماخوردگی، افسردگی، اسهال، سرفه، میگرن، تب و به‌عنوان ضدعفونی‌کننده استفاده می‌شود. به منظور بررسی مقایسه‌ای کمیت و کیفیت اسانس Ziziphora clinopodioides Lam.در رویشگاه‌های مختلف، تحقیق حاضر برای اولین بار در کشور انجام شد. بر این اساس سرشاخه گلدار گیاه، از 4 منطقه رویشی آن در دو استان غربی کشور (همدان و کردستان) در مرحله گلدهی کامل جمع‌آوری شد. مهمترین شرایط رویشگاهی مناطق (از قبیل ارتفاع، جهت و درصد شیب، طول و عرض جغرافیایی و همچنین خصوصیات خاک و گونه‌های همراه) ثبت گردید. از نمونه‌های جمع‌آوری شده از هر منطقه، در سه تکرار اسانس‌گیری بعمل آمد. بعد اسانس‌ها توسط دستگاههای GC و GC/MS آنالیز شدند. مقایسه میانگین بازده اسانس‌ها توسط آزمون مقایسه‌ای چند دامنه‌ای دانکن انجام شد. نتایج بدست آمده نشان داد که شرایط رویشگاهی باعث اختلاف معنی‌دار در بازده اسانس‌ها در سطح یک درصد شده است. همچنین شناسایی ترکیبهای موجود در اسانس‌ها نشان داد که میزان ترکیبهای عمده اسانس (پولگون و 8،1-سینئول) و سایر ترکیبها در نمونه‌های مختلف متفاوت است که نشان‌دهنده تأثیر شرایط رویشگاهی بر کیفیت اسانس است.
لیلا معین نجف‌آبادی؛ پرویز اولیاء؛ سمیه موسوی ندوشن؛ ایرج رسولی؛ حوریه صادری؛ فاطمه سفیدکن؛ محمدحسین سالاری
چکیده
پسودوموناس آئروجینوزا (Pseudomonas aeruoginosa) یکی از بیماری‌زاهای فرصت‌طلب و مهم می‌باشد. این باکتری عوامل بیماری‌زایی متعددی تولید می‌کند. هدف از انجام این مطالعه، ارزیابی اثر غلظت‌های کمتر از حداقل غلظت‌های ممانعت‌کننده از رشد (sub-MIC) بر تولید آلژینات، تشکیل بیوفیلم، سوئیمینگ، توئیچینگ و اتصال در پسودوموناس آئروجینوزا می‌باشد. گیاهان ...
بیشتر
پسودوموناس آئروجینوزا (Pseudomonas aeruoginosa) یکی از بیماری‌زاهای فرصت‌طلب و مهم می‌باشد. این باکتری عوامل بیماری‌زایی متعددی تولید می‌کند. هدف از انجام این مطالعه، ارزیابی اثر غلظت‌های کمتر از حداقل غلظت‌های ممانعت‌کننده از رشد (sub-MIC) بر تولید آلژینات، تشکیل بیوفیلم، سوئیمینگ، توئیچینگ و اتصال در پسودوموناس آئروجینوزا می‌باشد. گیاهان آویشن شیرازی (Zataria multiflora Boiss.)، مورد (Myrtus communis L.) و اکالیپتوس (Eucalyptus camaldulensis Dehnh.) پس از جمع‌آوری در سایه خشک شدند و به روش تقطیر با آب اسانس‌گیری شدند. مقدار MIC اسانس‌ها به روش ماکروبراث دایلیوشن بدست آمد. بعد اثر غلظت‌های MIC5/0، MIC25/0 و MIC125/0 اسانس‌های مذکور بر تولید آلژینات، تشکیل بیوفیلم، سوئیمینگ، توئیچینگ و اتصال در پسودوموناس آئروجینوزا استرین 8821 M اندازه‌گیری شد. نتایج حاصل از آزمایش‌ها نشان داد که مقدار MIC برای هر سه اسانس معادل µg/mL64 می‌باشد. همچنین تمام اسانس‌ها در غلظت‌های MIC5/0 و MIC25/0 به‌طور بارز بر تمام فاکتورهای بیماری‌زای مورد آزمایش اثر بارز داشت. به‌طوری که آویشن شیرازی در غلظت MIC125/0 نیز به‌طور بارز اثر خود را نشان داد، اما دو اسانس دیگر در این غلظت اثرهای متفاوتی را نشان دادند. این مطالعه نشان داد که غلظت‌های sub-MIC اسانس‌های آویشن شیرازی، مورد و اکالیپتوس بر تولید آلژینات، تشکیل بیوفیلم، سوئیمینگ، توئیچینگ و اتصال در پسودوموناس آئروجینوزا اثر دارد و این احتمال وجود دارد که بتوان از این گیاهان در درمان عفونت‌های ناشی از پسودوموناس آئروجینوزا استفاده کرد.
سعید دوازده امامی؛ فاطمه سفیدکن؛ محمدرضا جهانسوز؛ داریوش مظاهری
چکیده
این تحقیق به منظور بررسی تأثیر شوری آب آبیاری بر عملکرد بیولوژیک، عملکرد بذر و کمیت و کیفیت اسانس بذر و اندام هوایی گیاه دارویی زنیان (Carum copticum L. C.B. Clarke) و بررسی امکان استحصال اسانس از اندام رویشی آزمایشی در سال 1386 در کرتهای کوچک مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان در قالب یک طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار و 8 تیمار انجام شد. ...
بیشتر
این تحقیق به منظور بررسی تأثیر شوری آب آبیاری بر عملکرد بیولوژیک، عملکرد بذر و کمیت و کیفیت اسانس بذر و اندام هوایی گیاه دارویی زنیان (Carum copticum L. C.B. Clarke) و بررسی امکان استحصال اسانس از اندام رویشی آزمایشی در سال 1386 در کرتهای کوچک مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان در قالب یک طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار و 8 تیمار انجام شد. تیمارهای مورد بررسی شامل شوری آب آبیاری با مقادیر 3/0 (شاهد)، 3، 6، 9، 12، 15، 18 و 21 دسی‌زیمنس بر متر بود. براساس نتایج بدست آمده از این تحقیق اثر شوری آب آبیاری بر درصد اسانس بذر و اندام هوایی معنی‌دار نبود، اما بر ارتفاع گیاه، عملکرد اسانس بذر، عملکرد اسانس اندام هوایی، عملکرد بذر و عملکرد بیولوژیک گیاه معنی‌دار بود. مقدار اسانس بذر از 5/3 تا 1/4 میلی‌لیتر و مقدار اسانس اندام هوایی از 25/0 تا 35/0 میلی‌لیتر تغییر کرد. بیشترین عملکرد اسانس بذر و عملکرد اندام هوایی به‌ترتیب معادل 3/8 و 4/2 در شوری 3/0 دسی‌زیمنس بر متر و کمترین آن 5/3 و 5/1 میلی‌لیتر در متر مربع در شوری 21 دسی‌زیمنس بر متر بدست آمد. بالاترین عملکرد بذر و عملکرد بیولوژیکی در شوری 3/0 دسی‌زیمنس بر متر به‌ترتیب به میزان 7/202 و 6/1367 گرم در متر مربع و کمترین میزان آن به‌ترتیب 7/96 و 5/739 گرم در متر مربع در شوری 21 دسی‌زیمنس بر متر بود. نتایج حاصل از شناسایی ترکیبهای اسانس بذر زنیان نشان داد که مهمترین جزء در همه تیمارها ترکیب تیمول بود که 53 تا 2/61 درصد اسانس را به خود اختصاص داد و دومین ترکیب گاما-ترپینن به میزان 7/20 تا 25 درصد و ترکیب سوم پاراسیمن به میزان 1/13 تا 6/15 درصد بود. شناسایی ترکیبهای اسانس اندام هوایی نیز روند مشابهی را نشان داد.
