نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی کارشناسی ارشد علوم باغبانی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج
2 استادیار، گروه علوم باغبانی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج
3 استاد، بخش تحقیقات گیاهان دارویی و محصولات فرعی، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
چکیده
به منظور ارزیابی برخی از خصوصیات بوم‌شناختی، ریختی و همچنین تعیین سطح پلوئیدی و شناسایی ترکیب‌های اسانس آویشن کرک‌آلود (Thymus pubescens Boiss. & Kotschy ex Celak) دو رویشگاه بستان‌آباد و یام در استان آذربایجان شرقی جهت انجام مطالعات مذکور انتخاب شدند. در این پژوهش در بهار سال 1387 در مرحله گلدهی، جهت ارزیابی ریختی از هر رویشگاه پنج نمونه کامل گیاهی و سرشاخه‌های گلدار جهت استخراج اسانس تهیه و به همراه بذر به منظور تعیین سطح پلوئیدی در فصل تولید بذر جمع‌آوری شد. اطلاعات مربوط به رویشگاه‌ها یادداشت‌برداری شد. خصوصیات رویشی و زایشی هر جمعیت مورد مطالعه قرار گرفت و بازده و ترکیب‌های اسانس گونه مورد مطالعه توسط دستگاه کروماتوگرافی گازی (GC) و دستگاه کروماتوگرافی گازی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) اندازه‌گیری و تعیین شد. به منظور تعیین سطح پلوئیدی، در هر جمعیت حداقل 10 یاخته متافازی نوک ریشه مورد مطالعه قرار گرفت و ضمن شمارش تعداد کروموزوم، سطح پلوئیدی آنها تعیین گردید. نتایج نشان داد که میانگین طول ساقه گلدار، طول و عرض برگ، تعداد گل در گل‌آذین و طول گل‌آذین در جمعیت یام بیشتر از جمعیت دیگر بود. از نظر سطح پلوئیدی، جمعیت بستان‌آباد هگزاپلوئید (90=x6=n2) و جمعیت یام تتراپلوئید (60=x4=n2) مشخص گردید. بازده اسانس رویشگاه بستان‌آباد و یام به‌ترتیب 3/1% و 2/2% بدست آمد. ترکیب غالب در اسانس هر دو رویشگاه تیمول می‌باشد که به‌ترتیب 6/57% و 9/44% در رویشگاه‌های بستان‌آباد و یام می‌باشد.
کلیدواژه‌ها
)