دوره 29، شماره 3 ، آبان 1392
محسن شخمگر؛ رضا برادران؛ غلامرضا موسوی؛ محسن پویان؛ الیاس آرزمجو
چکیده
به‌منظور بررسی اثر دور آبیاری و نیتروژن بر عملکرد و برخی صفات فیزیولوژیک گیاه دارویی شنبلیله (Trigonella foenum-gracum L.)، آزمایشی به‌صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه آموزشی دانشگاه آزاد بیرجند در بهار سال 1388 انجام شد. دور آبیاری (در سه سطح 4، 8 و 12 روز) به‌عنوان عامل اصلی و کود نیتروژن (در چهار ...
بیشتر
به‌منظور بررسی اثر دور آبیاری و نیتروژن بر عملکرد و برخی صفات فیزیولوژیک گیاه دارویی شنبلیله (Trigonella foenum-gracum L.)، آزمایشی به‌صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه آموزشی دانشگاه آزاد بیرجند در بهار سال 1388 انجام شد. دور آبیاری (در سه سطح 4، 8 و 12 روز) به‌عنوان عامل اصلی و کود نیتروژن (در چهار سطح صفر، 50، 100 و 150 کیلوگرم اوره در هکتار) به‌عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که عملکرد دانه در تیمارهای آبیاری پس از 4 و 8 روز تفاوت معنی‌داری نداشت؛ افزایش نیتروژن موجب افزایش عملکرد دانه شد ولی بین مقادیر 100 و 150 کیلوگرم اوره در هکتار تفاوت معنی‌داری از لحاظ عملکرد دانه دیده نشد. کاهش آب مصرفی همچنین موجب افزایش معنی‌دار سدیم، پرولین و کربوهیدرات، و کاهش پتاسیم، کلروفیل a، کاروتنوئید و مجموع رنگدانه‌های فتوسنتزی در برگ شد ولی روی کلروفیل b اثر معنی‌داری نداشت. نیتروژن موجب افزایش معنی‌دار کلروفیل a، کاروتنوئید، مجموع رنگدانه‌ها و پتاسیم گردید. افزایش نیتروژن تا سطح 50 کیلوگرم در هکتار موجب افزایش کربوهیدرات ولی پس از آن باعث کاهش کربوهیدرات برگ شد. براساس نتایج بدست‌آمده در این آزمایش، می‌توان بیان کرد که گیاه دارویی شنبلیله تا حدودی به خشکی مقاوم است و با در نظر گرفتن اهمیت این گیاه دارویی، می‌توان در شرایط کمبود آب از آن به‌عنوان جایگزین گیاهانی که ارزش اقتصادی پایین‌تری در شرایط کمبود آب دارند، استفاده نمود.
زهره حبیبی؛ مهدیه قویدل؛ مریم یوسفی
چکیده
در این تحقیق، اندام‌های هوایی گیاه Salvia verticillata L. در فصل گلدهی از اصفهان- خور جمع‌آوری شد و عصاره کلروفرمی آن مورد بررسی قرار گرفت. برای جداسازی اجزای عصاره از کروماتوگرافی ستونی (فاز ساکن سیلیکاژل) استفاده شد. برای شستشوی ستون از حلال کاملاً غیرقطبی n- هگزان استفاده شد و بعد قطبیت حلال شوینده با اتیل‌استات افزایش یافت. در پایان، ...
بیشتر
در این تحقیق، اندام‌های هوایی گیاه Salvia verticillata L. در فصل گلدهی از اصفهان- خور جمع‌آوری شد و عصاره کلروفرمی آن مورد بررسی قرار گرفت. برای جداسازی اجزای عصاره از کروماتوگرافی ستونی (فاز ساکن سیلیکاژل) استفاده شد. برای شستشوی ستون از حلال کاملاً غیرقطبی n- هگزان استفاده شد و بعد قطبیت حلال شوینده با اتیل‌استات افزایش یافت. در پایان، ستون با متانول شسته شد تا تمامی اجزای باقیمانده از ستون خارج شود و نهایتاً 37 جزء بدست آمد. به‌منظور خالصسازی بیشتر از کروماتوگرافی ستونی (با ستونهای کوچکتر) و کروماتوگرافی لایه نازک (با استفاده از صفحات شیشهای) استفاده گردید. برای شناسایی نمونه‌های خالص شده از تکنیکهای مختلف طیفبینی رزونانس مغناطیسی هسته (NMR) و در برخی موارد از طیف جرمی استفاده شد. بتا- سیتوسترول و دو دی ترپنوئید به نامهای ماروبینونبی و پرگرینول ازجمله ترکیبهایی بودند که از عصاره کلروفرمی جداسازی شده و پس از خالصسازی با استفاده از طیفبینی جرمی و طیفبینی رزونانس مغناطیسی هسته مورد شناسایی قرار گرفتند.
سید محمد موسوی؛ الهام مجدی‌نسب؛ وحید یاوری؛ ابراهیم رجب‌زاده قطرمی؛ محمد راضی جلالی
چکیده
امروزه استفاده از گیاهان دارویی و جایگزینی آنها با مواد شیمیایی پرخطر در صنعت آبزی‌پروری رو به افزایش نهاده‌است. یکی از این داروهای گیاهی مورد استفاده عصاره گل میخک است که عمدتاً در صنعت آبزی‌پروری برای کاهش تنش، بیهوشی و آرام‌بخشی استفاده می‌گردد. اوژنول یک داروی گیاهیست که از عصاره گل میخک تهیه می‌شود. در این مطالعه ...
بیشتر
امروزه استفاده از گیاهان دارویی و جایگزینی آنها با مواد شیمیایی پرخطر در صنعت آبزی‌پروری رو به افزایش نهاده‌است. یکی از این داروهای گیاهی مورد استفاده عصاره گل میخک است که عمدتاً در صنعت آبزی‌پروری برای کاهش تنش، بیهوشی و آرام‌بخشی استفاده می‌گردد. اوژنول یک داروی گیاهیست که از عصاره گل میخک تهیه می‌شود. در این مطالعه محدوده سمّیت و غلظت نیمه‌کشندگی (LC50) داروی بیهوشی اوژنول بر روی ماهی بنی sharpeyi Barbus مورد مطالعه قرار گرفته‌است. برای انجام این مطالعه، تعداد 735 عدد بچه ماهی انگشت قد بنی با وزن متوسط 1 ± 5 گرم از مرکز تکثیر و پرورش شهید ملکی اهواز به‌طور تصادفی صید و به دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر (آزمایشگاه شیلات) منتقل گردید. بعد از سپری شدن دوره سازش‌پذیری، بچه ماهیان انگشت قد بنی در معرض غلظت‌های مختلف (10، 20، 30، 40، 50، 100، 150 و 200 میلی‌گرم در لیتر قرار گرفتند و تغییرات رفتاری و تلفات در زمان‌های 0، 1، 12، 24، 48، 72 و 96 ساعت پس از بیهوشی ثبت و محدوده سمّیت و غلظت نیمه‌کشندگی(LC50) تعیین گردید. نتایج بدست‌آمده نشان داد که غلظت 1 میلی‌گرم در لیتر، بهترین غلظت برای آرام‌بخشی و غلظت 40 میلی‌گرم در لیتر، بهترین غلظت برای القای بیهوشی در این گونه می‌باشد. همچنین غلظت 200 میلی‌گرم در لیتر، غلظت بسیار سمّی در این گونه مشخص گردید. براساس تحلیل‌های آماری، غلظت نیمه‌کشندگی 48 ساعته اوژنول 76/1 ± 61/22 میلی‌گرم در لیتر می‌باشد که این مقدار نشان‌دهنده سمّیت متوسط اوژنول در این گونه می‌باشد. نتایج حاصل از این تحقیق حکایت از آن دارد که اوژنول می‌تواند در صنعت آبزی‌پروری ماهیان بومی به‌عنوان جایگزین مناسب داروی بیهوشی MS222 مورد استفاده قرار گیرد.
محمدرضا اخگر؛ احمد پورمیرزایی؛ مهران مرادعلیزاده؛ طاهره سالارکریمی
چکیده
جنس Neogaillonia، متعلق به تیره روناس (Rubiaceae)، در ایران شامل 4 گونه می‌باشد. هدف از این مطالعه، شناسایی ترکیب‌های شیمیایی موجود در اسانس اندام‌های هوایی گونه Neogaillonia eriantha (Jaub. & Spach) Lincz.، از گونه‌های انحصاری ایران بود. بدین منظور، این گیاه در اردیبهشت‌ماه 1389 از منطقه‌ای بین سیرجان و حاجی‌آباد، ارتفاع 2900 متری، واقع در استان ...
بیشتر
جنس Neogaillonia، متعلق به تیره روناس (Rubiaceae)، در ایران شامل 4 گونه می‌باشد. هدف از این مطالعه، شناسایی ترکیب‌های شیمیایی موجود در اسانس اندام‌های هوایی گونه Neogaillonia eriantha (Jaub. & Spach) Lincz.، از گونه‌های انحصاری ایران بود. بدین منظور، این گیاه در اردیبهشت‌ماه 1389 از منطقه‌ای بین سیرجان و حاجی‌آباد، ارتفاع 2900 متری، واقع در استان کرمان، جمع‌آوری و از اندام‌های هوایی آن به روش تقطیر با آب، اسانس‌گیری بعمل آمد. بازده متوسط اسانس، 2/0% (w/w) بود. ترکیب‌های تشکیل‌دهنده اسانس با استفاده از دستگاههای کروماتوگراف گازی (GC) و کروماتوگراف گازی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) شناسایی شدند. 22 ترکیب در روغن اسانسی این گیاه شناسایی شد که در مجموع 6/99% کل اسانس را تشکیل میدادند. ترکیب‌های اصلی تشکیل‌دهنده اسانس، بتا-پینن (1/17%)، 1،8- سینئول (4/15%)، دلتا-3-کارن (4/11%)، پیپریتون (3/11%)، آلفا-پینن (1/9%) و لیمونن (7/8%) بودند. روغن اسانسی این گیاه غنی از منوترپنها (9/95%) بود.
سهیلا شهریاری؛ مجید عزیزی؛ حسین آرویی؛ حسین انصاری
چکیده
به‌منظور اثر رژیم‌های مختلف آبیاری و انواع خاکپوش بر شاخص‌های فیزیولوژیک و میزان اسانس گیاه دارویی نعنا فلفلی (Mentha piperita L.) در سال 1389 در مزرعه‌ی دانشکدة کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد آزمایشی به‌صورت فاکتوریل با طرح بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار اجرا گردید. تیمارها شامل سه سطح آبیاری (100، 80 و 60 درصد نیاز آبی محاسبه شده از تشت تبخیر ...
بیشتر
به‌منظور اثر رژیم‌های مختلف آبیاری و انواع خاکپوش بر شاخص‌های فیزیولوژیک و میزان اسانس گیاه دارویی نعنا فلفلی (Mentha piperita L.) در سال 1389 در مزرعه‌ی دانشکدة کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد آزمایشی به‌صورت فاکتوریل با طرح بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار اجرا گردید. تیمارها شامل سه سطح آبیاری (100، 80 و 60 درصد نیاز آبی محاسبه شده از تشت تبخیر کلاس A) و دو نوع خاکپوش (پلاستیک سیاه، خرده چوب) و شاهد بدون پوشش بودند. نتایج حاصل نشان داد که اثر آبیاری بر وزن تر و خشک، سطح برگ و محتوای آب نسبی برگ و عملکرد اسانس معنی‌دار بود. اثر خاکپوش بر فاصله میان‌گره‌ها، تعداد شاخه، وزن تر و خشک، سطح برگ و عملکرد اسانس معنی‌دار بود. اثر متقابل آبیاری و خاکپوش بر فاصله میان‌گره، وزن تر و خشک، و سطح برگ معنی‌دار بود. نتایج این تحقیق نشان داد که بالاترین عملکرد وزن خشک بوته (35/38 گرم) و بالاترین عملکرد اسانس (83/82 لیتر در هکتار) در تیمار سطح اول آبیاری به همراه کاربرد خاکپوش خرده چوب بدست آمد. همچنین بین تیمار سطح اول آبیاری به همراه خاکپوش خرده چوب با تیمار سطح سوم آبیاری و خاکپوش خرده چوب اختلاف معنی‌داری وجود نداشت. کمترین عملکرد وزن خشک (87/14 گرم) و کمترین عملکرد اسانس (57/29 لیتر در هکتار) با تیمار سطح سوم آبیاری و بدون پوشش بدست آمد. همچنین بهترین تیمار در کاهش اثر تنش ناشی از کم آبیاری، خاکپوش خرده چوب بوده است. به‌طور کلی نتایج این آزمایش نشان داد که استفاده از خرده چوب به‌عنوان خاکپوش و آبیاری به میزان 60% نیاز آبی، بالاترین شاخص بهره‌وری آب در تولید نعنا فلفلی را در شرایط اقلیمی منطقه محل اجرای آزمایش دارا می‌باشد.
محمدتقی درزی؛ محمدرضا حاج سیدهادی؛ فرهاد رجالی
چکیده
به‌منظور بررسی اثر کودهای بیولوژیک بر کمّیت و کیفیت اسانس گیاه دارویی انیسون (Pimpinella anisum L.)، شامل میزان اسانس و میزان آنتول، گاما-هیماکالن و استراگول در اسانس، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل دو عامله با استفاده از عوامل ورمی‌کمپوست (0، 5 و 10 تن در هکتار) و کود بیولوژیک فسفره (عدم تلقیح، تلقیح با بذر و تلقیح با بذر + محلول‌پاشی بر روی ...
بیشتر
به‌منظور بررسی اثر کودهای بیولوژیک بر کمّیت و کیفیت اسانس گیاه دارویی انیسون (Pimpinella anisum L.)، شامل میزان اسانس و میزان آنتول، گاما-هیماکالن و استراگول در اسانس، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل دو عامله با استفاده از عوامل ورمی‌کمپوست (0، 5 و 10 تن در هکتار) و کود بیولوژیک فسفره (عدم تلقیح، تلقیح با بذر و تلقیح با بذر + محلول‌پاشی بر روی خاک در مرحله ساقه رفتن) در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با نه تیمار و سه تکرار در ایستگاه تحقیقات همند دماوند وابسته به مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور در سال زراعی 1388-1387 مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که بیشترین میزان اسانس در دانه (21/4%) در مصرف 10 تن ورمی‌کمپوست حاصل شده و بیشترین میزان آنتول در اسانس (14/94%) و کمترین میزان گاما-هیماچالن (47/2%) و استراگول (10/1%) در اسانس با مصرف 5 تن ورمی‌کمپوست حاصل گردید. کود بیولوژیک فسفره نیز دارای تأثیر معنی‌داری بر روی صفات مورد بررسی بود، به‌طوری که بیشترین میزان اسانس در دانه (97/3%) و میزان آنتول در اسانس (60/94%) و نیز کمترین میزان گاما-هیماچالن (12/2%) و استراگول (95/0%) در اسانس با دو بار مصرف کود بیولوژیک فسفره بدست آمد. همچنین اثرهای متقابل در بین عامل‌ها بر روی میزان گاما-هیماچالن و استراگول در اسانس معنی‌دار گردید، به‌طوری که کمترین میزان گاما-هیماکالن (93/1%) و استراگول (97/0%) در اسانس در تیمار 5 تن ورمی‌کمپوست و دو بار مصرف کود بیولوژیک فسفره حاصل شد.
مه‌لقا قربانلی؛ اعظم علی‌بابایی؛ مریم پیوندی
چکیده
گل راعی از گیاهان دارویی ارزشمند است، این گیاه در ایران دارای 17 گونه می‌باشد، اما تنها گونه با ارزش آن Perforatum است. این گیاه در معالجه افسردگی نقش اساسی دارد. در این تحقیق گیاه گل راعی (Hypericum perforatum L.) با غلظت‌های مختلف مولیبدن شامل (شاهد، 1/0، 4/0، 8/0، 6/1 Μµ) در محلول مغذی هوگلند pH 8/6 تیمار شدند و بعد از نمونه‌ها برای سنجش پارامترهای ...
بیشتر
گل راعی از گیاهان دارویی ارزشمند است، این گیاه در ایران دارای 17 گونه می‌باشد، اما تنها گونه با ارزش آن Perforatum است. این گیاه در معالجه افسردگی نقش اساسی دارد. در این تحقیق گیاه گل راعی (Hypericum perforatum L.) با غلظت‌های مختلف مولیبدن شامل (شاهد، 1/0، 4/0، 8/0، 6/1 Μµ) در محلول مغذی هوگلند pH 8/6 تیمار شدند و بعد از نمونه‌ها برای سنجش پارامترهای بیوشیمیایی استفاده شد. مولیبدن به طور معنی‌داری سبب افزایش مقدار پرولین گل راعی می‌شود. فعالیت‌های کاتالاز و آسکوربات پراکسیداز اندام هوایی در تمام تیمارهای مولیبدن افزایش یافته، ولی در ریشه فعالیت این آنزیم‌ها در غلظت‌های بالاتر کاهش یافته‌است. فعالیت پراکسیداز اندام هوایی با تیمار غلظت‌های مختلف مولیبدن بجز در غلظت 8/0 میکرومولار مولیبدن افزایش می‌یابد و در ریشه نیز افزایش فعالیت پراکسیداز دیده شده‌است، اما در غلظت‌های بالاتر کاهش یافته‌است. افزایش مقدار مالون دآلدئید در غلظت‌های بالای مولیبدن دیده می‌شود. به‌طوری که مقدار مولیبدن به نسبت افزایش غلظت مولیبدن تیمار شده بیشتر شده‌است. بنابراین تنش مولیبدن مقدار پرولین و آنزیم‌های پراکسیداز، کاتالاز و آسکوربات پراکسیداز را افزایش می‌دهد و در غلظت‌های زیاد مولیبدن علائم سمّیت به‌صورت پراکسیداسیون لیپید ظاهر می‌شود. آنالیز داده‌ها از طریق نرم‌افزار رایانه‌ای spss و مقایسه میانگین‌ها با آزمون چند دامنه‌ای دانکن انجام شد. در هر بررسی از 3 تکرار استفاده شد.
رمضان کلوندی؛ مهدی میرزا؛ کیوان صفی‌خانی؛ محمود نادری
چکیده
گونه Rhabdosciadium aucheri Boiss. متعلق به تیره چتریان یک گونه انحصاری ایران است که در استان‌های همدان، لرستان، چهارمحال بختیاری، کهکیلویه و بویراحمد و تهران می‌روید. سرشاخه گیاه مورد نظر در مرحله گلدهی کامل از ارتفاعات گردنه اسدآباد در استان همدان از ارتفاع 2330 متر از سطح دریا جمع‌آوری گردید و بعد از 100 گرم سرشاخه خشک شده آن به روش تقطیر ...
بیشتر
گونه Rhabdosciadium aucheri Boiss. متعلق به تیره چتریان یک گونه انحصاری ایران است که در استان‌های همدان، لرستان، چهارمحال بختیاری، کهکیلویه و بویراحمد و تهران می‌روید. سرشاخه گیاه مورد نظر در مرحله گلدهی کامل از ارتفاعات گردنه اسدآباد در استان همدان از ارتفاع 2330 متر از سطح دریا جمع‌آوری گردید و بعد از 100 گرم سرشاخه خشک شده آن به روش تقطیر با آب اسانس‌گیری بعمل آمد. بازده اسانس گونه مورد مطالعه براساس وزن خشک 67/0% بود. اسانس بدست‌آمده بهوسیله دستگاههای GC و GC/Mass آنالیز گردید. در مجموع هجده ترکیب در اسانس روغنی گونه مورد مطالعه شناسایی گردید. بتا-سزکوئیفلاندرن (9/49%)، اپی-آلفابیزابولول (9/11%)، اینترمدئول (2/8%)، جرماکرن-D (6/7%) و بتا-بیزابولن (9/4%) ترکیب‌های اصلی تشکیل‌دهنده اسانس بودند. این تحقیق برای اولین بار در جهان انجام شد.
الهام مدیری؛ فاطمه سفیدکن؛ زیبا جمزاد؛ اختر توسلی
چکیده
جنس Ziziphora متعلق به خانواده نعنا، شامل 4 گونه (Z. persica Bunge.، Z. capitata L.، Z. tenuior L. و Z. clinopodioides Lam.)، پراکندگی وسیعی در ایران دارد. گونه Z. clinopodioides L. با نام فارسی کاکوتی کوهی منبع غنی از روغن اسانسی است. در این تحقیق بخش‌های هوایی پنج زیرگونه از گونه Z. clinopodioides Lam. از نقاط مختلف جمع‌آوری گردیدند. پس از خشک کردن گیاه، اسانس‌گیری از آن با روش تقطیر ...
بیشتر
جنس Ziziphora متعلق به خانواده نعنا، شامل 4 گونه (Z. persica Bunge.، Z. capitata L.، Z. tenuior L. و Z. clinopodioides Lam.)، پراکندگی وسیعی در ایران دارد. گونه Z. clinopodioides L. با نام فارسی کاکوتی کوهی منبع غنی از روغن اسانسی است. در این تحقیق بخش‌های هوایی پنج زیرگونه از گونه Z. clinopodioides Lam. از نقاط مختلف جمع‌آوری گردیدند. پس از خشک کردن گیاه، اسانس‌گیری از آن با روش تقطیر با آب صورت گرفت. جداسازی و شناسایی ترکیب‌های موجود در اسانس توسط کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگراف گازی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) انجام شد. از نظر کمّی و کیفی اسانس زیرگونه‌های مختلف، با یکدیگر متفاوت هستند. در اسانس زیرگونه rigida جمع‌آوری شده از ارومیه و فارس 15 و 19 ترکیب شناسایی شد؛ ترکیب شاخص در هر دو پولگون به‌ترتیب با 8/46% و 1/36% بود. در اسانس زیرگونه‌های filicaulis از ارسباران، bungeana از تبریز و ronnigeri از ارومیه به‌ترتیب 15، 18 و 19 ترکیب شناسایی شد که پولگون، به‌ترتیب با 46%، 23% و 52% ترکیب شاخص بود. در اسانس زیرگونه pseudodasyantha جمع‌آوری شده از قزوین نرسیده به زشک و قزوین به‌ترتیب 14 و 16 ترکیب شناسایی شد. در گیاه اول پولگون (8/49%) و در گیاه دوم لیمونن (29%) ترکیب‌های شاخص هستند. در اسانس زیرگونه مذکور از دو منطقه گرمابدره و شهرستانک به‌ترتیب 18 و 16 ترکیب شناسایی شد. ترکیب‌های شاخص گاما-ترپینن (1/16%) در زیرگونه مربوط به گرمابدره و 1،8-سینئول (4/32%) در زیرگونه مربوط به شهرستانک می‌باشند.
مهران محمدپور؛ عظیم قاسم‌‌نژاد؛ محمدحسین لباسچی؛ بهلول عباس‌‍‍‍‍‍‍‍‍‌زاده؛ محمد آزاد‌بخت
چکیده
مرزه با نام علمی (Satureja hortensis L.) گیاهی علفی و یکساله از خانواده Labiatae بومی جنوب اروپا، آناتولی، قفقاز، عراق و غرب ایران بوده و امروزه در اغلب دنیا کشت می‌گردد. به‌منظور بررسی اثر تاریخ کاشت و تراکم بر صفات مورفولوژیک مرزه (Satureja hortensis L.)، آزمایشی به‌صورت طرح اسپلیت‌پلات در قالب بلوک‌های کامل تصادفی با سه تاریخ کاشت (22 فروردین، ...
بیشتر
مرزه با نام علمی (Satureja hortensis L.) گیاهی علفی و یکساله از خانواده Labiatae بومی جنوب اروپا، آناتولی، قفقاز، عراق و غرب ایران بوده و امروزه در اغلب دنیا کشت می‌گردد. به‌منظور بررسی اثر تاریخ کاشت و تراکم بر صفات مورفولوژیک مرزه (Satureja hortensis L.)، آزمایشی به‌صورت طرح اسپلیت‌پلات در قالب بلوک‌های کامل تصادفی با سه تاریخ کاشت (22 فروردین، 2 و 13 اردیبهشت) به‌عنوان عامل اصلی و سه تراکم (35 × 15، 35 × 25، 35 × 35 سانتی‌متر) به‌عنوان عامل فرعی در سه تکرار در سال 89 در دانشگاه کشاورزی ساری انجام شد. گیاهان در مرحله گلدهی کامل بررسی شدند. اثر تاریخ کاشت و تراکم بر اغلب صفات مورفولوژیک مرزه معنی‌دار شد. نتایج مقایسه میانگین تاریخ کاشت نشان داد که تاریخ کاشت اول بیشترین ارتفاع گیاه (3/52 سانتی‌متر)، قطر ساقه (8/8 میلی‌متر)، تعداد گره (81/17)، تعداد ساقه فرعی (22/23)، قطر ریشه (12/9 میلی‌متر) و وزن خشک ریشه (76/2 گرم بر بوته) بود. تأخیر در تاریخ کاشت به‌طور معنی‌داری باعث افزایش وزن خشک اندام هوایی شد. به‌طوری که بیشترین مقدار آن (1/3023 و 9/2663 کیلوگرم در هکتار) از تاریخ‌های کاشت سوم و دوم بدست آمد. نتایج مقایسه میانگین تراکم‌ها نشان داد که تراکم سوم (کمترین تراکم) بیشترین قطر ریشه (33/9 میلی‌متر) و وزن خشک ریشه (56/2 گرم بر بوته) را داشت. به‌علاوه اینکه تراکم‌های سوم و دوم بیشترین ارتفاع گیاه (03/53 و 09/51 سانتی‌متر)، قطر ساقه (92/7 و 4/7 میلی‌متر)، تعداد گره (06/17 و 32/16) و تعداد ساقه فرعی (94/21 و 79/21) بود. اثر تراکم بر وزن خشک اندام هوایی معنی‌دار نشد. البته نتایج بدست‌آمده نشان داد که خصوصیات مورفولوژیک مرزه که اغلب از اجزای عملکرد پیکر رویشی محسوب می‌شوند، تحت تأثیر تیمارهای زراعی قرار داشته و با مدیریت صحیح می‌توان عملکرد رویشی را افزایش داد.
مریم رضایی؛ رضا برادران
چکیده
به‌منظور بهبود عملکرد دانه و افزایش عملکرد کیفی گیاهان دارویی، استقرار سیستم کشاورزی پایدار و بکارگیری کودهای زیستی از اهمیت بسزایی برخوردار است. بدلیل بررسی اثر کودهای زیستی بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه دارویی همیشه‌بهار (Calendula officinalis L.) آزمایشی به‌صورت فاکتوریل با استفاده از فاکتورهای کمپوست (بدون کود آلی، کمپوست زباله ...
بیشتر
به‌منظور بهبود عملکرد دانه و افزایش عملکرد کیفی گیاهان دارویی، استقرار سیستم کشاورزی پایدار و بکارگیری کودهای زیستی از اهمیت بسزایی برخوردار است. بدلیل بررسی اثر کودهای زیستی بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه دارویی همیشه‌بهار (Calendula officinalis L.) آزمایشی به‌صورت فاکتوریل با استفاده از فاکتورهای کمپوست (بدون کود آلی، کمپوست زباله شهری، کود آلی گرانوله و ورمی‌کمپوست) و کود فسفاته زیستی (تلقیح و عدم تلقیح) در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با 8 تیمار و 3 تکرار در سال 1389 به اجرا درآمد. مقایسه میانگین‌ها توسط آزمون چنددامنه‌ای دانکن در سطح احتمال 5% انجام شد. نتایج نشان داد که کود فسفات زیستی دارای تأثیر معنی‌داری بر روی ارتفاع بوته، عملکرد گل، وزن هزاردانه، تعداد گل و شاخص برداشت دانه نداشت، ولی تأثیر آن بر قطر گل، تعداد ساقه‌های فرعی، عملکرد زیست توده، عملکرد بذر و شاخص برداشت بود. همچنین در بیشتر صفات مورد بررسی اختلاف معنی‌داری بین تیمارهای اعمال شده و تیمار شاهد (بدون کود آلی، بدون تلقیح) وجود داشت. مصرف کودهای زیستی باعث افزایش معنی‌دار ارتفاع بوته، عملکرد بیوماس، وزن هزاردانه و شاخص برداشت شد؛ درحالی‌که قطر گل، تعداد ساقه‌های فرعی، عملکرد گل خشک، تعداد گل در مترمربع و عملکرد بذر تحت تأثیر قرار نگرفتند. البته در بیشتر صفات کود آلی ورمی‌کمپوست به همراه کود فسفاته بارور-2 دارای بیشترین مقادیر بدست آمده بود و بر افزایش اجزای عملکرد همیشه‌بهار اثر مثبت گذاشته و موجب بهبود عملکرد دانه گردید.
هاجر کردی؛ مهناز اقدسی؛ مهناز خلفی
چکیده
خارمریم با نام علمی Silybum marianum (L.) Gaertn گیاهی یک یا دو ساله از خانواده کاسنی است که در صنایع داروسازی اهمیت فراوان دارد. ترکیب‌های مؤثره این گیاه گروهی از فلاونولیگنان‌ها شامل سیلی‌بین، ایزوسیلی‌بین، سیلی‌کریستین، سیلی‌دیانین و تاکسی‌فولین بوده که مجموعاً به‌عنوان سیلی‌مارین شناخته می‌شوند. این گیاه در درمان ...
بیشتر
خارمریم با نام علمی Silybum marianum (L.) Gaertn گیاهی یک یا دو ساله از خانواده کاسنی است که در صنایع داروسازی اهمیت فراوان دارد. ترکیب‌های مؤثره این گیاه گروهی از فلاونولیگنان‌ها شامل سیلی‌بین، ایزوسیلی‌بین، سیلی‌کریستین، سیلی‌دیانین و تاکسی‌فولین بوده که مجموعاً به‌عنوان سیلی‌مارین شناخته می‌شوند. این گیاه در درمان انواع بیماریهای قلبی و عروقی، دیابت، چربی خون، بیماریهای کبدی (زردی، سیروز و آماس کبدی) و بیماریهای کیسه صفرا و ... مؤثر است. در این تحقیق اندام‌های مختلف گیاه خارمریم شامل برگ جوان، برگ مسن، ساقه، ریشه، گل‌آذین و بذر در طی ماه‌های مختلف در منطقه گرگان به‌طور جداگانه جمع‌آوری و میزان فلاونوئید کل، سیلی‌مارین و اجزای تشکیل‌دهنده سیلی‌مارین به روش HPLC اندازه‌گیری شد. نتایج بدست‌آمده نشان داد که بیشترین مقدار فلاونوئید کل در بذر و گل‌آذین و پس از آن در ساقه‌های گیاه وجود دارد. همچنین این نتایج نشان داد که اثر زمان بر میزان فلاونویید و نیز اثر متقابل دو عامل ماه برداشت و نوع اندام در گیاه خارمریم بر میزان فلاونوئیدهای این گیاه معنی‌دار است. داده‌های حاصل از آنالیز دستگاه HPLC نشان داد که نوع ترکیب‌های سازنده سیلی‌مارین در نمونه‌های مورد بررسی مشابه بوده و اختلاف اساسی آنها در مقدار فلاونولیگنان‌های سازنده آنهاست. در بین ترکیب‌های سازنده سیلی‌مارین، مقدار سیلی‌دیانین در ساقه‌های گیاه بیشتر بوده، در صورتی‌که مقدار سایر اجزا در بذر بیشتر بود. در مجموع نتایج حاضر نشان می‌دهد که گرگان منطقه مناسبی برای کشت گیاه خارمریم بوده و با توجه به اینکه ساقه گیاه نیز حاوی مقادیر قابل توجهی از سیلی‌مارین است می‌تواند به‌عنوان منبع مناسب در تولید ماده دارویی مورد توجه قرار گیرد.
لیلا جعفرزاده؛ حشمت امیدی؛ عبدالامیر بستانی
چکیده
به‌منظور بررسی تأثیر تنش خشکی و نیتروکسین بر عملکرد گل، اجزاء عملکرد، رنگریزه‌های فتوسنتزی و میزان پرولین گیاه دارویی همیشه‌بهار (Calendula officinalis L.)، مطالعه‌ای در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهد واقع در 30 کیلومتری جنوب تهران انجام شد. این آزمایش به‌صورت اسپلیت‌پلات در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در ...
بیشتر
به‌منظور بررسی تأثیر تنش خشکی و نیتروکسین بر عملکرد گل، اجزاء عملکرد، رنگریزه‌های فتوسنتزی و میزان پرولین گیاه دارویی همیشه‌بهار (Calendula officinalis L.)، مطالعه‌ای در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهد واقع در 30 کیلومتری جنوب تهران انجام شد. این آزمایش به‌صورت اسپلیت‌پلات در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در 3 تکرار و در سال زراعی 90-89 اجرا گردید. فاکتورهای آزمایش شامل خشکی به‌عنوان فاکتور اصلی (1- پتانسیل رطوبت خاک 5/0 اتمسفر به‌عنوان شاهد و ظرفیت زراعی (FC)، 2- پتانسیل 5/3 اتمسفر به‌عنوان تنش ملایم، 3- پتانسیل 5/6 اتمسفر به‌عنوان تنش نسبتاً شدید و 4- پتانسیل 10 اتمسفر به‌عنوان تنش شدید) از مرحله 4 برگی و کاربرد کود زیستی نیتروژن به‌عنوان فاکتور فرعی (1- شاهد (بدون اعمال تیمار)، 2- اختلاط دو لیتر در هکتار کود زیستی نیتروژنه همراه با آب آبیاری و 3- تلقیح دو لیتر در هکتار کود زیستی نیتروژنه به‌صورت بذرمال) در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که خشکی، کاربرد کود زیستی و اثر برهمکنش آنها بر ارتفاع بوته، عملکرد گل، محتوی رنگریزه‌های فتوسنتزی، محتوی پرولین و درصد عصاره گل تأثیر معنی‌داری (p ≤ 0.01) داشت. به‌طوری که بیشترین عملکرد گل (46/574 کیلوگرم در هکتار) و میزان عصاره (79/22%) در شرایط پتانسیل رطوبت خاک 5/0 اتمسفر حاصل شد. همچنین بیشترین ارتفاع بوته (11/27 سانتی‌متر) و محتوی رنگریزه‌های فتوسنتزی (59/17) نیز در تنش ملایم (5/3 اتمسفر) حاصل شد و محتوی پرولین در تیمار آبیاری مطلوب (ظرفیت مزرعه)، 47% کمتر از خشکی نسبتاً شدید (5/6 اتمسفر) بود. براساس نتایج، بیشترین ارتفاع بوته، عملکرد گل، محتوی پرولین و مقدار عصاره گل از کاربرد کود زیستی به‌صورت بذرمال حاصل شد. به‌طور کلی نتایج نشان داد که گیاه دارویی همیشه‌بهار می‌تواند همگام با کاربرد 2 لیتر کود زیستی نیتروکسین به‌صورت بذرمال سطوح نسبتاً شدید خشکی (5/6 اتمسفر) را تحمل نماید.
کامکار جایمند؛ هلن اهرابی اصلی؛ زهرا بهراد
چکیده
فلاونوییدها طبقه بزرگی از پلی‌فنل‌ها با بیش از 4000 ترکیب هستند که در گیاه نقش آنتی‌اکسیدانی را در فتوسنتز به‌عهده دارند و در انسان دارای اثرهای آنتی‌اکسیدانی، ضدالتهابی، جلوگیری‌کننده سرطان و محافظت‌کننده از قلب می‌باشند. ترکیب کوئرستین و کامفرول در گروه فلاونول‌ها قرار دارند و برای مقابله با ویروس‌ها و سلول‌های ...
بیشتر
فلاونوییدها طبقه بزرگی از پلی‌فنل‌ها با بیش از 4000 ترکیب هستند که در گیاه نقش آنتی‌اکسیدانی را در فتوسنتز به‌عهده دارند و در انسان دارای اثرهای آنتی‌اکسیدانی، ضدالتهابی، جلوگیری‌کننده سرطان و محافظت‌کننده از قلب می‌باشند. ترکیب کوئرستین و کامفرول در گروه فلاونول‌ها قرار دارند و برای مقابله با ویروس‌ها و سلول‌های سرطانی استفاده می‌شوند. هدف از این تحقیق، استخراج و اندازه‌گیری ترکیب کوئرستین و کامفرول در گونه گیاهی رازیانه (Foeniculum vulgare Mill.) بود. برای این منظور این گونه در اوایل خردادماه 1389 از مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور جمع‌آوری، و بعد از اندام‌های مختلف (گل، برگ، ساقه و بذر) با روشهای مختلف استخراج شد. در روش اول نمونه با حلال کلروفرم توسط دستگاه سوکسله به مدت 72 ساعت استخراج گردید. در روش دوم به نمونه قبلی که با حلال کلروفرم استخراج شده بود پس از جدا کردن حلال، متانول اضافه نموده و مجدداً عمل استخراج انجام شد. در روش سوم با توجه به میزان ماده خشک از اندام‌های مختلف گیاه تازه رازیانه توزین، سپس با حلال‌های متانول و اسیداستیک (به نسبت 1:9) توسط دستگاه آسیاب برقی خرد و همزمان صاف گردید. در روش چهارم گیاه تازه مطابق با میزان ماده خشک هر اندام ابتدا با دستگاه آسیاب برقی خردشد و بعد با حلال‌های متانول و اسیداستیک (به نسبت 1:9) و به مدت یک هفته خیسانده و بعد صاف گردید. بعد همه نمونه‌های بدست آمده به حجم 30 میلی‌لیتر تغلیظ گردیدند. جمعاً 32 نمونه بدست آمد که میزان ترکیب کوئرستین وکامفرول آنها توسط دستگاه کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC) مورد اندازه‌گیری قرار گرفت. نتایج بدست آمده نشان داد که بیشترین مقادیر کوئرستین بدست آمده در Foeniculum vulgare Mill.، مربوط به گل (ppm2990)، برگ (ppm1223) و بذر تازه (ppm1779) در روش استخراج با متانول و در ساقه (ppm1316) به روش خیساندن با متانول-اسیداستیک بدست آمد و کمترین مقادیر کوئرستین بدست آمده مربوط به روش اول (استخراج با کلروفرم) بود که در گل (ppm17)، برگ (ppm15)، ساقه (ppm9)، و در بذر (ppm50) بدست آمد. در شرایط کشت یکسان بیشترین مقادیر کامفرول بدست آمده در گل (ppm912)، برگ (ppm273)، ساقه (ppm184) و در بذر تازه (ppm1142) به روش خیساندن با متانول-اسیداستیک و کمترین مقادیر کامفرول بدست آمده مربوط به روش استخراج با کلروفرم است که در گل (ppm209)، برگ (ppm55)، ساقه (ppm45) و در بذر (ppm427) بدست آمد.
مریم نگهبان؛ سعید محرمی‌پور؛ مژگان زندی؛ سید علی هاشمی
چکیده
استفاده از فناوری نانو کپسول در آفت‌کش‌ها موجب افزایش کارایی، سازگاری بیشتر با محیط زیست، بهبود کیفیت و رهایش کنترل شده این مواد شده است. در این تحقیق کارایی اسانس نانو کپسوله شده گیاه درمنه Artemisia sieberi Besser بر شاخص‌های تغذیه شب‌پره پشت الماسی (Lepidoptera:Yponomeutidae) Plutella xylostella L. در مقایسه با اسانس معمولی مورد ارزیابی قرار گرفت. آزمایش‌های ...
بیشتر
استفاده از فناوری نانو کپسول در آفت‌کش‌ها موجب افزایش کارایی، سازگاری بیشتر با محیط زیست، بهبود کیفیت و رهایش کنترل شده این مواد شده است. در این تحقیق کارایی اسانس نانو کپسوله شده گیاه درمنه Artemisia sieberi Besser بر شاخص‌های تغذیه شب‌پره پشت الماسی (Lepidoptera:Yponomeutidae) Plutella xylostella L. در مقایسه با اسانس معمولی مورد ارزیابی قرار گرفت. آزمایش‌های متعددی برای اندازه‌گیری شاخص‌های غذایی شب‌پره پشت الماسی نظیر میزان رشد نسبی، نرخ مصرف نسبی، شاخص‌های کارایی تبدیل غذای بلعیده شده، کارایی تبدیل غذای هضم شده، شاخص تقریبی هضم‌شوندگی و بازدارندگی تغذیه طراحی گردید. تیمارها به روش دیسک‌های برگی در شرایط کنترل شده در دمای 1 ± 27 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5 ± 65 درصد و دوره نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی ارزیابی شدند. بدین منظور برای هر تکرار در غلظت‌های مختلف 10 عدد لارو سن سوم شب‌پره پشت الماسی روی دیسک برگی قرار گرفت و در زمان‌های متوالی 24، 48 و 72 ساعت پس از تغذیه، میزان غذای خورده شده و مقدار افزایش وزن لاروها ثبت شد. نتایج نشان داد که نانو کپسول اسانس درمنه به‌طور معنی‌داری نرخ رشد نسبی، شاخص‌های کارایی تبدیل غذای بلعیده شده، کارایی تبدیل غذای هضم شده و شاخص تقریبی هضم‌شوندگی غذا را در مقایسه با شاهد (اسانس فرموله نشده) کاهش داده‌است. به‌علاوه اینکه یافته‌های حاصل از کاربرد فرمولاسیون نانو کپسول اسانس حکایت از وجود اثر سمّیت پس از تغذیه توسط اسانس گیاه درمنه داشت. بنابراین نانو کپسول اسانس گیاه درمنه به‌عنوان یک حشره‌کش در کنترل شب‌پره پشت الماسی قابلیت بالایی برای مطالعات بیشتر و تکمیلی را دارد.
رضا طاهری؛ محمدحسین لباسچی؛ عبدالرسول ذاکرین؛ محمد بختیاری رمضانی؛ امیر برجیان؛ مریم مکی‌زاده تفتی
چکیده
به‌منظور بررسی عملکرد و بازده اسانس چهار گونه آویشن محلی و خارجی با تراکم‌های مختلف در شرایط دیم آزمایشی به‌صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در ایستگاه تحقیقات مراتع همند آبسرد (دماوند) در سال 1390 انجام شد. چهار گونه آویشن (Thymus daenensis، T. pubescens، T. kotschyanus و T. vulgaris) به‌عنوان عامل اصلی و تراکم شامل فاصله‌های ...
بیشتر
به‌منظور بررسی عملکرد و بازده اسانس چهار گونه آویشن محلی و خارجی با تراکم‌های مختلف در شرایط دیم آزمایشی به‌صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در ایستگاه تحقیقات مراتع همند آبسرد (دماوند) در سال 1390 انجام شد. چهار گونه آویشن (Thymus daenensis، T. pubescens، T. kotschyanus و T. vulgaris) به‌عنوان عامل اصلی و تراکم شامل فاصله‌های روی ردیف 25، 35 و 50 سانتی‌متر به‌عنوان عامل فرعی محسوب شد. صفات اندازه‌گیری شده شامل ارتفاع، تعداد ساقه هوایی، طول ریشه، قطر تاج پوشش، وزن خشک ریشه، عملکرد تر و خشک اندام هوایی، درصد و عملکرد اسانس بود. نتایج حکایت از تفاوت معنی‌دار گونه‌ها در صفات اندازه‌گیری شده داشت. در میان صفات اندازه‌گیری شده اثر تراکم تنها بر تعداد ساقه هوایی، قطر تاج پوشش، عملکرد تر اندام هوایی و وزن خشک ریشه معنی‌دار شد. بررسی اثر متقابل گونه و تراکم نشان داد بالاترین عملکرد ماده خشک (2206 کیلوگرم در هکتار) مربوط به گونه T. kotschyanus در فاصله کشت 25 سانتی‌متر و کمترین مقدار (7/554کیلوگرم در هکتار) مربوط به گونه T. vulgaris در فاصله کشت 50 سانتی‌متر بود. بالاترین بازده اسانس (1/2%) در گونه T. kotschyanus با فاصله کشت 25 سانتی‌متر و بالاترین عملکرد اسانس در گونه T. daenensis با فاصله کشت 25 سانتی‌متر مشاهده شد.
