زراعت و باغبانی
امید حیدر پور؛ بهروز اسماعیل پور؛ علی اشرف سلطانی؛ زهرا اصلانی
چکیده
سابقه و هدف: کمبود آب اثرهای نامطلوبی بر فرایندهای فیزیولوژیکی مانند فتوسنتز، جذب عناصر غذایی، توسعه و تقسیم سلولی، تجمع و انتقال مواد غذایی داشته و بدین طریق موجب کاهش عملکرد گیاهان میگردد. کودهای زیستی باعث تحریک جوانهزنی، افزایش طول ریشه، فتوسنتز، در دسترس بودن و جذب مواد مغذی خاک و فعالیت میکروبی خاک در شرایط استرسزا میشوند. ...
بیشتر
سابقه و هدف: کمبود آب اثرهای نامطلوبی بر فرایندهای فیزیولوژیکی مانند فتوسنتز، جذب عناصر غذایی، توسعه و تقسیم سلولی، تجمع و انتقال مواد غذایی داشته و بدین طریق موجب کاهش عملکرد گیاهان میگردد. کودهای زیستی باعث تحریک جوانهزنی، افزایش طول ریشه، فتوسنتز، در دسترس بودن و جذب مواد مغذی خاک و فعالیت میکروبی خاک در شرایط استرسزا میشوند. کاربرد کودهای ارگانیک مانند کمپوست و ورمیکمپوست برای بهبود انعطافپذیری و عملکرد محصول نشان داده شده است. استفاده از اصلاحکنندههای آلی میتواند باعث افزایش کربن و محتوی کل مواد آلی در خاک و همچنین افزایش تغذیه معدنی و ظرفیت نگهداری آب در خاک شود. هدف از این پژوهش، بررسی تنش خشکی، باکتریهای محرک رشد و ورمیکمپوست بر عملکرد، میزان عناصر غذایی و اجزای اسانس گیاه مرزه است.
مواد و روشها: آزمایشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 1396-1395 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه محقق اردبیلی اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل: تنش خشکی در سه سطح (S1: آبیاری کامل، S2: قطع آبیاری در 50% گلدهی و S3: قطع آبیاری در اوایل گلدهی)، مایهکوبی شامل عدم مایهکوبی و مایهکوبی با باکتری سودوموناس 15P و باکتری استرپتومایسس و ورمیکمپوست در چهار سطح (صفر، 1، 1.5 و 2 تن در هکتار) بود. قبل از کاشت بذرهای مورد نظر را در محرکهای زیستی قرار داده و بهصورت بذرمال آماده شد. بذر مرزه بهصورت ردیفی با فاصله بین ردیفها 25 سانتیمتر و فاصله روی ردیفها 20 سانتیمتر و در عمق 0.5 سانتیمتری کشت گردید. برای اعمال تیمار آبیاری، خاک مزرعه در افق ریشههای گیاه تا عمق 20 سانتیمتر با حفر پروفیل، بررسی شد. برای کنترل آب از روش وزنی استفاده گردید. ظرفیت مزرعهای و نقطه پژمردگی دائم با استفاده از نمونههای دستنخورده در حالت 24 ساعت پس از اشباع خاک برای ظرفیت مزرعهای و قرار دادن در دستگاه مکش با 15 اتمسفر فشار منفی برای نقطه پژمردگی دائم بدست آمد و مقادیر مربوط برای خاک در عمق صفر تا 30 سانتیمتر با توجه به لایهبندی خاک و از تفاضل آنها میزان آب قابل استفاده خاک تعیین شد. در طول آزمایش آب قابل استفاده (با توجه به مرحله رشدی گیاه) توسط سیلندر نمونهبرداری خاک و انتقال به آون بهصورت درصد وزنی رطوبت تعیین شد. صفات مورد بررسی شامل ارتفاع گیاه، وزن خشک شاخساره، وزن خشک ریشه، غلظت عناصر فسفر، پتاسیم و اجزای اسانس بودند.
نتایج: براساس نتایج بدست آمده تنش خشکی، ورمیکمپوست و مایهکوبی با باکتریهای محرک رشد بر پارامترهای اندازهگیری شده تأثیر معنیداری داشته است. بهطوری که بیشترین میزان ارتفاع بوته (62.36 سانتیمتر)، وزن خشک شاخساره (28.72 گرم)، وزن خشک ریشه (6.35 گرم)، جذب فسفر (1.3%) و میزان جذب پتاسیم (2.3%) در شرایط بدون تنش، کاربرد دو تن در هکتار ورمیکمپوست و مایهکوبی با باکتری استرپتومایسس و کمترین میزان ارتفاع بوته ( 22.33 سانتیمتر)، وزن خشک شاخساره(18.33 گرم)، وزن خشک ریشه (3.07 گرم)، فسفر ( 0.85%) و پتاسیم ( 1.2%) در بسترهای کاشت بدون کاربرد ورمیکمپوست و بدون مایهکوبی با محرکهای زیستی و در تیمار تنش قطع آبیاری در ابتدای گلدهی بدست آمد. همچنین بالاترین میزان کارواکرول (62%) و گاما-ترپینن (26/9%) در تیمار تنش خشکی (قطع آبیاری در ابتدای گلدهی) و بسترهای حاوی 2 تن در هکتار ورمیکمپوست در گیاهان مایهکوبی شده با باکتری استرپتومایسس بدست آمد.
نتیجهگیری: کاربرد ورمیکمپوست همراه با باکتریهای محرک رشد را میتوان بهعنوان کودهای کشاورزی پایدار حاوی میکروارگانیسمهای مفید برای بهبود عملکرد رشد و اجزای اسانس گیاه مرزه در شرایط تنش خشکی و بدون تنش پیشنهاد کرد.
بهزراعی و بهنژادی
بهروز اسماعیل پور؛ معصومه مرادی؛ موسی ترابی گیگلو؛ مهسا احدزاده
چکیده
سابقه و هدف: ریحان (Ocimum basilicum L.) گیاهی از تیره نعنا و جنس Ocimum میباشد که گونههای زیادی دارد. در این بین گونه O. basilicum مهمترین گونه اقتصادی بوده و همانند سایر گیاهان خانواده نعنا منبع ترکیبات حلقوی و اسانس و نیز منبع غنی از ترکیبات فنلی (بهویژه رزمارینیک اسید و کافئیک اسید) و فلاونوئیدها شناخته شده است. پیکره رویشی ریحان حاوی اسانس است. ...
بیشتر
سابقه و هدف: ریحان (Ocimum basilicum L.) گیاهی از تیره نعنا و جنس Ocimum میباشد که گونههای زیادی دارد. در این بین گونه O. basilicum مهمترین گونه اقتصادی بوده و همانند سایر گیاهان خانواده نعنا منبع ترکیبات حلقوی و اسانس و نیز منبع غنی از ترکیبات فنلی (بهویژه رزمارینیک اسید و کافئیک اسید) و فلاونوئیدها شناخته شده است. پیکره رویشی ریحان حاوی اسانس است. بهطور کلی لینالول، متیل چاویکول، سیترال، اوژینول، سینئول، ژرانیول، کامفور و متیل سینامات از اجزاء مهم اسانس ریحان میباشد. تنش خشکی بهعنوان مهمترین تنش غیرزیستی نقش مهمی در کاهش عملکرد گیاهان دارویی دارد و موجب بروز تغییرات مورفوفیزیولوژیکی و بیوشیمیایی متعددی در گیاه میشود. عملکرد ماده مؤثره تحت تأثیر عملکرد اقتصادی گیاه و شرایط محیطی ازجمله تنش خشکی میباشد. البته، اثرهای تنش در مراحل مختلف رشدونمو متفاوت است.مواد و روشها: به منظور بررسی تأثیر اسید آسکوربیک بر گیاه ریحان بومی شهر ری تحت شرایط تنش خشکی، آزمایشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی گروه علوم باغبانی دانشگاه محقق اردبیلی، استان اردبیل (طول جغرافیایی 48 درجه و 3 دقیقه شرقی و عرض جغرافیایی 38 درجه و 25 دقیقه شمالی با ارتفاع 1311 متری از سطح دریا) انجام شد. تیمارهای مورد آزمایش شامل سطوح خشکی در سه سطح (قطع آبیاری در مرحله شروع رشد زایشی، قطع آبیاری در 50% گلدهی و آبیاری کامل) و محلولپاشی با اسید آسکوربیک در چهار غلظت (0، 0.5، 1 و 2 میلیمولار) بر روی گیاه ریحان در نظر گرفته شد. عملیات مزرعهای این آزمایش در اردیبهشتماه سال 1396 اجرا گردید. عملیات آمادهسازی بستر شامل شخم، دیسک و صاف کردن زمین قبل از اجرای آزمایش انجام شد و بعد اقدام به ایجاد کرتهایی به طول و عرض یک متر گردید. بذرها در سه خط با فواصل بوتهای 15 سانتیمتر کشت شد. برای پوشاندن بذرها، از کود دامی پوسیده در حدود 4-3 سانتیمتر استفاده گردید. پس از تعیین بافت خاک به روش هیدرومتری، تیمارهای ذکر شده برای تنش اعمال گردید. روز ابتدایی آبیاری بهصورت غرقابی انجام و پس از جوانهزنی حجم آبیاری کمتر شد. اندازهگیری کلیه صفات در آزمایشگاه فیزیولوژی پس از برداشت گروه علوم باغبانی دانشکده علوم کشاورزی و تجزیهوتحلیل دادهها با نرمافزار SAS و مقایسه میانگین تیمارها با آزمون چند دامنهای دانکن در سطح احتمال 5% انجام شد.نتایج: نتایج نشان داد با افزایش شدت تنش خشکی صفات ارتفاع کل بوته، طول ساقه، تعداد برگ و وزن خشک بوته بهترتیب 36.08%، 39.75%، 51.26% و 53.80% نسبت به تیمار شاهد کاهش یافت. در صورتی که محلولپاشی با اسید آسکوربیک توانست این مقادیر را به صورت معنیداری بهبود ببخشد. بیشترین میزان طول ریشه در شرایط تنش شدید (ابتدای گلدهی) و تیمار با اسید آسکوربیک 1 میلیمولار (15.83 سانتیمتر) بدست آمد که در مقایسه با تیمار شاهد حدود 31.91% افزایش نشان داد. شرایط تنش خشکی توانست میزان پرولین و اجزای اسانس را افزایش دهد. بیشترین میزان پرولین مربوط به شرایط تنش شدید و تیمار با اسید آسکوربیک 2 میلیمولار(µmol.g-1 FW 130.825) بود که 6 برابر نسبت به شاهد افزایش نشان داد. میزان کلروفیل نیز در شرایط تنش شدید کاهش یافت. همچنین با اعمال تنش خشکی، در تمامی صفات مورد بررسی شاهد بیشترین مقدار، تیمار اسید آسکوربیک (غلظتهای 0.5 و 1 میلیمولار) باعث افزایش و غلظتهای بالاتر باعث کاهش مقدار صفات مورد بررسی شدند. با تجزیه اسانس نمونههای گیاهی، عمدهترین ترکیبات بدست آمده از اسانس ریحان شامل ژرانیول، متیل کاویکول، آلفا-پینن، کاریوفیلن، سیترال، کوپن، کارواکرول، نرال، لینالول و لیمونن بود. در بیشتر ترکیبات با افزایش میزان تنش خشکی و محلولپاشی بر میزان ترکیبات و اجزای اسانس افزوده شد. بیشترین میزان اسانس در شرایط تنش تا مرحله 50% گلدهی و محلولپاشی با غلظت 2 میلیمولار اسید آسکوربیک برای ترکیب متیل کاویکول (33.8%) بدست آمد.نتیجهگیری: محلولپاشی با اسید آسکوربیک باعث بهبود رشد گیاه ریحان در شرایط تنش خشکی شد و یک نوع مقاومت را در گیاه ایجاد کرد. بنابراین در زمان کنونی با توجه به کمبود منابع آبی و نیاز فراوان گیاهان به آب، میتوان با محلولپاشی عناصر غیرسمّی و ضروری برای آنها موجب ایجاد مقاومت به تنش در گیاهان گردید.
زراعت و باغبانی
رویا رستمی؛ بهروز اسماعیل پور؛ سید احمد حسینی؛ قباد سلیمی؛ علیرضا اطمینان
چکیده
بهمنظور بررسی اثرات قارچهای میکوریز بر خصوصیات رشد، فیزیولوژی و عملکرد اسانس گیاه آویشن باغی (Thymus vulgaris L.) در شرایط تنش سرب، یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار در گلخانه پژوهشی دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1397 اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل سطوح مختلف فلز سنگین سرب (0، 200 و ppm400) و تلقیح با قارچ میکوریزا (بدون تلقیح، ...
بیشتر
بهمنظور بررسی اثرات قارچهای میکوریز بر خصوصیات رشد، فیزیولوژی و عملکرد اسانس گیاه آویشن باغی (Thymus vulgaris L.) در شرایط تنش سرب، یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار در گلخانه پژوهشی دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1397 اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل سطوح مختلف فلز سنگین سرب (0، 200 و ppm400) و تلقیح با قارچ میکوریزا (بدون تلقیح، تلقیح با Funneliformis mosseae و Claroideoglomus etunicatum) بودند. نتایج نشان داد که در مقایسه با شاهد، با افزایش غلظت سرب در خاک ارتفاع گیاه (40.56%)، تعداد برگ (36.09)، درصد وزن خشک ساقه (43.50%)، درصد اسانس (40%) و ثبات غشای سلولی (16.14%) در گیاه بهطور معنیداری کاهش یافتند در حالیکه میزان پرولین (51.72%) و فعالیت کاتالاز (45%) برگ افزایش یافتند. تلقیح گیاه آویشن با قارچ میکوریزا در افزایش شاخصهای رویشی در حضور عنصر سنگین سرب مؤثر بود بهطوری که هر دو گونه قارچ F. mosseae و C. etunicatum تعداد برگ را بهترتیب 66.20 و 9.55% نسبت به شاهد افزایش دادند. همچنین، تلقیح با قارچ F. mosseae در شرایط تنش شدید سرب (ppm400)، میزان پرولین برگ (11.49%)، فعالیت آنزیم پراکسیداز (8.8%)، کلروفیل b (21%)، کلروفیل کل (70.43%)، کاروتنوئید (19.6%) و درصد اسانس (55%) را نسبت به شاهد افزایش داد. بهطور کلی، هر دو گونه قارچ میکوریزا در رفع اثرات سمّیت سرب مؤثر بودند و F. mosseae از عملکرد بهتری بهویژه در مورد صفات مورفولوژیک و عملکرد اسانس برخوردار بود. با توجه به اثرات منفی عناصر سنگین در سلامت انسان، توصیه استفاده از قارچهای میکوریزی برای کاهش جذب فلزات سنگین در گیاهان باید با رعایت بیشتر همه جوانب ازجمله نوع گونه قارچ و گیاه و حجم و نوع آلودگی صورت گیرد.
زراعت و باغبانی
بابک عندلیبی؛ مژگان محمدی آذر؛ بهروز اسماعیل پور؛ فرید شکاری
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1400.37.364.106.2.1576.1610این پژوهش بهمنظور بررسی تأثیر اسید سالیسیلیک (SA) و نانوسیلیکون (n-Si) بر برخی صفات مورفوفیزیولوژیکی و اسانس گیاه بالنگوی شهری (Lallemantia iberica (M.B.) Fisch. & C.A. Mey.) تحت تنش شوری در شرایط کنترل نشده گلخانهای در سال 1397 بهصورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی انجام شد. فاکتورهای مورد مطالعه ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1400.37.364.106.2.1576.1610این پژوهش بهمنظور بررسی تأثیر اسید سالیسیلیک (SA) و نانوسیلیکون (n-Si) بر برخی صفات مورفوفیزیولوژیکی و اسانس گیاه بالنگوی شهری (Lallemantia iberica (M.B.) Fisch. & C.A. Mey.) تحت تنش شوری در شرایط کنترل نشده گلخانهای در سال 1397 بهصورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی انجام شد. فاکتورهای مورد مطالعه شامل کلرید سدیم (صفر، 50 و 100 میلیمولار)، SA (صفر، 1 و 2 میلیمولار) و n-Si (صفر، 5/0 و 5/1 میلیمولار) بودند. اعمال تیمارهای SA و n-Si در مرحله چهار برگی (هر هفت روز یکبار) و تیمار شوری در مرحله شش برگی گیاه (هر چهار روز یکبار) تا رسیدگی کامل بذرهای گیاه (زرد شدن 90% برگها و کپسولها) انجام شد. نتایج نشان داد که تحت تأثیر شوری، صفات گیاهی شامل ارتفاع، وزن خشک اندام هوایی، محتوای کلروفیل و عملکرد دانه کاهش و پرولین و اسانس افزایش یافتند. کاربرد SA و n-Si باعث بهبود این صفات در تنش شوری شد. ترکیبهای اصلی اسانس بالنگوی شهری شامل لینالول (25%)، ژرانیول (16%)، بتا-کوببن (10.6%)، منتیل استات (9.8%)، والنسن (3.5%)، جرماکرن-دی (2.4%)، بتا-کاریوفیلن (2.3%) و لیمونن (1.3%) بودند که همه آنها تحت تیمارهای شوری نسبت به شاهد افزایش یافتند. کاربرد SA و n-Si در شرایط تنش شوری باعث افزایش لیمونن، لینالول، ژرانیول، بتا-کوببن، بتا-کاریوفیلن و والنسن و کاهش منتیل استات و جرماکرن-دی شد. بهطور کلی نتایج این پژوهش نشان داد که کاربرد SA و n-Si با ایجاد تنظیم اسمزی، حفاظت از محتوای رنگیزههای فتوسنتزی و کاهش صدمات اکسیدانها میتواند میزان تحمل گیاه بالنگوی شهری را به تنش شوری افزایش دهد.
بهزراعی و بهنژادی
بهروز اسماعیل پور؛ مرتضی شیخعلی پور؛ موسی ترابی گیکلو
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1399.36.867.103.5.1578.1610شوری خاک در مناطق خشک و نیمهخشک یکی از مهمترین تنشهای غیرزیستی محسوب میشود که بر رشد و عملکرد گیاهان دارویی اثر منفی دارد. بهمنظور مطالعه اثر محلولپاشی سطوح مختلف نانوذرات روی بر خصوصیات رشد، آنزیمهای آنتیاکسیدانی و عملکرد اسانس بادرشبو (Dracocephalum moldavica L.) در شرایط تنش شوری، یک آزمایش ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1399.36.867.103.5.1578.1610شوری خاک در مناطق خشک و نیمهخشک یکی از مهمترین تنشهای غیرزیستی محسوب میشود که بر رشد و عملکرد گیاهان دارویی اثر منفی دارد. بهمنظور مطالعه اثر محلولپاشی سطوح مختلف نانوذرات روی بر خصوصیات رشد، آنزیمهای آنتیاکسیدانی و عملکرد اسانس بادرشبو (Dracocephalum moldavica L.) در شرایط تنش شوری، یک آزمایش بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در گلخانه دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1397 اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل تنش شوری با غلظتهای 0، 50، 100 و 150 میلیمولار کلریدسدیم و محلولپاشی با نانوذرات روی (0، 100 و 500 میلیگرم در لیتر) بودند. شاخصهایی مانند ارتفاع گیاه، وزن تر و خشک بخش هوایی، کلروفیل، نشت غشاء، محتوای آب نسبی، پرولین، آنزیمهای آنتیاکسیدانی، درصد و عملکرد اسانس در این آزمایش اندازهگیری شد. نتایج نشان داد که شوری شاخصهای ارتفاع گیاه، وزن تر و خشک اندام هوایی، کلروفیل و محتوای آب نسبی و عملکرد اسانس را بهطور معنیداری کاهش داد و باعث افزایش میزان نشت غشاء و مقدار پرولین گردید. در حالیکه محلولپاشی نانو روی از طریق افزایش رشد و فعالیت آنزیمهای آنتیاکسیدانی از قبیل آسکوربات پراکسیداز و سوپراکسید دسموتاز موجب کاهش آثار منفی تنش شوری گردید. بهترین اثر بهبوددهندگی نانو روی در شاخصهای ارتفاع، وزن خشک ساقه، کلروفیل، نشت یونی، آنزیمهای آنتیاکسیدانی و عملکرد اسانس متعلق به تیمار 500 میلیگرم در لیتر نانو روی بود. بنابراین استفاده از غلظت 500 میلیگرم در لیتر نانو روی بهعنوان کاهشدهنده آثار منفی تنش شوری در بادرشبو پیشنهاد میگردد.
اکرم رهبری؛ حمیده فاطمی؛ بهروز اسماعیل پور
چکیده
اخیراً روشهای مختلفی برای کاهش اثرهای مخرب آلایندهها مورد استفاده قرار میگیرد که کاربرد کودهای زیستی با اثرهای مثبت آنها بر خصوصیات خاک و محیطزیست میتوانند جایگزینی مناسب برای بسیاری از این روشها باشند. بهمنظور بررسی اثر دو سویه باکتری سودوموناس فلورسنس بر شاخصهای رشد، فیزیولوژیک و بیوشیمیایی گیاه شوید (Anethum graveolens ...
بیشتر
اخیراً روشهای مختلفی برای کاهش اثرهای مخرب آلایندهها مورد استفاده قرار میگیرد که کاربرد کودهای زیستی با اثرهای مثبت آنها بر خصوصیات خاک و محیطزیست میتوانند جایگزینی مناسب برای بسیاری از این روشها باشند. بهمنظور بررسی اثر دو سویه باکتری سودوموناس فلورسنس بر شاخصهای رشد، فیزیولوژیک و بیوشیمیایی گیاه شوید (Anethum graveolens L.) در شرایط تنش سرب، یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1394 انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل تنش سرب در دو سطح (صفر و ppm600) و تیمار تلقیح با باکتری در سه سطح (تلقیح با سویههای 150 و 159 سودوموناس فلورسنس بهصورت جداگانه و بدون تلقیح یا شاهد) بود. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که صفات رشدی تعداد برگ، تعداد ساقه، ارتفاع بوته، وزن تر و خشک اندام هوایی و وزن تر و خشک ریشه بهطور معنیداری تحت تأثیر آلودگی سرب قرار گرفت و صفت وزن تر و خشک بوته، تعداد برگ و ارتفاع گیاه بهترتیب 22، 31، 19 و 9 درصد کاهش یافتند. محتوی پرولین و کربوهیدرات گیاه شوید تحت تأثیر حضور سرب افزایش معنیداری نشان داد، همچنین تلقیح با باکتری نیز محتوی پرولین و کربوهیدرات گیاه را افزایش داد که میزان این افزایش در تلقیح با سویه 150 چشمگیرتر بود. فعالیت آنزیمهای آنتیاکسیدانی بهصورت معنیدار تحت تأثیر سرب و باکتری قرار گرفت و حضور سرب بهترتیب موجب افزایش و کاهش فعالیت آنزیم پراکسیداز و کاتالاز شد، اما تلقیح با باکتری سودوموناس بهویژه سویه 150 سبب افزایش معنیدار فعالیت هر دو آنزیم شد. علاوهبراین باکتریها توانستند میزان سرب گیاه شوید را کاهش دهند. بهطور کلی نتایج این پژوهش نشان داد که تلقیح با باکتری سودوموناس با افزایش رشد و بهبود فعالیتهای آنزیمی در کاهش اثرهای تنش سرب بر گیاه شوید کارآمد بودند.
بهروز اسماعیل پور؛ حمیده فاطمی؛ معصومه مرادی
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.601.96.4.1575.1610 تنش خشکی بهعنوان یکی از مهمترین تنش غیرزیستی نقش زیادی در کاهش عملکرد گیاهان دارویی دارد. بهمنظور بررسی تأثیر نیتریک اکسید بر خصوصیات مورفوفیزیولوژیک و بیوشیمیایی گیاه ریحان (Ocimum basilicum L.) توده بومی شهرری در شرایط تنش خشکی آزمایشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.601.96.4.1575.1610 تنش خشکی بهعنوان یکی از مهمترین تنش غیرزیستی نقش زیادی در کاهش عملکرد گیاهان دارویی دارد. بهمنظور بررسی تأثیر نیتریک اکسید بر خصوصیات مورفوفیزیولوژیک و بیوشیمیایی گیاه ریحان (Ocimum basilicum L.) توده بومی شهرری در شرایط تنش خشکی آزمایشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد. فاکتورهای مورد آزمایش شامل تنش خشکی (شاهد (آبیاری کامل) و قطع آبیاری در مرحله ابتدای گلدهی و 50% گلدهی) و محلولپاشی نیتریک اکسید بهصورت سدیم نیتروپروساید در غلظتهای 0.5، 1 و 2 میلیمولار بودند. در تیمار شاهد نیز گیاهان با آب مقطر اسپری برگی شدند. نتایج نشان داد با افزایش شدت تنش خشکی ارتفاع بوته، وزن خشک گیاه، کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفیل کل و کاروتنوئید و محتوای آب نسبی کاهش معنیداری یافت و میزان نشت الکترولیت، محتوای پرولین برگ و درصد اسانس افزایش یافت. محلولپاشی با نیتریک اکسید، باعث افزایش رشد گیاه ریحان در شرایط تنش خشکی شد و بیشترین بهبود رشد در اثر محلولپاشی غلظت 2 میلیمولار از نیتریک اکسید حاصل گردید. با افزایش تنش خشکی و غلظت نیتریک اکسید مقدار ترکیبهای اسانس افزایش یافت. عمدهترین ترکیبهای اسانس ریحان در این آزمایش شامل متیل کاویکول، لینالول، ژرانیال، ژرانیول، آلفا-پینن، بتا-پینن و میرسن بودند. بهطور کلی نتایج این آزمایش نشان داد که محلولپاشی نیتریک اکسید در شرایط تنش خشکی با ایجاد تنظیم اسمزی، جلوگیری از تجزیه کلروفیل و حفظ محتوای آب برگ در بهبود رشد گیاه ریحان مؤثر میباشد.
حمیده فاطمی؛ بهروز اسماعیل پور؛ علی اشرف سلطانی طولا رود؛ علی نعمت الله زاده
چکیده
سیلیسیم دومین عنصر فراوان در کره زمین میباشد که میتواند اثرات مضر فلزات سنگین را تخفیف دهد. بهمنظور بررسی اثر تغذیه با سطوح نانوذرات سیلیسیم بر شاخصهای رشدی و فیزیولوژی گیاه گشنیز (Coriandrum sativum L.) در شرایط تنش سرب، یک آزمایش بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در گلخانه دانشگاه محقق اردبیلی با رطوبت نسبی 40 ...
بیشتر
سیلیسیم دومین عنصر فراوان در کره زمین میباشد که میتواند اثرات مضر فلزات سنگین را تخفیف دهد. بهمنظور بررسی اثر تغذیه با سطوح نانوذرات سیلیسیم بر شاخصهای رشدی و فیزیولوژی گیاه گشنیز (Coriandrum sativum L.) در شرایط تنش سرب، یک آزمایش بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در گلخانه دانشگاه محقق اردبیلی با رطوبت نسبی 40 تا 50% و میانگین شدت نور 434 لوکس در سال زراعی 96-1395 انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل آلودگی خاک توسط محلول کلرید سرب در غلظتهای شاهد، 500، 1000 و 1500 میلیگرم بر کیلوگرم و محلولپاشی با نانو ذرات سیلیسم (0، 5/1 و 3 میلیمولار) بود. شاخصهای مورفولوژیک مانند ارتفاع گیاه، تعداد برگ، سطح برگ، وزن تر و خشک بخش هوایی و ریشه، قطر ریشه و ساقه و شاخصهای فیزیولوژیک شامل رنگریزههای فتوسنتزی، نشت غشاء، محتوی آب نسبی و شاخصهای بیوشیمیایی شامل پرولین، کربوهیدرات محلول، فنل کل و ظرفیت آنتیاکسیدان اندازهگیری شد. نتایج نشان داد که تنش سرب بسیاری از صفات مورفولوژیک گیاه گشنیز مانند ارتفاع، وزن تر و خشک گیاه، قطر ریشه و ساقه را بهطور معنیداری کاهش داد، بهطوری که با افزایش سطح سرب بهترتیب سبب کاهش 57، 50، 20، 41، 15، 42 و 25 درصدی در صفات وزن تک بوته، وزن ریشه، قطر طوقه، قطر ریشه، طول ریشه، ارتفاع گیاه، سطح برگ و درصد ماده خشک برگ شد، اما تیمار محلولپاشی با 3 میلیمولار نانوذرات سیلیسیم در بیشتر صفات مرفولوژیک موجب بهبود شرایط رشدی گیاه گشنیز در شرایط تنش گردید. بهطوری که با افزایش غلظت سرب میزان کلروفیل a و b، کلروفیل کل، کاروتنوئید و کربوهیدرات کل کاهش یافتند اما تیمار سیلیسیم سبب افزایش میزان آنها در گیاهان تحت تنش شد، درحالی که میزان پرولین، فنل و ظرفیت آنتیاکسیدانی با افزایش غلظت تا 1500 میلیگرم بر کیلوگرم سرب بهطور معنیداری افزایش یافت. بهطور کلی میتوان نتیجهگیری کرد که برای گیاه گشنیز استفاده از نانو ذرات سیلیسیم میتواند اثرات منفی تنش سرب را تا حد قابل قبولی کاهش دهد.
حمیرا هادیزاده؛ مهدی محبالدینی؛ بهروز اسماعیلپور
چکیده
ریشههای موئین از قابلیت سنتز و تجمع متابولیتهای ثانویه گیاهی برخوردار هستند. در دهههای اخیر توجه قابلملاحظهای به سنتز ترکیبهای ثانویه ارزشمند در ریشههای موئین معطوف شدهاست. این تحقیق بهمنظور بهینهسازی القاء و شرایط کشت ریشه معمولی و ریشه موئین گیاه کاسنی (Cichorium intybus L.) با استفاده از اکسینهای IAA، IBA و NAA انجام شد. این ...
بیشتر
ریشههای موئین از قابلیت سنتز و تجمع متابولیتهای ثانویه گیاهی برخوردار هستند. در دهههای اخیر توجه قابلملاحظهای به سنتز ترکیبهای ثانویه ارزشمند در ریشههای موئین معطوف شدهاست. این تحقیق بهمنظور بهینهسازی القاء و شرایط کشت ریشه معمولی و ریشه موئین گیاه کاسنی (Cichorium intybus L.) با استفاده از اکسینهای IAA، IBA و NAA انجام شد. این تحقیق طی دو مرحله مورد مطالعه قرار گرفت. در مرحله اول بهمنظور ریشهزایی ریزنمونههای برگ از اکسینهای IAA و NAA در محیط کشت MS نیمه جامد با غلظتهای مختلف 0، 3/0، 6/0 و 1 میلیگرم در لیتر استفاده گردید. آنگاه بیشترین میزان القای ریشه (100%) و بیشترین میانگین تعداد ریشه در غلظت 1 میلیگرم در لیتر NAA بدست آمد. در مرحله دوم، القای رشد و تکثیر ریشههای نابجا و موئین بدستآمده از ریزنمونه برگ، در محیط کشت MS مایع با استفاده از اکسینهای IAA، IBA و NAA در غلظتهای 0، 5/0، 1 و 5/1 میلیگرم در لیتر مورد بررسی قرار گرفت و با توجه به نتایج بدستآمده مشخص شد که بیشترین وزن تر و بیشترین وزن خشک ریشه در محیط کشت MS مایع حاوی 3/0 میلی گرم در لیتر NAA و 5/1 میلیگرم در لیتر IBA حاصل شد و در تیمارهایی که حاوی NAA بودند ریشه موئین تشکیل شد.
عزیزه فرجی؛ بهروز اسماعیلپور؛ فاطمه سفیدکن؛ بهلول عباسزاده؛ کاظم خاوازی
چکیده
بهمنظور بررسی اثر سالیسیلیک اسید و پوتریسین بر عملکرد گیاه، عملکرد اسانس و اجزای اسانس گیاه مرزه (Satureja hortensis L.)، آزمایشی در قالب بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار اجرا شد. سالیسیلیک اسید بهصورت محلولپاشی، در 4 غلظت (0، 1، 2 و 3 میلیمولار بر لیتر) و محلولپاشی پوتریسین نیز در 5 غلظت (0، 5/0، 1، 5/1 و 2 میلیمولار بر لیتر) در سه مرحله (مرحله ...
بیشتر
بهمنظور بررسی اثر سالیسیلیک اسید و پوتریسین بر عملکرد گیاه، عملکرد اسانس و اجزای اسانس گیاه مرزه (Satureja hortensis L.)، آزمایشی در قالب بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار اجرا شد. سالیسیلیک اسید بهصورت محلولپاشی، در 4 غلظت (0، 1، 2 و 3 میلیمولار بر لیتر) و محلولپاشی پوتریسین نیز در 5 غلظت (0، 5/0، 1، 5/1 و 2 میلیمولار بر لیتر) در سه مرحله (مرحله شروع ساقهدهی، ابتدای مرحله غنچهدهی، شروع مرحله گلدهی) بکار برده شدند. نتایج نشان داد که اثر محلولپاشی سالیسیلیک اسید و پوتریسین بر وزن خشک و عملکرد اندام هوایی کل، برگ و گلآذین، کلروفیل کل، درصد وزنی، بازده و عملکرد اسانس گیاه مرزه و نیز ترکیبهای اسانس گیاه مرزه در سطح 1% معنیدار بود. بیشترین مقدار وزن خشک اندام هوایی (g/p63/45)، عملکرد اندام هوایی (kg/ha5070)، وزن خشک برگ (g/p39/6)، عملکرد برگ (kg/ha710)، وزن خشک گلآذین (g/p65/15)، عملکرد گلآذین (kg/ha1739) و کلروفیل کل (mg/l44/1) مربوط به محلولپاشی با 3 میلیمولار سالیسیلیک اسید بود و بیشترین میزان بازده اسانس (35/2%) و عملکرد اسانس (76/76) در تیمار 5/1 میلیمولار بر لیتر پوتریسین مشاهده شد. بیشترین میزان تیمول (76/47%) بهعنوان ترکیب شاخص گیاه مرزه در تیمار 2 میلیمولار بر لیتر سالیسیلیک اسید حاصل شد و بیشترین میزان آلفا-پینن، لیمونن و ترانس-بتا-اوسیمن در گیاهان تیمار شده با 50 میلیگرم بر لیتر پوتریسین تولید گردید.
