بهزراعی و بهنژادی
کوروش احمدی؛ احسان شهبازی؛ پوراندخت گلکار؛ کرامت الله سعیدی
چکیده
سابقه و هدف: سیاهدانه (.Nigella sativa L) از گیاهان دارویی مهم میباشد که در صنایع غذایی و دارویی بسیار استفاده میشود. باتوجه به نیاز روزافزون به گیاهان دارویی در جهان و لزوم تولید ارقام زراعی و اصلاح شده، نیاز است که ذخایر ژنتیکی آن بررسی شود. بازدهی ناشی از انتخاب برای یک صفت به اهمیت نسبی عوامل ژنتیکی در بروز تفاوتهای فنوتیپی واریتهها ...
بیشتر
سابقه و هدف: سیاهدانه (.Nigella sativa L) از گیاهان دارویی مهم میباشد که در صنایع غذایی و دارویی بسیار استفاده میشود. باتوجه به نیاز روزافزون به گیاهان دارویی در جهان و لزوم تولید ارقام زراعی و اصلاح شده، نیاز است که ذخایر ژنتیکی آن بررسی شود. بازدهی ناشی از انتخاب برای یک صفت به اهمیت نسبی عوامل ژنتیکی در بروز تفاوتهای فنوتیپی واریتهها بستگی دارد، بهعبارت دیگر موفقیت برنامههای اصلاحی به میزان تنوع ژنتیکی و قابلیت توارث صفات بستگی دارد. ازاینرو، این مطالعه برای بررسی تنوع ژنتیکی و وراثتپذیری صفات عملکرد دانه و اجزاء عملکرد در ژنوتیپهای مختلف سیاهدانه و شناسایی ژنوتیپهای مطلوب برای استفاده در برنامههای بهنژادی انجام شد.مواد و روشها: در این مطالعه، بهمنظور بررسی تنوع ژنتیکی صفات عملکرد دانه و اجزاء عملکرد در 20 ژنوتیپ مختلف سیاهدانه (ایرانی و خارجی) از نظر صفات مختلف زراعی آزمایشی بهصورت طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار در مزرعه پژوهشی-تحقیقاتی دانشگاه شهرکرد اجرا گردید. کشت ژنوتیپها در اواخر اسفندماه و بهصورت دستی انجام شد. هر ژنوتیپ در هر تکرار بهصورت 4 ردیف1.5 متری کشت شد که فاصله بین ردیفهای کشت 30 سانتیمتر، فاصله بذرها روی ردیف 15 سانتیمتر و عمق کاشت 2-1 سانتیمتر در نظر گرفته شد. صفات مورد مطالعه شامل عملکرد دانه، تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه در کپسول، وزن هزاردانه، قطر کپسول، تعداد شاخه در بوته و ارتفاع بوته بود. براساس امید ریاضی، اجزاء واریانس، مقادیر واریانس محیطی و واریانس ژنتیکی و واریانس فنوتیپی محاسبه گردید و بعد ضریب تغییرات فنوتیپی ضریب تغییرات ژنتیکی و مقدار وارثتپذیری عمومی برآورد شد. تجزیههای آماری شامل تجزیه واریانس و مقایسه میانگین صفات بین ژنوتیپها با استفاده از آزمون حداقل تفاوت معنیدار (LSD) با استفاده از نرمافزار SAS 9.0 انجام شد. همبستگی پیرسون بین صفات و تجزیه خوشهای ژنوتیپها با روش وارد (Ward) و بر مبنای فاصله اقلیدسی با استفاده از نرمافزاز 3.6.1 R انجام گردید. همچنین، برای اطمینان از صحت گروهبندی آزمونهای چند متغیره و آزمون تجزیه واریانس، براساس طرح کاملاً تصادفی نامتعادل انجام شد.نتایج: نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین ژنوتیپهای مورد مطالعه از نظر همه صفات زراعی اندازهگیری شده تفاوت معنیداری در سطح احتمال 1% وجود دارد. ارتفاع بوته در ژنوتیپهای مورد بررسی از 22 سانتیمتر (Nige7) تا 58.4 سانتیمتر (Nige1) متغیر بود. بیشترین تعداد کپسول در بوته در ژنوتیپ Nige53 با 20.45 کپسول و کمترین تعداد کپسول در بوته در ژنوتیپ Nige63 با5.3 کپسول مشاهده شد. از نظر صفت تعداد شاخه در بوته، دامنه تغییرات از 11.5-3.9 شاخه در بوته بود، دامنه تغییرات عملکرد در محدوده 263.56 کیلوگرم در هکتار (Nige3) تا 1409.39 کیلوگرم در هکتار ( ژنوتیپ Nige78) متغیر بود. ضریب تغییرات فنوتیپی در محدوده 48.58% (عملکرد دانه) تا 5.20 (قطر کپسول) و ضریب تغییرات ژنوتیپی در محدوده 48.29% (عملکرد دانه) تا 4.7 (قطر کپسول) تنوع نشان داد. میزان وراثتپذیری برآورد شده برای صفات مورد ارزیابی از 73.81 برای صفت تعداد شاخه در بوته تا 98.8% برای عملکرد دانه متغیر بود. برای صفت تعداد کپسول در بوته نیز وراثتپذیری 91.19% برآورد گردید. با توجه به نتایج ضریب همبستگی، عملکرد دانه در بوته با صفات تعداد کپسول در بوته (**0.87=r) و تعداد شاخه در بوته (*0.54=r) همبستگی مثبت و معنیداری نشان داد. در تجزیه خوشهای، ژنوتیپهای مورد مطالعه در چهار گروه مختلف قرار گرفتند که نتایج آنالیزهای چند متغیره حکایت از گروهبندی مناسب و اختلافهای چشمگیری برای مقدار عملکرد دانه و اجزای عملکرد در بین گروههای حاصل از تجزیه خوشهای داشت.نتیجهگیری: تنوع ژنتیکی بالا در بین ژنوتیپهای مورد مطالعه بیانگر کارایی بالای این ژرمپلاسم برای پیشرفت ژنتیکی عملکرد دانه و صفات مختلف و کارایی بالای انتخاب در سیاهدانه میباشد. ژنوتیپهای Nige53، Nige78 و Nige60 دارای عملکرد دانه بالایی نسبت به سایر ژنوتیپها بودند که میتوان از این ژنوتیپها بهمنظور اصلاح و افزایش عملکرد دانه در سیاهدانه استفاده کرد.
بهزراعی و بهنژادی
ریحانه زندی؛ محمدحسین میرجلیلی؛ قاسم اقلیما؛ علی سنبلی؛ حسن رضادوست
چکیده
بابونه کبیر (Tanacetum parthenium (L.) Schultz-Bip.) گیاه دارویی چندساله از خانواده کاسنی (Asteraceae) و منبع غنی از سزکوئیترپن لاکتون پارتنولید است که اثرهای ضد سرطانی، ضد التهابی، ضد اسپاسم و بهویژه ضد میگرن آن گزارش شده است. در این تحقیق اندام هوایی پنج جمعیت وحشی این گیاه از استانهای مازندران (مرزنآباد، سیاهبیشه و ولیآباد) و تهران (آهار و گچسر) ...
بیشتر
بابونه کبیر (Tanacetum parthenium (L.) Schultz-Bip.) گیاه دارویی چندساله از خانواده کاسنی (Asteraceae) و منبع غنی از سزکوئیترپن لاکتون پارتنولید است که اثرهای ضد سرطانی، ضد التهابی، ضد اسپاسم و بهویژه ضد میگرن آن گزارش شده است. در این تحقیق اندام هوایی پنج جمعیت وحشی این گیاه از استانهای مازندران (مرزنآباد، سیاهبیشه و ولیآباد) و تهران (آهار و گچسر) در سال 1399 در مرحله گلدهی کامل برداشت شد و صفات مورفولوژیک و محتوای پارتنولید آنها ارزیابی گردید. نتایج، تفاوت معنیدار در سطح احتمال 1% را میان جمعیتهای مورد مطالعه برای همه صفات نشان داد. بیشترین ارتفاع بوته (130 سانتیمتر)، وزن خشک گل (8.60 گرم بر بوته) و محتوای پارتنولید (0.33 میلیگرم بر گرم وزن خشک سرشاخه گلدار) بهترتیب در جمعیتهای گچسر، سیاهبیشه و مرزنآباد مشاهده شد. محتوای پارتنولید با صفات طول برگ، تعداد شاخه جانبی و قطر تاج همبستگی منفی و با صفت تعداد کاپیتول همبستگی مثبت و معنیدار در سطح احتمال 5% نشان داد. تجزیه خوشهای، پنج جمعیت بابونه کبیر را در دو گروه اصلی جای داد. تجزیه به عاملها نشان داد که سه عامل اول توانستند 93.06% از کل واریانس را توجیه کنند. بهطور کلی، نتایج نشاندهنده وجود تنوع بالا در جمعیتهای بابونه کبیر برای استفاده در برنامههای بهنژادی و کشت و اهلی کردن این گونه میباشد.
سید حمیدرضا سلمانی حسینی؛ کریم نوزاد نمینی؛ حمید دهقان زاده
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.36.483.101.3.1576.32 بهمنظور بررسی تنوع فنوتیپی و ژنوتیپی جمعیتهای خاکشیر (Descurainia sophia L.) و تأثیر آبیاری تکمیلی بر عملکرد و اجزای عملکرد آنها، آزمایشی در سال زراعی 1397-1396 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نراق بهصورت اسپلیت پلات در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. فاکتور اصلی ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.36.483.101.3.1576.32 بهمنظور بررسی تنوع فنوتیپی و ژنوتیپی جمعیتهای خاکشیر (Descurainia sophia L.) و تأثیر آبیاری تکمیلی بر عملکرد و اجزای عملکرد آنها، آزمایشی در سال زراعی 1397-1396 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نراق بهصورت اسپلیت پلات در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. فاکتور اصلی آبیاری شامل دو سطح کشت دیم و یک مرحله آبیاری تکمیلی و فاکتور فرعی شامل 8 جمعیت خاکشیر همدان، اصفهان، چادگان اصفهان، مرکزی، ابوزیدآباد کاشان، بشرویه، نخجیروان و خمین بود. نتایج نشان داد آبیاری تکمیلی سبب افزایش عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی، تعداد خورجین، تعداد دانه در خورجین، وزن هزاردانه و تعداد ساقه فرعی شد. بین جمعیتهای خاکشیر از نظر صفات مختلف تنوع بالایی وجود داشت. بیشترین عملکرد دانه در شرایط آبیاری تکمیلی و دیم بهترتیب در جمعیتهای چادگان اصفهان و خمین با 499.1 و 359.1 کیلوگرم در هکتار مشاهده گردید. تجزیه خوشهای به روش وارد، جمعیتهای خاکشیر را به 4 گروه در شرایط دیم تقسیم کرد که جمعیتهای همدان، اصفهان، بشرویه و خمین در گروه اول قرار گرفتند. گروه دوم به جمعیت نخجیروان اختصاص یافت. در گروه سوم جمعیتهای مرکزی و ابوزیدآباد کاشان قرار گرفتند و گروه چهارم به جمعیت چادگان اصفهان اختصاص یافت. بیشترین وراثتپذیری عمومی مربوط به صفات عملکرد دانه و تعداد خورجین و بهمیزان 68.4% بود.
قاسم اقلیما؛ عزیزاله خیری؛ محسن ثانی خانی؛ جواد هادیان؛ میترا اعلایی
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.677.96.4.1575.1610
شیرینبیان (Glycyrrhiza glabra L.) یکی از قدیمیترین و مهمترین گیاهان دارویی تیره Fabaceae است که از 4000 سال پیش برای درمان بسیاری از بیماریها استفاده میشده است. این مطالعه برای ارزیابی و تشخیص منابع تنوع ژنتیکی و فنوتیپی در 22 جمعیت مختلف شیرینبیان در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.677.96.4.1575.1610
شیرینبیان (Glycyrrhiza glabra L.) یکی از قدیمیترین و مهمترین گیاهان دارویی تیره Fabaceae است که از 4000 سال پیش برای درمان بسیاری از بیماریها استفاده میشده است. این مطالعه برای ارزیابی و تشخیص منابع تنوع ژنتیکی و فنوتیپی در 22 جمعیت مختلف شیرینبیان در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان از سال 1395 تا 1397 اجرا شد. صفات مورفولوژیکی و عملکردی شامل ارتفاع بوته، عرض بوته، طول برگ، عرض برگ، تعداد برگچه، طول برگچه، عرض برگچه، تعداد شاخه جانبی، قطر ساقه اصلی، وزن تر اندام هوایی، وزن تر ریشه، وزن خشک اندام هوایی و وزن خشک ریشه، نسبت ریشه به اندام هوایی، عملکرد اندام هوایی در مترمربع و عملکرد ریشه در مترمربع اندازهگیری شد. در این مطالعه، دو متغیر کانونیکی معنیدار بودند و متغیر کانونیکی اول شامل صفات ارتفاع بوته، عرض بوته، قطر ساقه اصلی، طول برگ، تعداد برگچه و متغیر کانونیکی دوم شامل صفات وزن تر اندام هوایی، وزن تر ریشه، وزن خشک اندام هوایی، وزن خشک ریشه، عملکرد ریشه و عملکرد اندام هوایی بود که بیشترین نقش را در تفکیک جمعیتها داشت. متغیرهای کانونیکی برای گروهبندی جمعیتها به چهار گروه اصلی تقسیم و مورد استفاده قرار گرفتند. نتایج تجزیه تابع تشخیص کانونیکی تفکیک جمعیتها را به گروههای مشابه توسط تجزیه خوشهای تأیید نمود. روش تجزیه تشخیص کانونیکی در ارزیابی تنوع ژنتیکی و شناسایی صفات شاخص، قابلیت خوبی نشان داد.
محمد آقایی؛ عباس حسنی؛ حسین ناظمیه؛ بابک عبدالهی مندولکانی
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.471.95.3.1575.1607 ترکیبهای پلیفنل موجود در گیاهان بهدلیل اثرهای آنتیاکسیدانی و احتمالاً ضدسرطانی، از دیرباز مورد توجه پژوهشگران بودهاند. در این پژوهش، بهمنظور بررسی تنوع فیتوشیمیایی 32 جمعیت وحشی سالیکورنیای (Salicornia iranica Akhani) رویش یافته در اطراف دریاچه ارومیه، میزان کلروفیل، کاروتنوئیدها، فنل کل، ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.471.95.3.1575.1607 ترکیبهای پلیفنل موجود در گیاهان بهدلیل اثرهای آنتیاکسیدانی و احتمالاً ضدسرطانی، از دیرباز مورد توجه پژوهشگران بودهاند. در این پژوهش، بهمنظور بررسی تنوع فیتوشیمیایی 32 جمعیت وحشی سالیکورنیای (Salicornia iranica Akhani) رویش یافته در اطراف دریاچه ارومیه، میزان کلروفیل، کاروتنوئیدها، فنل کل، فلاونوئید کل و ظرفیت آنتیاکسیدانی در سال 1395 در گروه علوم باغبانی دانشگاه ارومیه اندازهگیری شدند. نتایج نشان داد که جمعیتهای مورد مطالعه تنوع بالایی را از نظر ویژگیهای فیتوشیمیایی مورد اندازهگیری داشتند. بیشترین میزان کلروفیل کل با مقدار 12.05 میلیگرم در گرم وزن تر مربوط به جمعیت کارخانه ماسه و کمترین مقدار با 0.835 میلیگرم در گرم وزن تر مربوط به توده قوشچی I بود. بیشترین (10.41 میلیگرم اسید گالیک در گرم وزن تر) و کمترین (3.7 میلیگرم اسید گالیک در گرم وزن تر) میزان فنل کل بهترتیب در جمعیت قوشچی II و جمعیت کارخانه ماسه مشاهده گردید. همچنین جمعیتهای داشخانه (با 2.12 میلیگرم کوئرستین در گرم وزن تر) و رودخانه آجیچای (با 0.18 میلیگرم کوئرستین در گرم وزن تر) بهترتیب بیشترین و کمترین میزان فلاونوئید کل را داشتند. ظرفیت آنتیاکسیدانی عصاره جمعیتهای مختلف در محدوده 3.16 (مربوط به جمعیت رودخانه آجیچای) تا 70.89% (مربوط به جمعیت میقیطالو) متغیر بود. براساس تجزیه خوشهای، جمعیتهای مورد بررسی در سه گروه قرار گرفتند و جمعیتهای رودخانه آجیچای و میقیطالو بیشترین فاصله ژنتیکی را از یکدیگر داشتند. یافتههای کلی این تحقیق نشان داد که جمعیتهای سالیکورنیا رویش یافته در اطراف دریاچه ارومیه از تنوع قابلملاحظهای بهویژه از نظر ظرفیت آنتیاکسیدانی برخوردارند که این میتواند در مدیریت ژرمپلاسم و اصلاح این گیاه مورد استفاده قرار گیرد.
سمیه فکری قمی؛ فاطمه سفیدکن؛ پروین صالحی شانجانی
چکیده
یکی از مهمترین روشهای حفظ و بقای گیاهان در طبیعت، کشت و اهلی کردن گونههای گیاهی و انتخاب بهترین جمعیت میباشد. با توجه به لزوم کشت و اهلی کردن گیاهان دارویی، در این تحقیق 22 جمعیت Achillea wilhelmsii C. Koch در ایستگاه تحقیقات البرز (مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور) کاشته شده و مورد ارزیابی قرار گرفت. این تحقیق در قالب طرح بلوک کاملاً تصادفی ...
بیشتر
یکی از مهمترین روشهای حفظ و بقای گیاهان در طبیعت، کشت و اهلی کردن گونههای گیاهی و انتخاب بهترین جمعیت میباشد. با توجه به لزوم کشت و اهلی کردن گیاهان دارویی، در این تحقیق 22 جمعیت Achillea wilhelmsii C. Koch در ایستگاه تحقیقات البرز (مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور) کاشته شده و مورد ارزیابی قرار گرفت. این تحقیق در قالب طرح بلوک کاملاً تصادفی در سال 94-1392 انجام شد. بهمنظور بررسی و مقایسه صفات مورفولوژیک جمعیتهای مختلف این گیاه، در زمان 50% گلدهی، صفاتی مانند ارتفاع بوته، سطح تاج پوشش، تعداد ساقه اصلی، تعداد کلاپرک در بوته، تعداد گلچه در کلاپرک، وزن تر و خشک بوته و بازده اسانس اندازهگیری شد. اسانسگیری به روش تقطیر با آب و با دستگاه کلونجر انجام شد. تجزیه واریانس و مقایسه میانگین صفات مورد مطالعه نشان داد که تفاوت بین صفات در جمعیتهای مختلف در سطح احتمال 1% معنیدار بودند. نتایج نشان داد که جمعیت سقز1 بیشترین ارتفاع بوته، وزن خشک بوته، تعداد کلاپرک و گلچه و میزان اسانس را داشت. همبستگی صفات مورد مطالعه با یکدیگر نیز در سطح احتمال 1% معنیدار بود، البته همبستگی معنیداری میان بازده اسانس با دیگر صفات بجز تعداد کلاپرک وجود نداشت. با استفاده از تجزیه به مؤلفههای اصلی، 5 مؤلفه اول 99% از کل واریانس متغیرها را توجیه کردند که صفات سطح تاج پوشش، ارتفاع بوته، تعداد ساقه، تعداد کلاپرک، وزن تر و خشک بوته با ضریب مثبت مهمترین نقش را در تبیین مؤلفه اول داشتند و 75% از واریانس متغیرها را توجیه نمودند. در تجزیه خوشهای، اکسشنها در 3 گروه متفاوت قرار گرفتند که اکسشن سقز1 بهطور شاخص در خوشه جداگانهای قرار گرفت.
بنفشه قوامی؛ حسین زینلی؛ محمود خسرو شاهلی؛ سعید دوازده امامی
چکیده
زعفران (Crocus sativus L.) از مهمترین گیاهان دارویی و گرانترین ادویه جهان میباشد. این تحقیق بهمنظور بررسی تنوع صفات مورفولوژیکی ژنوتیپهای زعفران جمعآوری شده از نقاط مختلف کشور در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان انجام شد. تعداد 27 ژنوتیپ در قالب طرح آزمایشی بلوکهای کامل تصادفی در 3 تکرار و در ردیفهایی با فاصله 30 سانتیمتر ...
بیشتر
زعفران (Crocus sativus L.) از مهمترین گیاهان دارویی و گرانترین ادویه جهان میباشد. این تحقیق بهمنظور بررسی تنوع صفات مورفولوژیکی ژنوتیپهای زعفران جمعآوری شده از نقاط مختلف کشور در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان انجام شد. تعداد 27 ژنوتیپ در قالب طرح آزمایشی بلوکهای کامل تصادفی در 3 تکرار و در ردیفهایی با فاصله 30 سانتیمتر کشت گردیدند. صفات عملکرد کلاله خشک، وزن تر گل، تعداد گل در مترمربع، تعداد روز تا ظهور اولین گل، ارتفاع گیاه در زمان گلدهی، طول دوره گلدهی و میزان جذب پیکروکروسئین اندازهگیری شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اختلاف بسیار معنیداری (01/0>p) بین ژنوتیپها برای همه صفات وجود داشت. مقایسه میانگین صفات نشان داد که ژنوتیپ همدان بیشترین و ژنوتیپهای قائن و بشرویه کمترین تعداد روز تا ظهور اولین گل را به خود اختصاص دادند. دامنه تغییرات میزان جذب پیکروکروسئین از 425/0 تا 681/0 نانومتر متغیر بود. ژنوتیپهای نیشابور (خوجان) بهترتیب بیشترین و اصفهان کمترین میزان عملکرد کلاله خشک را داشتند. همچنین، ژنوتیپ نیشابور (خوجان) بیشترین تعداد گل در مترمربع را نیز به خود اختصاص داد. براساس تجزیه خوشهای ژنوتیپها در 7 گروه مختلف قرار گرفتند. تجزیه واریانس و مقایسه میانگین صفات در گروههای حاصل از تجزیه خوشهای نشان داد که ژنوتیپهای قرار گرفته در گروه ششم دارای ویژگیهای مطلوبی از نظر تعداد روز تا ظهور اولین گل، عملکرد کلاله، وزن تر گل، تعداد گل و طول دوره گلدهی میباشند. بر همین اساس، همه ژنوتیپهای قرار گرفته در این گروه جزء ژنوتیپهای برتر انتخاب شدند. نتایج این مطالعه نشان داد که تنوع ژنتیکی قابلتوجهی از نطر صفات مهم زراعی در بین ژنوتیپهای مورد بررسی زعفران وجود دارد که احتمالاً ناشی از متنوع بودن اجداد و یا پدیده جهش بودهاست. همچنین، تنوع مورفولوژیکی ژنوتیپها از تنوع جغرافیایی تبعیت نمیکند.
رمضان کلوندی؛ سید محسن حسامزاده حجازی؛ مهدی میرزا؛ مرتضی عطری؛ زیبا جمزاد؛ کیوان صفیخانی؛ مهدی احمدیان
چکیده
بهمنظور ارزیابی برخی از خصوصیات بومشناختی، ریختی و همچنین تعیین سطح پلوئیدی آویشن کرکآلود (Thymus eriocalyx (Ronniger) Jalas) با استفاده از روش .D.S.S (Determination of special station) 10 رویشگاه در استانهای لرستان، مرکزی، همدان، کرمانشاه و کردستان جهت انجام مطالعات مذکور انتخاب شد. در این پژوهش در بهار سال 1388 در مرحله گلدهی، جهت ارزیابی ریختی از هر رویشگاه ...
بیشتر
بهمنظور ارزیابی برخی از خصوصیات بومشناختی، ریختی و همچنین تعیین سطح پلوئیدی آویشن کرکآلود (Thymus eriocalyx (Ronniger) Jalas) با استفاده از روش .D.S.S (Determination of special station) 10 رویشگاه در استانهای لرستان، مرکزی، همدان، کرمانشاه و کردستان جهت انجام مطالعات مذکور انتخاب شد. در این پژوهش در بهار سال 1388 در مرحله گلدهی، جهت ارزیابی ریختی از هر رویشگاه پنج نمونه کامل گیاهی و سرشاخههای گلدار جهت استخراج اسانس تهیه و به همراه بذر بهمنظور تعیین سطح پلوئیدی در فصل تولید بذر جمعآوری شد. اطلاعات مربوط به رویشگاهها یادداشتبرداری شد. خصوصیات رویشی و زایشی هر جمعیت بهعلاوه بازده اسانس گونه مورد مطالعه در هر رویشگاه مورد بررسی قرار گرفت. بهمنظور تعیین سطح پلوئیدی، در هر جمعیت حداقل 10 یاخته متافاری نوک ریشه مورد مطالعه قرار گرفت و ضمن شمارش تعداد کروموزوم، سطح پلوئیدی آنها تعیین گردید. نتایج حاصل، جمعیتهای مورد مطالعه را در چهار گروه قرارداد. نتایج همچنین نشان داد که بیشترین میانگین طول و عرض برگ گلآذینی، بیشترین میانگین نسبت طول به عرض برگ گلآذینی، بیشترین میانگین نسبت طول به عرض برگ ساقهای، بیشترین میانگین طول دمبرگ، بیشترین میانگین طول لوله کاسه، بیشترین میانگین طول جام و بیشترین میانگین طول و عرض براکتئول در جمعیت Te9 بیشتر از جمعیتهای دیگر بود. بهطور کلی در بررسیهای سیتوژنتیکی انجام شده مشخص شد که گیاهان جمعیتهای Te1، Te2، Te3، Te4، Te5، Te6 و Te8 دارای 30 کروموزوم (30=x2=n2) و دیپلوئید و گیاهان جمعیتهای Te7، Te9 و Te10 دارای 60 کروموزوم (60=x4=n2) و تتراپلوئید میباشند. بالاترین بازده اسانس متعلق به رویشگاه Te5 (04/3%) بود.
مریمالسادات سلامتی؛ حسین زینلی
چکیده
زیره سبز (Cuminum cyminum L.) یکی از مهمترین و اقتصادیترین گیاهان دارویی است و دارای پراکنش قابل توجهی در نقاط مختلف کشور میباشد. این مطالعه بهمنظور بررسی تنوع ژنتیکی و روابط بین صفات مورفولوژیک در 16 جمعیت زیره سبز در قالب یک طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار انجام شد. صفات مورفولوژی شامل عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی، ارتفاع بوته، ...
بیشتر
زیره سبز (Cuminum cyminum L.) یکی از مهمترین و اقتصادیترین گیاهان دارویی است و دارای پراکنش قابل توجهی در نقاط مختلف کشور میباشد. این مطالعه بهمنظور بررسی تنوع ژنتیکی و روابط بین صفات مورفولوژیک در 16 جمعیت زیره سبز در قالب یک طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار انجام شد. صفات مورفولوژی شامل عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی، ارتفاع بوته، تعداد چتر در بوته، تعداد چترک در چتر، تعداد دانه در چتر و وزن هزاردانه بود. براساس نتایج تجزیه واریانس، اختلاف جمعیتهای مورد مطالعه برای کلیه صفات بجز تعداد چترک در چتر در سطح احتمال 1% معنیدار بود. ضرایب تغییرات فنوتیپی و ژنوتیپی برای بیشتر صفات بالا بود، که نشان از تنوع بالا در صفات مورد بررسی دارد. دامنه تغییرات عملکرد دانه در بین جمعیتهای مورد بررسی از 75/0 گرم در بوته در جمعیت سیرجان تا 99/0 گرم در بوته در جمعیت بیرجند متغیر بود. برآورد ضرایب همبستگی بین صفات نشان داد که عملکرد دانه در بوته با صفات تعداد دانه در چتر، تعداد چتر در بوته، عملکرد بیولوژیک و ارتفاع بوته همبستگی مثبت و بالایی دارد. براساس تجزیه خوشهای، 16 جمعیت مورد مطالعه در چهار گروه مختلف قرار گرفتند. جمعیتهای موجود در گروه چهارم از لحاظ تعداد دانه در چتر، ارتفاع بوته، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و تعداد چتر در بوته نسبت به بقیه گروهها برتری داشتند. بنابراین میتوان از طریق تلاقی بین ژنوتیپهای برتر خوشههای مختلف و آزمون نتاج آنها از طریق برنامههای بهنژادی و انتخاب نسبت به تولید ارقام با خصوصیات زراعی مطلوب اقدام نمود.
مریمالسادات سلامتی؛ حسین زینلی
چکیده
این تحقیق بهمنظور بررسی تنوع ژنتیکی و روابط بین صفات مورفولوژیک در 21 ژنوتیپ سیاهدانه (Nigella sativa L.) در قالب یک طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار انجام شد. صفات مورفولوژی شامل عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی، تعداد فولیکول در بوته، تعداد دانه در فولیکول، وزن هزاردانه، تعداد انشعابهای ساقه، وزن فولیکول، ارتفاع بوته و شاخص برداشت ...
بیشتر
این تحقیق بهمنظور بررسی تنوع ژنتیکی و روابط بین صفات مورفولوژیک در 21 ژنوتیپ سیاهدانه (Nigella sativa L.) در قالب یک طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار انجام شد. صفات مورفولوژی شامل عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی، تعداد فولیکول در بوته، تعداد دانه در فولیکول، وزن هزاردانه، تعداد انشعابهای ساقه، وزن فولیکول، ارتفاع بوته و شاخص برداشت بود. براساس نتایج تجزیه واریانس، اختلاف ژنوتیپهای مورد مطالعه برای کلیه صفات بجز شاخص برداشت در سطح احتمال 1% معنیدار بود. ضرایب تغییرات فنوتیپی و ژنوتیپی برای بیشتر صفات بالا بود، که نشان از تنوع بالا در صفات مورد بررسی داشت. دامنه تغییرات عملکرد دانه در بین ژنوتیپهای مورد بررسی از 34/63 گرم در ژنوتیپ شیراز تا 36/147 گرم در ژنوتیپ زابل 1 متغیر بود. برآورد ضرایب همبستگی بین صفات نشان داد که عملکرد دانه در بوته با صفات عملکرد بیولوژیک، تعداد دانه در فولیکول، ارتفاع بوته، تعداد انشعابهای ساقه و شاخص برداشت همبستگی مثبت و بالایی دارد. تجزیه و تحلیل رگرسیون مرحلهای برای عملکرد دانه نشان داد که صفات عملکرد بیولوژیک، تعداد دانه در فولیکول، تعداد انشعابهای ساقه و شاخص برداشت بهترتیب وارد مدل شدند و 95% تغییرات عملکرد دانه را توجیه نمودند. براساس ضرایب مسیر صفت عملکرد بیولوژیک و تعداد دانه در فولیکول بالاترین اثر مستقیم را بر عملکرد دانه داشتند. تجزیه عاملها سه عامل پنهانی را معرفی نمود که در مجموع 12/94% از واریانس بین صفات را بیان نمودند. این عاملها با توجه به اجزای تشکیلدهنده آنها بهترتیب عامل بهرهوری (عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک)، عامل اجزای عملکرد (تعداد انشعابهای ساقه و تعداد فولیکول در بوته) و عامل خصوصیات فولیکول (وزن فولیکول و تعداد دانه در فولیکول) نامیده شدند. براساس تجزیه خوشهای 21 ژنوتیپ مورد مطالعه در سه گروه مختلف قرار گرفتند و اختلافهای چشمگیری بهویژه برای میزان عملکرد، تعداد فولیکول در بوته و تعداد دانه در فولیکول در بین گروهها وجود داشت. بنابراین میتوان از طریق تلاقی بین ژنوتیپهای برتر خوشههای مختلف و آزمون نتایج آنها از طریق برنامههای بهنژادی و انتخاب نسبت به تولید ارقام با خصوصیات زراعی مطلوب اقدام نمود.
منصوره صرامی؛ حسین زینلی؛ غلامرضا بخشیخانیکی؛ سعید اسماعیلخانیان؛ زرینتاج بردبار
چکیده
این تحقیق در سال 1388 در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان بر روی 6 جمعیت ماریتیغال (Silybum marianum (L.) Gaertn.) انجام شد. کاریوتیپ سلولهای میتوزی در مرحله متافاز مریستم انتهایی ریشه بذرهای جوانهدار شده بررسی و مطالعه شد. عدد پایه کروموزومی در تمام جمعیتهای مورد مطالعه 17=x و تعداد کروموزوم 34=x2=n2 بود. از لحاظ سطح پلوئیدی، همه جمعیتها ...
بیشتر
این تحقیق در سال 1388 در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان بر روی 6 جمعیت ماریتیغال (Silybum marianum (L.) Gaertn.) انجام شد. کاریوتیپ سلولهای میتوزی در مرحله متافاز مریستم انتهایی ریشه بذرهای جوانهدار شده بررسی و مطالعه شد. عدد پایه کروموزومی در تمام جمعیتهای مورد مطالعه 17=x و تعداد کروموزوم 34=x2=n2 بود. از لحاظ سطح پلوئیدی، همه جمعیتها دیپلوئید بودند. براساس جدول دو طرفه Stebbins، همه جمعیتها در کلاس B2 قرار گرفتند که این امر بیانگر وضعیت تکاملی مشابه آنها میباشد. تجزیه واریانس صفات، نشان داد که بین جمعیتها از لحاظ صفات طول کوتاهترین کروموزوم، شاخص عدم تقارن و ضریب تغییرات شاخص سانترومری اختلاف معنیداری در سطح احتمال 1% و از لحاظ صفات طول کل کروموزومی، مجموع بازوهای کوتاه، مجموع بازوهای بلند و طول بلندترین کروموزوم اختلاف معنیداری در سطح احتمال 5% وجود دارد که این امر مؤید وجود تنوع کروموزومی در جمعیتهای مورد بررسی میباشد. در تجزیه به عاملها، دو عامل اول و دوم در مجموع بیش از 94% از کل تنوع موجود بین جمعیتها را توجیه نمودند. بهطوری که در عامل اول، طول کل کروموزوم (TL) و مجموع بازوهای بلند (Sla) بیشترین نقش را در تشکیل این عامل داشتند. در عامل دوم، صفات شاخص عدم تقارن (AI) و ضریب تغییرات شاخص سانترومری (CVci) بیشترین سهم را در تشکیل این عامل برخوردار بود. تجزیه خوشهای جمعیتها براساس خصوصیات کاریوتیپی، آنها را در 4 گروه مجزا قرار داد. در این بررسی بیشترین شباهت بین دو جمعیت اهواز و ساری و کمترین شباهت بین دو جمعیت اهواز و آمل بود. نتایج تجزیه واریانس بین گروهها نشان داد که تمام صفات مورد مطالعه تفاوت معنیداری را در بین گروهها داشتند. جمعیتهای اهواز، ساری و اصفهان در گروه اول از نظر صفات TL، SSa، SLa، LC و SC نسبت به سایر گروهها برتر بودند. جمعیت آمل در گروه دوم از نظر صفات SC، Cvci و AI کمترین مقادیر را دارا بود. جمعیت کردستان در گروه چهارم از نظر صفات CVci و AI بیشترین مقادیر و از لحاظ صفات TL، SSa، SLa و LC کمترین مقادیر را به خود اختصاص داد. همچنین نمودار پراکنش جمعیتها براساس مقادیر مؤلفه اول و دوم رسم شد که مؤید نتایج حاصل از تجزیه خوشهای بود
علیرضا یاوری؛ وحیده ناظری؛ فاطمه سفیدکن؛ محمداسماعیل حسنی
چکیده
گیاه آویشن آذربایجانی با نام علمی Thymus migricus Klokov & Desj.-Shost. یکی از 14 گونه مختلف از جنس آویشن است که در کشور ایران رویش طبیعی دارد. در این پژوهش در اوایل فصل رویش (سال 1387) طی مسافرتهای متعدد به نقاط مختلف استانهای آذربایجانشرقی و غربی، رویشگاههای این گونه شناسایی و بعد در هنگام گلدهی، جهت ارزیابی ریختی از هر رویشگاه پنج نمونه کامل گیاهی ...
بیشتر
گیاه آویشن آذربایجانی با نام علمی Thymus migricus Klokov & Desj.-Shost. یکی از 14 گونه مختلف از جنس آویشن است که در کشور ایران رویش طبیعی دارد. در این پژوهش در اوایل فصل رویش (سال 1387) طی مسافرتهای متعدد به نقاط مختلف استانهای آذربایجانشرقی و غربی، رویشگاههای این گونه شناسایی و بعد در هنگام گلدهی، جهت ارزیابی ریختی از هر رویشگاه پنج نمونه کامل گیاهی و سرشاخههای گلدار برای استخراج اسانس تهیه و به همراه بذر در فصل تولید بذر جمعآوری شد. اطلاعات مربوط به رویشگاهها یادداشتبرداری شد و خصوصیات رویشی و زایشی هر جمعیت بعلاوه میزان اسانس گونه مورد مطالعه در هر رویشگاه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بدست آمده با استفاده از نرمافزار آماری SPSS تجزیه خوشهای شده و جمعیتهای جمعآوری شده براساس تمامی خصوصیات کمی رویشی، زایشی و میزان اسانس گروهبندی شدند. بهطوری که تمامی جمعیتها در سه گروه قرار گرفتند. جمعیتهای بند، نازلو و قوشچی در یک گروه، هریس در گروهی دیگر و سرانجام جمعیت جلفا در گروهی جداگانه قرار گرفتند. پراکنش این گونه در دو استان آذربایجانشرقی و غربی، از ارتفاع 730 تا 1900 متر از سطح دریا و رویش در خاکهای مختلف و مناطق شیبدار نشاندهنده سازگاری بالای این گونه با شرایط اقلیمی این دو استان میباشد. درنهایت، از بین جمعیتهای جمعآوری شده، دو جمعیت جلفا و نازلو بدلیل داشتن عملکرد بالای اسانس و سازگاری با اقلیم منطقه برای کاربرد در برنامه بهنژادی در مناطق سرد شمالغرب کشور توصیه میشوند.
