همکاری با انجمن علمی گیاهان دارویی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترا، گروه زیست‌شناسی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان

2 دانشیار، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

3 استاد، گروه زیست‌شناسی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان

4 استاد، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

5 مربی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان

6 کارشناس ارشد، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان

چکیده

به‌منظور ارزیابی برخی از خصوصیات بوم‌شناختی، ریختی و همچنین تعیین سطح پلوئیدی آویشن کرک‌آلود (Thymus eriocalyx (Ronniger) Jalas) با استفاده از روش .D.S.S (Determination of special station) 10 رویشگاه در استان‌های لرستان، مرکزی، همدان، کرمانشاه و کردستان جهت انجام مطالعات مذکور انتخاب شد. در این پژوهش در بهار سال 1388 در مرحله گلدهی، جهت ارزیابی ریختی از هر رویشگاه پنج نمونه کامل گیاهی و سرشاخه‌های گلدار جهت استخراج اسانس تهیه و به همراه بذر به‌منظور تعیین سطح پلوئیدی در فصل تولید بذر جمع‌آوری شد. اطلاعات مربوط به رویشگاه‌ها یادداشت‌برداری شد. خصوصیات رویشی و زایشی هر جمعیت به‌علاوه بازده اسانس گونه مورد مطالعه در هر رویشگاه مورد بررسی قرار گرفت. به‌منظور تعیین سطح پلوئیدی، در هر جمعیت حداقل 10 یاخته متافاری نوک ریشه مورد مطالعه قرار گرفت و ضمن شمارش تعداد کروموزوم، سطح پلوئیدی آنها تعیین گردید. نتایج حاصل، جمعیت‌های مورد مطالعه را در چهار گروه قرارداد. نتایج همچنین نشان داد که بیشترین میانگین طول و عرض برگ گل‌آذینی، بیشترین میانگین نسبت طول به عرض برگ گل‌آذینی، بیشترین میانگین نسبت طول به عرض برگ ساقه‌ای، بیشترین میانگین طول دمبرگ، بیشترین میانگین طول لوله کاسه، بیشترین میانگین طول جام و بیشترین میانگین طول و عرض براکتئول در جمعیت Te9 بیشتر از جمعیت‌های دیگر بود. به‌طور کلی در بررسی‌های سیتوژنتیکی انجام شده مشخص شد که گیاهان جمعیت‌های Te1، Te2، Te3، Te4، Te5، Te6 و Te8 دارای 30 کروموزوم (30=x2=n2) و دیپلوئید و گیاهان جمعیت‌های Te7، Te9 و Te10 دارای 60 کروموزوم (60=x4=n2) و تتراپلوئید می‌باشند. بالاترین بازده اسانس متعلق به رویشگاه Te5 (04/3%) بود.

کلیدواژه‌ها

- امیدبیگی، ر.، 1374. رهیافت‌های تولید و فرآوری گیاهان دارویی (جلد اول). انتشارات فکر روز، تهران، 283 صفحه.
- امیدبیگی، ر.، 1385. رهیافت‌های تولید و فرآوری گیاهان دارویی (جلد سوم). انتشارات آستان قدس رضوی، مشهد، 397 صفحه.
- جمزاد، ز.، 1388. آویشن‌ها و مرزه‌های ایران. انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 171 صفحه.
- جمشیدی، ا.، امین‌زاده، م.، آذرنیوند، ح. و عابدی، م.، 1385. تأثیر ارتفاع بر کمّیت و کیفیت اسانس آویشن کوهی (مطالعه موردی منطقه دماوند، زیرحوضه دریاچه تار). گیاهان دارویی، 5(18): 22-17.
- حبیبی، ح.، مظاهری، د.، مجنون حسینی، ن.، چایی‌چی، م.، فخر طباطبایی، م. و بیگدلی، م.، 1385. اثر ارتفاع بر روغن اسانس و ترکیبات گیاه دارویی آویشن وحشی (Thymus kotschyamus Boiss.) منطقه طالقان. پژوهش و سازندگی (در زراعت و باغبانی)، 19(4): 10-2.
- حسنی، ج.، 1383. شناسایی و بررسی اکولوژیکی دو جنس از گیاهان معطر Thymus و Ziziphora در استان کردستان. تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، 20(1): 17-1.
- رجحان، م.ص.، 1382. دارو و درمان گیاهی. انتشارات علوی، 311 صفحه.
- رهنمایی، م.ت.، 1375. طرح شناخت و احیای محیط زیست طبیعی (پروژه وضعیت گونه‌های نادر جانوری و گیاهی استان همدان). اداره کل حفاظت محیط زیست استان همدان، همدان.
- سفیدکن، ف. و رحیمی بیدگلی، ع.، 1381. بررسی تغییرات کمّی و کیفی اسانس آویشن کوهی (Thymus kotschyanus) در دوره رشد گیاه و با روشهای مختلف تقطیر. تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، 15: 21-1.
- عسکری، ف.، سفیدکن، ف. و میرزا، م.، 1382. مقایسه کمّی و کیفی اسانس Thymus pubescens در رویشگاه‌های مختلف استان تهران. تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، 19(2): 136-125.
- عطری، م.، کلوندی، ر. و سفیدکن، ف.، 1386. معرفی روش Determination of special stations) DSS) برای تعیین تنوع درون گونه‌ای با ذکر مثال موردی Thymus eriocalyx در ایران‌. چکیده مقالات نخستین همایش ملی و تخصصی رده‌بندی گیاهی ایران. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، تهران، 15 شهریور: 28.
- عقیلی‌نسب.، 1379. طرح تحقیقاتی شناسنامه‌های حوزه آبخیز استان مرکزی. مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام جهاد سازندگی استان مرکزی.
- فارماکوپه گیاهی ایران. 1381. انتشارات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، معاونت غذا و دارو.
- فرهودی.، ر.، 1375. شناسنامه منطقه حفاظت شده لشکر در همدان. معاونت پژوهشی دانشگاه تهران، مؤسسه جغرافیا.
- کلوندی، ر.، 1382. بررسی تأثیر عوامل بوم‌شناختی مختلف بر عملکرد ماده مؤثره گیاه دارویی Thymus eriocalyx در استان‌های همدان، مرکزی، کرمانشاه و کردستان. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی. مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان.
- گروه مطالعاتی هامون.، 1375. مطالعات جامع توسعه اجتماعی، اقتصادی استان کردستان، هواشناسی و اقلیم، (گزارش نهایی). سازمان برنامه و بودجه استان کردستان.
- لباسچی، م.ح. و شریفی عاشورآبادی، ا.، 1380. تغییرات هیپریسین در رویشگاه‌های مختلف گل‌راعی. تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، 11: 100-87.
- مهرپور، ش.، میرزایی ندوشن، ح.، مجد، ا. و سفیدکن، ف.، 1380. تنوع پلوئیدی در گونه‌ای از آویشن (Thymus kotschyanus). تحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان مرتعی و جنگلی ایران، 6: 77-57.
- میرزایی ندوشن، ح.، مهرپور، ش. و سفیدکن، ف.، 1385. تجزیه علّیت در صفات مؤثر بر اسانس در سه گونه از آویشن. پژوهش و سازندگی (در منابع طبیعی)، 19(1): 94-88.
- یاوری، ع.، ناظری، و.، سفیدکن، ف. و حسنی، م.ا.، 1389. بررسی برخی خصوصیات بوم‌شناختی، ریختی، و میزان اسانس آویشن آذربایجانی (Thymus migricus Kotschy ex Desj.-Shost). تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، 26(2): 238-227.
- یاوری، ع.ر.، ناظری، و.، سفیدکن، ف. و حسنی، م.ا.، 1389. مطالعه برخی عوامل بوم شناختی، ویژگی‌های ریختی، سطح پلوئیدی و ترکیب‌های اسانس آویشن کرک‌آلود (Thymus pubescens Boiss. & Kotschy ex Celak) در دو رویشگاه طبیعی استان آذربایجان شرقی. تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، 26(4): 512-500.
- Bown, D., 1995. Encyclopedia of Herbs and their Uses. Dorling Kindersley, London, UK, 424p.
- British pharmacopoeia, 1988. VoL 2, London:-HMSO, 137- 138.
- Dhawan, O.P. and Lavania, U.C., 1996. Enhancing the productivity of secondary metabolites via induced polyploidy: a review. Euphytica, 87(2): 81-89.
- Evans, W.C., 1989. Trease and Evans’ Pharmacognosy. Bailliere Tindall, London, 616p.
- Figueiredo, A.C., Barroso, J.G., Pedro, L.G. and Scheffer, J.J.C., 2008. Factors affecting secondarymetabolite production in plants: volatile components and essential oils. Flavour and Fragrance Journal, 23(4): 213-226.
- Gordon, M., 1971. Un essai d’approche propabiliste de I’ ecologie des vegetaux. These. University Montpellier, Montpelier.
- Kalvandi, R., Sefidkon, F., Atri, M. and Mirza, M., 2004. Analysis of the essential oil of Thymus eriocalyx (Ronninger) Jalas from Iran. Flavour and Fragrance Journal, 19(4): 341-343.
- Love, A. and Love, D., 1975. Plant Chromosomes. Lubrecht & Cramer Ltd, 184p.
- Mehrpur, Sh., Mirzaie-Nodoushan, H., Majd, A. and Sefidkon, F., 2002. Karyotypic studies of two Thymus species. Cytologia, 67(4): 343-346.
- Morales, R., 1997. Synopsis of the genus Thymus L. in the Mediterranean area. Lagascalia, 19(1-2): 249-262.
- Morales, R., 2002. The history, botany and taxonomy of the genus Thymus: 1-124. In: Stahl-Biskup, E. and Saez, F., (Eds.). Thyme: The genus Thymus (Medicinal and Aromatic Plants-Industrial Profiles). Taylor & Francis, New York, 330p.
- Pedersen J.A., 2000. Distribution and taxonomic implications of some phenolics in the family Lamiaceae determined by ESR spectroscopy. Biochemical Systematics and Ecology, 28(3): 229-253.
- Rasooli, I., Shayegh, Sh., Taghizadeh, M. and Darvish Alipour, A., 2008. Rosmarinus officinalis and Thymus eriocalyx essential oil a combat in vitro dental bio film formation. Pharmacognosy Magazine, 4(14): 65-72.
- Sefidkon, F., Kalvandi, R., Atri, M. and Barazandeh, M.M., 2005. Essential oil variability of Thymus eriocalyx (Ronninger) Jalas. Flavour and Fragrance Journal, 20: 521-524.
- Stahl-Biskup, E. and Saez, F., 2002. Thyme: The genus Thymus (Medicinal and Aromatic Plants-Industrial Profiles). Taylor & Francis, New York, 330p.
- Talei, G.R. and Meshkatalsadat, M.H., 2007. Antibacterial activity and chemical constitutions of Essential oil of Thymus persicus and Thymus eriocalyx from west of Iran. Pakistan Journal of Biological sciences, 10(21): 3923-3926.