بررسی تنوع صفات مورفولوژیکی و میزان پیکروکروسئین در ژنوتیپ‌های مختلف زعفران (Crocus sativus L.)

قوامی, بنفشه; زینلی, حسین; خسرو شاهلی, محمود; دوازده‌ امامی, سعید

doi:10.22092/ijmapr.2015.12608

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران

² استادیار، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان

³ استاد، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران

https://doi.org/10.22092/ijmapr.2015.12608

چکیده

زعفران (Crocus sativus L.) از مهمترین گیاهان دارویی و گران‌ترین ادویه جهان می‌باشد. این تحقیق به‌منظور بررسی تنوع صفات مورفولوژیکی ژنوتیپ‌های زعفران جمع‌آوری شده از نقاط مختلف کشور در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان انجام شد. تعداد 27 ژنوتیپ در قالب طرح آزمایشی بلوک‌های کامل تصادفی در 3 تکرار و در ردیف‌هایی با فاصله
30 سانتی‌متر کشت گردیدند. صفات عملکرد کلاله خشک، وزن تر گل، تعداد گل در مترمربع، تعداد روز تا ظهور اولین گل، ارتفاع گیاه در زمان گلدهی، طول دوره گلدهی و میزان جذب پیکروکروسئین اندازه‌گیری شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اختلاف بسیار معنی‌داری (01/0>p) بین ژنوتیپ‌ها برای همه صفات وجود داشت. مقایسه میانگین صفات نشان داد که ژنوتیپ همدان بیشترین و ژنوتیپ‌های قائن و بشرویه کمترین تعداد روز تا ظهور اولین گل را به خود اختصاص دادند. دامنه تغییرات میزان جذب پیکروکروسئین از 425/0 تا 681/0 نانومتر متغیر بود. ژنوتیپ‌های نیشابور (خوجان) به‌ترتیب بیشترین و اصفهان کمترین میزان عملکرد کلاله خشک را داشتند. همچنین، ژنوتیپ نیشابور (خوجان) بیشترین تعداد گل در مترمربع را نیز به خود اختصاص داد. براساس تجزیه خوشه‌ای ژنوتیپ‌ها در 7 گروه مختلف قرار گرفتند. تجزیه واریانس و مقایسه میانگین صفات در گروه‌های حاصل از تجزیه خوشه‌ای نشان داد که ژنوتیپ‌های قرار گرفته در گروه ششم دارای ویژگی‌های مطلوبی از نظر تعداد روز تا ظهور اولین گل، عملکرد کلاله، وزن تر گل، تعداد گل و طول دوره گلدهی می‌باشند. بر همین اساس، همه ژنوتیپ‌های قرار گرفته در این گروه جزء ژنوتیپ‌های برتر انتخاب شدند. نتایج این مطالعه نشان داد که تنوع ژنتیکی قابل‌توجهی از نطر صفات مهم زراعی در بین ژنوتیپ‌های مورد بررسی زعفران وجود دارد که احتمالاً ناشی از متنوع بودن اجداد و یا پدیده جهش بوده‌است. همچنین، تنوع مورفولوژیکی ژنوتیپ‌ها از تنوع جغرافیایی تبعیت نمی‌کند.

کلیدواژه‌ها

مراجع

- استاندارد ملی ایران، 1383. زعفران- روش‌های آزمون. مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران. شماره2-259. چاپ اول (تجدید نظر).

- زرگری، ع.، 1375. گیاهان دارویی (جلد 4). انتشارات دانشگاه تهران، 923 صفحه.

- سابقی، ح.، 1384. طرح جامع ساماندهی محصول زعفران ایران. وزارت جهاد کشاورزی- سازمان جهاد کشاورزی استان خراسان رضوی.

- صبورا، ع.، 1381. بررسی تنوع آیزوزایمی، پروتئینی و فلاونوئیدی زعفران‌های ایران. پایان‌نامه دکترای فیزیولوژی گیاهی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه تهران.

- فارسی، م. و باقری، ع.، 1377. اصول اصلاح نباتات. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد، 295 صفحه.

- فرشادفر، ع.، 1376. روش‌شناسی اصلاح نباتات. انتشارات دانشگاه رازی کرمانشاه، 616 صفحه.

- فرشادفر، ع.، 1378. کاربرد ژنتیک کمّی در اصلاح نباتات. انتشارات طاق بستان، 404 صفحه.

- کافی، م.، 1381. زعفران: فناوری تولید و فرآوری. دانشگاه فردوسی مشهد، 280 صفحه.

- کیفی، ف.، 1386. بررسی تنوع ژنتیکی گونه‌های زعفران ایران با استفاده از نشانگرهای مولکولی SRAP و RAPD. پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته بیوتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان.

- Baghalian, K., Shabni Sheshtamand, M. and Jamshidi, A.H., 2010. Genetic variation and heritability of agro-morphological and phytochemical traits in Iranian saffron (Crocus sativus L.) populations. Industrial Crops and Products, 31(2): 401-406.

- Hallurer, A.R. and Miranda Filho, J.B., 1988. Quantitative Genetics in Maize Breeding. Iowa State University Press, 468p.

- ISO, 1993. Saffron (Crocus sativus Linnaeus): (a) ISO-3632-1-1993 part1: Specification; (b) ISO-3632-2-19939 (E) Part2:Test methods. International Organization for standardization, Genev.

- Lage, M. and Cantrell, C.L., 2009. Quantification of saffron (Crocus sativus) metabolites crocin, Picrocrocinand Safranal for quality determination of the spice grown under different environmental Morrocan conditions. Scientia Horticulturae, 121: 366-373.

- Mohammadi, S.A. and Prasanna, B.M., 2003. Analysis of genetic diversity in crop plants-salient statistical tools and considerations. Crop Science, 43(4): 1235-1248.

- Nair, S.C., Pannikar, K.R. and Pathrod, R.K., 1993. Protective effects of crocetin on the bladder toxicity induced by cyclophosphamide. Cancer Biotherapy, 89(4): 339-343.

- Wendelbo, P. and Mathew, B., 1975. Iridaceae: 9-10. In: Rechinger, K.H., (Ed.). Flora Iranica (Vol 112). Graz: Akademische Druck-u, Verlagsanstalt.

تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران

بررسی تنوع صفات مورفولوژیکی و میزان پیکروکروسئین در ژنوتیپ‌های مختلف زعفران (Crocus sativus L.)

مراجع

مراجع

دوره 31، شماره 1 - شماره پیاپی 69
فروردین 1394
صفحه 31-40

بررسی تنوع صفات مورفولوژیکی و میزان پیکروکروسئین در ژنوتیپ‌های مختلف زعفران (Crocus sativus L.)

مراجع

مراجع

دوره 31، شماره 1 - شماره پیاپی 69فروردین 1394صفحه 31-40

دوره 31، شماره 1 - شماره پیاپی 69
فروردین 1394
صفحه 31-40