دوره 30، شماره 2 ، خرداد 1393
منصور قربانپور؛ ناصر مجنون‌حسینی؛ شمسعلی رضازاده؛ منصور امیدی؛ کاظم خاوازی؛ مهرناز حاتمی؛ رضا غفارزادگان
چکیده
این مطالعه با هدف تأثیر تنش کم‌آبی (تخلیه آب تا 30، 60 و 90 درصد ظرفیت مزرعه‌ای به‌ترتیب تنش خفیف، متوسط و شدید) و نیتروژن (براساس 0، 75، 150 و 225 کیلوگرم نیتروژن در هکتار) بر رشد، محتوی کلروفیل، اختصاص زیست‌توده، محتوی نسبی آب برگ، محتوی و عملکرد تروپان آلکالوئیدهای هیوسیامین و اسکوپولامین ریشه و شاخساره گیاه بذرالبنج (Hyoscyamus niger L.) انجام ...
بیشتر
این مطالعه با هدف تأثیر تنش کم‌آبی (تخلیه آب تا 30، 60 و 90 درصد ظرفیت مزرعه‌ای به‌ترتیب تنش خفیف، متوسط و شدید) و نیتروژن (براساس 0، 75، 150 و 225 کیلوگرم نیتروژن در هکتار) بر رشد، محتوی کلروفیل، اختصاص زیست‌توده، محتوی نسبی آب برگ، محتوی و عملکرد تروپان آلکالوئیدهای هیوسیامین و اسکوپولامین ریشه و شاخساره گیاه بذرالبنج (Hyoscyamus niger L.) انجام شد. استخراج آلکالوئیدها به روش اختصاصی و به‌وسیله حلال‌های مختلفی صورت گرفت و شناسایی آنها براساس مقایسه زمان بازداری دستگاه کروماتوگرافی گازی با داده‌های طیف جرمی و استانداردهای مربوطه هیوسیامین و اسکوپولامین انجام شد. نتایج نشان داد که بیشترین محتوی هیوسیامین (281/0% ماده خشک) و اسکوپولامین در ریشه (232/0%) و همچنین بیشترین محتوی هیوسیامین (937/0%) و اسکوپولامین در شاخساره (416/0%) در تیمار 225 کیلوگرم نیتروژن در هکتار در شرایط تنش کم‌آبی شدید مشاهده گردید. همچنین بیشترین آلکالوئید کل (52/20 میلی‌گرم در گیاه) در تیمار 150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار در شرایط تنش خفیف کم‌آبی و کمترین آن (95/8 میلی‌گرم در گیاه) در تیمار 225 کیلوگرم نیتروژن در هکتار در شرایط تنش کم‌آبی شدید حاصل شد. نتایج این تحقیق حکایت از آن داشت که گیاه بذرالبنج در تیمار تنش کم‌آبی متوسط به همراه کود نیتروژن به میزان 150 کیلوگرم در هکتار علاوه بر اینکه دارای مقادیر مناسبی از محتوی و عملکرد هر دو آلکالوئید می‌باشد، بلکه بیشترین میزان اسکوپولامین را نیز که نشان از کیفیت آلکالوئید است داراست.
فریبا صنفی؛ محمدحسن صفرعلیزاده؛ سیدعلی صفوی؛ شهرام آرمیده
چکیده
امروزه استفاده از اسانس‌های گیاهی برای جایگزینی حشره‌کش‌های مصنوعی به‌ویژه در خصوص آفات انباری غلات و حبوبات مورد توجه قرار گرفته‌است. یکی از منابع بالقوه برای تولید آفت‌کش‌های جدید، مواد تولید شده به‌وسیله‌ی گیاهان می‌باشد که به‌عنوان دورکننده، بازدارنده تغذیه و تخم‌ریزی و یا ترکیب‌های سمّی عمل می‌کنند. در این تحقیق سمّیت ...
بیشتر
امروزه استفاده از اسانس‌های گیاهی برای جایگزینی حشره‌کش‌های مصنوعی به‌ویژه در خصوص آفات انباری غلات و حبوبات مورد توجه قرار گرفته‌است. یکی از منابع بالقوه برای تولید آفت‌کش‌های جدید، مواد تولید شده به‌وسیله‌ی گیاهان می‌باشد که به‌عنوان دورکننده، بازدارنده تغذیه و تخم‌ریزی و یا ترکیب‌های سمّی عمل می‌کنند. در این تحقیق سمّیت تنفسی اسانس گیاه برگ‌بو (Laurus nobilis L.) و اسانس مورد (Myrtus communis L.) روی تخم و حشرات کامل سوسک چهارنقطهای حبوبات (Callosobruchus maculates) مورد بررسی قرار گرفت. این تحقیق در قالب طرح کاملاً تصادفی و در شرایط دمایی 2 ± 30 درجه سلسیوس و رطوبت نسبی 5 ± 60% در تاریکی انجام شد. از هر اسانس گیاهی 5 غلظت در 3 تکرار مورد آزمایش قرار گرفت. مقادیر LC50 برای اسانس برگ‌بو و اسانس مورد برای حشرات کامل به‌ترتیب 782/71 و 138/44 و مقادیر LC95 به‌ترتیب 278/216 و 716/141 میکرولیتر بر لیتر هوا محاسبه گردید و مقادیر LC50 برای اسانس برگ‌بو و اسانس مورد برای تخم این حشره به‌ترتیب 994/63 و 371/38 میکرولیتر بر لیتر هوا بود. به نظر می‌رسد، اسانس‌های گیاهی میتوانند به‌عنوان یک حشرهکش کمخطر مورد استفاده قرار گیرند.
محمدرضا اخگر؛ دادخدا غضنفری؛ هادی رهبری
چکیده
جنس Nepeta، متعلق به تیره نعناع (Lamiaceae)، در ایران 67 گونه دارد که اغلب آنها انحصاری ایران هستند. هدف از این مطالعه، مقایسه کمّی و کیفی اسانس برگ، گل، ساقه و ریشه Nepeta bornmuelleri Hausskn. ex Bornm.، از گونه‌های انحصاری و معطر بود. این گیاه در اردیبهشت ماه 1390 از کوه هزار واقع در استان کرمان جمع‌آوری شد و از برگ، گل، ساقه و ریشه آن به‌طور جداگانه، به روش ...
بیشتر
جنس Nepeta، متعلق به تیره نعناع (Lamiaceae)، در ایران 67 گونه دارد که اغلب آنها انحصاری ایران هستند. هدف از این مطالعه، مقایسه کمّی و کیفی اسانس برگ، گل، ساقه و ریشه Nepeta bornmuelleri Hausskn. ex Bornm.، از گونه‌های انحصاری و معطر بود. این گیاه در اردیبهشت ماه 1390 از کوه هزار واقع در استان کرمان جمع‌آوری شد و از برگ، گل، ساقه و ریشه آن به‌طور جداگانه، به روش تقطیر با آب، اسانس‌گیری بعمل آمد. ترکیب‌های تشکیل‌دهنده روغن‌های اسانسی با استفاده از دستگاه‌های کروماتوگراف گازی (GC) و کروماتوگراف گازی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) شناسایی شدند. در روغن‌های اسانسی برگ و گل، به‌ترتیب 38 و 19 ترکیب شناسایی شد که 6/98% و 5/94% اسانس را تشکیل می‌دادند. βa4،α7،βa7-نپتالاکتون (2/29% و 8/26%)، 1،8-سینئول (6/19% و 6/14%)، αa4،α7،αa7-نپتالاکتون (6/6% و 5/19%) و بتا-پینن (9/18% و 4/11%) به‌ترتیب ترکیب‌های عمده در اسانس برگ و گل بودند. همچنین، از بین 9 ترکیب شناسایی شده در اسانس ساقه که 8/95% اسانس را تشکیل می‌دادند، βa4،α7،βa7-نپتالاکتون (8/39%)، کاریوفیلن اکسید (1/24%) و 1،8-سینئول (8/12%)، اجزاء اصلی بودند. از طرف دیگر، 12 ترکیب در اسانس ریشه شناسایی شد که 3/99% آن را شامل می‌شدند. ترکیب‌های عمده، ایزومرهای βa4،α7،βa7-نپتالاکتون (2/73%) و αa4،α7،αa7-نپتالاکتون (4/13%) بودند. نتایج این تحقیق نشان داد که نپتالاکتون جزء اصلی روغن‌های اسانسی حاصل از اندام‌های مختلف N. bornmuelleri می‌باشد.
کیانا پیریان؛ خسرو پیری
چکیده
گیاه خرفه (Portulaca oleracea L.) به علت داشتن متابولیت‌های ثانویه با ارزشی همانند نورآدرنالین، دوپامین و امگا-3 اهمیت دارویی فراوانی دارد و به‌عنوان ضدسرطان، آنتی‌اکسیدان و تصفیه‌کننده خون کاربرد دارد. کالوس‌های ایجاد شده از ریشه‌های موئین گیاهان دارویی را می‌توان برای افزایش تولید متابولیت‌های ثانویه، کشت سوسپانسیون سلولی، کشت پروتوپلاست، ...
بیشتر
گیاه خرفه (Portulaca oleracea L.) به علت داشتن متابولیت‌های ثانویه با ارزشی همانند نورآدرنالین، دوپامین و امگا-3 اهمیت دارویی فراوانی دارد و به‌عنوان ضدسرطان، آنتی‌اکسیدان و تصفیه‌کننده خون کاربرد دارد. کالوس‌های ایجاد شده از ریشه‌های موئین گیاهان دارویی را می‌توان برای افزایش تولید متابولیت‌های ثانویه، کشت سوسپانسیون سلولی، کشت پروتوپلاست، القاء کالوس‌های جنین‌زا و انتقال ژن مورد استفاده قرار داد. هدف از این آزمایش بررسی غلظت‌های مختلف هورمونی بر روی ریشه‌های موئین تراریخت گیاه خرفه برای تولید کالوس به‌عنوان یکی از منابع مهم تولید متابولیت‌های ثانویه بود. ریشه‌های موئین در این گیاه توسط اگروباکتریوم ریزوژنز استرین 15834 ایجاد گردید. به‌منظور تولید کالوس، ریشه‌ها به محیط MS همراه با g/L30 ساکارز و g/L8 آگار که حاوی غلظت‌های هورمونی مختلف BA و 2,4-D بودند، منتقل گردیدند. غلظت‌های مختلف بکار رفته برای هورمون‌های BA و 2,4-D، هر دو در سه سطح 0، 5/0 و 1 میلی‌گرم بر لیتر و در سه تکرار انجام شد. نتایج بدست آمده از تیمارهای مورد استفاده نشان داد که هورمون‌های BA و 2,4-D به تنهایی و همچنین تیمار بدون هورمون (شاهد) هیچ‌گونه تشکیل کالوسی را نشان ندادند. تیمارهای دارای نسبت‌های مختلف از هورمون‌های BA و 2,4-D، به درجات متفاوت باعث ایجاد کالوس در ریشه‌های موئین گردیدند. در میان تیمارهای بکار برده شده، تیمار حاوی دو هورمون BA و 2,4-D هر یک در غلظت mg/L1، بهترین تیمار از نظر تولید کالوس (وزن متوسط و زمان تولید) بود.
عادله کیهانی؛ فاطمه سفیدکن؛ اعظم منفرد
چکیده
اسانس‌های گیاهی در طیف وسیعی از محصولات دارویی، غذایی، آرایشی و بهداشتی مورد استفاده قرار می‌گیرند. مرزه سهندی (Satureja sahendica Bornm.) از خانواده Lamiaceae و انحصاری ایران است. در طب سنتی به اثر ضددرد و ضدعفونت گیاه مرزه اشاره شده‌است. مرزه در موارد ناراحتی‌های سینه، سرفه، لاغری، دردهای رماتیسمی و عصبی بکار می‌رود. تحقیقات نشان داده که ترکیب‌های ...
بیشتر
اسانس‌های گیاهی در طیف وسیعی از محصولات دارویی، غذایی، آرایشی و بهداشتی مورد استفاده قرار می‌گیرند. مرزه سهندی (Satureja sahendica Bornm.) از خانواده Lamiaceae و انحصاری ایران است. در طب سنتی به اثر ضددرد و ضدعفونت گیاه مرزه اشاره شده‌است. مرزه در موارد ناراحتی‌های سینه، سرفه، لاغری، دردهای رماتیسمی و عصبی بکار می‌رود. تحقیقات نشان داده که ترکیب‌های اصلی اسانس مرزه سهندی پارا-سیمن، تیمول، گاما-ترپینن و کارواکرول بوده و این ترکیب‌ها در صنایع دارویی، غذایی، بهداشتی وآرایشی کاربرد دارند. از آنجا که روش خشک‌کردن و همچنین روش اسانس‌گیری می‌تواند بر میزان اسانس تولیدی و کیفیت آن مؤثر باشد، در این تحقیق به‌منظور بررسی اثر روشهای خشک کردن، اندام‌های هوایی گیاه در زمان گلدهی کامل از مزرعه تحقیقاتی (مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان قزوین) جمع‌آوری گردیده و پس از خشک شدن در درجه حرارت‌های مختلف (آون C°30، آون C°40، آون C°50) و سایه، هر یک از تیمارها، در سه تکرار به روش تقطیر با آب اسانس‌گیری شدند. اسانس‌های حاصل با استفاده از دستگاه‌های گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) تجزیه و شناسایی گردیدند. داده‌های حاصل به‌وسیله نرم‌افزار SAS و با استفاده از آزمون دانکن مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفتند. نتایج نشان داد که بازده اسانس بر حسب وزن خشک، مقدار تیمول و مجموع ترکیب‌های فنلی اسانس، در روشهای خشک‌کردن با آون C°30، آون C°40 و سایه از نظر آماری اختلاف نداشته ولی خشک کردن در دمای C°50 بازده اسانس پایین‌تری تولید نمود. ولی مقدار تیمول و همچنین مجموع دو ترکیب فنلی تیمول و کارواکرول در تیمار C°50 بالاتر از سه روش دیگر بود. برای بررسی اثر روش اسانس‌گیری، اندام‌های هوایی گیاه در زمان گلدهی کامل جمع‌آوری گردیده و پس از خشک شدن در سایه به سه روش تقطیر با آب، تقطیر با آب و بخار آب و تقطیر با بخار مستقیم اسانس‌گیری شدند. نتایج آنالیز آماری نشان داد که بازده اسانس برحسب وزن خشک در روش اسانس‌گیری تقطیر با آب (45/1%)، بالاتر از دو روش دیگر بود (در سطح احتمال 1%)، در حالی‌که بالاترین مقدار تیمول و کارواکرول در روش تقطیر با بخار آب بدست آمد (در سطح احتمال 5%).
سیدرضی کریمی‌آکندی؛ احمد بناکار
چکیده
گل‌محمدی با نام علمی Rosa damascene Mill. گیاهی متعلق به تیره Rosaceae و ازجمله گیاهان حاوی اسانس می‌باشد که دارای خواص دارویی زیادی است. استخراج کمّی و کیفی اسانس و در عین حال توجیه اقتصادی آن بستگی به روشهای مناسب خشک کردن دارد. روش مناسب خشک کردن، ضایعات و خسارت‌ها را در طول انبارداری کاهش داده و به کیفیت محصول کمک می‌کند. هدف از این تحقیق پیش‌بینی ...
بیشتر
گل‌محمدی با نام علمی Rosa damascene Mill. گیاهی متعلق به تیره Rosaceae و ازجمله گیاهان حاوی اسانس می‌باشد که دارای خواص دارویی زیادی است. استخراج کمّی و کیفی اسانس و در عین حال توجیه اقتصادی آن بستگی به روشهای مناسب خشک کردن دارد. روش مناسب خشک کردن، ضایعات و خسارت‌ها را در طول انبارداری کاهش داده و به کیفیت محصول کمک می‌کند. هدف از این تحقیق پیش‌بینی میزان رطوبت گل‌محمدی در طی فرایند خشک شدن با جریان هوای داغ به‌عنوان تابعی از دمای هوا در چهار سطح (40، 50، 60 و 70 درجه سانتیگراد( و سرعت هوا در سه سطح (5/0، 1 و m/s5/1) به کمک شبکه‌های عصبی مصنوعی بود. متوسط رطوبت اولیه 78% و متوسط رطوبت نهایی 9% تعیین گردید. نمودارهای محتوی رطوبتی با استفاده از نرم‌افزار Excel بدست آمدند و فرایند خشک شدن نیز با استفاده از نرم‌افزار Matlab مدلسازی ریاضی گردید. سپس فرایند خشک شدن با استفاده از شبکه‌های عصبی با سه ورودی دما، سرعت هوا و زمان مدلسازی شد. نتایج تحقیق حاضر نشان داد که شبکه‌های عصبی با دقت بیشتری نسبت به مدل‌های ریاضی توانایی مدلسازی و پیش‌بینی فرایند خشک شدن گل‌محمدی را دارند و می‌توان از آنها در فرایند کنترل بلادرنگ استفاده نمود.
پرویز رضوانی‌مقدم؛ سیدمحمد سیدی؛ مسعود آزاد
چکیده
به‌منظور بررسی اثرات منابع آلی و غیرآلی نیتروژن و نیز کودهای مختلف بیولوژیک بر کارایی مصرف نیتروژن و کود در سیاهدانه (Nigella sativa L.)، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار و 25 تیمار در سال زراعی 89-1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. تیمارهای آزمایش براساس ترکیبی از 5 منبع ...
بیشتر
به‌منظور بررسی اثرات منابع آلی و غیرآلی نیتروژن و نیز کودهای مختلف بیولوژیک بر کارایی مصرف نیتروژن و کود در سیاهدانه (Nigella sativa L.)، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار و 25 تیمار در سال زراعی 89-1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. تیمارهای آزمایش براساس ترکیبی از 5 منبع تأمین‌کننده نیتروژن (کود دامی، کمپوست، ورمی‌کمپوست، کود شیمیایی اوره و شاهد) و نیز 5 کود بیولوژیک (نیتروکسین (شامل ازتوباکتر و آزوسپیریلوم)، میکوریزا، نیتروکسین + میکوریزا، بیوسولفور (شامل تیوباسیلوس) + گوگرد و شاهد) تعیین شدند. نتایج نشان داد که با وجود معنی‌دار شدن اثرات ساده منابع کود نیتروژنی و کودهای بیولوژیک بر کارایی مصرف کود و نیتروژن در سیاهدانه، اثرات متقابل بین منابع کود نیتروژنی و کود بیولوژیک بر کارایی مصرف کود و نیتروژن معنی‌دار نبود. نتایج نشان داد که کارایی جذب و مصرف نیتروژن سیاهدانه در کودهای آلی به‌طور معنی‌داری بیش از کود شیمیایی اوره بود. همچنین در بین کودهای بیولوژیک بجز کود بیوسولفور + گوگرد، سایر کودها نقش معنی‌داری در افزایش کارایی جذب و مصرف نیتروژن نداشتند. براساس نتایج حاصل، به نظر می‌رسد که در خاک‌های آهکی کود بیولوژیک بیوسولفور + گوگرد می‌تواند با کاهش اسیدیته خاک به افزایش کارایی جذب و مصرف نیتروژن سیاهدانه کمک کند.
آرزو خرادمهر؛ محمدعلی خلیلی؛ مینا رمضانی؛ سراج‌الدین وحیدی؛ محمدرضا معین
چکیده
در سال‌های اخیر استفاده روزافزون از گیاهان دارویی سبب افزایش پژوهش‌های بیشتری در ارتباط با گیاهان دارویی شده است و با توجه به اینکه عوامل مردانه تقریباً 40%ناباروری را شامل می‌شوند، بنابراین بررسی تأثیرات ترکیب گیاهی “TOPALAF” شامل میوه گیاه خارخاسک، مغز بادام، بذر شاهی، بذر تره، ریشه گیاه ثعلب، گرده نخل و میوه انجیر جهت بهبود ...
بیشتر
در سال‌های اخیر استفاده روزافزون از گیاهان دارویی سبب افزایش پژوهش‌های بیشتری در ارتباط با گیاهان دارویی شده است و با توجه به اینکه عوامل مردانه تقریباً 40%ناباروری را شامل می‌شوند، بنابراین بررسی تأثیرات ترکیب گیاهی “TOPALAF” شامل میوه گیاه خارخاسک، مغز بادام، بذر شاهی، بذر تره، ریشه گیاه ثعلب، گرده نخل و میوه انجیر جهت بهبود توانایی باروری اسپرم مردان در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفت. 62 مرد نابارور 40-23 ساله که دارای تعداد اسپرم کمتر از 20 میلیون در هر میلی‌لیتر، تحرک پیش‌رونده کمتر از 50% و مورفولوژی کمتر از 20%، به‌طور تصادفی انتخاب و توانایی معیارهای اسپرم مورد بررسی قرار گرفت. به 32 نفر در گروه مورد مطالعه پودر خشک گیاهی “TOPALAF” و به افراد گروه شاهد دارونما داده شد. افراد هر دو گروه بسته‌های 25 گرمی را هفته‌ای 3 مرتبه و به مدت 3 ماه مصرف کردند. بعد از اتمام دوره 3 ماهه، توانایی معیارهای اسپرم در گروه مورد مطالعه ارزیابی و با قبل از مصرف پودر گیاهی و گروه شاهد مقایسه گردید. داده‌ها به‌وسیله آزمون t-test ارزیابی شدند. ارزیابی داده‌های گروه مورد مطالعه حکایت از افزایش 46/10% میانگین تحرک پیش‌رونده (001/0< p) و 14/8% تعداد اسپرم (05/0> p) داشت، در حالی‌که تفاوت معنی‌داری در مورفولوژی طبیعی اسپرم مشاهده نشد. با توجه به اینکه معیارهای تحرک و تعداد اسپرم بعد از مصرف پودر گیاهی در گروه مورد مطالعه و در مقایسه با گروه شاهد بهبود داشت، این احتمال وجود دارد که مصرف این ترکیب گیاهی در ارتقاء توانایی معیارهای اسپرم‌ها مؤثر باشد.
محمد آقایی؛ عباس حسنی؛ رضا درویش‌زاده
چکیده
گیاهانی که انسان مصرف می‌کند شامل ترکیب‌های مختلف ازجمله پلی‌فنل‌ها می‌باشد. فنل‌های موجود در رژیم غذایی به‌دلیل اثرات آنتی‌اکسیدانی و احتمالاً ضدسرطانی قابل‌توجه می‌باشند. در این پژوهش میزان فنل کل (با استفاده از معرف فولین) و ظرفیت آنتی‌اکسیدانی (با روش Ferric Reducing Antioxidant Power (FRAP)) 31 توده ریحان بومی ایرانی (Ocimum basilicum L.) با استفاده ...
بیشتر
گیاهانی که انسان مصرف می‌کند شامل ترکیب‌های مختلف ازجمله پلی‌فنل‌ها می‌باشد. فنل‌های موجود در رژیم غذایی به‌دلیل اثرات آنتی‌اکسیدانی و احتمالاً ضدسرطانی قابل‌توجه می‌باشند. در این پژوهش میزان فنل کل (با استفاده از معرف فولین) و ظرفیت آنتی‌اکسیدانی (با روش Ferric Reducing Antioxidant Power (FRAP)) 31 توده ریحان بومی ایرانی (Ocimum basilicum L.) با استفاده از دستگاه اسپکتروفتومتر اندازه‌گیری شد. برای بررسی وجود یا عدم وجود رابطه خطی بین متغیرها از ضریب همبستگی ساده و برای گروه‌بندی ژنوتیپ‌های مورد مطالعه از الگوریتم وارد (ward) براساس ضریب تشابه City block استفاده گردید. نتایج نشان داد که بیشترین میزان فنل کل مربوط به توده یزد II با 84/19 میلی‌گرم در گرم وزن تر و کمترین میزان آن مربوط به توده همدان با 07/1 میلی‌گرم در گرم وزن تر بود. همچنین بیشترین میزان ظرفیت آنتی‌اکسیدانی کل مربوط به توده بیرجند با 73/3 میلی‌مول در 100 گرم وزن تر و کمترین میزان آن مربوط به توده شیراز II با 45/0 میلی‌مول در 100 گرم وزن تر بود. همبستگی فنوتیپی بین ظرفیت آنتی‌اکسیدانی کل و محتوای فنل کل در توده‌های ریحان r = 0.59 بود. براساس تجزیه خوشه‌ای، توده‌های مورد بررسی در سه گروه قرار گرفتند و توده‌های سنندج III و شیراز II بیشترین فاصله ژنتیکی را از یکدیگر داشتند. همچنین مشخص گردید که روابط ژنتیکی بین توده‌های مورد مطالعه، با منشأ جغرافیایی آنها مطابقت ندارد. البته توده‌های ریحان تنوع قابل ملاحظه‌ای را برای صفات مورد مطالعه نشان دادند که این می‌تواند در مدیریت ژرم‌پلاسم و نیز برای اصلاح گیاه مفید باشد.
مرضیه مبکی؛ سیدعلی صفوی؛ محمدحسن صفرعلیزاده
چکیده
بسیاری از گیاهان ترکیب‌هایی با خواص حشره‌کشی دارند. در سال‌های اخیر استفاده از مشتقات گیاهی به‌عنوان جایگزین سموم شیمیایی در کنترل آفات بسیار مورد توجه قرار گرفته‌است. در این تحقیق ابتدا سمّیت تدخینی اسانس پوست میوه نارنگی بمی علیه حشرات کامل سوسک چهارنقطهای حبوبات (Callosobruchus maculatus F. (Col.:Bruchidae)) مورد بررسی قرار گرفت. سپس آزمایش ...
بیشتر
بسیاری از گیاهان ترکیب‌هایی با خواص حشره‌کشی دارند. در سال‌های اخیر استفاده از مشتقات گیاهی به‌عنوان جایگزین سموم شیمیایی در کنترل آفات بسیار مورد توجه قرار گرفته‌است. در این تحقیق ابتدا سمّیت تدخینی اسانس پوست میوه نارنگی بمی علیه حشرات کامل سوسک چهارنقطهای حبوبات (Callosobruchus maculatus F. (Col.:Bruchidae)) مورد بررسی قرار گرفت. سپس آزمایش در شرایط دمایی 1 ± 27 درجه سلسیوس و رطوبت نسبی 5 ± 60 درصد و در تاریکی انجام شد. تمامی آزمایش‌ها بر پایه طرح کامل تصادفی انجام گردیدند. مقادیر LC50 و LC95 به‌ترتیب 93/88 و 54/205 میکرولیتر بر لیتر هوا محاسبه گردید که نشان‌دهنده سمّیت مناسب این اسانس علیه این آفت انباری بود. اثر تشدیدکنندگی دی‌اتیل مالئات و استون بر خاصیت حشره‌کشی اسانس نارنگی علیه این آفت نیز بررسی شد. LC50 برای حشرات در معرض اسانس براساس تجزیه پروبیت 93/88 میکرولیتر بر لیتر هوا محاسبه شد و برای حشره در معرض ترکیب اسانس و دی‌اتیل‌مالئات 54/54 میکرولیتر بر لیتر هوا بود. اثر تشدیدکنندگی استون نیز در کشندگی اسانس نارنگی بررسی شد، به این منظور مقادیر LC25 این آزمایش با مقدارLC25حاصل از تدخین اسانس نارنگی به‌صورت تلفیقی علیه حشرات کامل آزمایش شد که نتایج نشان داد که استون و دی‌اتیل مالئات دارای خاصیت تشدیدکنندگی معنی‌داری در سمّیت تنفسی اسانس نارنگی علیه حشرات کامل سوسک چهارنقطهای حبوبات می‌باشند.
نرجس خاتون کازرانی؛ محمدجمال سحرخیز؛ جمال جوانمردی؛ بهرام حیدری؛ مهروز رضایی؛ پرویز بیات
چکیده
ریحان مقدس (Ocimum sanctum L.) گیاهی دارویی، معطر و متعلق به تیره نعناییان (Lamiaceae) است. به‌منظور دستیابی به مناسبترین تراکم بوته و میزان کود مصرفی نیتروژن در راستای افزایش میزان اسانس و عملکرد ماده خشک این گیاه، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان ...
بیشتر
ریحان مقدس (Ocimum sanctum L.) گیاهی دارویی، معطر و متعلق به تیره نعناییان (Lamiaceae) است. به‌منظور دستیابی به مناسبترین تراکم بوته و میزان کود مصرفی نیتروژن در راستای افزایش میزان اسانس و عملکرد ماده خشک این گیاه، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان بوشهر در سال 89-88 انجام شد. در این پژوهش تراکم (D) در چهار سطح 1/12، 8/14، 19 و 6/26 بوته در مترمربع و مقدار نیتروژن خالص (N) در سه سطح 0، 50 و100 کیلوگرم در هکتار مورد بررسی قرار گرفت. در مرحله تمام گل، پارامترهای رشدی مانند تعداد و طول شاخساره، تعداد و طول گل‌آذین، ماده تر و خشک شاخساره و مقدار اسانس و عملکرد آن اندازه‌گیری شد. همچنین استخراج اسانس به روش تقطیر با آب توسط دستگاه اسانس‌گیر کلونجر انجام گردید. طبق نتایج بدست آمده اثر تراکم بوته و میزان نیتروژن بر ماده تر و خشک شاخساره، طول شاخه، طول و تعداد گل‌آذین، میزان اسانس و عملکرد اسانس معنی‌دار بود. اگرچه تعداد شاخه جانبی، ارتفاع بوته، وزن تر تک بوته، میزان نیتروژن ریشه، میزان نیتروژن اندام هوایی، ماده خشک ریشه، میزان کلروفیل و سطح برگ تحت تأثیر تراکم بوته یا مقدار نیتروژن قرار نگرفت، اما اثرات متقابل آنها بر کلیه صفات مورد بررسی معنی‌دار بود. بیشترین میانگین ماده تر و خشک، طول و تعداد گل‌آذین، طول و تعداد شاخه، درصد اسانس و عملکرد اسانس در تراکم‌های 8/14 تا 19 بوته در مترمربع و با مصرف 50 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار حاصل گردید. البته میزان اسانس تحت تیمارهای مورد بررسی در پژوهش حاضر بین 6/0 تا 1/1% در نوسان بود.
آسیه آوخ؛ کرامت‌اله رضایی؛ جلیل وندیوسفی
چکیده
اغلب ترکیب‌های گیاهی نسبت به آنتی‌بیوتیک‌ها به‌خصوص علیه باکتریهای گرم منفی، خاصیت ضدمیکروبی بسیار پایین‌تری دارند (µg/ml1000-100 = MIC). امروزه دانشمندان معتقدند که پمپ‌های افلوکسی باکتریایی مسئول این مشکل هستند. این پروتئین‌های غشایی قادر به شناسایی و خروج ترکیب‌های ضدمیکروبی مختلف ازجمله ترکیب‌های گیاهی با ساختارهای شیمیایی ...
بیشتر
اغلب ترکیب‌های گیاهی نسبت به آنتی‌بیوتیک‌ها به‌خصوص علیه باکتریهای گرم منفی، خاصیت ضدمیکروبی بسیار پایین‌تری دارند (µg/ml1000-100 = MIC). امروزه دانشمندان معتقدند که پمپ‌های افلوکسی باکتریایی مسئول این مشکل هستند. این پروتئین‌های غشایی قادر به شناسایی و خروج ترکیب‌های ضدمیکروبی مختلف ازجمله ترکیب‌های گیاهی با ساختارهای شیمیایی گوناگون از داخل سلول می‌باشند و متعاقباً منجر به بروز مقاومت باکتریها در برابر این مواد می‌گردند. هدف از این تحقیق بررسی علت اصلی خاصیت ضدمیکروبی پایین آلکالوئیدهای نوسکاپین، کافئین و وینکامین علیه سودوموناس آئروجینوزا (نماینده باکتریهای گرم منفی با مقاومت بالای دارویی) بوده‌است. اغلب آلکالوئیدها جزء فیتوآلکسین‌های گیاهی هستند که مقدار آنها در هنگام تهاجم میکروبی افزایش می‌یابد، بدین معنی که عملاً دارای خاصیت ضدمیکروبی هستند، اما آلکالوئیدهای مورد استفاده در این تحقیق در شرایط آزمایشگاهی هیچ خاصیت ضدمیکروبی از خود نشان نمی‌دهند. اثر ضدمیکروبی ذاتی (واکنش بین آلکالوئیدها و فنیل آلانین-آرژینین بتانفتیل‌آمید (PAβN) (مهارکننده پمپ‌های افلوکسی باکتریهای گرم منفی)) و خاصیت مهارکنندگی پمپ‌های افلوکسی (سینرژی بین آلکالوئیدها و لووفلوکساسین (سوبسترای پمپ‌های افلوکسی موجود در سودوموناس آئروجینوزا)) آلکالوئیدهای این تحقیق به‌وسیله آزمایش تیتراسیون چکربورد بررسی شد. نتایج نشان داد که کافئین و وینکامین ذاتاً مواد ضدمیکروبی گیاهی هستند. به‌طوری که با مختل کردن پمپ افلوکسی MexAB-OprM در سویه بسیار مقاوم nalB سودوموناس آئروجینوزا توسط PAβN، خاصیت ضدمیکروبی کافئین و وینکامین به‌ترتیب به مقادیر قابل‌توجه 17 و 8 برابر افزایش یافت. بنابراین می‌توان گفت پمپ‌های افلوکسی باکتریایی مهمترین عامل در تضعیف خاصیت ضدمیکروبی ترکیب‌های گیاهی می‌باشند؛ البته به نظر می‌رسد با مهار فعالیت این پمپ‌ها بتوان عملکرد بالینی این مواد طبیعی را به‌طور قابل‌توجهی بهبود بخشید و بدین طریق امید داشت که مواد گیاهی نیز همانند آنتی‌بیوتیک‌ها به زمینه درمان بالینی راه یابند.
فاطمه عسکری؛ ولی‌الله مظفریان؛ اسلام پارسا
چکیده
گونه Centaurea zuvandica (Sosn.) Sosn. نوعی گل‌گندم چندساله است که در مناطق شمال و شمال‌غربی کشور پراکنش دارد. اندام هوایی گیاه در مرحله گلدهی در پایان خرداد 1390 از مناطق فیروزکوه، قائم‌شهر و جاده چالوس جمع‌آوری گردید. اندام‌های گیاهان تفکیک شده و در دمای محیط خشک شده و بعد به ذرات کوچک آسیاب شدند. نمونه ساقه همراه برگ و گل‌آذین به تفکیک با روش ...
بیشتر
گونه Centaurea zuvandica (Sosn.) Sosn. نوعی گل‌گندم چندساله است که در مناطق شمال و شمال‌غربی کشور پراکنش دارد. اندام هوایی گیاه در مرحله گلدهی در پایان خرداد 1390 از مناطق فیروزکوه، قائم‌شهر و جاده چالوس جمع‌آوری گردید. اندام‌های گیاهان تفکیک شده و در دمای محیط خشک شده و بعد به ذرات کوچک آسیاب شدند. نمونه ساقه همراه برگ و گل‌آذین به تفکیک با روش تقطیر با آب اسانس‌گیری شد. برای جداسازی و شناسایی ترکیب‌های اسانس از دستگاه‌های گاز کروماتوگرافی GC و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) استفاده گردید. بازده اسانس اندام‌های مختلف (بر پایه وزنی- وزنی خشک شده) بین 02/0% تا 07/0% بود. بیشترین درصد ترکیب‌ها عبارت از اسپاتولنول (حداکثر 8/28%)، تیمول (حداکثر 7/21%)، کاریوفیلن‌اکساید (حداکثر 9/20%)، لینالول (حداکثر 5/19%)، جرماکرن‌دی (حداکثر 3/16%) و کارواکرول (حداکثر 8/6%) بودند. با توجه به نتایج درمی‌یابیم که تنوع بسیاری در ترکیب‌های اصلی اسانس سه رویشگاه و حتی اندام‌های مختلف یک رویشگاه وجود دارد. وجود تیمول در اسانس ساقه و برگ (8/17% و 7/21%) و لینالول در اسانس گل‌آذین (5/19% و 7/9%) رویشگاه‌های جاده چالوس و فیروزکوه و عمده بودن کاریوفیلن‌اکساید (9/20%) در اسانس ساقه و برگ رویشگاه قائم‌شهر از ویژگی‌های گیاهان این رویشگاه‌ها است.
فاطمه حمزه وی؛ سعید محرمی پور؛ علی اصغر طالبی
چکیده
شپشه آرد (Tribolium confusum Jacquelin du Val)، شپشه گندم (Sitophilus granarius L.) و شپشه دندانه‌دار (Oryzaephilus surinamensis L.) از مهمترین آفات انباری محسوب می‌شوند، به همین منظور اثر دورکنندگی اسانس اکالیپتوس (Eucalyptus camaldulensis Dehnh) و شیشه‌شورCallistemon viminalis (Gaertn) روی حشرات فوق مورد بررسی قرار گرفت. استخراج اسانس از برگ‌های خشک اکالیپتوسو شیشه‌شور با استفاده از دستگاه کلونجر ...
بیشتر
شپشه آرد (Tribolium confusum Jacquelin du Val)، شپشه گندم (Sitophilus granarius L.) و شپشه دندانه‌دار (Oryzaephilus surinamensis L.) از مهمترین آفات انباری محسوب می‌شوند، به همین منظور اثر دورکنندگی اسانس اکالیپتوس (Eucalyptus camaldulensis Dehnh) و شیشه‌شورCallistemon viminalis (Gaertn) روی حشرات فوق مورد بررسی قرار گرفت. استخراج اسانس از برگ‌های خشک اکالیپتوسو شیشه‌شور با استفاده از دستگاه کلونجر به روش تقطیر با آب انجام شد. برای بررسی قدرت دورکنندگی اسانس‌ها از بویایی‌سنج Y شکل استفاده شد. غلظت‌های 4 تا 10 میکرولیتر از هر اسانس در 50 میکرولیتر از استون روی 2 گرم گندم در بازوی تیمار بویایی‌سنج بکار برده شد. بالاترین میزان دورکنندگی اسانس اکالیپتوس و شیشه‌شور در غلظت‌های مورد استفاده به‌ترتیب 90% و 70% برای شپشه آرد، 60% و 35% برای شپشه گندم و برای شپشه دندانه‌دار 60% و 53% مشاهده شد. اسانس‌ها روی شپشه آرد اثر دورکنندگی بیشتری نسبت به شپشه گندم و شپشه دندانه‌دار داشتند. در غلظت 71/35 میکرولیتر بر لیتر هوا دوام یا نیمه عمر اسانس اکالیپتوس (79/3 روز) و شیشه‌شور (34/4 روز) روی شپشه آرد بدست آمد که اختلاف معنی‌داری با هم نداشتند، اما روی شپشه گندم دوام اسانس اکالیپتوس (40/4 روز) به‌طور معنی‌داری بیشتر از اسانس شیشه‌شور (15/2 روز) بود. این نتایج نشان می‌دهد که اسانس‌های فوق در محیط‌های سربسته با وجودی که در غلظت‌های پایین اثر دورکنندگی قابل توجهی دارند اما این ترکیب‌ها بسیار کم دوام بوده و با سرعت بیشتری تجزیه می‌شوند.
سید پوریا قاسمی؛ ابراهیم شریفی عاشورآبادی
چکیده
به‌منظور بررسی تأثیر تراکم و کشت مخلوط گلرنگ (Carthamus tinctorius L.) و منداب (Eruca sativa L.) بر عملکرد و نسبت برابری زمین، آزمایشی در سال زراعی 90-1389 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرری واقع در 30 کیلومتری جنوب شهرستان تهران انجام شد. این آزمایش به‌صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. تیمارهای ...
بیشتر
به‌منظور بررسی تأثیر تراکم و کشت مخلوط گلرنگ (Carthamus tinctorius L.) و منداب (Eruca sativa L.) بر عملکرد و نسبت برابری زمین، آزمایشی در سال زراعی 90-1389 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرری واقع در 30 کیلومتری جنوب شهرستان تهران انجام شد. این آزمایش به‌صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل تراکم بوته در سه سطح 40، 20 و 16 بوته در مترمربع به‌عنوان عامل اصلی و آرایش در خطوط کشت در 6 سطح، شامل کشت خالص گلرنگ (CCCCCCCC)، کشت خالص منداب (EEEEEEEE) و همچنین کشت مخلوط آنها به‌صورت CCCCEEEE، ECCCEEEC، CCEECCEE و CECECECE به‌عنوان عامل فرعی بود. ویژگی‌های مورد مطالعه شامل عملکرد، اجزای عملکرد و نسبت برابری زمین بود. نتایج نشان داد که در منداب، بیشترین عملکرد ماده خشک اندام هوایی و همچنین دانه به‌ترتیب معادل 1035 و 246 گرم در مترمربع از تراکم 40 بوته در مترمربع و آرایش CCCCEEEE بدست آمد. در گلرنگ نیز، بیشترین عملکرد ماده خشک اندام هوایی و دانه به‌ترتیب برابر با 1050 و 268 گرم در مترمربع بود که در تراکم 40 بوته در مترمربع از آرایش CCCCEEEE مشاهده شد. به‌طور کلی در ارزیابی سیستم کشت مخلوط مشخص گردید که در تولید ماده خشک اندام هوایی و دانه، بالاترین نسبت برابری زمین مربوط به تراکم بالا از آرایش CCCCEEEE و به‌ترتیب معادل 41/1 و 48/1 بود که بیانگر سودمندی کشت مخلوط نسبت به کشت خالص هر کدام از گونه‌ها به تنهایی می‌باشد.
