دوره 10، شماره 1 ، آبان 1380
محمد دینی؛ پرویز باباخانلو؛ محمود محمدی؛ مصطفی گلی پور
چکیده
از زمانهای گذشته تا امروز شیرخشت بعنوان یک داروی سنتی مورد مصرف قرار گرفته است. این ماده شیرین مزه از نظر ترکیب شیمیایی جزو مان ها محسوب می شود. طبق بررسی انجام شده مشخص شد که دو گونه گیاه شیرخشت به نامهای 1-Cotoneaster nummularius Fisch & Mey (Rosaceae) 2- Cotoneaster nummularioides Pojark در استان تهران وجود دارند که مان تولید می نمایند. در اوایل ...
بیشتر
از زمانهای گذشته تا امروز شیرخشت بعنوان یک داروی سنتی مورد مصرف قرار گرفته است. این ماده شیرین مزه از نظر ترکیب شیمیایی جزو مان ها محسوب می شود. طبق بررسی انجام شده مشخص شد که دو گونه گیاه شیرخشت به نامهای 1-Cotoneaster nummularius Fisch & Mey (Rosaceae) 2- Cotoneaster nummularioides Pojark در استان تهران وجود دارند که مان تولید می نمایند. در اوایل مردادماه روی اندامهای هوایی گونه های مذکور شیرابه ظاهر می گردد، در پی نتایج سالهای اجرای طرح مشخص گردید که لارو نوعی حشره پوستخوار از خانواده سخت بالپوشان (سوسکها) عامل ایجاد تخریب در قسمت کامبیوم چوب گیاه می باشد. این آفت شبیه آفت پوستخوار درختان میوه هسته دار عمل می کند و برای اولین بار از محل اجرای طرح جمع آوری و توسط موسسه تحقیقات آفات و بیماریهای گیاهی به نام Scolytus rugulosus Mull. (Col., Scolytida, Scolytinae) شناسایی گردید. خروج ترشحات تابع شرایط اقلیمی بوده بطوریکه در یک محدوده زمانی ظاهر و پس از مدت کوتاهی از بین می رود. شیرابه قندی مترشحه از گیاه مورد توجه حشرات می باشد و در نتیجه بارندگی نیز شسته شده، از بین می رود. با بررسی آمار هواشناسی منطقه در اوایل مرداد اختلاف درجه حرارت حداکثر مطلق و حداقل مطلق به بیش از بیست درجه می رسد و در این ایام از محلهای آفت زده روی درختچه ترشحات خارج می گردد.شاخه های افت زده پس از چند سال از بین می روند و کاملا خشک می گردند و تا این مرحله هر ساله از محلهای آفت زده ترشحات خارج می شود. درختچه شیرخشت دارای چندین ساقه هوایی و قدرت جست زنی داشته لذا گیاه بطور کامل خشک نمی شود. در ادامه بررسی جهت یافتن منابع دیگر تولید مان، مشخص گردید که علیرغم وجود گیاه کاروان کش در استان تهران لیکن این گیاه تولید مان نمی کند، همچنین نوعی زبان گنجشک که در بعضی از کشورها تولید مان می نماید در ایران بصورت بومی وجود نداشته از گیاهان وارداتی است که کاشته شده است لذا تولید مان شیرخشت توسط این گیاه در ایران نیز منتفی است.
مهدی میرزا
دوره 10، شماره 1 ، آبان 1380، صفحه 27-38
چکیده
اندامهای هوایی گیاه Teucrium polium اوایل تیرماه از باغ گیاه شناسی جمع آوری گردیده و پس از خشک شدن در دمای محیط به روش تقطیر با بخار آب اسانس گیری شد. اسانس به صورت یک لایه روغنی زرد روشن با بازده 0.4% به دست آمد. ترکیبهای موجود در اسانس با دستگاه گاز کروماتوگرافی متصل شده با طیف جرمی (GC/MS) مورد بررسی قرار گرفت. در مجموع 25 ترکیب شناسایی شد. از میان ...
بیشتر
اندامهای هوایی گیاه Teucrium polium اوایل تیرماه از باغ گیاه شناسی جمع آوری گردیده و پس از خشک شدن در دمای محیط به روش تقطیر با بخار آب اسانس گیری شد. اسانس به صورت یک لایه روغنی زرد روشن با بازده 0.4% به دست آمد. ترکیبهای موجود در اسانس با دستگاه گاز کروماتوگرافی متصل شده با طیف جرمی (GC/MS) مورد بررسی قرار گرفت. در مجموع 25 ترکیب شناسایی شد. از میان ترکیبهای شناسایی شده، ترکیبهای β-caryophyllene (29.6%)، β-pinene (%15.9) و farnesene (11.0%) عمده ترین ترکیبهای تشکیل دهنده اسانس بودند.
محمدحسین لباسچی؛ ابوالقاسم متین؛ غلامرضا امین؛ ابراهیم شریفی عاشورآبادی؛ لطیفه احمدی
دوره 10، شماره 1 ، آبان 1380، صفحه 39-64
چکیده
تغییرات ماده موثر گیاه دارویی گل راعی در سیستمهای زراعی مختلف شیمیایی، آلی و مخلوط آنها در تراکمهای مختلف در سال 1378 در ایستگاه تحقیقات البرز کرج تعیین گردید. این آزمایش به صورت طرح کرتهای خرد شده در قالب بلوکهای کامل تصادفی در 3 تکرار انجام شد. عامل اصلی را تراکم و عامل فرعی را کودهای مختلف تشکیل دادند. هیپریسین موجود در سرشاخه های گلدار ...
بیشتر
تغییرات ماده موثر گیاه دارویی گل راعی در سیستمهای زراعی مختلف شیمیایی، آلی و مخلوط آنها در تراکمهای مختلف در سال 1378 در ایستگاه تحقیقات البرز کرج تعیین گردید. این آزمایش به صورت طرح کرتهای خرد شده در قالب بلوکهای کامل تصادفی در 3 تکرار انجام شد. عامل اصلی را تراکم و عامل فرعی را کودهای مختلف تشکیل دادند. هیپریسین موجود در سرشاخه های گلدار حاصل از برداشت اول گیاه گل راعی با استفاده از دستگاه سوکسله استخراج و به روش اسپکتروفتومتر ماورا بنفش (UV) اندازه گیری شد. کار استخراج هیپریسین در 2 مرحله و با استفاده از کلروفرم و متانول صورت پذیرفت و مقادیر هیپریسین با استفاده از منحنی استاندارد تعیین گردید. نتایج بدست آمده حاکی از آنست که سیستمهای زراعی مخلوط آلی و شیمیایی و نیز کودهای آلی بیشترین میزان هیپریسین را به ترتیب برابر 2262 و 2197 قسمت در میلیون در برداشت اول تولید نمودند. همچنین عملکرد هیپریسین نیز در تیمارهای یاد شده به ترتیب با 4684 و 4534 گرم در هکتار نسبت به تیمار کود شیمیایی خالص و شاهد تفاوت معنی داری داشت که بیشترین این مقادیر در تراکم 10 بوته در متر مربع بدست آمد. کلیه مقادیر هیپریسین، عملکرد، عملکرد هیپریسین و شاخص برداشت در برداشت اول تفاوت معنی داری نسبت به برداشت دوم از خود نشان دادند. بیشترین میانگین عملکرد هیپریسین در مجموع دو برداشت و در ازای مصرف کود مخلوط به 8094 گرم در هکتار بالغ گشت. به نظر میرسد که جهت دستیابی به حداکثر عملکرد هیپریسین میتوان از تراکم زیاد و برای افزایش کیفیت و میزان هیپریسین از تراکم کم استفاده نمود. همچنین مخلوط کودهای شیمیایی و آلی به دلیل ترکیب مناسب عناصر مورد نیاز این گیاه دارویی و بهبود کیفیت فیزیکی و بیولوژیکی خاک ضمن حفظ سلامت محصول قادر هستند بیشترین میزان و عملکرد ماده موثر هیپریسین را تولید نمایند.
محمدمهدی برازنده
دوره 10، شماره 1 ، آبان 1380، صفحه 65-74
چکیده
سرشاخه گلدارگیاه مرزنجوش اروپایی (.Origanum majorana L) دراوایل مردادماه سال 1378 از باغ گیاه شناسی ملی ایران واقع در محل موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع (تهران) جمع آوری و پس از تایید آن توسط بخش گیاه شناسی موسسه، از گل خشک آن به روش تقطیر با بخار آب و در مدت زمان 45 دقیقه اسانس گیری شد. راندمان اسانس گیری براساس وزن گل خشک 0.3% بدست آمد. سپس جهت ...
بیشتر
سرشاخه گلدارگیاه مرزنجوش اروپایی (.Origanum majorana L) دراوایل مردادماه سال 1378 از باغ گیاه شناسی ملی ایران واقع در محل موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع (تهران) جمع آوری و پس از تایید آن توسط بخش گیاه شناسی موسسه، از گل خشک آن به روش تقطیر با بخار آب و در مدت زمان 45 دقیقه اسانس گیری شد. راندمان اسانس گیری براساس وزن گل خشک 0.3% بدست آمد. سپس جهت شناسایی کمی و کیفی ترکیبات، روغن اسانسی مذکور به دستگاه های گاز کروماتوگراف (GC) و گاز کروماتوکراف متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) تزریق گردید. در میان 24ترکیب شناسایی شده در این روغن اسانسی، به ترتیب ترکیبات لینالیل استات (26.1%) و سابینن (12.0%) بیشترین میزان را به خود اختصاص می دهند.
محمدباقر رضایی؛ کامکار جایمند
دوره 10، شماره 1 ، آبان 1380، صفحه 75-83
چکیده
گیاه علفی کاه مکی (Cymbopogon olivieri) در مناطق گرمسیری ایران در جنوب کشور می روید و بوی معطری دارد. از آنجا که تاکنون در کشور ما، کارهای تحقیقاتی و کاربردی در مورد این گونه مهم که سطح وسیعی از زمینهای جنوب کشور را پوشش می دهد صورت نپذیرفته، هدف اصلی از این آزمایش شناسایی ترکیبهای موجود در اسانس این گیاه می باشد. از جنبه شیمی به اجزا اسانسهایCymbopogon ...
بیشتر
گیاه علفی کاه مکی (Cymbopogon olivieri) در مناطق گرمسیری ایران در جنوب کشور می روید و بوی معطری دارد. از آنجا که تاکنون در کشور ما، کارهای تحقیقاتی و کاربردی در مورد این گونه مهم که سطح وسیعی از زمینهای جنوب کشور را پوشش می دهد صورت نپذیرفته، هدف اصلی از این آزمایش شناسایی ترکیبهای موجود در اسانس این گیاه می باشد. از جنبه شیمی به اجزا اسانسهایCymbopogon توجه بیشتری در مقایسه با سایر اجزای گونه های مختلف معطوف شده است. این اسانسها به دو دسته اصلی تقسیم می شوند، یکی نوع ژرانیول که شامل مونوترپنوئیدهای غیر حلقوی نظیر ژرانیول، سیترال و سیترونلا می شود، و دیگری گروه منتان که به نحو عمده شامل مونوترپنوئیدهای تک حلقه ای همانند لیمونن، پیپریتون یا منتون می شود، ولی ژرانیول را در بر نمی گیرد. نمونه مورد آزمایش از ایستگاه تحقیقاتی بندر عباس جمع آوری و به صورت تازه با بازده 0.65 درصد، به روش تقطیر با آب اسانس گیری گردید. بعد نمونه به دستگاه های کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) تزریق و مورد شناسایی قرار گرفت. ترکیبهای عمده شناسایی شده در ساقه سطحی تازه شاملpiperitone (62.2 درصد)،dihydro-ocimenetrans (13.2 درصد)، a-cadinol (2.2 درصد) و elemol (2 درصد) شناسایی گردیدند. ترکیب پیپریتون دارای خواص ضدتنگی نفس می باشد.
فاطمه سفیدکن
دوره 10، شماره 1 ، آبان 1380، صفحه 85-104
چکیده
گیاه رازیانه در سه مرحله به شرح زیر از مزرعه گیاهان دارویی واقع در ایستگاه تحقیقاتی البرز جمع آوری گردید: سرشاخه گلدار (اواخر خرداد)، گل آذین همراه میوه نارس (اواسط تیرماه)، میوه رسیده یا دانه (اواسط شهریور). اندامهای جمع آوری شده پس از 24 ساعت خشک شدن در دمای محیط و در سایه، به روش تقطیر با آب و بخار آب اسانس گیری شد و اسانس به صورت یک لایه ...
بیشتر
گیاه رازیانه در سه مرحله به شرح زیر از مزرعه گیاهان دارویی واقع در ایستگاه تحقیقاتی البرز جمع آوری گردید: سرشاخه گلدار (اواخر خرداد)، گل آذین همراه میوه نارس (اواسط تیرماه)، میوه رسیده یا دانه (اواسط شهریور). اندامهای جمع آوری شده پس از 24 ساعت خشک شدن در دمای محیط و در سایه، به روش تقطیر با آب و بخار آب اسانس گیری شد و اسانس به صورت یک لایه روغنی شفاف و بیرنگ با بازده های مختلف بدست آمد. قابل توجه است که بیشترین بازده اسانس به میزان 5% (وزنی-وزنی) نسبت به وزن خشک، از گل آذین همراه میوه نارس بدست آمد. ترکیبهای تشکیل دهنده اسانس در هر مرحله، با دستگاه های گاز کروماتوگراف (GC) و گاز کروماتوگراف متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) از نظر کمی و کیفی مورد شناسایی قرار گرفتند. در مجموع 22 ترکیب در اسانس رازیانه در زمان گلدهی شناسایی گردیدند که غلظت آنها در مراحل رشد بعدی تغییر یافته به این صورت که برخی افزایش یافته و برخی دیگر کاهش پیدا کردند. ترکیب اصلی تشکیل دهنده اسانس رازیانه یعنی ترانس آنتول از 48.7% در اسانس حاصل از مرحله گلدهی به 75% در اسانس حاصل از میوه رسید، در حالی که برخی ترکیبهای دیگر در اسانس میوه کاهش پیدا کرده و یا حذف شدند. به طور کلی می توان گفت که ترکیبهای عمده تشکیل دهنده اسانس رازیانه عبارتند از: ترانس آنتول (48.7-75.2%)، لیمونن (8.8-25.6%) و فنکون (7.9-10.9%) که درصد هر کدام از این اجزا با توجه به زمان برداشت گیاه متفاوت است.
کامکار جایمند؛ محمدباقر رضایی؛ فاطمه عسگری؛ سعیده مشکی زاده
چکیده
گیاه بابونه .Matricaria chamomilla L یکی از مهمترین گیاهان دارویی است که در صنایع دارویی و فراورده های آرایشی کاربردی فراوان دارد. گل بابونه در اوایل سال 1376 از 22 کیلومتری کازرون تهیه گردیده و به دو روش تقطیر با آب و تقطیر با بخار آب، اسانس گیری شده است، اسانسها با دستگاه های کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگراف گازی متصل به طیفسنج جرمی (GC/MS) مورد ...
بیشتر
گیاه بابونه .Matricaria chamomilla L یکی از مهمترین گیاهان دارویی است که در صنایع دارویی و فراورده های آرایشی کاربردی فراوان دارد. گل بابونه در اوایل سال 1376 از 22 کیلومتری کازرون تهیه گردیده و به دو روش تقطیر با آب و تقطیر با بخار آب، اسانس گیری شده است، اسانسها با دستگاه های کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگراف گازی متصل به طیفسنج جرمی (GC/MS) مورد تجزیه و شناسایی قرار گرفتند. از 93.39 درصد ترکیبهایی که در اسانس حاصل از روش تقطیر با آب مورد شناسایی قرار گرفتند عمده ترین ترکیبهای سزکوئی ترپنوییدی آن عبارتند از: (-)-a-Biabolol (56.86 درصد)، trans-transs-Farnesol (15.64 درصد)، cis-b-Farnesene (7.12 درصد)، Guaiazulene (4.24 درصد) و Chamazulene (2.18 درصد) که در مجموع 86.04 درصد از کل اسانس را تشکیل می دهند. در روش تقطیر با بخار آب نیز از 95.61 درصد ترکیبهای شناسایی شده در اسانس عمده ترین ترکیبهای آن به قرار ذیل می باشند: a-Bisabolol (51.72 درصد)، trans-trans-Farnesol (15.33 درصد)، Guaiazulene (10.51 درصد)، cis-b-Farnesene (9.48 درصد) و Chamazulene (3.69 درصد) که در مجموع 90.73 درصد از کل اسانس را تشکیل می دهند. بنابراین برای تولید بیشتر ترکیب a-Bisabolol میتوان از روش تقطیر با آب استفاده کرد. چون مقدار ترکیب a-Bisabolol در اسانس بابونه زیاد است، و این ترکیب به دلیل توانایی بالقوه ضد التهابی از ترکیبهای مهم دارویی است می توان از اسانس بابونه در صنایع دارویی و فراورده های آرایشی-بهداشتی استفاده نمود.
فاطمه عسگری؛ مهدی میرزا
دوره 10، شماره 1 ، آبان 1380، صفحه 127-141
چکیده
یکی از گیاهان معطر و بسیار زیبا نوعی یاس به نام Syringa microphylla diels. است که مورد بررسی و تحقیق قرار گرفت. این درختچه زیبا در باغ گیاه شناسی ملی ایران کاشته شده است و با گلهای بنفش رنگ و خوشه ای خود در اوایل بهار زیبایی خاصی دارد. در این تحقیق گلهای تازه در اواخر فروردین از باغ گیاهشناسی ملی ایران چیده شده و با روش خیسانیدن در حلال ...
بیشتر
یکی از گیاهان معطر و بسیار زیبا نوعی یاس به نام Syringa microphylla diels. است که مورد بررسی و تحقیق قرار گرفت. این درختچه زیبا در باغ گیاه شناسی ملی ایران کاشته شده است و با گلهای بنفش رنگ و خوشه ای خود در اوایل بهار زیبایی خاصی دارد. در این تحقیق گلهای تازه در اواخر فروردین از باغ گیاهشناسی ملی ایران چیده شده و با روش خیسانیدن در حلال هگزان، عصاره گیری به عمل آمد. بازده اسانس 1.3 درصد نسبت به وزن خشک گل بود. پس از آماده سازی عصاره به دستگاه کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) تزریق شده، درصد و نوع ترکیبها مشخص شدند. در عصاره آن 19 ترکیب شناسایی شد که در مجموع بیش از 96 درصد کل عصاره را تشکیل می دهند. Carvacrol با76.33% بیشترین حجم عصاره را تشکیل می دهد، بعد از آن g-terpinene 13.91%، 3.03% r-cymene و1.63% a-terpinen در عصاره آن یافت شد.
