بیوتکنولوژی
مینو صرافی؛ محسن محمودنیا میمند؛ مریم دهجی پور حیدرآبادی؛ محمد رضا دهقانی
چکیده
سابقه و هدف: در سالهای اخیر گیاه دارویی گزنه (Urtica dioica L.) بهدلیل تأثیرگذاری قابل توجه بر بسیاری از بیماریها بهویژه بیماری دیابت مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. باوجوداین، تحقیقات کمی در زمینه کشت بافت و تأثیر الیسیتورها بر خصوصیات آنتیاکسیدانی و تولید متابولیتهای ثانویه آن انجام شده است. این پژوهش با هدف بررسی بهترین ...
بیشتر
سابقه و هدف: در سالهای اخیر گیاه دارویی گزنه (Urtica dioica L.) بهدلیل تأثیرگذاری قابل توجه بر بسیاری از بیماریها بهویژه بیماری دیابت مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. باوجوداین، تحقیقات کمی در زمینه کشت بافت و تأثیر الیسیتورها بر خصوصیات آنتیاکسیدانی و تولید متابولیتهای ثانویه آن انجام شده است. این پژوهش با هدف بررسی بهترین ترکیب هورمونی و شرایط نوری مؤثر بر کالوسزایی گزنه و تأثیر الیسیتور متیل جاسمونات بر ویژگیهای بیوشمیایی آن انجام شد.
مواد و روشها: برای این منظور با استفاده از ریزنمونه ساقه، اثر سطوح مختلف هورمونهای اکسین نفتالین استیک اسید (1.5 و 3 میلیگرم بر لیتر) و 2 و4-دی کلروفنوکسی استیک اسید (2,4-D) (0.5 و 1.5 میلیگرم بر لیتر) و سیتوکینین بنزیل آمینوپورین (0.5 و 1.5 میلیگرم بر لیتر) در دو شرایط نوری (روشنایی و تاریکی) با اندازهگیری وزن تر، وزن خشک و درصد کالوسزایی بررسی شد. با استفاده از کشت مایع، منحنی رشد کالوس گیاه گزنه بدست آمد. پس از راهاندازی کشت تعلیقی، تیمار متیل جاسمونات با سه سطح 1، 0.1 و 0.01 میلیمولار اعمال شد و در زمانهای 24، 48 و 96 ساعت نمونهبرداری انجام شد. فعالیت آنزیمهای فنیلآلانین آمونیالیاز، پلیفنل اکسیداز و محتوای پروتئین کل با عصارهگیری در بافر Tris-HCl 50 میلیمولار با اسیدیته 8/8 و محتوای فنل کل، فلاونویید کل با استخراج در متانول 80% با استفاده از دستگاه اسپکتروفتومتری و روشهای استاندارد برای نمونههای شاهد و تحت تیمارهای مختلف متیل جاسمونات اندازهگیری شد. همچنین میزان سه متابولیت کوئرستین، کامفرول و روتین با استفاده از دستگاه HPLC دارای آشکارساز UV و فاز ثابت ستون C18 اندازهگیری شد. تجزیه دادههای آزمایش کالوسزایی براساس آزمایش دو عاملی در قالب طرح کاملاً تصادفی و دادههای آزمایش بیوشیمیایی و HPLC در قالب طرح خرد شده در زمان انجام شد و مقایسه میانگینها با آزمون دانکن انجام گردید.
نتایج: براساس نتایج، بهترین ترکیب هورمونی برای تولید وزن تر و خشک در شرایط روشنایی، شامل 1.5 میلیگرم بر لیتر نفتالین استیک اسید و 1.5 میلیگرم بر لیتر بنزیل آمینو پورین و در شرایط تاریکی شامل 1.5 میلیگرم بر لیتر نفتالین استیک اسید و 0.5 میلیگرم بر لیتر بنزیل آمینو پورین بود. همچنین با توجه به نتایج، نفتالین استیک اسید (62.5%) نسبت به 2,4-D (43.5%) عملکرد بهتری در درصد کالوسزایی گزنه نشان داد. روشنایی بهعنوان بهترین شرایط نوری برای کالوسزایی در گزنه تعیین شد، بهطوری که میزان وزن تر، وزن خشک و درصد کالوسزایی در روشنایی نسبت به تاریکی بهترتیب افزایش 4.79، 4.91 و 1.92 برابری داشت. افزایش در فعالیت آنزیم پلیفنل اکسیداز، فنل کل و پروتئین کل در بعضی نمونههای تحت تیمار متیل جاسمونات نسبت به شاهد دیده شد و در فعالیت آنزیم فنیلآلانین آمونیالیاز و محتوای فلاونویید کل تغییر معنیداری مشاهده نشد. براساس نتایج HPLC بیشترین میزان متابولیت روتین در زمان 96 ساعت پس از افزودن الیسیتور و در غلظت 0.01 میلیمولار متیل جاسمونات بدست آمد.
نتیجهگیری: هورمون نفتالیناستیکاسید نسبت به هورمون 2,4-D و شرایط روشنایی نسبت به تاریکی در کالوسزایی گزنه مؤثرتر واقع شد. الیسیتور متیل جاسمونات باعت افزایش خاصیت آنتیاکسیدانی گزنه (48 ساعت پس از تیمار) بهوسیله افزایش فعالیت آنزیم پلیفنل اکسیداز شد ولی اثر معنیداری در تغییر فعالیت آنزیم فنیلآلانین آمونیالیاز و فلاونویید کل نسبت به شاهد نداشت. بنابراین پیشنهاد میشود غلظتهای دیگر متیل جاسمونات بهمنظور رسیدن به شرایط بهینه برای افزایش تولید متابولیتهای ثانویه در شرایط کشت درون شیشه گزنه بررسی شود.
بیوتکنولوژی
فرشته حیدرقلی نژاد؛ یوسف حمیداوغلی؛ ولی الله قاسمی عمران؛ پوریا بی پروا
چکیده
آببشقابی (Centella asiatica (L.) Urban) گیاه دارویی از خانواده چتریان بهعنوان گونهای در معرض انقراض در ایران شناخته شده است. این گیاه دارای خواص درمانی متعدد از جمله بهبود حافظه، ضد سرطان و درمان بیماریهای پوستی است و همچنین خواص آنتیاکسیدانی بالایی دارد. کشت سلول و بافت گیاهی ابزاری مهم در مطالعات پایه و دارای کاربردهای تجاری است. ...
بیشتر
آببشقابی (Centella asiatica (L.) Urban) گیاه دارویی از خانواده چتریان بهعنوان گونهای در معرض انقراض در ایران شناخته شده است. این گیاه دارای خواص درمانی متعدد از جمله بهبود حافظه، ضد سرطان و درمان بیماریهای پوستی است و همچنین خواص آنتیاکسیدانی بالایی دارد. کشت سلول و بافت گیاهی ابزاری مهم در مطالعات پایه و دارای کاربردهای تجاری است. با روش کشت بافت میتوان در مورد اصلاح گیاهان دارویی و یا تغییر در میزان متابولیتهای ثانویه اقدام نمود. با توجه به ارزش بالای آببشقابی میتوان از کشت درونشیشهای برای تولید بیشتر این گیاه بهره برد. بهینهسازی فرآیند کشت بافت برای انجام تحقیقات کاربردی و مهندسی متابولیک مسیرهای بیوسنتزی انواع متابولیتهای ثانویه مفید است. تحقیق حاضر با هدف دستیابی به یک پروتوکل مناسب برای تکثیر درونشیشهای و تعیین غلظتهای مناسب تنظیمکنندههای رشد برای ریزازدیادی این گونه ارزشمند انجام شد. اثر متقابل BAP )0، 1، 2 و 3 میلیگرم بر لیتر) و IBA (0، 0.5 و 1 میلیگرم بر لیتر) بر شاخهزایی از ریزنمونه گره در محیط کشت MS بررسی شد. سپس، ریشهزایی ریزنمونههای تکثیریافته با استفاده از IBA و NAA ارزیابی گردید. نتایج نشان داد که MS دارای 2 میلیگرم بر لیتر BAP و 1 میلیگرم بر لیتر IBA و MS دارای 1 میلیگرم بر لیتر IBA بهترتیب مناسبترین محیطهای کشت جهت شاخهزایی و ریشهزایی بودند.
بیوتکنولوژی
مرضیه احمدی روشن؛ قاسم کریم زاده؛ سجاد رشیدی منفرد
چکیده
مرزه بختیاری (Satureja bachtiarica Bunge) یکی از گونههای انحصاری جنس مرزه در ایران است که بهواسطه دارا بودن ترکیبهایی نظیر کارواکرول و تیمول در اسانس و اسید رزمارینیک و سایر اسیدهای فنولیک در عصاره، دارای اثرات آنتیاکسیدانی و ضد میکروبی قوی و همچنین ارزش اقتصادی و دارویی است. در این مطالعه بهمنظور تولید کلون این گونه با استفاده از روش ...
بیشتر
مرزه بختیاری (Satureja bachtiarica Bunge) یکی از گونههای انحصاری جنس مرزه در ایران است که بهواسطه دارا بودن ترکیبهایی نظیر کارواکرول و تیمول در اسانس و اسید رزمارینیک و سایر اسیدهای فنولیک در عصاره، دارای اثرات آنتیاکسیدانی و ضد میکروبی قوی و همچنین ارزش اقتصادی و دارویی است. در این مطالعه بهمنظور تولید کلون این گونه با استفاده از روش ریزازدیادی از 10 تیمار نوساقه زایی و 8 تیمار ریشهزایی در محیط کشت پایه MS استفاده گردید. تیمارهای نوساقه زایی ترکیبی از هورمونهای سیتوکینین (Kin، 2ip و TDZ) و اکسین (IBA و BA) با غلظتهای مختلف بودند. تیمارهای ریشهزایی نیز ترکیبی از غلظتهای مختلف هورمونهای اکسین (IBA و NAA) بودند. با بررسی صفاتی از جمله تعداد و طول شاخه اصلی و فرعی، تعداد برگ، تعداد جوانه فعال جانبی و رنگ برگ، بهترین تیمار نوساقهزایی ](mg l-1 0.01) IBA، (mg l-1 0.05) TDZ و (mg l-1 0.3) [2iP مشخص گردید. تعداد ریشه اصلی و فرعی نیز معیار انتخاب بهترین تیمار ریشهزایی ](mg l-1 0.5) IBA و (mg l-1 0.5) [NAA بودند. از آنجا که مرزه بختیاری گیاهی دگرگشن است و دارای تنوع بالایی برای صفات مختلف از جمله متابولیتها میباشد، هدف کاربردی از تحقیق حاضر، تولید انبوه افراد همسان بهمنظور استفاده در برنامههای اصلاحی بود. این هدف با ارائه پروتکل ریزازدیادی این گیاه با ارزش انجام گردید.
بیوتکنولوژی
یوسف قاسمی؛ فرشته حیدرقلی نژاد؛ صدیقه کلیج؛ مجتبی ایمانی راستابی
چکیده
تمشک سیاه حاوی موادی مانند الاژیک اسید، آنتوسیانین، کمپفرول و سالیسیلیک اسید است. بههمین دلیل دارای فعالیت آنتیاکسیدانی بالایی است که میتواند غیرفعالکننده رادیکال آزاد باشد و از بروز بسیاری از بیماریها ازجمله سرطان جلوگیری کند. بهینهسازی روشهای کشت بافت برای تولید انبوه و انتقال ژن در تمشک سیاه بسیار حائز اهمیت است. ...
بیشتر
تمشک سیاه حاوی موادی مانند الاژیک اسید، آنتوسیانین، کمپفرول و سالیسیلیک اسید است. بههمین دلیل دارای فعالیت آنتیاکسیدانی بالایی است که میتواند غیرفعالکننده رادیکال آزاد باشد و از بروز بسیاری از بیماریها ازجمله سرطان جلوگیری کند. بهینهسازی روشهای کشت بافت برای تولید انبوه و انتقال ژن در تمشک سیاه بسیار حائز اهمیت است. هدف از این تحقیق، تعیین اثر غلظتهای مختلف تنظیمکنندههای رشد گیاهی بر باززایی و ریشهزایی و همچنین غلظتهای مختلف ساکارز بر ریشهزایی درون شیشهای تمشک سیاه بیخار (Rubus occidentalis) است. در مرحله اول اثر متقابل BA با غلظتهای 0.2، 0.5، 1، 1.5 و 2 میلیگرم در لیتر و IBA در غلظتهای 0 و 0.1 میلیگرم در لیتر بر باززایی ریزنمونه جوانه جانبی بررسی شد. در مرحله ریشهزایی اثر IBA، NAA و غلظتهای مختلف ساکارز بررسی شد. غلظت تنظیمکنندههای رشد در چهار سطح 0.2، 0.5، 0.75 و 1 میلیگرم در لیتر و از ساکارز در سطوح 1، 1.5، 3 و 4.5 درصد استفاده شد. بهترین تیمار مربوط به غلظتهای 1 و 1.5 میلیگرم در لیتر BA همراه با غلظت 1/0 میلیگرم در لیتر IBA با 100% میزان باززایی، میانگین تعداد شاخه (4.6) و طول شاخه (1.30 سانتیمتر) بود. نتایج نشان داد که محیط کشت حاوی NAA (با غلظت 0.75 میلیگرم در لیتر) و ساکارز 3% و 4.5% با ریشهدهی (100%)، تعداد (7.5) و طول ریشه (2.88 سانتیمتر) برای ریشهدهی مناسب بود.
یاسمن شکوری؛ بهاره کاشفی
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.437.95.3.1576.32 با توجه به اهمیت گیاه ترخون (Artemisia dracuunculus L.) از نظر دارویی و مشکلات موجود برای تکثیر آن میتوان از تکنیک کشت بافت برای ازدیاد آن استفاده نمود. هدف از اجرای این مطالعه مقایسه محیط کشتهای متفاوت و محرکهای شیمیایی بر صفات رشدی و ترکیبهای بیوشیمیایی ترخون بود. تیمارهای آزمایش شامل محیط کشتهای ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.437.95.3.1576.32 با توجه به اهمیت گیاه ترخون (Artemisia dracuunculus L.) از نظر دارویی و مشکلات موجود برای تکثیر آن میتوان از تکنیک کشت بافت برای ازدیاد آن استفاده نمود. هدف از اجرای این مطالعه مقایسه محیط کشتهای متفاوت و محرکهای شیمیایی بر صفات رشدی و ترکیبهای بیوشیمیایی ترخون بود. تیمارهای آزمایش شامل محیط کشتهای موراشیگ و اسکوگ (MS)، گامبورگ (B5) و شنک و هیلدبرانک (SH) و همچنین تنظیمکنندههای رشد کینتین، NAA، 2,4-D به تنهایی و ترکیب NAA + کینتین و ترکیب 2,4-D + کینتین با غلظت 0.5 میلیگرم در لیتر بودند. این تحقیق به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار انجام گردید. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که تیمارهای محیط کشت و تنظیمکنندههای رشد اثر معنیداری بر خصوصیات کالوس، گیاهچه باززایی شده، ترکیبهای بیوشیمیایی کالوس، اسانس گیاه و ترکیبهای آن داشت. محیط کشت MS سبب شد درصد بالاتر کالزایی و وزن تر و خشک آن به میزان بیشتری افزایش یابد. بیشترین درصد باززایی (35.5%)، طول ریشه (1.28 سانتیمتر)، وزن خشک ریشه (6.5 گرم) و وزن خشک ساقه (2.6 گرم) در محیط کشت MS، NAA+ کینتین و 2,4-D+ کینتین حاصل شد. همچنین میزان فلاونوئید، میزان فنول و ترکیبهای فنولی در کالوس ترخون در محیط کشت MS، NAA+ کینتین و 2,4-D+ کینتین بالاتر بود. میزان اسانس (2.42%) و اوسیمون (5.78%) در محیط کشت MS، NAA+ کینتین و 2,4-D+ کینتین بیشتر از سایر تیمارها بود. همچنین درصد استراگول با کاربرد 2,4-D افزایش یافت و NAA سبب افزایش درصد اوسیمون، لیمونن و لینانول موجود در اسانس گردید. درصد لیمونن با کاربرد تنهای NAA و درصد لینانول در تیمار 2,4-D+ کینتین بیشتر از سایر تیمارها بود. نتایج نشان داد که بالاترین شاخص رشدی، ترکیب بیوشیمیایی و اسانس در محیط کشت پایه MS حاوی (تنظیمکنندههای رشد) مشاهده شد. همچنین کاربرد کینتین به همراه NAA و 2,4-D سبب بهبود رشد کالوس، باززایی، اسانس و برخی ترکیبهای موجود در اسانس ترخون گردید.
فرزانه بهادری؛ ابراهیم شریفی عاشور آبادی
چکیده
بهمنظور مطالعه روشهای تکثیر غیرجنسی گیاهان آویشن کوهی (Thymus kotschyanus Boiss.)، تأثیر تنظیمکنندههای رشد اکسینی بر تغییرات مورفولوژیک و ریشهزایی قلمههای ساقه این گیاه در شرایط گلخانه بررسی شد. این پژوهش بهصورت آزمایش فاکتوریل در قالب بلوکهای کامل تصادفی در 3 تکرار و 20 مشاهده در هر تکرار انجام شد. فاکتور اول شامل: دو سطح تنظیمکننده ...
بیشتر
بهمنظور مطالعه روشهای تکثیر غیرجنسی گیاهان آویشن کوهی (Thymus kotschyanus Boiss.)، تأثیر تنظیمکنندههای رشد اکسینی بر تغییرات مورفولوژیک و ریشهزایی قلمههای ساقه این گیاه در شرایط گلخانه بررسی شد. این پژوهش بهصورت آزمایش فاکتوریل در قالب بلوکهای کامل تصادفی در 3 تکرار و 20 مشاهده در هر تکرار انجام شد. فاکتور اول شامل: دو سطح تنظیمکننده رشد اکسینی (ایندول بوتریک اسید و ایندول استیک اسید) و فاکتور دوم شامل غلظتهای گوناگون (صفر، 100، 200، 300، 1000، 2000 و 3000 میلیگرم بر لیتر) بودند. ویژگیهای بررسی شده شامل طول و تعداد ریشه، درصد ریشهزایی و وزن خشک ریشه و تعداد جوانه تازه در قلمهها بود. نتایج این پژوهش نشان داد که کاربرد غلظتهای 100 و 300 میلیگرم بر لیتر از مواد اکسینی، بالاترین کیفیت ریشهزایی را در گیاه آویشن کوهی در پی داشته است. به گونهای که بهترتیب کاربرد 100 و 300 میلیگرم بر لیتر از اکسینها سبب 3.6 و 3.25 برابر افزایش در وزن خشک ریشه و 150% و 90% افزایش در طول ریشه در مقایسه با گیاهان شاهد (عدم کاربرد مواد اکسینی) شدند. بیشترین تعداد و طول ریشه و همچنین تعداد جوانه تازه در قلمه شاخه آویشن کوهی در اثر کاربرد ایندول استیک اسید در مقایسه با ایندول بوتریک اسید حاصل شد. با توجه به یافتههای این پژوهش، تیمار قلمههای آویشن کوهی با 100 میلیگرم بر لیتر از ایندول استیک اسید در سطح اقتصادی میتواند سبب تولید قلمههای ریشهدار با کیفیت برتر شود.
هادی سنگینآبادی؛ سارا خراسانینژاد؛ خدایار همتی؛ عظیم قاسمنژاد
چکیده
Lavandula stricta Del. با نام فارسی اسطوخودوس راست جزء گیاهان دارویی اسانسدار و از خانواده Lamiaceae و بومی ایران میباشد و بهصورت سنتی در درمان درد مفاصل، دلپیچه و زکام کاربرد دارد. بهمنظور بررسی روشهای تکثیر متداول در این گیاه، دو آزمایش برای ارزیابی اثر تیمارهای مختلف بر جوانهزنی بذر و ریشهزایی قلمههای این گیاه در دانشگاه علوم ...
بیشتر
Lavandula stricta Del. با نام فارسی اسطوخودوس راست جزء گیاهان دارویی اسانسدار و از خانواده Lamiaceae و بومی ایران میباشد و بهصورت سنتی در درمان درد مفاصل، دلپیچه و زکام کاربرد دارد. بهمنظور بررسی روشهای تکثیر متداول در این گیاه، دو آزمایش برای ارزیابی اثر تیمارهای مختلف بر جوانهزنی بذر و ریشهزایی قلمههای این گیاه در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان طراحی شد. آزمایش اول در قالب فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی در 3 تکرار با دو فاکتور غلظتهای متفاوت اسیدجیبرلیک (0، 250، 500 و ppm750) و سرمادهی (در دمای 4 درجه سانتیگراد به مدت 24 و 48 ساعت در یخچال و سرمادهی در دمای 18- درجه سانتیگراد به مدت 24 و 48 ساعت در فریزر) انجام شد و درصد جوانهزنی، بنیه بذر، طول ریشهچه و طول ساقهچه اندازهگیری شدند. در آزمایش دوم در قالب فاکتوریل بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه فاکتور (دو سطح هورمون ایندول بوتیریکاسید به غلظتهای صفر و ppm250)، دو نوع قلمه (انتهایی و غیرانتهایی) و سه نوع بستر کاشت (کوکوپیت+پرلیت، پرلیت+ماسه و کوکوپیت+ماسه) در سه تکرار و هر تکرار شامل 12 قلمه انجام شد. سپس درصد ریشهزایی، طول ریشه و تعداد ریشه مورد اندازهگیری قرار گرفتند. نتایج آزمایش اول نشان داد که تیمارهای سرمادهی سبب کاهش درصد جوانهزنی، بنیه بذر، طول ریشهچه و طول ساقهچه گردید و اسیدجیبرلیک نیز همه خصوصیات رشدی بذر را کاهش داد ولی سبب افزایش طول ریشهچه شد. نتایج آزمایش دوم نشان داد که بیشترین درصد ریشهزایی (60%) در محیط کشت ماسه+پرلیت و غلظت 250 میلیگرم در لیتر ایندولبوتیریکاسید حاصل از قلمههای انتهایی بدست آمد.