زراعت و باغبانی
بابک بحرینی نژاد؛ فاطمه سفیدکن؛ محمدحسین لباسچی؛ زهرا جابرالانصار
چکیده
سابقه و هدف: آگاهی از تغییرات کمّی و کیفی گیاهان دارویی در طول زمان یکی از مهمترین اهداف مدیریت کشاورزی است. گیاه مرزه موتیکا با نام علمی Satureja mutica Fisch. & C.A. Mey. یکی از گونه‌های دارویی ارزشمند است که به‌صورت خودرو در ایران رویش دارد. این مطالعه با هدف بررسی تأثیر بسترهای مختلف کاشت بر تغییرات ویژگی‌های رویشی، عملکرد، اسانس و ترکیبات ...
بیشتر
سابقه و هدف: آگاهی از تغییرات کمّی و کیفی گیاهان دارویی در طول زمان یکی از مهمترین اهداف مدیریت کشاورزی است. گیاه مرزه موتیکا با نام علمی Satureja mutica Fisch. & C.A. Mey. یکی از گونه‌های دارویی ارزشمند است که به‌صورت خودرو در ایران رویش دارد. این مطالعه با هدف بررسی تأثیر بسترهای مختلف کاشت بر تغییرات ویژگی‌های رویشی، عملکرد، اسانس و ترکیبات آن در طول سال‌های مختلف رویش در گونه مرزه موتیکا در شرایط دیم اجرا شد.مواد و روش‌ها: آزمایش در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی به مدت سه سال (1399-1397) در شرایط دیم شهرستان فریدونشهر-استان اصفهان انجام شد. بستر کاشت به‌عنوان پلات اصلی شامل کود گاوی (30 تن در هکتار)، کاه گندم (10 تن در هکتار) و شاهد (بدون کود گاوی و کاه گندم) بود. کشت نشاء پس از آماده‌سازی مزرعه در کف جوی‌های ایجاد شده به فاصله 50×50 سانتی‌متر از یکدیگر انجام شد. در طول فصل رشد و در زمان 50% گلدهی صفات مورد بررسی شامل وزن خشک کل گیاه، وزن خشک برگ و ساقه، ارتفاع گیاه، قطر بوته، مساحت تاجپوشش برای هر بوته و تاجپوشش در هر مترمربع زمین و تعداد ساقه در هر بوته اندازه‌گیری شد. برای اسانس‌گیری، سرشاخه گلدار گیاهان در مرحله گلدهی کامل برداشت شد و پس از خشک شدن در سایه به روش تقطیر با آب اسانس‌گیری گردید. پس از تعیین بازده اسانس براساس وزن خشک گیاه، اسانس‌ها به‌وسیله کروماتوگرافی گازی و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف‌سنج جرمی در آزمایشگاه فیتوشیمی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور تجزیه و شناسایی گردید. برای انجام محاسبات آماری از برنامه رایانه‌ای SAS و برای مقایسه میانگین‌ها از آزمون LSD استفاده شد.نتایج: تجزیه واریانس داده‌ها نشان داد که اثرهای بستر، سال و اثرهای متقابل آنها بر روی صفات اندازه‌گیری شده در بسیاری از موارد معنی‌دار بود. نتایج نشان داد که بیشترین مقادیر ارتفاع گیاه، قطر بوته، تاجپوشش و تعداد ساقه در هر بوته در سال نخست در تیمار کود حیوانی و در سال پایانی در تیمار شاهد دیده شد. بیشترین مقادیر وزن خشک کل و برگ، عملکرد اسانس و بازده اسانس به‌ترتیب با 1427، 891 و 42 کیلوگرم در هکتار و 4.67% در سال سوم در تیمار بستر شاهد مشاهده شد. مهمترین ترکیبات شناسایی شده تیمول، کارواکرول، پارا-سیمن و گاما-ترپینن بودند. مقادیر هریک از این ترکیبات تحت تأثیر اثرهای بستر و سال رویش قرار گرفت. به‌طوری که در مورد پارا-سیمن بیشترین مقدار بدست آمده در سال اول در تیمار کاه بود. بیشترین مقادیر گاما-ترپینن در هر سه تیمار بستر کشت در سال آخر رویش مشاهده شد. مرزه موتیکا دارای مقادیر قابل توجهی تیمول بود و روند تغییرات در بین تیمارهای بستر و در طول سال‌های رویش بسیار اندک بود. بیشترین مقادیر کارواکرول در تیمار کاه و کود حیوانی در سال دوم رویش بود. نتایج ضرایب همبستگی نشان داد که مهمترین صفات تأثیرگذار بر عملکرد اسانس شامل وزن خشک کل، برگ و ساقه و بازده اسانس بودند. از سوی دیگر، تغییرات تیمول با پارا-سیمن و کارواکرول با گاما-ترپینن با یکدیگر نسبت معکوس داشتند.نتیجه‌گیری: در مجموع، برای تولید مرزه موتیکا در شرایط دیم و مشابه با این پژوهش اگرچه بکارگیری کودهای دامی و کاه بر تولید عملکرد محصول و اسانس آن طی سال‌های اول و دوم تأثیرگذار بودند اما در سال سوم این اثرگذاری کاهش یافت و تیمار شاهد نسبت به تیمارهای کاه و کود برتری داشت.
نوید سعیدی؛ حوریه صادری؛ الهه تقیان؛ فاطمه سفیدکن؛ ایرج رسولی؛ رضا محمد صالحی؛ پرویز اولیاء
چکیده
سودوموناس آئروجینوزا یکی از شایع‌ترین باکتری‌های فرصت‌طلب در عفونت‌های بیمارستانی است که مقاومت قابل توجهی در برابر مواد ضدمیکروبی دارد. با توجه به محدودیت‌های استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها، گرایش به جایگزینی آنها با فرآورده‌های طبیعی افزایش یافته است. در این مطالعه اثر ضدمیکروبی اسانس 4 گونه گیاه مرزه (Satureja mutica، S. bachtiarica، S. rechingeri، ...
بیشتر
سودوموناس آئروجینوزا یکی از شایع‌ترین باکتری‌های فرصت‌طلب در عفونت‌های بیمارستانی است که مقاومت قابل توجهی در برابر مواد ضدمیکروبی دارد. با توجه به محدودیت‌های استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها، گرایش به جایگزینی آنها با فرآورده‌های طبیعی افزایش یافته است. در این مطالعه اثر ضدمیکروبی اسانس 4 گونه گیاه مرزه (Satureja mutica، S. bachtiarica، S. rechingeri، S. khuzistanica) بر عوامل بیماری‌زایی سودوموناس آئروجینوزا ارزیابی شد. حداقل غلظت مهارکنندگی اسانس‌های گیاه مرزه در سویه‌های استاندارد سودوموناس آئروجینوزا PAO1 و سودوموناس آئروجینوزا 8821M به روش میکرودایلوشن براث تعیین گردید. در ادامه اثر غلظت‌های پایین‌تر از حداقل غلظت ممانعت‌کننده از رشد (sub-minimum inhibitory concentration; sub-MIC) اسانس‌ها بر عوامل بیماری‌زایی این باکتری شامل حرکت، تشکیل بیوفیلم و تولید آلژینات، الاستاز و آلکالین‌پروتئاز این دو سویه بررسی شد. هر 4 اسانس مرزه دارای اثرهای ضدمیکروبی علیه سویه‌های استاندارد سودوموناس آئروجینوزا بودند، همچنین غلظت‌های sub-MIC اسانس‌ها موجب کاهش معنی‌دار تولید عوامل بیماری‌زایی این سویه‌ها شدند. در این مطالعه اثرهای مطلوب آنتاگونیستی اسانس‌های گیاه مرزه در برابر سویه‌های استاندارد سودوموناس آئروجینوزا مشاهده شد. با انجام مطالعات بیشتر می‌توان از این اسانس‌ها به‌عنوان یک ترکیب ضدمیکروبی علیه این باکتری استفاده کرد
الهه تقیان؛ نوید سعیدی؛ فاطمه سفیدکن؛ حوریه صادری؛ ایرج رسولی؛ رضا محمد صالحی؛ پرویز اولیا
چکیده
درمان عفونت‌های ناشی از استافیلوکوکوس اورئوس به یک مشکل در جهان تبدیل شده است. این باکتری با داشتن عوامل بیماری‌زایی متعدد، یکی از پاتوژن‌های مهم به‌حساب می‌آید. هدف از این مطالعه ارزیابی اثر ضدمیکروبی 4 گونه از اسانس گیاه مرزه (Satureja khuzistanica Jamzad، Satureja bachtiarica Bunge، Satureja rechingeri Jamzad، Satureja mutica Fisch. & C. A. Mey.) بر تشکیل بیوفیلم و تولید همولیزین ...
بیشتر
درمان عفونت‌های ناشی از استافیلوکوکوس اورئوس به یک مشکل در جهان تبدیل شده است. این باکتری با داشتن عوامل بیماری‌زایی متعدد، یکی از پاتوژن‌های مهم به‌حساب می‌آید. هدف از این مطالعه ارزیابی اثر ضدمیکروبی 4 گونه از اسانس گیاه مرزه (Satureja khuzistanica Jamzad، Satureja bachtiarica Bunge، Satureja rechingeri Jamzad، Satureja mutica Fisch. & C. A. Mey.) بر تشکیل بیوفیلم و تولید همولیزین در باکتری استافیلوکوکوس اورئوس است. حداقل غلظت مهاری در سویه‌های استاندارد استافیلوکوکوس اورئوس ATCC29213 و ATCC33591 برای اسانس‌های گیاه مرزه به روش micro dilution broth تعیین گردید. سپس از غلظت‌های Sub-MIC از اسانس‌های گیاه مرزه برای آزمایش تشکیل بیوفیلم و تولید همولیزین استفاده شد. نتایج این مطالعه نشان داد که اسانس هر 4 گونه مرزه مورد آزمایش اثر ضد میکربی بر علیه هر دو سویه استاندارد استافیلوکوکوس داشته و همچنین میزان تشکیل بیوفیلم و تولید همولیزین باکتری‌ها در حضور غلظت‌های Sub-MIC از اسانس‌ها به‌طور معنی‌داری کاهش یافت. نتایج این بررسی نشان‌دهنده این امر است که اسانس‌های 4 گیاه مرزه مورد آزمایش، بر روی باکتری استافیلوکوکوس اورئوس دارای اثرات ضدمیکروبی می‌باشد و با مطالعات بیشتر می‌توان از آن برای کنترل عفونت‌های استافیلوکوکوس اورئوس استفاده کرد.
عباس زارع زاده؛ فاطمه سفیدکن؛ سید رضا طبایی عقدایی؛ علی میرحسینی؛ محمدرضا عرب زاده؛ محمدرضا میرجلیلی
چکیده
تعدادی از گونه‌های مرزه (Satureja spp.) با دارا بودن ترکیب‌های باارزشی همانند تیمول و کارواکرول از جایگاه ویژه‌ای در صنایع دارویی، بهداشتی، آرایشی برخوردار می‌باشند. هدف از اجرای این تحقیق، بررسی کمّیت و کیفیت روغن اسانسی اکسشن‌های مختلف گونه‌های مرزه در حالت زراعی بود. ابتدا بذر 35 اکسشن از 10 گونه مختلف مرزه از رویشگاه‌های طبیعی کشور ...
بیشتر
تعدادی از گونه‌های مرزه (Satureja spp.) با دارا بودن ترکیب‌های باارزشی همانند تیمول و کارواکرول از جایگاه ویژه‌ای در صنایع دارویی، بهداشتی، آرایشی برخوردار می‌باشند. هدف از اجرای این تحقیق، بررسی کمّیت و کیفیت روغن اسانسی اکسشن‌های مختلف گونه‌های مرزه در حالت زراعی بود. ابتدا بذر 35 اکسشن از 10 گونه مختلف مرزه از رویشگاه‌های طبیعی کشور جمع‌آوری شده و پس از نشاء در گلخانه مزرعه تحقیقات گیاهان دارویی استان یزد واقع در گردفرامرز شاهدیه یزد، در قالب طرح بلوک کامل تصادفی، در سه تکرار کشت شدند. سرشاخه‌های گلدار آنها، طی چهار سال متوالی پس از کشت جمع‌آوری و خشک کردن در سایه به روش تقطیر با آب اسانس‌گیری انجام شد. پس از تعیین بازده اسانس بر اساس وزن خشک گیاه، اسانس به‌وسیله کروماتوگرافی گازی و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف‌سنج جرمی تجزیه و شناسایی اسانس‌ها انجام شد. نتایج تجزیه واریانس میزان تولید وزن تر و وزن خشک اندام‌های هوایی، وزن خشک برگ، وزن خشک شاخه‌ها، بازده اسانس و میزان تولید اسانس در هکتار در سال‌های 1390، 1391 و 1392 در سطح 1% معنی‌دار بود. مقایسه میانگین‌ها توسط آزمون دانکن در سطح احتمال 5% انجام شد. از بین ترکیب‌های شیمیایی موجود در اکسشن‌های مختلف 4 ترکیب پارا-سیمن، گاما-ترپینن، تیمول و کارواکرول با درصد بالا در طی چهار سال مورد مقایسه و بررسی قرار گرفتند. همچنین ترکیب‌های آلفا-توژان، آلفا-پینن، بتا-پینن، آلفا-ترپینن، ترانس کاریوفیلن، ترپینئول، اسپاتولنئول و کاریوفیلن اکساید در برخی از اکسشن‌ها درصد بالایی را به خود اختصاص دادند. به‌طور کلی با در نظر گرفتن بازده، میزان تولید و ترکیب‌های تشکیل‌دهنده اسانس، اکسشن‌های 15 (S. rechingeri) با منشأ استان ایلام با میانگین 5.8% اسانس و میزان تولید 113.9 کیلوگرم اسانس در هکتار و 64% کارواکرول و 2/12% تیمول، اکسشن 107 (S. spicigera) با منشأ استان گیلان با میانگین 2.4% اسانس و میزان 75.5 کیلوگرم اسانس در هکتار و 43.4% تیمول و 9.2% کارواکرول، اکسشن 24 (S. rechingeri) با منشأ استان ایلام با میانگین 4.2% اسانس و میزان تولید 63.8 کیلوگرم اسانس در هکتار و 75.4% کارواکرول و 6.2% تیمول و اکسشن SKM (S. bachtiarica) با منشأ استان یزد با 6/2% اسانس و میزان تولید 51.9 کیلوگرم اسانس در هکتار و 66% کارواکرول و 0.5% تیمول به‌ترتیب به‌عنوان اکسشن‌های برتر معرفی می‌شوند.
عباس زارع‌زاده؛ سیدرضا طبایی عقدایی؛ علی میرحسینی؛ محمدرضا عرب‌زاده؛ لیلا میرجانی
چکیده
جنس Satureja متعلق به خانواده Lamiaceae بوده و گونه‌های مختلف از آن در سراسر جهان یافت می‌شود. در ایران گونه‌های یکساله و چندساله این گیاه دارویی یه صورت خودرو رویش دارند که از میان آنها 9 گونه انحصاری کشور ما هستند. در این تحقیق، مرزههای چندساله ایران در ایستگاه تحقیقات گیاهان دارویی استان یزد در سال‌های 1392- 1388 مورد ارزیابی قرار ...
بیشتر
جنس Satureja متعلق به خانواده Lamiaceae بوده و گونه‌های مختلف از آن در سراسر جهان یافت می‌شود. در ایران گونه‌های یکساله و چندساله این گیاه دارویی یه صورت خودرو رویش دارند که از میان آنها 9 گونه انحصاری کشور ما هستند. در این تحقیق، مرزههای چندساله ایران در ایستگاه تحقیقات گیاهان دارویی استان یزد در سال‌های 1392- 1388 مورد ارزیابی قرار گرفتند. اکسشن‌های برخی گونه‌های جنس Satureja در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار کشت گردید. از صفات مختلف شامل درصد استقرار گیاه، ارتفاع گیاه، قطر تاج پوشش، عملکرد تر و خشک اندام هوایی و میزان اسانس اندازه‌گیری بعمل آمد. تجزیه واریانس داده‌ها، اختلاف معنی‌داری (p<0.01) میان اکسشن‌ها برای صفات وزن تر و خشک اندام هوایی، وزن خشک برگ، بازده اسانس، ارتقاع و قطر تاج پوشش نشان داد. براساس مقایسه میانگین صفات به روش دانکن، SKM (S. bachtiarica) از یزد، 107 (S. spicigera) از گیلان، 15 (S. rechingeri) از ایلام، 123-1 و 123-2 (S. mutica) از خراسان به لحاظ صفات زراعی ارزشمند مانند درصد استقرار، عملکرد اندام هوایی و میزان اسانس، اکسشن‌های برتر بودند.
علی‌اکبر حسین‌پور قزوینی؛ محمدعلی علیزاده؛ علی‌اشرف جعفری؛ علی‌رضا ولدآبادی
چکیده
به‌منظور مطالعه شکستن خواب و تشدید جوانه‌زنی، بذر اکوتیپهای 3 گونه مرزه (Satureja sahendica Bornm.، S. bachtiarica Bunge و S. khuzistanica Jamzad) از عرصه‌های منابع طبیعی و بذر S. hortensis L. از یکی از مزارع تحت کشت در خوزستان جمع‌آوری شدند و در آزمایشگاه تکنولوژی بذر مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور در قالب آزمایش فاکتوریل با طرح پایه کاملاً تصادفی با فاکتورهای ...
بیشتر
به‌منظور مطالعه شکستن خواب و تشدید جوانه‌زنی، بذر اکوتیپهای 3 گونه مرزه (Satureja sahendica Bornm.، S. bachtiarica Bunge و S. khuzistanica Jamzad) از عرصه‌های منابع طبیعی و بذر S. hortensis L. از یکی از مزارع تحت کشت در خوزستان جمع‌آوری شدند و در آزمایشگاه تکنولوژی بذر مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور در قالب آزمایش فاکتوریل با طرح پایه کاملاً تصادفی با فاکتورهای 8 اکوتیپ و 5 تیمار مورد ارزیابی قرار گرفتند. تیمارهای مورد مطالعه شامل سرما‌دهی، پس‌رسی، خراش‌دهی شیمیایی (با استفاده از الکل 70%)، خراش‌دهی مکانیکی (کاغذ سمباده) و شاهد بودند. پس از اعمال تیمارهای خواب‌شکنی بذر اکوتیپها در سه تکرار کشت شدند. جوانه‌زنی در شرایط استاندارد ژرمیناتور با دمای °C2 ± 20 و 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی انجام شد. خصوصیات جوانه‌زنی شامل درصد و سرعت جوانه‌زنی، طول ریشه‌چه و ساقه‌چه، شاخص‌بنیه، وزن تر و خشک اندازه‌گیری شد. در بین گونه‌ها از لحاظ کلیه صفات تفاوت معنی‌داری وجود داشت. شاخص بنیه بذر در گونه S. khuzistanica از سایر گونه‌ها بیشتر بود. اکوتیپهای مرزه خوزستان (S. khuzistanica) نسبت به سایر اکوتیپها از خصوصیات جوانه‌زنی و بنیه‌ای بذر و اندازه گیاهچه بزرگتری برخوردار بودند. در اکوتیپهای با منشأ سردسیری تیمار سرما موجب افزایش درصدجوانه‌زنی، سرعت جوانه‌زنی و شاخص بنیه بذر گردید.
