نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی،
2 استاد بخش تحقیقات گیاهان دارویی و محصولات فرعی، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
3 دانشیار، بخش تحقیقات گیاهان دارویی و محصولات فرعی، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
4 محقق بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی،
چکیده
آگاهی از تغییرات میزان تولید کمّی و کیفی گیاهان دارویی در طول زمان یکی از مهمترین اهداف مدیریت کشاورزی میباشد. گیاه مرزه جنگلی با نام علمی Satureja mutica یکی از گونههای دارویی ارزشمند میباشد که بصورت خودرو در ایران رویش دارد. این مطالعه با هدف بررسی تاثیر بسترهای مختلف کاشت بر تغییرات ویژگیهای رویشی، عملکرد، اسانس و ترکیبات آن در طول سالهای مختلف رویش در گونه مرزه جنگلی در شرایط دیم اجرا گردید. آزمایش به مدت سه سال و در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی انجام شد. بسترکاشت به عنوان پلات اصلی شامل کود گاوی، کاه گندم و شاهد(بدون کودگاوی و کاه گندم) و اندازهگیریها طی3 سال از 1397 تا 1399 بود. نتایج نشان داد که بیشترین مقادیر ارتفاع گیاه، قطر بوته، تاجپوشش و تعداد ساقه در هر بوته در سال نخست در تیمار کودحیوانی و در سال پایانی در تیمار شاهد دیده شد. بیشترین مقادیر وزن خشک کل و برگ، عملکرد اسانس و بازده اسانس به ترتیب با 1427، 891 و 42 کیلوگرم در هکتار و 67/4 درصد در سال سوم در تیمار بستر شاهد مشاهده شد. مهمترین ترکیبات شناسایی شده تیمول، کارواکرول، پاراسیمن و گاماترپینن بودند. مقادیر هریک از این ترکیبات تحت تاثیر اثرات بستر و سال رویش قرار گرفت. ضرایب همبستگی نشان داد که تغییرات تیمول با پاراسیمن و کارواکرول با گاماترپینن بایکدیگر نسبت معکوس داشتند. در مجموع برای تولید مرزه جنگلی تحت شرایط دیم و مشابه با این پژوهش اگرچه بکارگیری کودهای دامی و کاه بر تولید عملکرد محصول و اسانس آن طی سالهای اول و دوم تاثیرگذار بودند لیکن در سال سوم این اثرگذاری کاهش یافت و تیمار شاهد نسبت به تیمارهای کاه و کود برتری یافت.
کلیدواژهها
موضوعات