تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران

همکاری با انجمن علمی گیاهان دارویی ایران

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

بررسی تأثیر بسترهای مختلف کاشت بر تغییرات ویژگی‌های رویشی، اسانس و ترکیبات آن در طول سال‏های رشد در مرزه موتیکا (Satureja mutica Fisch. & C.A. Mey.) در شرایط دیم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی،

2 استاد بخش تحقیقات گیاهان دارویی و محصولات فرعی، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

3 دانشیار، بخش تحقیقات گیاهان دارویی و محصولات فرعی، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

4 محقق بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی،

چکیده

سابقه و هدف: آگاهی از تغییرات کمّی و کیفی گیاهان دارویی در طول زمان یکی از مهمترین اهداف مدیریت کشاورزی است. گیاه مرزه موتیکا با نام علمی Satureja mutica Fisch. & C.A. Mey. یکی از گونه‏های دارویی ارزشمند است که به‌صورت خودرو در ایران رویش دارد. این مطالعه با هدف بررسی تأثیر بسترهای مختلف کاشت بر تغییرات ویژگی‌های رویشی، عملکرد، اسانس و ترکیبات آن در طول سال‏های مختلف رویش در گونه مرزه موتیکا در شرایط دیم اجرا شد.
مواد و روش‌ها: آزمایش در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی به مدت سه سال (1399-1397) در شرایط دیم شهرستان فریدونشهر-استان اصفهان انجام شد. بستر کاشت به‌عنوان پلات اصلی شامل کود گاوی (30 تن در هکتار)، کاه گندم (10 تن در هکتار) و شاهد (بدون کود گاوی و کاه گندم) بود. کشت نشاء پس از آماده‌سازی مزرعه در کف جوی‌های ایجاد شده به فاصله 50×50 سانتی‌متر از یکدیگر انجام شد. در طول فصل رشد و در زمان 50% گلدهی صفات مورد بررسی شامل وزن‏ خشک ‏کل گیاه، وزن ‏خشک ‏برگ و ساقه، ارتفاع گیاه، قطر بوته، مساحت تاج‏پوشش برای هر بوته و تاج‏پوشش در هر مترمربع زمین و تعداد ساقه در هر بوته اندازه‏گیری شد. برای اسانس‏گیری، سرشاخه گلدار گیاهان در مرحله گلدهی کامل برداشت شد و پس از خشک شدن در سایه به روش تقطیر با آب اسانس‌گیری گردید. پس از تعیین بازده اسانس براساس وزن خشک گیاه، اسانس‌ها به‌وسیله کروماتوگرافی گازی و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف‌سنج جرمی در آزمایشگاه فیتوشیمی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور تجزیه و شناسایی گردید. برای انجام محاسبات آماری از برنامه رایانه‌ای SAS و برای مقایسه میانگین‌ها از آزمون LSD استفاده شد.
نتایج: تجزیه واریانس داده‌ها نشان داد که اثرهای بستر، سال و اثرهای متقابل آنها بر روی صفات اندازه‏گیری شده در بسیاری از موارد معنی‌دار بود. نتایج نشان داد که بیشترین مقادیر ارتفاع گیاه، قطر بوته، تاج‏پوشش و تعداد ساقه در هر بوته در سال نخست در تیمار کود حیوانی و در سال پایانی در تیمار شاهد دیده شد. بیشترین مقادیر وزن خشک کل و برگ، عملکرد اسانس و بازده اسانس به‌ترتیب با 1427، 891 و 42 کیلوگرم در هکتار و 4.67% در سال سوم در تیمار بستر شاهد مشاهده شد. مهمترین ترکیبات شناسایی شده تیمول، کارواکرول، پارا-سیمن و گاما-ترپینن بودند. مقادیر هریک از این ترکیبات تحت تأثیر اثرهای بستر و سال رویش قرار گرفت. به‌طوری که در مورد پارا-سیمن بیشترین مقدار بدست آمده در سال اول در تیمار کاه بود. بیشترین مقادیر گاما-ترپینن در هر سه تیمار بستر کشت در سال آخر رویش مشاهده شد. مرزه موتیکا دارای مقادیر قابل توجهی تیمول بود و روند تغییرات در بین تیمارهای بستر و در طول سال‏های رویش بسیار اندک بود. بیشترین مقادیر کارواکرول در تیمار کاه و کود حیوانی در سال دوم رویش بود. نتایج ضرایب همبستگی نشان داد که مهمترین صفات تأثیرگذار بر عملکرد اسانس شامل وزن خشک کل، برگ و ساقه و بازده اسانس بودند. از سوی دیگر، تغییرات تیمول با پارا-سیمن و کارواکرول با گاما-ترپینن با یکدیگر نسبت معکوس داشتند.
نتیجه‌گیری: در مجموع، برای تولید مرزه موتیکا در شرایط دیم و مشابه با این پژوهش اگرچه بکارگیری کودهای دامی و کاه بر تولید عملکرد محصول و اسانس آن طی سال‌های اول و دوم تأثیرگذار بودند اما در سال سوم این اثرگذاری کاهش یافت و تیمار شاهد نسبت به تیمارهای کاه و کود برتری داشت.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع
- Akrami nejad, O., Saffari, M. and Abdolshahi, R., 2016. Effect of organic and chemical fertilizers on yield and essential oil of two ecotypes of savory (Satureja hortensis L.) under normal and drought stress conditions. Iranian Journal of Field Crops Research, 13(4): 675-686.
- Alagawany, M., Farag, M.R., Abdelnour, S.A. and Elnesr, S.S., 2021. A review on the beneficial effect of thymol on health and production of fish. Reviews in Aquaculture, 13: 632-641.
- Alimardan, E., Salehi Shanjani, P., Jafari, A.A. and Tabaei Aghdaei, S.R., 2015. Evaluation of yield and morphological traits in Iranian populations of Yarrow (Achillea millefolium L. and A. bieberestini L.). Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants, 31(4): 661-675.
- Alizadeh, A., Khoshkhui, M., Javidnia, K., Firuzi, O.R., Tafazoli, E. and Khalighi, A., 2010. Effects of fertilizer on yield, essential oil composition, total phenolic content and antioxidant activity in Satureja hortensis L. (Lamiaceae) cultivated in Iran. Journal of Medicinal Plants Research, 4(1): 33-40.
- Aziz, E., Hendawy, S., El-Din, A.A.E. and Omer, E., 2008. Effect of soil type and irrigation intervals on plant growth, essential oil yield and constituents of Thymus vulgaris plant. American Eurasian Journal of Agricultural and Environmental Science, 4: 443-450.
- Bakhtiari, M., Mozafari, H., Karimzadeh Asl, Kh., Sani, B. and Mirza, M., 2020. Plant growth, physiological, and biochemical responses of medic savory [Satureja macrantha (Makino) Kudô] to bio-organic and inorganic fertilizers. Journal of Medicinal Plants and By-products, 1: 9-17.
- Bastami, A., Amirnia, R., Sayyed, R.Z. and El Enshasy, H.A., 2021. The effect of mycorrhizal fungi and organic fertilizers on quantitative and qualitative traits of two important Satureja species. Agronomy, 11(1285): 1-13.
- Basua, Sh. and Banik, B.K., 2020. Natural spices in medicinal chemistry: Properties and benefits. 739-758, In: Banik, B.K., (Ed.). Green Approaches in Medicinal Chemistry for Sustainable Drug Design. Elsevier, 1021p.
- Dorđević, T., Sarić-Krsmanović, M. and Gajić Umiljendić, J., 2018. Phenolic Compounds and Allelopathic Potential of Fermented and Unfermented Wheat and Corn Straw Extracts. Chemistry & Biodiversity, 16(2): 1-13.
- Fallah, S., Rostaei, M., Lorigooini, Z. and Abbasi Surki, A., 2018. Chemical compositions of essential oil and antioxidant activity of dragonhead (Dracocephalum moldavica) in sole crop and dragonheadsoybean (Glycine max) intercropping system under organic manure and chemical fertilizers. Industrial crops & products, 115: 158-165.
- Ghaderi, A., Noee, A., Ahmadi, Kh. and Saborifard, H., 2020. Evaluation the effects of Thiobacillus biological and chemical fertilizers on morphological and phytochemical characteristics of Satureja hortensis L. Eco-phytochemical Journal of Medicinal plants, 8(2): 13-29.
- Guo, Y., Baschieri, A., Amorati, R. and Valgimigli, L., 2021. Synergic antioxidant activity of γ-terpinene with phenols and polyphenols enabled by hydroperoxyl radicals. Food Chemistry, 345: 246-263.
- Hasanvandi, F., Jafari, A.A. and Ahmadi, Sh., 2018. Study of dry matter yield and essential oil percent in three species of Saturja (S. rechingeri, S. khuzistanica and S. mutica) in khorramabad climatic conditions. Yafteh, 19(5): 1-8.
- Jamzad, Z., 2012. Flora of Iran. No. 76: Lamiaceae. Research Institute of Forest and Rangelands, 1068p.
- Letchamo, W. and Gosselin, A., 1995. Effects of HPS supplemental lighting and soil water levels on growth, essential oil content and composition of two thyme (Thymus vulgaris L.) clonal selections. Canadian Journal of Plant Science, 75: 231-238.
- Liu, N., Li, Y., Cong, P., Wang, J., Guo, W., Pang, H. and Zhang, L., 2021. Depth of straw incorporation significantly alters crop yield, soil organic carbon and total nitrogen in the North China Plain. Soil & Tillage Research, 205: 1-9.
- Mirheidar, H., 1993. Plant Knowledg. Islamic Culture Publishing Office, 548p.
- Mirjalili, A., Lebaschi, M.H., Ardakani, M.R., Heidari Sharifabad, H. and Mirza, M., 2020. Evaluation of morphological traits and yield of Satureja bachtiarica affected by density and organic fertilizers under dryland farming conditions. Iranian Journal of Field Crops Research, 18(3): 357-371.
- Mu, X., Zhao, Y., Liu, K., Ji, B., Guo, G., Xue, Z. and Li, C., 2016. Responses of soil properties, root growth and crop yield to tillage and crop residue management in a wheat–maize cropping system on the North China Plain. European Journal of Agronomy, 78: 32-43.
- Naiji, M. and Souri, M.K., 2016. Evaluation of growth and yield of savory (Satureja hortensis) under organic and biological fertilizers toward organic production. The Plant Production, 38(3): 93-103.
- Osmond, B., Badger, M. and Maxwell, K., 1997. Too many photons: photorespiration, photoinhibition and photooxidation. Trendsin Plant Science, 2: 119-121.
- Rahimi, A.R. and Babakhanzadeh Sajirani, E., 2021. Effect of vermicompost and some of macro nutrients on plant growth, nutrient uptake and quantity and quality of savory (Satureja hortensis L.) essential oil. Journal of Plant Production, 27(4): 133-149.
- Rostaei, M., Fallah, S., Lorigooini, Z. and Abbasi Surki, A., 2018. The effect of organic manure and chemical fertilizer on essential oil, chemical compositions and antioxidant activity of dill (Anethum graveolens) in sole and intercropped with soybean (Glycine max). Journal of Cleaner Production, 199: 18-26.
- Saki, A., Mozafari, H., Karimzadeh Asl, Kh., Sani, B. and Mirza, M., 2019. Plant Yield, Antioxidant Capacity and Essential Oil Quality of Satureja mutica Supplied with Cattle Manure and Wheat Straw in Different Plant Densities. Communications in Soil Science and Plant Analysis, 50(21): 2683-2693.
- Sefidkon, F. and Jamzad, Z., 2004. Chemical composition of the essential oil of three Iranian Satureja species (S. mutica, S. macrantha and S. intermedia). Food Chemistry, 91: 1-4.
- Seif Sahandi, M., Naghdibadi, H.A., Mehrafarin, A., Khalighi Sigaroodi, F. and Sharifi, M., 2019. Changes in Essential Oil Content and Composition of Peppermint (Mentha piperita L.) in Responses to Nitrogen Application. Journal of Medicinal Plants, 18(72): 81-97.
- Tabaei-Aghdaei, S.R., Mahdi Navesi, F., Lebaschi, M.H., Najafi-Ashtiani, A., Sefidkon, F. and Jafari, A.A., 2017. Evaluation of genetic variation of performance in Satureja mutica and S. isophylla under dry farming in Damavand. Iranian Journal of Rangelands Forests Plant Breeding and Genetic Research, 25(1): 72-81.
- Tasdighi, H.R., Salehi, A., Movahhede Dehnavi, M. and Behzadi, Y., 2015. Survey of Yield, Yield Components and Essential Oil of Matricaria chamomilla L. With Application of Vermicompost and Different Irrigation Levels. Journal of Agricultural Science and Sustainable Production, 25(3): 61-78.
- Tohidi, B., Rahimmalek, M., Arzani, A. and Sabzalian, M.R., 2020. Thymol, carvacrol, and antioxidant accumulation in Thymus species in response to different light spectra emitted by light-emitting diodes. Food Chemistry, 307: 121-136.
- Yazdi Samadi, B., Rezaei, A.M. and Valyzadeh, M., 2013. Statistical Designs in Agricultural Research. Tehran University Publications, 764p.
- Yousefi, B., Sefidkon, F., Mirza, M.and Lebaschy, M.H., 2022. Effects of different planting densities and feeding with organic fertilizers on percentage, yield, and essential oil chemical composition in Satureja mutica Fisch. & C. A. Mey. under rainfed conditions. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants Research, 38(1): 102-113.
- Zarezadeh, A., Tabaei aghdaei, S.R., Mirhosseini, A., Arabzadeh, M.R. and Mirjani, L., 2016. Variation in yield and yield components and adaptability of Satureja species in Yazd province. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants, 31(6): 931-944.
تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران
دوره 40، شماره 1
فروردین 1403
صفحه 174-190
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار