فیتوشیمی (استخراج، شناسایی و اندازه گیری مواد موثره)
عبدالباسط محمودی؛ محمد کرمی؛ محمدتقی عبادی؛ مهدی عیاری
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1399.36.709.103.5.1576.41بهمنظور بررسی اثر خشک کردن با تابش مادون قرمز بر شاخصهای رنگ، درصد و اجزای اسانس گلهای بابونه (Matricaria chamomilla L.)، سه شدت مختلف مادون قرمز شامل: 125، 132 و 220 وات همراه با سه سرعت جریان هوا 0.5، 1 و 1.5 متر بر ثانیه که در مجموع 9 تیمار بودند، در قالب طرح کاملاً تصادفی بررسی شد و گیاهان خشک شده در سایه بهعنوان ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1399.36.709.103.5.1576.41بهمنظور بررسی اثر خشک کردن با تابش مادون قرمز بر شاخصهای رنگ، درصد و اجزای اسانس گلهای بابونه (Matricaria chamomilla L.)، سه شدت مختلف مادون قرمز شامل: 125، 132 و 220 وات همراه با سه سرعت جریان هوا 0.5، 1 و 1.5 متر بر ثانیه که در مجموع 9 تیمار بودند، در قالب طرح کاملاً تصادفی بررسی شد و گیاهان خشک شده در سایه بهعنوان تیمار شاهد در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که تیمارهای خشک کردن اثر معنیداری بر زمان خشک کردن، شاخصهای رنگ و درصد اسانس نمونهها داشت. تیمارهای شاهد (سایه خشک) و شدت تابش 220 وات بههمراه سرعت جریان هوا 0.5 متر بر ثانیه بهترتیب بیشترین (2367 دقیقه) و کمترین (83 دقیقه) زمان خشک کردن را داشتند. با افزایش شدت تابش مادون قرمز شاخصهای اصلی رنگ مانند L، a، b، ΔE (تغییرات کلی رنگ) و BI (شاخص قهوهای شدن) بهصورت معنیداری نسبت به شاهد تغییر کردند اما در بعضی تیمارها با افزایش سرعت جریان هوا میزان تغییرات شاخصهای ذکرشده حتی در شدت تابشهای بالای مادون قرمز تغییر کمتری نسبت به همان شدت با سرعت جریان هوای کمتر نسبت به شاهد نشان دادند. بیشترین میزان اسانس (0.23% وزنی/وزنی) در شدت تابش 125 وات همراه با سرعت جریان هوا 0.5 متر بر ثانیه بدست آمد و کمترین مقدار (0.12%) در تیمارهای شدت تابش 220 وات بههمراه سرعت جریان هوا 0.5 متر بر ثانیه و شدت تابش 220 وات بههمراه سرعت جریان هوا 1 متر بر ثانیه مشاهده شد. بررسی تغییرات ترکیبهای اصلی اسانس نشان داد که بیشترین مقدار آلفا-بیسابلول-اکسید A (60.6%)، Z-اسپیرو اتر (16.5%) و کامازولن (4.6%) بهترتیب مربوط به تیمارهای شدت تابش 132 وات بههمراه سرعت جریان هوا 0.5 متر بر ثانیه، شدت تابش 220 وات بههمراه سرعت جریان هوا 0.5 متر بر ثانیه و شاهد بود. بهطور کلی نتایج این آزمایش نشان داد که تیمار استفاده از شدت تابش 125 وات مادون قرمز همراه با سرعت جریان هوای 0.5 متر بر ثانیه بهدلیل زمان خشک کردن کوتاه، حفظ مشخصههای رنگ و مقدار مطلوب درصد و اجزای اصلی اسانس میتواند روش مناسبی برای خشک کردن گلهای بابونه باشد.
محمدتقی عبادی؛ فاطمه سفیدکن؛ مجید عزیزی؛ نوراله احمدی
چکیده
بهمنظور بررسی تأثیر سرعت جریان هوا و شدت تابش مادون قرمز بر زمان خشک کردن، درصد و اجزای اسانس گیاه دارویی بهلیمو (Lippia citriodora Kunth.)، آزمایشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار اجرا شد. سرعت جریان هوا در سه سطح (5/0، 1 و 5/1 متر بر ثانیه) و سه سطح شدت تابش مادون قرمز 2/0، 3/0 و 5/0 وات بر سانتیمتر مربع در این آزمایش مورد ...
بیشتر
بهمنظور بررسی تأثیر سرعت جریان هوا و شدت تابش مادون قرمز بر زمان خشک کردن، درصد و اجزای اسانس گیاه دارویی بهلیمو (Lippia citriodora Kunth.)، آزمایشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار اجرا شد. سرعت جریان هوا در سه سطح (5/0، 1 و 5/1 متر بر ثانیه) و سه سطح شدت تابش مادون قرمز 2/0، 3/0 و 5/0 وات بر سانتیمتر مربع در این آزمایش مورد بررسی قرار گرفتند. پس از خشک شدن نمونهها و استخراج اسانس به روش تقطیر با آب، به کمک دستگاههای GC و GC/MS ترکیبهای اسانسها مورد تجزیه و شناسایی قرار گرفتند. نتایج نشاندهنده تأثیر معنیدار تیمارها بر زمان خشک شدن و میزان اسانس برگهای بهلیمو بود. با کاهش سرعت جریان هوا و افزایش میزان شدت تابش مادون قرمز، زمان خشک شدن نمونهها کاهش یافت، بهطوری که کمترین مدت زمان خشک کردن (35 دقیقه) مربوط به تیمار سرعت جریان هوای 5/0 (m/s) و شدت تابش 5/0 (W/cm2) بود و بیشترین زمان (65 دقیقه) به تیمار سرعت جریان هوا 5/1 (m/s) و شدت تابش 3/0 (W/cm2) تعلق داشت. افزایش شدت تابش مادون قرمز در تمامی سرعتهای جریان هوا سبب افزایش درصد اسانس شد، بهطوری که بیشترین میزان اسانس (1/1%) در تیمار استفاده از سرعت جریان هوا 1 و 5/1 (m/s) همراه با استفاده از شدت تابش 5/0 (W/cm2) بدست آمد. بررسی اجزای اسانس نشان داد که بیشترین میزان مونوترپنهای اکسیژندار (3/73%) بهخصوص سیترال (3/61%) در اسانس نمونههای خشک شده با سرعت جریان هوای 5/0 (m/s) همراه با تابش مادون قرمز 2/0 (W/cm2) وجود داشت. با توجه به نتایج این تحقیق، میتوان بیان کرد که کاربرد تابش مادون قرمز در خشککنهای متداول ضمن کاهش زمان خشک کردن، سبب حفظ کمّیت و کیفیت اسانس گیاه دارویی بهلیمو خواهد شد.
زهرا عظیمزاده؛ عباس حسنی؛ محسن اسمعیلی
چکیده
آگاستاکه (Agastache foeniculum [Pursh] Kuntze) گیاهی دارویی، چندساله و متعلق به خانواده نعناع میباشد. اسانس این گیاه منبع غنی از متیلکاویکول و دارای خواص ضدقارچی و ضدباکتریایی میباشد. بهمنظور بررسی تأثیر روشهای مختلف خشک کردن بر درصد و اجزای تشکیلدهنده اسانس آگاستاکه، برگهای این گیاه در مرحله گلدهی کامل برداشت شده و با چهار روش ...
بیشتر
آگاستاکه (Agastache foeniculum [Pursh] Kuntze) گیاهی دارویی، چندساله و متعلق به خانواده نعناع میباشد. اسانس این گیاه منبع غنی از متیلکاویکول و دارای خواص ضدقارچی و ضدباکتریایی میباشد. بهمنظور بررسی تأثیر روشهای مختلف خشک کردن بر درصد و اجزای تشکیلدهنده اسانس آگاستاکه، برگهای این گیاه در مرحله گلدهی کامل برداشت شده و با چهار روش مختلف (سایه، خورشید، آون با دماهای 40، 60 و 80 درجه سانتیگراد و مایکروویو با توانهای 180، 360، 540، 720 و 900 وات)، در قالب طرح کاملاً تصادفی و با چهار تکرار خشک شدند. فرایند خشک کردن تا زمانی که محتوای رطوبت نمونهها به 11/0 بر پایه وزن خشک رسید، ادامه یافت. اسانس برگهای خشک شده به روش تقطیر با آب و با استفاده از دستگاه کلونجر استخراج شد. برای شناسایی اجزاء تشکیلدهنده اسانس، نمونههای اسانس با استفاده از دستگاههای GC و GC/MS مورد آنالیز قرار گرفتند. نتایج نشان داد که روشهای خشک کردن تأثیر معنیداری بر زمان خشک کردن و درصد اسانس داشتند. بهطوری که کمترین (4 دقیقه) و بیشترین (64 ساعت) زمان خشک کردن بهترتیب مربوط به روشهای خشک کردن در مایکروویو 900 وات و سایه بود. همچنین بیشترین (51/1%) و کمترین (56/0%) درصد اسانس بهترتیب در روشهای سایه و مایکروویو 900 وات مشاهده شد. نتایج آنالیز اسانس نشان داد که متیلکاویکول جزء غالب اسانس این گیاه بود که مقدار آن از 1/83% در روش سایه تا 6/94% در مایکروویو 720 وات متغیر بود. در مجموع یافتههای این تحقیق نشان داد که روش خشک کردن در سایه با وجود طولانی بودن زمان خشک کردن، بهترین تیمار بود. اما اگر هدف خشک کردن سریع و بدست آوردن اسانسی با درصد بالای متیلکاویکول باشد، روش خشک کردن در آون ºC40 یا مایکروویو در توانهای پایین قابل توصیه است.
محمّدتقی عبادی؛ مصطفی رحمتی؛ مجید عزیزی؛ محمّد حسنزاده خیاط؛ علیرضا دادخواه
چکیده
خشک کردن یکی از قدیمیترین روشهای نگهداری محصولات کشاورزی پس از برداشت میباشد. ریحان (Ocimum basilicum L.) یکی از گیاهان خانواده نعناعیان (Lamiaceae) است که بهعنوان گیاهی دارویی و ادویهای مورد استفاده قرار میگیرد. بهمنظور بررسی تأثیر روشهای مختلف خشک کردن بر زمان خشک کردن، درصد و اجزای اسانس گیاه دارویی ریحان آزمایشی بهصورت ...
بیشتر
خشک کردن یکی از قدیمیترین روشهای نگهداری محصولات کشاورزی پس از برداشت میباشد. ریحان (Ocimum basilicum L.) یکی از گیاهان خانواده نعناعیان (Lamiaceae) است که بهعنوان گیاهی دارویی و ادویهای مورد استفاده قرار میگیرد. بهمنظور بررسی تأثیر روشهای مختلف خشک کردن بر زمان خشک کردن، درصد و اجزای اسانس گیاه دارویی ریحان آزمایشی بهصورت طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. شش توان مختلف میکروویو شامل 100، 180، 300، 450، 600 و 900 وات، دو دمای مختلف آون شامل 50 و 70 درجه سانتیگراد و روش طبیعی (سایه و آفتاب) مورد مقایسه قرار گرفتند. در روشهای مختلف، خشک کردن نمونهها تا زمانیکه وزن آنها به محتوای رطوبتی 10/0 بر پایه وزن خشک (یا 10% بر پایه وزن تر) رسید، ادامه داشت. نتایج نشان داد که کمترین و بیشترین زمان خشک کردن (بهترتیب 1/4 دقیقه و 48 ساعت) مربوط به تیمارهای خشک کردن با توان 900 وات میکروویو و روش خشک کردن در سایه بود. بالاترین درصد اسانس (3/1%) در روش سایه بدست آمد و کمترین میزان (3/0%) مربوط به توانهای 450، 600 و 900 وات میکروویو بود. توانهای مختلف میکروویو اثر منفی بر اجزای اصلی اسانس (ژرانیال و متیل کاویکول) گذاشتند ولی در روش سایه این ترکیبها بهخوبی حفظ شدند. بهطورکلی با توجه به نتایج این تحقیق میتوان اظهار نمود که خشک کردن گیاه دارویی ریحان با استفاده از روش سایه از این جهت که میزان اسانس و اجزای اصلی آن را بهصورت قابلملاحظهای حفظ کرد، برای خشک نمودن این گیاه مطلوب است.
شهرام نعمتی؛ فاطمه سفیدکن؛ محمدرضا پورهروی
چکیده
جنس آویشن به دلیل دارا بودن خواص دارویی و بیولوژیکی یک جنس کاملاً شناخته شده است. Thymus daenensis Celak یکی از گونههای اندمیک این جنس در ایران است. اسانس این گونه یک منبع غنی از تیمول است و به همین دلیل دارای خواص ضدمیکروبی و آنتیاکسیدانی است. در این تحقیق برای بررسی اثر روش خشک کردن بر میزان اسانس و نوع و درصد اجزای تشکیلدهنده آویشن دنایی، ...
بیشتر
جنس آویشن به دلیل دارا بودن خواص دارویی و بیولوژیکی یک جنس کاملاً شناخته شده است. Thymus daenensis Celak یکی از گونههای اندمیک این جنس در ایران است. اسانس این گونه یک منبع غنی از تیمول است و به همین دلیل دارای خواص ضدمیکروبی و آنتیاکسیدانی است. در این تحقیق برای بررسی اثر روش خشک کردن بر میزان اسانس و نوع و درصد اجزای تشکیلدهنده آویشن دنایی، اندامهای هوایی این گونه از ایستگاه تحقیقات البرز (کرج) در مرحله گلدهی کامل برداشت شد. گیاهان برداشت شده در چهار شرایط مختلف (آون C°30، آون C°40، آون C°50 و سایه) خشک شدند. سپس اسانس آنها در سه تکرار به وسیله روش تقطیر با آب استخراج و به وسیله دستگاههای GC و GC/MS تجزیه و شناسایی شدند. دادههای بدستآمده به وسیله نرمافزار SAS و با استفاده از آزمون دانکن مورد تجزیه آماری قرار گرفتند. نتایج نشان داد که بازده اسانس آویشن دنایی بر حسب وزن خشک در روشهای خشک کردن با آون C°30، آون C°40، آون C°50 و سایه بهترتیب 42/1%، 12/1%، 24/1% و 29/1% میباشد. همچنین تیمول بهعنوان جزء اصلی و مهم در اسانسهای حاصل از نمونههای خشک شده در آون C°30، آون C°40، آون C°50 و سایه بهترتیب به میزان 3/75%، 7/75%، 0/72% و 2/67% موجود میباشد. تجزیه و تحلیل آماری نشان داد که تفاوت معنیداری بین بازده اسانس نمونه خشک شده در آون C°30 با سایر روشهای خشک کردن وجود دارد. بالاترین میزان تیمول نیز در اسانس نمونههای خشک شده در آون C°30 و C°40 وجود داشت که اختلاف معنیداری با دو روش دیگر نشان داد.
مجید عزیزی؛ میترا رحمتی؛ تقی عبادی؛ محمد حسنزاده خیاط
چکیده
بهمنظور بررسی تأثیر روشهای مختلف خشک کردن بر زمان خشک کردن، سرعت کاهش وزن، میزان اسانس و درصد کامازولن گلهای بابونه (Matricaria recutita L.) اصلاح شده، آزمایشی بهصورت طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در سال 87-1386 به اجرا درآمد. شش توان مختلف میکروویو شامل 100، 180، 300، 450، 600 و 900 وات، سه دمای مختلف آون شامل 50، 60 و 70 درجه سانتیگراد و روش طبیعی ...
بیشتر
بهمنظور بررسی تأثیر روشهای مختلف خشک کردن بر زمان خشک کردن، سرعت کاهش وزن، میزان اسانس و درصد کامازولن گلهای بابونه (Matricaria recutita L.) اصلاح شده، آزمایشی بهصورت طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در سال 87-1386 به اجرا درآمد. شش توان مختلف میکروویو شامل 100، 180، 300، 450، 600 و 900 وات، سه دمای مختلف آون شامل 50، 60 و 70 درجه سانتیگراد و روش طبیعی (سایه و آفتاب) در این آزمایش مورد مقایسه قرار گرفتند. در روشهای مختلف، خشک کردن نمونهها تا زمانی که وزن آنها به محتوای رطوبتی 10/0 بر پایه وزن خشک (یا 10 درصد بر پایه وزن تر) رسید، ادامه داشت. نتایج نشاندهنده تأثیر معنیدار روشهای مختلف خشک کردن بر زمان خشک کردن، میزان اسانس و درصد کامازولن نمونهها بود. کمترین زمان خشک کردن (6 تا 102 دقیقه با توجه به توان مورد نظر) در روش میکروویو و بیشترین آن (120 ساعت) در روش سایه حاصل شد. بالاترین درصد اسانس در دمای 50 و 60 درجه آون و روش خشک کردن در سایه بدست آمد و کمترین آن مربوط به خشک کردن در توانهای بالای میکروویو، دمای بالای آون و روش آفتاب بود. بالاترین درصد کامازولن در روش طبیعی و میکروویو و کمترین درصد آن بهوسیله خشک کردن در آون بدست آمد.
کتایون احمدی؛ فاطمه سفیدکن؛ محمدحسن عصاره
دوره 24، شماره 2 ، مرداد 1387، ، صفحه 162-176
چکیده
گل محمدی با نام علمی (Rosa damascena Mill.) گیاهی درختچهای و متعلق به تیره Rosaceae میباشد. کشور ما سابقه طولانی در کشت و پرورش این گیاه داشته است. سازگاری گل محمدی به شرایط آب و هوایی کشورمان، وجود فرهنگ دیرینه تولید و مصرف، رونق و تقاضای بازارهای جهانی محصولات ایران و به تبع آن اشتغالزایی و ارز آوری از جمله مسائلی است که توجه خاص به این گیاه ...
بیشتر
گل محمدی با نام علمی (Rosa damascena Mill.) گیاهی درختچهای و متعلق به تیره Rosaceae میباشد. کشور ما سابقه طولانی در کشت و پرورش این گیاه داشته است. سازگاری گل محمدی به شرایط آب و هوایی کشورمان، وجود فرهنگ دیرینه تولید و مصرف، رونق و تقاضای بازارهای جهانی محصولات ایران و به تبع آن اشتغالزایی و ارز آوری از جمله مسائلی است که توجه خاص به این گیاه را میطلبد. در این تحقیق، اثر روشهای مختلف خشک کردن (آفتاب، سایه، آون 30 و 40 درجه سانتیگراد) بر کمیت و کیفیت اسانس گلبرگهای سه ژنوتیپ گل محمدی بررسی شد. اسانس کلیه نمونهها به روش تقطیر با آب، استخراج و بهوسیله دستگاههای GC و GC/MS تجزیه و شناسایی شد. نتایج نشان داد که اسانس گلبرگهای تازه دارای بالاترین کیفیت (درصد بالای ژرانیول و سیترونلول و کمترین میزان ترکیبات مومی) بود. بنابراین برای مقاصد اسانسگیری، لازم است بلافاصله پس از جمعآوری گلهای تازه، عملیات تولید اسانس صورت گیرد. نتایج حاصل از تأثیر روشهای مختلف خشک کردن بر کمیت و کیفیت اسانس نشان داد که اسانس حاصل از گلبرگهای خشک شده در سایه نسبت به اسانس حاصل از روشهای دیگر از لحاظ میزان اسانس دارای تفاوت معنیداری نبوده، ولی از لحاظ کیفیت دارای تفاوت چشمگیری است. بهطوری که میزان سیترونلول و ژرانیول بالاتر بوده ولی درصد ترکیبهای مومی و سنگین کاهنده کیفیت اسانس کمتر میباشد. بنابراین در صورت نیاز به تهیه گلبرگ خشک جهت مصارف مختلف غیر از اسانسگیری، بهترین روش خشک کردن گل محمدی، برای حفظ مقادیر بالاتری از اسانس و اجزای معطر، خشک کردن در سایه توصیه میشود.
