تکتم فتحی؛ محمد جواد ثقه الاسلامی؛ رضا یاری؛ فاطمه نخعی
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1399.36.590.102.4.1576.1587 بهمنظور مقایسه برخی ویژگیهای اکومورفولوژیکی، فنولوژیکی و فیتوشیمیایی پنیرک (Malva sylvestris L.) در دو منطقه فردوس و طبس، از هر منطقه سه رویشگاه طی سال 1397 بهصورت تصادفی انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفت. آنالیز خاک رویشگاهها حکایت از رشد گیاه پنیرک در خاکهایی با بافت لوم شنی در این دو منطقه داشت. ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1399.36.590.102.4.1576.1587 بهمنظور مقایسه برخی ویژگیهای اکومورفولوژیکی، فنولوژیکی و فیتوشیمیایی پنیرک (Malva sylvestris L.) در دو منطقه فردوس و طبس، از هر منطقه سه رویشگاه طی سال 1397 بهصورت تصادفی انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفت. آنالیز خاک رویشگاهها حکایت از رشد گیاه پنیرک در خاکهایی با بافت لوم شنی در این دو منطقه داشت. از سوی دیگر خاک رویشگاههای مورد مطالعه در این دو منطقه از نوع قلیایی و با شوری پایین بود. میزان آهک خاک زیادتر از خاکهای زراعی بود. نتایج مطالعات فنولوژیکی نیز نشان داد در منطقه فردوس این گیاه در اوایل فروردین رویش یافته و در خرداد ماه گل میدهد. سپس دانهها از اواخر مهر ماه شروع به رسیدن نموده و اواخر آبان ریزش میکنند. در منطقه طبس شروع رویش گیاه از نیمه دوم اسفند ماه آغاز شده، در اردیبهشت ماه گل میدهد و گلدهی آن تا اوایل پاییز ادامه مییابد. دانهها از نیمه دوم مرداد شروع به رسیدن نموده و اوایل آبان ریزش میکنند. دوره رکود فعالیتهای گیاه در فردوس و طبس بهترتیب با خشکی محیط و شروع فصل سرما همزمان است. آزمایشهای فیتوشیمیایی عصاره برگ، گل، دانه و ساقه پنیرک در دو منطقه وجود مواد آلکالوئید، تانن، فلاونوئید، امودول یا امودین، ساپونین، کربوهیدرات، نشاسته، استرول و استروئید، انتوسیانوزید و کومارینها را در هریک از اندامهای گیاه بهصورت کم تا زیاد نشان داد. ترکیب انتراسنوزید در هیچیک از سه عصاره اتانولی، آبی و اتری مشاهده نشد. همچنین وجود چهار نوع اسید فنولیک توسط کروماتوگرافی لایه نازک (TLC) در دانه، ساقه، گل و برگ گیاه در هر دو منطقه مورد بررسی تشخیص داده شد. اندازهگیری میزان آنتوسیانین برگ نیز نشان داد با افزایش ارتفاع رویشگاه، میزان آنتوسیانین کاهش یافت.
مرضیه فوادالدینی؛ محمدجواد ثقهالاسلامی؛ سیدغلامرضا موسوی
چکیده
بهمنظور بررسی اثر تنش کمآبی و تاریخ کاشت بر برخی صفات کاسنی (Cichorium intybus L.)، آزمایشی بهصورت کرتهای خردشده در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال 91-90 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند انجام شد. تیمارهای مورد بررسی شامل چهار سطح آبیاری 100، 75، 50 و 25 درصد تبخیر و تعرق گیاه مرجع (ET0) بهعنوان کرت اصلی ...
بیشتر
بهمنظور بررسی اثر تنش کمآبی و تاریخ کاشت بر برخی صفات کاسنی (Cichorium intybus L.)، آزمایشی بهصورت کرتهای خردشده در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال 91-90 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند انجام شد. تیمارهای مورد بررسی شامل چهار سطح آبیاری 100، 75، 50 و 25 درصد تبخیر و تعرق گیاه مرجع (ET0) بهعنوان کرت اصلی و سه تاریخ کاشت (26/12/90، 14/1/91 و 7/2/91) بهعنوان کرت فرعی بودند. نتایج آزمایش نشان داد تنش کمآبی کلیه صفات بجز نسبت وزن خشک ریشه به اندام هوایی را تحت تأثیر قرار داد. بهطوری که بیشترین ارتفاع بوته، طول، قطر و تعداد انشعابات ریشه، عملکرد خشک اندام هوایی، عملکرد خشک ریشه، ماده خشک کل (زیستتوده) و نسبت وزن خشک ریشه به اندام هوایی از تیمار آبیاری معادل ET0 100% و بیشترین بازدهی مصرف آب از تیمار آبیاری معادل ET0 25% بدست آمدند. مقایسه میانگینها نشان داد که تاریخ کاشت26 اسفند در کلیه صفات بجز نسبت ریشه به اندام هوایی، بیشترین مقدار را داشت. اثر متقابل عوامل نیز بر تعداد شاخه جانبی، عملکرد خشک ساقه، عملکرد خشک اندام هوایی، عملکرد خشک ریشه و بهرهوری آب معنیدار شد. بهطور کلی، کاشت کاسنی در اواخر اسفند ماه، بهدلیل تعداد چین بیشتر، از عملکرد و بهرهوری آب بیشتری برخوردار بود. همچنین تیمار آبیاری معادل ET0 50% در تاریخ کاشت 26 اسفند به دلیل آن که از نظر ماده خشک کل با تیمار آبیاری معادل ET0 100% در این تاریخ کاشت تفاوت معنیداری نداشت، بهویژه در شرایط کمبود رطوبت، قابل توصیه است.
مجتبی خسروی؛ سید غلامرضا موسوی؛ محمدجواد ثقهالاسلامی
چکیده
بهمنظور بررسی تأثیر دور آبیاری، کود نیتروژن و تراکم بوته بر صفات مورفولوژیکی، عملکرد و بازدهی مصرف آب شنبلیله (Trigonella foenum-graecum L.)، آزمایشی بهصورت کرتهای دوبار خرد شده در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در شهرستان درمیان در سال 1389 انجام شد. عامل اصلی آبیاری شامل دورهای آبیاری 5 و 10 روز، عامل فرعی کود نیتروژن در سه سطح ...
بیشتر
بهمنظور بررسی تأثیر دور آبیاری، کود نیتروژن و تراکم بوته بر صفات مورفولوژیکی، عملکرد و بازدهی مصرف آب شنبلیله (Trigonella foenum-graecum L.)، آزمایشی بهصورت کرتهای دوبار خرد شده در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در شهرستان درمیان در سال 1389 انجام شد. عامل اصلی آبیاری شامل دورهای آبیاری 5 و 10 روز، عامل فرعی کود نیتروژن در سه سطح شامل مقادیر صفر (شاهد)، 75 و 150 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار و عامل فرعی فرعی تراکم در سه سطح شامل تراکمهای 22، 33 و 66 بوته در مترمربع تعیین گردید. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که دور آبیاری بر صفات طول غلاف و بازدهی مصرف آب برای تولید دانه و بیوماس، مقدار نیتروژن مصرفی بر صفات تعداد شاخه اصلی در بوته، طول غلاف، عملکرد دانه، شاخص کلروفیل، بازدهی مصرف آب برای تولید دانه و بیوماس و تراکم بوته بر صفات تعداد شاخه اصلی در بوته و قطر طوقه معنیدار شد. مقایسه میانگینها نشان داد که افزایش دور آبیاری از 5 به 10 روز باعث کاهش 8/7 درصدی در طول غلاف گردید، اما بازدهی مصرف آب برای تولید دانه و بیوماس بهترتیب 5/40% و 5/47% افزایش یافت. افزایش مصرف نیتروژن از صفر به 150 کیلوگرم در هکتار، تعداد شاخه اصلی، طول غلاف، شاخص کلروفیل، عملکرد دانه، بازدهی مصرف آب برای تولید دانه و بیوماس را بهترتیب 5/23، 4/26، 2/23، 1/67، 3/72 و 5/71 درصد افزایش داد. همچنین با افزایش تراکم از 22 به 66 بوته در مترمربع، تعداد شاخه اصلی و قطر طوقه بهترتیب 9/7% و 2/11% کاهش یافت. در مجموع براساس نتایج این تحقیق میتوان تیمار دور آبیاری 10 روز به همراه مصرف 150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و ترجیحاً تراکم 66 بوته در مترمربع را برای زراعت شنبلیله در منطقه درمیان توصیه نمود.
سید مهدی موسوی؛ سید غلامرضا موسوی؛ محمدجواد ثقهالاسلامی
چکیده
بهمنظور بررسی تأثیر تنش کمآبی در دوره رشد زایشی و مقادیر نیتروژن بر صفات ریختی، درصد و عملکرد اسانس و نیز بازدهی مصرف آب برای تولید اسانس میوه رازیانه (Foenicolum vulgare Mill.) آزمایشی در سال 89 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند اجرا گردید. در این تحقیق آبیاری در سه سطح (آبیاری مطلوب، تنش قطع آبیاری در مرحله گلدهی و مرحله پرشدن ...
بیشتر
بهمنظور بررسی تأثیر تنش کمآبی در دوره رشد زایشی و مقادیر نیتروژن بر صفات ریختی، درصد و عملکرد اسانس و نیز بازدهی مصرف آب برای تولید اسانس میوه رازیانه (Foenicolum vulgare Mill.) آزمایشی در سال 89 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند اجرا گردید. در این تحقیق آبیاری در سه سطح (آبیاری مطلوب، تنش قطع آبیاری در مرحله گلدهی و مرحله پرشدن دانه) بهعنوان عامل اصلی و مقدار نیتروژن مصرفی در چهار سطح (0، 60، 120 و 180 کیلوگرم نیتروژن در هکتار) بهعنوان عامل فرعی مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد که تنش قطع آبیاری در مرحله گلدهی و پرشدن دانه نسبت به تیمار آبیاری مطلوب ارتفاع بوته را بهترتیب 2/16% و 2/5%، عملکرد میوه را بهترتیب 7/69% و 6/52%، عملکرد اسانس را بهترتیب 9/72% و 4/31% و بازدهی مصرف آب برای تولید اسانس میوه را بهترتیب 1/69% و 5/4% کاهش داد. همچنین با افزایش کاربرد نیتروژن از صفر به 120 کیلوگرم نیتروژن در هکتار صفات ارتفاع بوته، قطر ساقه، تعداد انشعابات ساقه اصلی و عملکرد میوه بهترتیب 8/5%، 12%، 5/15% و 3/24% افزایش یافت. البته بیشترین عملکرد اسانس و بازدهی مصرف آب برای تولید اسانس میوه با کاربرد 60 کیلوگرم نیتروژن در هکتار حاصل شد. بهطور کلی براساس نتایج این تحقیق میتوان تیمار آبیاری مطلوب و کاربرد 60 کیلوگرم نیتروژن در هکتار را به علت داشتن بیشترین قابلیت تولید اسانس و لزوم رعایت مسائل زیست محیطی برای زراعت رازیانه در بیرجند توصیه کرد.
محمدجواد ثقهالاسلامی؛ سید غلامرضا موسوی؛ طاهره برزگران
چکیده
امروزه تغییر الگوی کاشت به سمت گیاهان مقاوم به کمآبی بهعنوان راهکاری برای مقابله با خشکی مطرح شدهاست. بهمنظور مطالعهی اثر سطوح آبیاری و تاریخ کاشت بر عملکرد و بازدهی مصرف آب چای ترش (Hibiscus sabdariffa L.)، آزمایشی در سال زراعی 1389-1388 در مزرعهی تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند انجام شد. مقادیر آبیاری ...
بیشتر
امروزه تغییر الگوی کاشت به سمت گیاهان مقاوم به کمآبی بهعنوان راهکاری برای مقابله با خشکی مطرح شدهاست. بهمنظور مطالعهی اثر سطوح آبیاری و تاریخ کاشت بر عملکرد و بازدهی مصرف آب چای ترش (Hibiscus sabdariffa L.)، آزمایشی در سال زراعی 1389-1388 در مزرعهی تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند انجام شد. مقادیر آبیاری در سه سطح (100، 60 و 20 درصد تبخیر و تعرق گیاه مرجع) بهعنوان کرتهای اصلی و تاریخهای مختلف کاشت در سه سطح (20 اردیبهشت، 10 خرداد و 30 خرداد) بهعنوان کرتهای فرعی در نظر گرفته شدند. آزمایش در قالب طرح کرتهای خرد شده بهصورت بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار انجام شد. نتایج آزمایش نشان داد که سطوح مختلف آبیاری و تاریخ کاشت اثر معنیداری بر تعداد گل در مترمربع، وزن تر و خشک گل، عملکرد زیستتوده کل و بازدهی مصرف آب (گل و زیستتوده) داشت. بیشترین تعداد گل در مترمربع (42/62)، وزن تر گل (50/62 گرم در مترمربع)، وزن خشک گل (30/10 گرم در مترمربع)، عملکرد زیستتوده کل (3/150 گرم در مترمربع)، بازدهی مصرف آب گل (024/0 گرم بر لیتر آب مصرفی) و بازدهی مصرف آب زیستتوده (532/0گرم بر لیتر آب مصرفی) مربوط به تاریخ کاشت اول (20 اردیبهشت) بود. همچنین بیشترین تعداد گل در مترمربع (88/55)، وزن تر گل (40/72 گرم در مترمربع)، وزن خشک گل (46/11 گرم در مترمربع)، عملکرد زیستتوده کل (5/142 گرم در مترمربع)، بازدهی مصرف آب گل (042/0 گرم بر لیتر آب مصرفی) و بازدهی مصرف آب زیستتوده (897/0 گرم بر لیتر آب مصرفی) مربوط به سطح آبیاری 20% تبخیر و تعرق گیاه مرجع بود. سطوح آبیاری و تاریخ کاشت اثر معنیداری بر شاخص برداشت گل در بوته نداشت. اثر متقابل آبیاری و تاریخ کاشت بر وزن تر و خشک گل، عملکرد زیستتوده کل و بازدهی مصرف آب (گل و بیوماس) معنیدار شد. بیشترین مقادیر این صفات مربوط به تیمار تاریخ کاشت 20 اردیبهشت و سطح آبیاری 20% تبخیر و تجمع گیاه مرجع بود. بهطور کلی با توجه به بروز سرمای زودرس پاییزه و طولانی بودن دورهی رشد چای ترش، کشت این گیاه در اقلیم بیرجند توصیه نمیشود. در عین حال نتایج این آزمایش نشان داد که نیاز آبی این گیاه کم است.
سید غلامرضا موسوی؛ محمدجواد ثقهالاسلامی؛ الهام انصارینیا؛ حامد جوادی
چکیده
به منظور بررسی تأثیر تنش کمآبی و سطوح مختلف کود نیتروژن بر عملکرد و بازده مصرف آب در گیاه همیشهبهار (Calendula officinalis L.) آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند در سال 1388 به صورت کرتهای خرد شده در قالب بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. در این تحقیق دور آبیاری در سه سطح (آبیاری پس از 60، 120 و180 میلیمتر تبخیر ...
بیشتر
به منظور بررسی تأثیر تنش کمآبی و سطوح مختلف کود نیتروژن بر عملکرد و بازده مصرف آب در گیاه همیشهبهار (Calendula officinalis L.) آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند در سال 1388 به صورت کرتهای خرد شده در قالب بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. در این تحقیق دور آبیاری در سه سطح (آبیاری پس از 60، 120 و180 میلیمتر تبخیر تجمعی از تشتک تبخیر) بهعنوان فاکتور اصلی و مقادیر نیتروژن در چهار سطح (صفر، 60، 120 و 180 کیلوگرم نیتروژن در هکتار) بهعنوان فاکتور فرعی مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج نشان داد که اثر دور آبیاری بر عملکرد دانه و اجزای آن، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، بازده مصرف آب برای تولید دانه و بیوماس و تعداد و عملکرد خشک گل در سطح 1% معنیدار بود. با افزایش دور آبیاری از 60 به 180 میلیمتر تبخیر تجمعی از تشتک تبخیر، تعداد دانه در طبق، تعداد طبق در متر مربع، وزن هزاردانه، عملکرد دانه، تعداد و عملکرد خشک گل در واحد سطح بهترتیب 6/26، 5/49، 6/39، 3/79، 6/65 و 72 درصد کاهش یافت. بیشترین عملکرد بیولوژیک و وزن طبق بذری نیز مربوط به دور آبیاری 60 میلیمتر تبخیر تجمعی بود، ولی بیشترین بازده مصرف آب در دور آبیاری پس از 120 میلیمتر تبخیر تجمعی بدست آمد. همچنین نتایج نشان داد که اثر مقدار کود نیتروژن مصرفی بر تمامی صفات بجز شاخص برداشت و تعداد طبق در متر مربع در سطح 1% معنیدار بود، بهطوری که افزایش مقدار کود مصرفی نیتروژن باعث افزایش معنیدار صفات گردید. اثر متقابل دور آبیاری و کود نیتروژن صفات مورد مطالعه را تحت تأثیر قرار نداد. بهطور کلی، براساس نتایج این تحقیق و با در نظر گرفتن بازده مصرف آب، تیمار آبیاری پس از 120 میلیمتر تبخیر از تشتک تبخیر و کاربرد 120 کیلوگرم نیتروژن در هکتار برای دستیابی به عملکرد دانه قابل قبول در شرایط این آزمایش پیشنهاد میشود.
محمدجواد ثقهالاسلامی؛ خلیل احمدی بنکدار
چکیده
به منظور تعیین تاریخ کاشت و تراکم مناسب گیاه شنبلیله (Trigonella foenum gracum L.) در منطقه تربت جام آزمایشی در سال زراعی 1384-1383 انجام شد. طرح آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار بود. چهار سطح تاریخ کاشت (9 اسفند، 29 اسفند، 20 فروردین و 9 اردیبهشت) بهعنوان فاکتور اصلی و چهار سطح تراکم (10، 20، 30 و 40 بوته در متر مربع) بهعنوان ...
بیشتر
به منظور تعیین تاریخ کاشت و تراکم مناسب گیاه شنبلیله (Trigonella foenum gracum L.) در منطقه تربت جام آزمایشی در سال زراعی 1384-1383 انجام شد. طرح آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار بود. چهار سطح تاریخ کاشت (9 اسفند، 29 اسفند، 20 فروردین و 9 اردیبهشت) بهعنوان فاکتور اصلی و چهار سطح تراکم (10، 20، 30 و 40 بوته در متر مربع) بهعنوان فاکتور فرعی انتخاب شد. نتایج آزمایش نشان داد که بیشترین و کمترین عملکرد دانه (34/88 و 3/22 گرم بر متر مربع) بهترتیب مربوط به تاریخ کاشتهای 9 اسفند و 9 اردیبهشت بود. همین تیمارها بیشترین و کمترین تعداد غلاف در بوته (8/25 و 8/6) و وزن هزاردانه (12 و 9/9) را نیز داشتند. کاشت دیرتر به دلیل همزمانی مراحل گلدهی و تشکیل دانه با گرما و تأثیر بیشتر بر ساختارهای زایشی نسبت به رویشی سبب شد که کمترین شاخص برداشت مربوط به تاریخ کاشت 9 اردیبهشت باشد. همچنین تأخیر در کاشت از طریق کاهش طول دوره رشد رویشی سبب کاهش معنیدار ارتفاع بوته گردید. در بین تراکمهای مختلف، تراکم 40 بوته در متر مربع بیشترین عملکرد دانه را تولید کرد. اثر متقابل تراکم و تاریخ کاشت بر هیچ کدام از صفات مورد بررسی معنیدار نشد.
