دوره 11، شماره 1 ، بهمن 1380
کامکار جایمند؛ مهدی میرزا؛ زیبا جمزاد؛ زهرا فاکر باهر
دوره 11، شماره 1 ، بهمن 1380، صفحه 1-9
چکیده
پونه از جمله گیاهان بسیار مهم دارویی است که مصارف گسترده‌ای در صنایع دارویی و غذایی دارد. هدف از این بررسی شناسایی و کاربرد ترکیبهای اسانس پونه می‌باشد. نمونه پونه زیباHudson var. calliantha Stapf Mentha longifolia (L.) در ایستگاه البرز کرج کشت گردید و زمان گلدهی برداشت شده و برگ و گل به طور جداگانه با روش تقطیر با بخار آب مورد اسانس‌گیری قرار گرفته‌اند، ...
بیشتر
پونه از جمله گیاهان بسیار مهم دارویی است که مصارف گسترده‌ای در صنایع دارویی و غذایی دارد. هدف از این بررسی شناسایی و کاربرد ترکیبهای اسانس پونه می‌باشد. نمونه پونه زیباHudson var. calliantha Stapf Mentha longifolia (L.) در ایستگاه البرز کرج کشت گردید و زمان گلدهی برداشت شده و برگ و گل به طور جداگانه با روش تقطیر با بخار آب مورد اسانس‌گیری قرار گرفته‌اند، و جهت شناسایی ترکیبهای اسانس دو دستگاه کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی گازی متصل به طیفسنج جرمی (GC/MS) مورد استفاده قرار گرفته‌اند. ترکیبهای عمده در اسانس برگ پونه زیبا عبارتند از: پییریتون (49.7%) ، 1، 8- سینئول (18.4%) و پیپریتنون (15.8%) و ترکیبهای عمده در گل: پیپریتون (70.2%)، پیپریتنون (9%) و 1، 8- سینئول (7.8%) بدست آمد.
محمدباقر رضایی؛ کامکار جایمند؛ احمد مجد؛ مهدخت مداح
دوره 11، شماره 1 ، بهمن 1380، صفحه 11-23
چکیده
گیاه رازیانه که در صنایع مختلف دارویی, غذایی, بهداشتی وآرایشی کاربردهای فراوانی دارد, جهت بررسی مواد موثر موجود در اسانس ,گیاه در زمانهای مختلف جمع آوری شده و اقدام به استخراج اسانس از اندامهای مختلف گردید.در مرحله اول اسانس برگ وساقه قبل از گلدهی گیاه , در مرحله دوم اسانس برگ, ساقه وگل در زمان گلدهی گیاه ودر نهایت در زمان رسیدن میوه ...
بیشتر
گیاه رازیانه که در صنایع مختلف دارویی, غذایی, بهداشتی وآرایشی کاربردهای فراوانی دارد, جهت بررسی مواد موثر موجود در اسانس ,گیاه در زمانهای مختلف جمع آوری شده و اقدام به استخراج اسانس از اندامهای مختلف گردید.در مرحله اول اسانس برگ وساقه قبل از گلدهی گیاه , در مرحله دوم اسانس برگ, ساقه وگل در زمان گلدهی گیاه ودر نهایت در زمان رسیدن میوه (بذر) اسانس از ساقه وبذر گیاه با استفاده از دستگاه تقطیر با آب و بخار آب (Kaiser) استخراج گردیدند و به کمک دستگاههای GC و GC/MS مورد تجزیه و شناسایی قرار گرفتند. بازده اسانس در اندامهای مختلف گیاه عبارت بودند از : بذر (2.5%) ,گل (2.8%), برگ درزمان قبل گلدهی و زمان گلدهی به ترتیب (1.08% و 1.20% ) و ساقه در زمان قبل از گلدهی, زمان گلدهی و زمان رسیدن بذر (0.26%-0.47%-42.0%). ترکیبهای عمده اسانس گل و بذر، ترانس آنتول (84.1%-68.4%)، فنچون (7.7%-4.6%)، استراگول (3.5%-2.5%) و لیمونن + 1و8 سینئول (3.9%-19.3%) بودند و مقدار آنها در ساقه و برگ به مرحله رویشی گیاه بستگی داشت. ترکیبهای شاخص برگ در مرحله قبل از گلدهی و گلدهی به ترتیب عبارتند از: ترانس آنتول (28.3%-58.6%)، فنچون (2.5% - 2.9%)، استراگول (1%-1.7%) و لیمونن + 1و8 سینئول (58.5%-27.1%). مقدار این ترکیبها در ساقه در زمان قبل از گلدهی، زمان گلدهی و زمان رسیدن بذر به ترتیب عبارتند از: ترانس آنتول (0.3% و 44.2% و 78%)، فنچون (0.3% و 1.8% و 2.5%)، استراگول (0.6% و2.1% و 1.7%) و لیمونن + 1و 8 سینئول (56.5% و 23.6% و 4.6%). با افزایش سن برگ و ساقه میزان ترانس آنتول کاهش و لیمونن افزایش یافت.
مهردخت نجف پور نوایی
دوره 11، شماره 1 ، بهمن 1380، صفحه 25-35
چکیده
گیاه دارویی زوفا Hyssopus officinalis از دوران قدیم مورد استفاده مردم بوده و در درمان بیماریها مصرف می‌شد. براساس آخرین مطالعات، این گیاه در درمان آسم و برونشیت، درمان ویروس تب خال و ویروس ایدز اثرات مثبت دارد. هد ف از اجرای این طرح بررسی ترکیبهای شیمیایی موجود در اسانس برگ این گیاه درشرایط کشت مزرعه‌ای می‌باشد. هنگامی‌که 2/3 گلهای گیاه ظاهر ...
بیشتر
گیاه دارویی زوفا Hyssopus officinalis از دوران قدیم مورد استفاده مردم بوده و در درمان بیماریها مصرف می‌شد. براساس آخرین مطالعات، این گیاه در درمان آسم و برونشیت، درمان ویروس تب خال و ویروس ایدز اثرات مثبت دارد. هد ف از اجرای این طرح بررسی ترکیبهای شیمیایی موجود در اسانس برگ این گیاه درشرایط کشت مزرعه‌ای می‌باشد. هنگامی‌که 2/3 گلهای گیاه ظاهر شدند، مبادرت به جمع آوری برگها گردید. بعد از خشک کردن برگها, با استفاده از روش تقطیر با بخارآب اسانس‌گیری شدند، سپس اسانس بدست آمده با استفاده از دستگاه GC/MS مورد تجزیه قرار گرفت. مشخصات دستگاه عبارت بود از : گاز کروماتوگراف مدل 3400 - varian کوپل شده با طیف سنج جرمی. بعد از تزریق با استفاده از اندیس کواتس طیفهای جرمی و مقایسه با ترکیبهای استاندارد، ترکیبهای متشکله اسانس شناسایی شد و درصد کمیآنها تعیین گردید. از میان 27 ترکیب شناسایی شده بیشترین درصد ترکیبها عبارت بودند از: (13.45%)Pinocamphon ، (12.20%) b-Pinene، (7.5%) Pinocarvan، (32.43%)iso pinocamphon در مجموع این چهار ترکیب 65.58% اسانس زوفا را تشکیل می‌دهند
زهرا فاکر باهر؛ محمدباقر رضایی؛ مهدی میرزا؛ بهلول عباس زاده
دوره 11، شماره 1 ، بهمن 1380، صفحه 37-51
چکیده
به منظور بررسی تأثیر تنش خشکی بر تولید کمی و کیفی اسانس و ترکیبهای عمدة موجود در گیاه Satureja hortensis L. ,گیاه فوق تحت تیمارهای مختلف تنش خشکی قرار گرفت. تیمارها برحسب مقادیر ظرفیت زراعی بدست آمده و برحسب اعمال تیمارهای تنش که عبارت بودند از آبیاری در حد ظرفیت زراعی در طی دوره رویشی (C F), تنش ملایم (LS = 2.3 ظرفیت زراعی) در دو مرحله دوره رویشی و در ...
بیشتر
به منظور بررسی تأثیر تنش خشکی بر تولید کمی و کیفی اسانس و ترکیبهای عمدة موجود در گیاه Satureja hortensis L. ,گیاه فوق تحت تیمارهای مختلف تنش خشکی قرار گرفت. تیمارها برحسب مقادیر ظرفیت زراعی بدست آمده و برحسب اعمال تیمارهای تنش که عبارت بودند از آبیاری در حد ظرفیت زراعی در طی دوره رویشی (C F), تنش ملایم (LS = 2.3 ظرفیت زراعی) در دو مرحله دوره رویشی و در زمان گلدهی و تنش شدید (HS = 1.3 ظرفیت زراعی) در زمان گلدهی انجام گردید.طرح آزمایشی بلوکهای کامل تصادفی برای بررسی انتخاب گردید.نتایج اعمال تیمارها بر اساس نسبتهای مختلف ظرفیت زراعی شامل :در حد ظرفیت زراعی (FC),تنش ملایم درحد2.3 ظرفیت زراعی (LS),تنش شدید در حد 1.3 ظرفیت زراعی (HS) نشان داد که تنش خشکی اثر مثبتی بر تولید کمی اسانس داشت. مقادیر اسانس با افزایش تنش افزایش یافته ودر تیمار HS از بیشترین مقدار خود برخوردار بوده است. درصد اسانس از 1.7% در تیمار آبیاری کامل در حد ظرفیت مزرعه, به 2.35% در تیمار تحت تنش شدید افزایش یافت. اسانس در پایه‌های مزرعه ای حاوی 17-15 ترکیب مختلف برحسب نوع تیمارهای اعمال شده بوده است. همچنین نتایج نشان دادند که دوترکیب اصلی اسانس موجود g - terpinene و carvacrol بوده است که افزایش تنش موجب کاهش مقدار g - terpinene در اسانس گردید. بیشترین مقدار این ترکیب در تیمار FC برابر 40.9% و کمترین آن در تیمار HS برابر 37.8% مشاهده گردید.روند تغییرات carvacrol در طی تنش متغییر بوده و حداکثر میزان این ترکیب در تیمارهای تنش ملایم مشاهده گردید. مقدار آن در تیمار تنش ملایم در مرحله گلدهی LS2)) برابر 44.5% و در تیمارتنش ملایم از مراحل اولیه رویشی (LS1)42.60 % بوده است. کمترین درصد این ترکیب در تیمار HS برابر 40.3% می باشد.بنابراین به طور کلی تنش اثر مثبتی بر کمیت و کیفیت اسانس داشته است.
محمد دینی؛ پرویز باباخانلو؛ محمود محمودی؛ مصطفی گلی پور
دوره 11، شماره 1 ، بهمن 1380، صفحه 53-71
چکیده
بیدخشت یکی از مان‌های مشهور ایران می‌باشد که از زمانهای گذشته تا امروز به‌عنوان یک داروی سنتی مورد مصرف قرار گرفته است. این ماده به‌رنگ سفید متمایل به شیری به‌صورت قطعاتی بدون شکل دراثر فعالیت حشره‌ای با بیولوژی نامشخص که بر روی گیاه بید ایجاد می‌گردد. جهت تعیین نام گونه‌های گیاه بید موجود در استان و حشره عامل در قالب یکی از زیر‌طرحهای ...
بیشتر
بیدخشت یکی از مان‌های مشهور ایران می‌باشد که از زمانهای گذشته تا امروز به‌عنوان یک داروی سنتی مورد مصرف قرار گرفته است. این ماده به‌رنگ سفید متمایل به شیری به‌صورت قطعاتی بدون شکل دراثر فعالیت حشره‌ای با بیولوژی نامشخص که بر روی گیاه بید ایجاد می‌گردد. جهت تعیین نام گونه‌های گیاه بید موجود در استان و حشره عامل در قالب یکی از زیر‌طرحهای طرح ملی بررسی منابع تولید کننده و عوامل تولید شیرابه‌های قندی (مان‌ها) اجرا شد و مطالعه طی دو مرحله کتابخانه‌ای و صحرایی صورت گرفت. ابتدا ضمن مراجعه به منابع مختلف اطلاعات درمورد گیاه بدست آمد با استفاده از نقشه پوشش گیاهی پراکنش گیاه در استان بررسی و با شروع فصل رویش بازدیدهای منظم از بیدستانها در نقاط مختلف استان در ارتفاعات و اقالیم مختلف انجام و با مشاهده حشره روی گیاه نمونه گیاه و حشره جمع‌آوری و بازدیدهای هفتگی آماده تا مرحله تولید شیرابه بیدخشت انجام و پس از سخت شدن بیدخشت از روی شاخه و ساقه‌های گیاه جمع‌آوری شد. گونه‌های بید موجود در استان که حشره روی آنها فعالیت می‌کنند عبارتند از: Salix acmophylla Boiss. زرد بید Salix aegyptiaca L. بیدمشک Salix alba L. فک Salix excelsa Gme. سیاه بید Salix zygostemom Boiss. جودانک کلیه گونه‌های بید موجود در استان هنوز به‌طور کامل شناسایی نشده‌اند. عامل تولید بیدخشت، حشره‌ای است به نام Tuberolachnus salignus Gmelاز خانواده Lachnidae و به فارسی بنام شته خالدار بید گفته می‌شود.
فاطمه سفیدکن
دوره 11، شماره 1 ، بهمن 1380، صفحه 73-85
چکیده
اندامهای هوایی گیاه Lomatopodium staurophyllum (Rech. F.) Rech. F. در فصل تابستان از اطراف گرمسار جمع‌آوری گردیده و پس از خشک شدن در دمای محیط، به روش تقطیر با آب و بخار آب اسانس‌گیری شدند. اسانس به‌صورت یک لایه روغنی زرد روشن با بازده 1.5% بدست آمد. ترکیبهای تشکیل دهنده اسانس به‌وسیله دستگاه گاز کروماتوگراف (GC) و دستگاه گاز کروماتوگراف کوپل شده با طیف ...
بیشتر
اندامهای هوایی گیاه Lomatopodium staurophyllum (Rech. F.) Rech. F. در فصل تابستان از اطراف گرمسار جمع‌آوری گردیده و پس از خشک شدن در دمای محیط، به روش تقطیر با آب و بخار آب اسانس‌گیری شدند. اسانس به‌صورت یک لایه روغنی زرد روشن با بازده 1.5% بدست آمد. ترکیبهای تشکیل دهنده اسانس به‌وسیله دستگاه گاز کروماتوگراف (GC) و دستگاه گاز کروماتوگراف کوپل شده با طیف سنج جرمی (GC/MS) مورد بررسی قرار گرفتند. از میان 15 ترکیب شناسایی شده در این اسانس ترانس اوسیمن (26.82%)، میرسن (29/26%)، سیس اوسیمن (7.67%)، بتاکاریوفیلن (4.64%) و لیمونن (4.55%) بیشترین غلظـت را داشتــه و در مجمـــوع حــدود 70 درصد از اسانس L. Staurophyllum را تشکیل میدادند.
محمد حسین لباسچی؛ ابراهیم عاشور آبادی
دوره 11، شماره 1 ، بهمن 1380، صفحه 87-101
چکیده
ایران رویشگاهی نسبتاً غنی است و بیش از 7500 گونه گیاهی دارد که بسیاری از آنها را گونه‌های دارویی تشکیل می‌دهند. رویشگاههای طبیعی ایران به عنوان ذخائر توارثی ارزشمند می‌توانند منشاء تهیه و تولید گیاهان دارویی سازگار و با کیفیت بالا در مزارع قرار گیرند. گل راعی رویشگاههای مختلفی در نواحی شمالی و غربی ایران دارد. در این بررسی که در سالهای ...
بیشتر
ایران رویشگاهی نسبتاً غنی است و بیش از 7500 گونه گیاهی دارد که بسیاری از آنها را گونه‌های دارویی تشکیل می‌دهند. رویشگاههای طبیعی ایران به عنوان ذخائر توارثی ارزشمند می‌توانند منشاء تهیه و تولید گیاهان دارویی سازگار و با کیفیت بالا در مزارع قرار گیرند. گل راعی رویشگاههای مختلفی در نواحی شمالی و غربی ایران دارد. در این بررسی که در سالهای 78- 1377 انجام شد نمونههای گل راعی از نواحی گرگان، نوشهر، گیلان و خلخال برداشت و ماده مؤثر آن (هیپریسین) استخراج و اندازهگیری شد. دربین رویشگاههای مورد بررسی، گرگان و گیلان در سال اول، به ترتیب با 2730 و 2584 قسمت در میلیون هیپریسین و گیلان، گرگان و نوشهر در سال دوم، به ترتیب با 2230، 2218 و 2120 قسمت در میلیون با خلخال( 1937 و 1779 قسمت در میلیون ) تفاوت معنیداری نشان دادند. چنین به نظر میرسد که در مناطقی با ارتفاع 250 تا 400 متر از سطح دریا و بارندگی 500 تا 900 میلیمتر و خاکی با مواد آلی و معدنی کافی، توان بالقوة تولید هیپریسین بالا باشد.
ایرج جاویدتاش
دوره 11، شماره 1 ، بهمن 1380، صفحه 103-148
چکیده
روند رو به رشد جمعیت در کشور و نیز کمبود دارو و به ویژه اثرات سوء جانبی داروهای شیمیایی، انسان را به دخالت بی رویه در منابع طبیعی وا می دارد. چون گیاهان دارویی و فرآورده های جنبی استان فارس از لحاظ اقتصادی – اجتماعی و نیز اشتغال‌زایی یکی از منابع مهم دارویی کشور به شمار می رود، بنابراین به منظور شناسایی این منبع عظیم ژنتیکی با ارزش، ...
بیشتر
روند رو به رشد جمعیت در کشور و نیز کمبود دارو و به ویژه اثرات سوء جانبی داروهای شیمیایی، انسان را به دخالت بی رویه در منابع طبیعی وا می دارد. چون گیاهان دارویی و فرآورده های جنبی استان فارس از لحاظ اقتصادی – اجتماعی و نیز اشتغال‌زایی یکی از منابع مهم دارویی کشور به شمار می رود، بنابراین به منظور شناسایی این منبع عظیم ژنتیکی با ارزش، به ویژه گیاهان بومی مهم که شرایط اکولوژی استان را نشان می‌دهند بررسی همه جانبهای انجام گرفت. در این جهت، ضمن مطالعات اولیه و بررسیهای صحرایی، پوشش گیاهی جنگلی و مرتعی مناطق مختلف استان فارس بررسی و نسبت به جمع آوری و شناسایی 483 نمونه گیاه از 94 خانواده و 252 نمونه بذر از 73 خانواده اقدام شد. به علاوه مراحل فنولوژی تعداد 144 نمونه گیاه از 41 خانواده مورد بررسی قرار گرفت.
