نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 فارغ التحصیل دکتری حشره شناسی کشاورزی، گروه گیاه‌پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه.
2 2- دانشیار دانشگاه، گروه گیاه‌پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه
چکیده
شته جالیز (Aphis gossypii Glover.) از آفات مهم کدوییان در ایران و جهان است. امروزه جهت کنترل جمعیت این آفت، به ترکیبات سازگار با محیط زیست بیشتر توجه می‌شود. در این تحقیق سمیت تنفسی اسانس دو گیاه بومادران (Achillea millefolium L.) و پونه (Mentha pulegium L.) روی حشرات کامل آفت مذکور مورد بررسی قرار گرفت. این تحقیق در قالب طرح کاملاً تصادفی در غلظت و زمان‌های مختلف برای بررسی میزان LC50 و LT50 انجام شد. همچنین اثر زیر‌کشنده این دو اسانس روی پارامترهای زیستی شته جالیز بررسی شد. نتایج نشان داد که اسانس‌های موجود در این گیاهان باعث مرگ و میر معنی‌دار حشرات کامل این شته می‌شوند بطوری که، مقدار LC50 اسانس گیاه بومادران و پونه روی شته جالیز به ترتیب معادل 90/34 و 34/23 میکرولیتر بر لیتر هوا بود و نیز مقدار LT50 اسانس‌ها روی آفت مذکور با غلظت 90/34 میکرو لیتر بر لیتر هوا برای اسانس بومادران برابر با 30/12 ساعت و در غلظت 34/23 میکرولیتر بر لیتر هوا برای اسانس پونه برابر با 02/12 ساعت به‌دست آمد. مقایسه مهم‌ترین پارامتر جدول زندگی یعنی نرخ ذاتی افزایش جمعیت (rm) نشان داد که نرخ ذاتی افزایش جمعیت در اسانس پونه برابر با 28/0 (ماده/ماده/روز ) و در بومادران 27/0 (ماده/ماده/روز) است که نسبت به شاهد (34/0) کاهش معنی‌داری داشته است. در بررسی اثر زیرکشندگی این اسانس‌ها روی پارامترهای جدول زندگی باروری مشخص شد که نرخ بقا برای شته جالیز تیمار شده با دو اسانس بومادران و پونه، نسبت به شاهد کاهش یافته است. تیمارهای شاهد و پونه به ترتیب بیشترین (73/20 روز) و کمترین (97/10 روز) امید به زندگی را داشتند. نرخ خالص تولید مثل در شته‌های تیمار شده با بومادران، پونه و کنترل به ترتیب برابر با 64/15 ،38/9 و 76/35 ماده/ماده/نسل محاسبه شد. این یافته‌ها نشان می‌دهد که اسانس دو گیاه بومادران و پونه روی شته جالیز، پتانسیل بالایی از نظر سمیت تنفسی و کاهش جمعیت برای استفاده در برنامه‌های کنترل تلفیقی آفت مذکور در گلخانه‌ها را دارا می‌باشد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
)