فیتوشیمی (استخراج، شناسایی و اندازه گیری مواد موثره)
محمد کرمی؛ بی تا بخشی؛ محمدتقی عبادی؛ مهدی عیاری
چکیده
سابقه و هدف: گیاه مُفَرّاح با نام علمی Nepeta crispa Willd. از خانواده نعناعیان، ازجمله گیاهان انحصاری ایران محسوب می‌شود. پراکندگی این گیاه در ایران محدود به غرب کشور (استان همدان) است. در این تحقیق، این گیاه از سه رویشگاه اَرزان‌فود (شهرستان همدان)، گَشانی (شهرستان تویسرکان) و پیست اسکی (شهرستان همدان) به ترتیب با ارتفاع 3021، 2783 و 2686 متر از سطح ...
بیشتر
سابقه و هدف: گیاه مُفَرّاح با نام علمی Nepeta crispa Willd. از خانواده نعناعیان، ازجمله گیاهان انحصاری ایران محسوب می‌شود. پراکندگی این گیاه در ایران محدود به غرب کشور (استان همدان) است. در این تحقیق، این گیاه از سه رویشگاه اَرزان‌فود (شهرستان همدان)، گَشانی (شهرستان تویسرکان) و پیست اسکی (شهرستان همدان) به ترتیب با ارتفاع 3021، 2783 و 2686 متر از سطح دریا در مرحله گل‌دهی جمع‌آوری و محتوای ترکیب‌های اسانس و ترکیبات فرار محلول در آب (عرق) آن ارزیابی شد. هدف از این مطالعه، مقایسه ترکیبات اسانس و عرق این گیاه در رویشگاه‌های مختلف به منظور شناسایی تفاوت‌های اجزای اصلی اسانس و عرق و تأثیر برخی ویژگی‌های اکولوژیکی بر ترکیبات فرار اصلی این گیاه است.مواد و روش‌ها: نمونه‌های گیاهی خشک شده در سایه، به روش تقطیر با آب، توسط دستگاه کلونجر به مدت 3 ساعت اسانس‌گیری شد. بعد از اتمام اسانس‌گیری و جمع‌آوری نمونه‌های اسانس، شیر قسمت خروجی کلونجر باز گذاشته شد تا مایع حاصل از میعان بخارات به عنوان نمونه عرق، جمع‌آوری شود. ترکیبات فرار محلول در آب این گیاه با استفاده از حلال اتیل استات جداسازی شد. اسانس و عرق حاصل با استفاده از دستگاه GC-FID و GC/MS تجزیه گردید.نتایج: نمونه‌های جمع‌آوری شده از ارزان فود، گشانی و پیست اسکی، به ترتیب دارای 2.01، 1.97 و 1.82 درصد (وزنی/وزنی) اسانس بوده و ترکیبات فرار محلول در عرق آنها نیز به ترتیب 0.15، 0.11 و 0.12 گرم در 100 میلی‌لیتر عرق بود. با اینکه ترکیب‌های اصلی اسانس مفراح 8،1-سینئول (49.4%، 48.5% و 60%)، 4aα,7β,7aα-نپتالاکتون (27%، 3.7% و 8.3%)، 4aα,7 α,7aα-نپتالاکتون (0.1%، 23.5% و 7.2%) و بتا-پینن (4.3%، 5.4% و 6.1%) به ترتیب در نمونه‌های ارزان‌فود، گشانی و پیست اسکی بدست آمد، اما ترکیب‌های عمده عرق این گیاه 4aα,7β,7aα-نپتالاکتون (74.1%، 40.3% و 57.1%)، آلفا-پینن اکسید ( 4.6%، 7.1% و 5.2%) و ترانس-پارا-منت-6-ان-8،2-دی اول ( 1.5%، 32.7% و 8.2%) شناسایی شد.نتیجه‌گیری: اختلاف بازده اسانس گیاه مفراح در رویشگاه‌های مختلف، نشان‌دهنده تأثیر ویژگی‌های اکولوژیک بر کمیت اسانس می‌باشد. در این تحقیق بالاترین بازده اسانس مربوط به نمونه ارزان‌فود با مقدار 2.1% بود، در حالی که این منطقه دارای بالاترین ارتفاع از سطح دریا نسبت به سایر مناطق می‌باشد. به‌طورکلی 22 ترکیب در اسانس این گیاه شناسایی شد. از این تعداد ترکیبات در نمونه ارزان‌فود، گشانی و پیست اسکی به ترتیب تعداد 18، 20 و 17 ترکیب شناسایی گردید. در حقیقت، ترکیب اصلی اسانس گیاه مفراح 8،1-سینئول و فراوان‌ترین ترکیب عرق آن 4aα,7β,7aα-نپتالاکتون می‌باشد. آنالیز عرق گیاهN. crispa برای اولین بار منتشر می‌شود.
عبدالباسط محمودی؛ محمدتقی عبادی؛ مهدی عیاری
چکیده
در این مطالعه، گیاه Eryngium thyrsoideum Boiss. از سه منطقه رزجرد (Rz) (استان قزوین)، صلوات‌آباد (Sv) (سنندج، استان کردستان) و پایگلان (Py) (مریوان، استان کردستان) به‌ترتیب با ارتفاع 1700، 1780 و 1840 متر از سطح دریا جمع‌آوری و محتوای ترکیب‌های فرّار آن ارزیابی شد. نمونه‌های گیاهی خشک شده در سایه، توسط دستگاه کلونجر به‌مدت 3 ساعت اسانس‌گیری شد. شناسایی ترکیب‌های ...
بیشتر
در این مطالعه، گیاه Eryngium thyrsoideum Boiss. از سه منطقه رزجرد (Rz) (استان قزوین)، صلوات‌آباد (Sv) (سنندج، استان کردستان) و پایگلان (Py) (مریوان، استان کردستان) به‌ترتیب با ارتفاع 1700، 1780 و 1840 متر از سطح دریا جمع‌آوری و محتوای ترکیب‌های فرّار آن ارزیابی شد. نمونه‌های گیاهی خشک شده در سایه، توسط دستگاه کلونجر به‌مدت 3 ساعت اسانس‌گیری شد. شناسایی ترکیب‌های اسانس به‌وسیله دستگاه گاز کروماتوگرافی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC-MS) و کمّیت ترکیب‌ها، توسط دستگاه گاز کروماتوگرافی (GC-FID) تعیین گردید. محتوای اسانس بدست‌آمده به‌ترتیب 0.06، 0.05 و 0.07 درصد وزنی/وزنی برای Rz، Py و Sv بود. ترکیب‌های اصلی اسانس 6،3،2-تری‌متیل-بنزالدهید (6/18، 5/11 و 0/34 درصد)، 6،4،2-تری‌متیل-بنزالدهید (0.3، 1.0 و 4.1 درصد)، جرماکرن D (5/2، 6/12 و 0/6 درصد)، اتیل لینولئات (7.6، 8.7 و 5.1 درصد)، سسکوئی سینئول (0.3، 5.8 و 3.0 درصد) و ترانس- کاریوفیلن (5.6، 2.5 و 1.9 درصد) به‌ترتیب برای Rz، Py و Sv بدست آمد. در همین راستا، ترکیب‌های فرّار محلول در آب این گیاهان نیز استخراج و در نهایت با استفاده از حلال اتیل‌استات جداسازی شد و مشابه ترکیب‌های اسانس مورد آنالیز قرار گرفت. جزء آلی عرق از سه نمونه Rz، Py و Sv به‌ترتیب در بازده 0.017، 0.02 و 0.04 گرم در 100 میلی‌لیتر آب حاصل شد. ترکیب‌های عمده شناسایی شده از این اجزا شامل 6،3،2-تری‌متیل-بنزالدهید (69.8، 54.5 و 58.6 درصد)، پارا-وینیل-گوایاکول (12.0، 26.7 و 24.7 درصد)، 6،4،2-تری‌متیل-بنزالدهید (9.7، 5.8 و 4.4 درصد) و ترانس-آنتول (4.0، 4.1 و 5.0 درصد) به‌ترتیب برای Rz، Py و Sv بودند. با وجود اینکه E. thyrsoideum درصد اسانس بالایی ندارد، اما گستره وسیعی از ترکیب‌ها در آن مشاهده می‌شود. این گونه دارای مقادیر بالایی از ترکیب‌های خانواده تری‌متیل-بنزالدهید می‌باشد. براساس اطلاعات موجود، ترکیب‌های اسانس گونه E. thyrsoideum Boiss. برای اولین بار منتشر می‌شود.
مرضیه باباش پور اصل؛ مرضیه پیریایی؛ ایرج فرهنگ
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.745.97.5.1603.1610 جنس آرتمیزیا شامل تعداد زیادی گونه بوده که برخی از آنها با کاربرد متنوع به‌صورت تجاری کشت می‌شوند. تجمع زیاد روغن‌های فرّار و سایر ترپنوئیدها در اعضای معینی از خانواده آستراسه مانند افسنطین (Artemisia absithium L.) سبب شده که از آنها به‌عنوان طعم‌دهنده غذا استفاده گردد. ترپنوئیدها و ترکیب‌های ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.745.97.5.1603.1610 جنس آرتمیزیا شامل تعداد زیادی گونه بوده که برخی از آنها با کاربرد متنوع به‌صورت تجاری کشت می‌شوند. تجمع زیاد روغن‌های فرّار و سایر ترپنوئیدها در اعضای معینی از خانواده آستراسه مانند افسنطین (Artemisia absithium L.) سبب شده که از آنها به‌عنوان طعم‌دهنده غذا استفاده گردد. ترپنوئیدها و ترکیب‌های فنولیکی همچنین مسئول ارزش دارویی و پزشکی بسیاری از اعضای این خانواده هستند. میکرواستخراج فاز جامد (SPME) یک روش سریع، آسان، کارآمد، بی‌نیاز از حلال زیاد و با امکان اتوماسیون راحت است. در این پژوهش، میکرواستخراج فاز جامد در فضای فوقانی (HS-SPME) با استفاده از فایبر پوشش داده شده با لایه‌های دوگانه هیدروکسیدی با ساختار نانو در ترکیب با کروماتوگرافی گازی-اسپکتروفتومتری جرمی برای جمع‌آوری و ردیابی ترکیب‌های فرّار گیاه افسنطین استفاده شد. پارامترهای آزمایشی شامل درجه حرارت و زمان واجذبی، درجه حرارت و زمان استخراج، مقدار نمونه و تأثیر مقدار آب مورد آزمون قرار گرفته و بهینه‌سازی شدند. روش پیشنهادی در مقایسه با روش‌های مرسوم آنالیز ساده بوده و هزینه تجهیزات آن اندک است. همچنین در این روش، زمان آنالیز کوتاه‌تر است و می‌تواند برای آنالیز ترکیب‌های فرّار گیاهان دارویی بکار رود.
