سمیه فکری قمی؛ فاطمه سفیدکن؛ پروین صالحی شانجانی
چکیده
یکی از مهمترین روشهای حفظ و بقای گیاهان در طبیعت، کشت و اهلی کردن گونههای گیاهی و انتخاب بهترین جمعیت میباشد. با توجه به لزوم کشت و اهلی کردن گیاهان دارویی، در این تحقیق 22 جمعیت Achillea wilhelmsii C. Koch در ایستگاه تحقیقات البرز (مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور) کاشته شده و مورد ارزیابی قرار گرفت. این تحقیق در قالب طرح بلوک کاملاً تصادفی ...
بیشتر
یکی از مهمترین روشهای حفظ و بقای گیاهان در طبیعت، کشت و اهلی کردن گونههای گیاهی و انتخاب بهترین جمعیت میباشد. با توجه به لزوم کشت و اهلی کردن گیاهان دارویی، در این تحقیق 22 جمعیت Achillea wilhelmsii C. Koch در ایستگاه تحقیقات البرز (مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور) کاشته شده و مورد ارزیابی قرار گرفت. این تحقیق در قالب طرح بلوک کاملاً تصادفی در سال 94-1392 انجام شد. بهمنظور بررسی و مقایسه صفات مورفولوژیک جمعیتهای مختلف این گیاه، در زمان 50% گلدهی، صفاتی مانند ارتفاع بوته، سطح تاج پوشش، تعداد ساقه اصلی، تعداد کلاپرک در بوته، تعداد گلچه در کلاپرک، وزن تر و خشک بوته و بازده اسانس اندازهگیری شد. اسانسگیری به روش تقطیر با آب و با دستگاه کلونجر انجام شد. تجزیه واریانس و مقایسه میانگین صفات مورد مطالعه نشان داد که تفاوت بین صفات در جمعیتهای مختلف در سطح احتمال 1% معنیدار بودند. نتایج نشان داد که جمعیت سقز1 بیشترین ارتفاع بوته، وزن خشک بوته، تعداد کلاپرک و گلچه و میزان اسانس را داشت. همبستگی صفات مورد مطالعه با یکدیگر نیز در سطح احتمال 1% معنیدار بود، البته همبستگی معنیداری میان بازده اسانس با دیگر صفات بجز تعداد کلاپرک وجود نداشت. با استفاده از تجزیه به مؤلفههای اصلی، 5 مؤلفه اول 99% از کل واریانس متغیرها را توجیه کردند که صفات سطح تاج پوشش، ارتفاع بوته، تعداد ساقه، تعداد کلاپرک، وزن تر و خشک بوته با ضریب مثبت مهمترین نقش را در تبیین مؤلفه اول داشتند و 75% از واریانس متغیرها را توجیه نمودند. در تجزیه خوشهای، اکسشنها در 3 گروه متفاوت قرار گرفتند که اکسشن سقز1 بهطور شاخص در خوشه جداگانهای قرار گرفت.
سید رضا طبائی عقدایی؛ ملیحه ابوترابی نجفآبادی؛ محمدحسین لباسچی؛ اکبر نجفی آشتیانی؛ علی اشرف جعفری؛ فاطمه سفیدکن؛ لیلا میرجانی
چکیده
با هدف ارزیابی تولید سرشاخه گلدار و بازده اسانس اکسشنهای گونههای دارویی Satureja spicigera (C. Koch) Boiss. (Spic1, Spic2, Spic3) و S. sahendica Bornm. (Sah1, Sah2, Sah3, Sah4, Sah5, Sah6) آزمایشی بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار در شرایط دیم منطقه دماوند در سال 1393 اجرا شد. تجزیه واریانس اختلاف معنیداری (P<0.01) را بین دو گونه از نظر صفات مورد بررسی ...
بیشتر
با هدف ارزیابی تولید سرشاخه گلدار و بازده اسانس اکسشنهای گونههای دارویی Satureja spicigera (C. Koch) Boiss. (Spic1, Spic2, Spic3) و S. sahendica Bornm. (Sah1, Sah2, Sah3, Sah4, Sah5, Sah6) آزمایشی بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار در شرایط دیم منطقه دماوند در سال 1393 اجرا شد. تجزیه واریانس اختلاف معنیداری (P<0.01) را بین دو گونه از نظر صفات مورد بررسی نشان داد. براساس مقایسه میانگینها، میزان ماده خشک بوته در گونه S. spicigera (108.50 گرم) نسبت به S. sahendica (25.82) بیشتر بود. همچنین، بیشترین تولید سرشاخه خشک در اکسشن Spic2 (183.5 گرم در بوته) از گونه S. spicigera و اکسشن Sah2 (45.51 گرم در بوته) از گونه S. sahendica بدست آمد. گونه S. spicigera با میانگین 2.65% در مقایسه با گونه S. sahendica (1.34%)، بازده اسانس بیشتری داشت و Spic2 با بیشترین بازده (2.90%) و عملکرد (36.10 کیلوگرم در هکتار) اسانس، مناسبترین اکسشن گونه S. spicigera برای کشت در شرایط دیم دماوند خواهد بود. با توجه به میانگین قطر تاج پوشش کمتر (32.19 سانتیمتر) در S. sahendica نسبت به S. spicigera (54.90 سانتیمتر)، استفاده از تراکم بیشتر و افزایش عملکرد سرشاخه و اسانس در مرزه سهندی امکانپذیر میباشد. از طرفی، زودرسی S. sahendica زمینه لازم را برای تعداد چین بیشتر فراهم مینماید. همچنین، با مقایسه درون گونهای برای میزان سرشاخه گلدار، ارتفاع و قطر تاج پوشش بیشتر گیاه و روز تا گلدهی کمتر (زودرسی) بهعنوان شاخصهای انتخاب، میتوان اکسشن Sah2 را بهعنوان ژنوتیپ برتر مرزه سهندی برای بهرهبرداری در شرایط دیم دماوند و یا اقلیمهای مشابه پیشنهاد کرد.
فاطمه کنشلو؛ فاطمه سفیدکن سفیدکن؛ هاشم کنشلو؛ محمدعلی علیزاده
چکیده
برای بررسی ترکیبهای اسانس بابونه زاگرسی (Anthemis haussknechtii Boiss. & Reut) در شرایط مزرعه، بذر جمعیتهای مختلف از استانهای کردستان، آذربایجانغربی، ایلام و فارس جمعآوری و در مجتمع تحقیقاتی البرز کرج در سال زراعی 93-1392 کشت گردید. در مرحله گلدهی از سرشاخههای گلدار، نمونه تهیه و پس از خشک کردن در هوا با استفاده از روش تقطیر با آب اسانسگیری ...
بیشتر
برای بررسی ترکیبهای اسانس بابونه زاگرسی (Anthemis haussknechtii Boiss. & Reut) در شرایط مزرعه، بذر جمعیتهای مختلف از استانهای کردستان، آذربایجانغربی، ایلام و فارس جمعآوری و در مجتمع تحقیقاتی البرز کرج در سال زراعی 93-1392 کشت گردید. در مرحله گلدهی از سرشاخههای گلدار، نمونه تهیه و پس از خشک کردن در هوا با استفاده از روش تقطیر با آب اسانسگیری شد. برای شناسایی و جداسازی ترکیبهای اسانس از دستگاه کروماتوگرافی گازی و کروماتوگرافی گازی متصل به طیفسنج جرمی استفاده شد. نتایج نشان داد بازده اسانس جمعیتها بین 0.2% در پیرانشهر تا 0.3% در درهشهر متغیر میباشد. 28 ترکیب در اسانس جمعیتها شناسایی شد که اسپاتولنول، کاریوفیلن اکساید و گلوبولول از ترکیبهای عمده بودند که درصد آنها در جمعیتها متفاوت بودند، بهطوری که اسپاتنول با درصدهای 19.1، 18.1، 16.2، 14.5، 13.8 و 12.2 بهترتیب در جمعیتهای درهشهر، قروه، دیواندره، ایوان، پیراشهر و سنندج؛ ترکیب کاریوفیلن اکساید با درصد 20.5، 13.2، 12.9، 12.4 و 12.2 بهترتیب در نمونههای درهشهر، قروه، دیواندره2، فارس و دیواندره 1 و بهترکیب گلوبولول با مقادیر 12، 11.5 و 11.2 درصد بهترتیب در نمونههای ایوان، دیواندره2 و قروه اشاره کرد. نتایج آنالیز خوشهای، هشت جمعیت را به سه دسته متفاوت تقسیم کرد، بهطوری که جمعیتهای پیرانشهر و فارس در یک دسته، قروه و درهشهر در دسته دیگر و سایر نمونهها در یک دسته جداگانه قرار گرفتند. بنابر نتایج بدستآمده برای دستیابی به برخی ترکیبها با درصد بالا، ضروریست از جمعیت خاص اسانسگیری شود.
عباس زارعزاده؛ علی میرحسینی؛ مهدی میرزا؛ زیبا جمزاد؛ محمدرضا عرب زاده
چکیده
آویشن کوهی (Thymus kotschyanus Boiss. & Hohen.) گیاهی دارویی، بوتهای و چندساله است که در برخی مناطق ایران ازجمله استان یزد بهصورت خودرو رویش دارد. این تحقیق بهمنظور تعیین اکسشن(های) برتر آویشن کوهی کشت شده از لحاظ کمّیت و کیفیت اسانس در ایستگاه تحقیقات گیاهان دارویی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد به اجرا درآمد. بذرهای 19 اکسشن ...
بیشتر
آویشن کوهی (Thymus kotschyanus Boiss. & Hohen.) گیاهی دارویی، بوتهای و چندساله است که در برخی مناطق ایران ازجمله استان یزد بهصورت خودرو رویش دارد. این تحقیق بهمنظور تعیین اکسشن(های) برتر آویشن کوهی کشت شده از لحاظ کمّیت و کیفیت اسانس در ایستگاه تحقیقات گیاهان دارویی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد به اجرا درآمد. بذرهای 19 اکسشن این گیاه جمعآوری شده از رویشگاههای طبیعی، در گلخانه کشت و نشاءهای حاصل به مزرعه منتقل شدند. در سال دوم سرشاخههای گیاه در مرحله 50% گلدهی برداشت و در سایه خشک گردیدند. اسانسگیری به روش تقطیر با آب انجام و پس از تعیین بازده اسانس اجزاء تشکیلدهنده اسانس شناسایی شدند. تجزیه خوشهای براساس بازده ترکیب عمده تشکیلدهنده اسانس اکسشنها را در سه گروه غنی از تیمول-پاراسیمن (TK2، TK6، TK13، TK16، TK18، TK19)، کارواکرول-تیمول (TK1، TK3، TK4، TK5، TK7، TK11، TK14، TK15، TK17) و ژرانیول-لینالول (TK8، TK9، TK10، TK12) را قرار داد. براساس نتایج این بررسی، اکسشن TK7 با منشأ استان آذربایجانغربی با 42/3% اسانس و میزان تولید اسانس 4/36 کیلوگرم در هر هکتار و 8/63% کارواکرول و اکسشن TK14 با منشأ استان تهران با 2/2% اسانس و میزان تولید اسانس 5/35 کیلوگرم در هر هکتار و 2/47% کارواکرول و تیمول و اکسشن TK5 با منشأ آذربایجانغربی با 4/2% اسانس و میزان تولید 3/38 کیلوگرم در هر هکتار اسانس و 57% تیمول و کارواکرول بهعنوان اکسشنهای برتر گونه Thymus kotschyanus معرفی شدند.
مهدی میرزا؛ ابراهیم شریفی عاشورآبادی؛ بهاره الهوردی ممقانی
چکیده
بهمنظور بررسی کمّی و کیفی اسانس گونههای مختلف آویشن (Thymus) تحقیقاتی طی سالهای 1390-1389 در شرایط زراعی انجام شد. این آزمایش در قالب یکی از زیر طرحهای پروژه ملی استخراج و تجزیه کمّی و کیفی اسانس گونههای مختلف آویشن در برخی از استانهای کشور انجام شد. بدین منظور بذرهای تعداد 74 اکسشن در گلخانه کشت شدند. سپس نشاها به مزرعه تحقیقاتی باغ ...
بیشتر
بهمنظور بررسی کمّی و کیفی اسانس گونههای مختلف آویشن (Thymus) تحقیقاتی طی سالهای 1390-1389 در شرایط زراعی انجام شد. این آزمایش در قالب یکی از زیر طرحهای پروژه ملی استخراج و تجزیه کمّی و کیفی اسانس گونههای مختلف آویشن در برخی از استانهای کشور انجام شد. بدین منظور بذرهای تعداد 74 اکسشن در گلخانه کشت شدند. سپس نشاها به مزرعه تحقیقاتی باغ گیاهشناسی ملی ایران منتقل شدند. سرشاخههای گلدار در زمان حدود50% گلدهی جمعآوری شد. سپس در آزمایشگاه در سایه خشک و آسیاب شد. استخراج اسانس از تمامی اکسشنها به روش تقطیر با آب و توسط دستگاه طرح کلونجر (فارماکوپه بریتانیا) برای مدت سه ساعت انجام گردید. اسانسهای بدست آمده با استفاده از دستگاههای گاز کروماتوگرافی GC و گاز کروماتوگرافی متصل به طیفسنجی جرمی GC/MS آنالیز و ترکیبهای شیمیایی آنها شناسایی شدند. طبق نتایج بدستآمده درصد اسانس بین 04/0% تا 2% متغیر بود. بالاترین بازده تولید اسانس سرشاخه گلدار ژنوتیپهای مورد مطالعه بر حسب وزن خشک متعلق به گونههای T. Kotschyanus (2%) از استان آذربایجانغربی، T. daenensis (92/1%) از استان لرستان و T. vulgaris (69/1%) از استان مرکزی بود. در بین ژنوتیپهای مورد بررسی چندین کموتایپ شامل لینالول، ژرانیول، آلفا-ترپینول، تیمول، کارواکرول و آلفا-ترپینیل استاتو ژرانیل استات شناسایی شدند. در طی دو سال بالاترین درصد ترکیب تیمول مربوط به گونههای T. daenensis از استان مرکزی با 6/76% و ترکیب کارواکرول مربوط به T. daenensis از استان سمنان با 9/82% و ژرانیول با 7/62% مربوط به T. lancifolius از استان فارس بود.
فاطمه سفیدکن؛ اسرین حیدری؛ مریم کسیانی اول؛ سیدرضا طبایی عقدایی؛ محمود نادری
چکیده
جنس مرزه با نام علمی Satureja از خانواده Lamiaceae است و S.macrantha C. A. Mey. یکی از گونههای آن در ایران است که در استانهای زنجان، کردستان، همدان و کرمانشاه رویش دارد. در این تحقیق بهمنظور زراعی کردن این گونه و بررسی کمّیت و کیفیت مواد مؤثره آن در حالت زراعی، ابتدا بذر چهار اکسشن از این گونه از رویشگاههای مختلف کشور جمعآوری شده و در مزرعه تحقیقاتی ...
بیشتر
جنس مرزه با نام علمی Satureja از خانواده Lamiaceae است و S.macrantha C. A. Mey. یکی از گونههای آن در ایران است که در استانهای زنجان، کردستان، همدان و کرمانشاه رویش دارد. در این تحقیق بهمنظور زراعی کردن این گونه و بررسی کمّیت و کیفیت مواد مؤثره آن در حالت زراعی، ابتدا بذر چهار اکسشن از این گونه از رویشگاههای مختلف کشور جمعآوری شده و در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، در قالب طرح بلوک کامل تصادفی، در سه تکرار کشت شدند. بهمنظور بررسی و مقایسه کمّی و کیفی اسانس این اکسشنها، سرشاخههای گلدار آنها، طی سه سال متوالی پس از کشت جمعآوری شدند و پس از خشکشدن در محیط آزمایشگاه به روش تقطیر با آب مورد اسانسگیری قرار گرفتند. ضمن محاسبه بازده اسانس، ترکیبهای تشکیلدهنده اسانسها با استفاده از کروماتوگرافی گازی تجزیهای (Analytical GC) و گاز کروماتوگراف متصل به طیفسنج جرمی (GS-MS) و محاسبه شاخص بازداری مورد اندازهگیری و شناسایی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که ترکیبهای عمده اسانس همه اکسشنها در سه سال متوالی پس از کاشت، تیمول، پارا-سیمن و گاما-ترپینن بودند که مقادیر آنها در اسانس اکسشنهای مختلف با هم فرق داشت. البته کارواکرول هم در اسانس موجود بود که مقدار آن قابلتوجه نبود. همچنین برای کلیه اکسشنهای مورد بررسی با رشد و استقرار گیاه، بهتدریج بازده اسانسها افزایش یافت. کیفیت اسانسها نیز با افزایش عمر گیاه، بجز برای یک اکسشن، بهتدریج بهبود یافت، بهنحوی که گیاهان سه ساله هم دارای بازده اسانس بالاتری بودند و هم درصد بیشتری از ترکیبهای فنلی تیمول و کارواکرول نسبت به گیاهان یکساله داشتند. حذف و ظهور تدریجی برخی ترکیبهای غیرعمده اسانس هم در طول رشد گیاه نشان داد که تعیین مقدار کمّی و آنالیز اسانس گیاه کاشته شده در سال اول پس از کاشت نمیتواند نتیجه قابل استنادی را تولید کند و برای دستیابی به نتایج قابلقبول حداقل باید بررسی کمّی و کیفی اسانس تا چندین سال متوالی ادامه یابد.
