اثرات بیولوژیک اسانس‌ها و عصاره‌ها
هانیه محسنی فاضل؛ حمید دهقان زاده؛ کریم نوزاد نمینی؛ حسین حسینی؛ حسین زینلی
چکیده
سابقه و هدف: تاج‌خروس (Amaranthus retroflexus L.) یکی از مهمترین علف‌های هرز جهان و از نظر میزان خسارت وارده بر گیاهان زراعی سومین علف هرز غالب دولپه‌ای در سطح جهان است. کاهش مصرف علف‌کش‌های شیمیایی از طریق جایگزینی روش‌های غیر شیمیایی در مدیریت پایدار کشاورزی توصیه می‌شود و استفاده از تأثیر دگرآسیبی گیاهان یکی از این روش‌هاست. از سویی، حساسیت ...
بیشتر
سابقه و هدف: تاج‌خروس (Amaranthus retroflexus L.) یکی از مهمترین علف‌های هرز جهان و از نظر میزان خسارت وارده بر گیاهان زراعی سومین علف هرز غالب دولپه‌ای در سطح جهان است. کاهش مصرف علف‌کش‌های شیمیایی از طریق جایگزینی روش‌های غیر شیمیایی در مدیریت پایدار کشاورزی توصیه می‌شود و استفاده از تأثیر دگرآسیبی گیاهان یکی از این روش‌هاست. از سویی، حساسیت گیاهان در مراحل مختلف رشد به دگرآسیبی متفاوت می‌باشد.مواد و روش‌ها: به منظور بررسی اثرهای دگرآسیبی عصاره آبی و اتانولی اندام‌های هوایی اکالیپتوس (Eucalyptus camaldulensis Dehnh.) بر مراحل رشدی گیاه هرز تاج‌خروس (Amaranthus retroflexus)، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در گلخانه شرکت باریج اسانس کاشان انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل عصاره آبی و اتانولی اکالیپتوس در سه غلظت 50، 75 و 100 درصد و سه تیمار شاهد شامل 4،2- دی‌کلروفنوکسی‌استیک‌اسید (توفوردی) با غلظت 2 در هزار، آب مقطر و الکل 70% بود. تیمارها در سه مرحله پنج برگی، هفت برگی و ساقه‌دهی بر روی گیاهان اعمال شدند. اندازه‌گیری صفات مورد مطالعه در هر سه مرحله رشد یک هفته بعد از اعمال تیمار انجام شد. برای اندازه‌گیری صفات، 10 بوته از گلدان به‌صورت تصادفی انتخاب شد. صفات مورد بررسی شامل طول و عرض برگ، وزن تر و خشک برگ‌های بوته، وزن تر و خشک ساقه، طول ساقه، طول ریشه، وزن تر و خشک ریشه، وزن تر و خشک کل بوته و نسبت اندام‌های هوایی به ریشه بود. برای اندازه‌گیری طول و عرض برگ، طول ریشه و ساقه از خط‌کش استفاده شد. تجزیه واریانس داده‌ها با استفاده از نرم‌افزارMstatc انجام گردید. در صورت معنی‌دار بودن اثر عامل آزمایشی، از آزمون LSD برای مقایسه میانگین‌ها استفاده شد.نتایج: عرض برگ، وزن تر و خشک برگ، طول ساقه، وزن تر و خشک ساقه، طول ریشه، وزن تر و خشک ریشه، وزن تر و خشک کل بوته و نسبت اندام هوایی به ریشه به‌طور معنی‌داری تحت تأثیر مرحله کاربرد عصاره‌ها قرار گرفت. تأثیر غلظت عصاره‌های مختلف آبی و اتانولی اکالیپتوس بر طول و عرض برگ، وزن تر و خشک برگ کل بوته، طول ساقه، وزن تر و خشک ساقه، طول ریشه، وزن تر و خشک ریشه، وزن تر و خشک کل بوته و نسبت اندام هوایی به ریشه معنی‌دار بود. پاشش در مرحله ساقه‌دهی و 5 برگی به‌ترتیب دارای بیشترین و کمترین عرض برگ، طول ساقه و وزن خشک ریشه بودند. کاربرد آب مقطر در مرحله ساقه‌دهی بیشترین طول برگ (3.06 سانتی‌متر)، وزن تر و خشک برگ کل بوته (به‌ترتیب1.00 و 0.2764 گرم)، وزن تر و خشک ساقه (به‌ترتیب 1.35 و 0.393 گرم) و وزن تر و خشک کل بوته (به‌ترتیب 2.80 و 0.801 گرم) را تولید کرد. کاربرد غلظت 75 درصدی عصاره اتانولی اکالیپتوس در مرحله 5 برگی منجر به کمترین وزن تر و خشک برگ کل بوته (به‌ترتیب 0.188 و0.0521 گرم)، وزن تر و خشک ساقه (به‌ترتیب 0.303 و0.046 گرم) و وزن تر و خشک کل بوته (به‌ترتیب 0.633 و 0.1157 گرم) گردید.نتیجه‌گیری: عصاره‌های آبی و اتانولی اکالیپتوس باعث کاهش معنی‌دار شاخص‌های رشدی در علف هرز تاج‌خروس شد و تأثیر بازدارندگی آن در بیشتر صفات با کاربرد علف‌کش توفوردی اختلاف معنی‌داری نداشت. تأثیر عصاره اتانولی اکالیپتوس بر کاهش رشد تاج‌خروس بیشتر از عصاره آبی آن بود. با توجه به اینکه تقریباً همه عصاره گیاه یا به صورت الکلی یا آبی باعث کاهش معنی‌دار در رشد تاج‌خروس شده است، شاید بتوان با ترکیب کردن و کاربرد آنها به‌عنوان یک علف‌کش طبیعی یا به صورت خاکی یا برگی از فشار این علف هرز بر گیاهان زراعی کاست.
به‌زراعی و به‌نژادی
مریم سرافراز؛ حمید دهقان زاده؛ امیر فرید هاشمی
چکیده
برای بررسی تأثیر کودهای زیستی و شیمیایی فسفر و اسید جیبرلیک بر عملکرد و اجزای آن و اسانس مریم‌گلی (Salvia officinalis L.) در منطقه قره‌چای استان مرکزی، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل سوپر فسفات تریپل در سه سطح (30، 70 و 100 درصد مقدار توصیه شده)، کود فسفر بیولوژیک بارور-2 در دو ...
بیشتر
برای بررسی تأثیر کودهای زیستی و شیمیایی فسفر و اسید جیبرلیک بر عملکرد و اجزای آن و اسانس مریم‌گلی (Salvia officinalis L.) در منطقه قره‌چای استان مرکزی، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل سوپر فسفات تریپل در سه سطح (30، 70 و 100 درصد مقدار توصیه شده)، کود فسفر بیولوژیک بارور-2 در دو سطح (کاربرد و عدم کاربرد) و اسید جیبرلیک در سه سطح (0، 100 و ppm200) بودند. نتایج نشان داد که تأثیر کود بارور-2، اسید جیبرلیک و سوپر فسفات تریپل بر تمام صفات عملکرد و اجزای آن و اسانس معنی‌دار بود. کود بارور-2 به‌ترتیب منجر به افزایش 7.7، 18.2 درصدی عملکرد اسانس و درصد اسانس و افزایش جزئی ترکیب‌های عمده اسانس نسبت به شاهد شد. همچنین، مصرف ppm200 اسید جیبرلیک به‌ترتیب موجب افزایش 23.5 و 40.5 درصدی درصد اسانس و عملکرد اسانس در مقایسه با شاهد شد. بیشترین عملکرد بیولوژیک و عملکرد اسانس به‌ترتیب به میزان 3751 و 15.52 کیلوگرم در هکتار با کاربرد همزمان 100% سوپر فسفات تریپل توصیه شده، کود بارور-2 و ppm200 اسید جیبرلیک بدست آمد. بیشترین درصد آلفا-توجون (27.91%) به‌عنوان مهمترین ترکیب اسانس با کاربرد همزمان 100% سوپر فسفات تریپل توصیه شده، کود بارور-2 و ppm100 اسید جیبرلیک بدست آمد. کاربرد همزمان اسید جیبرلیک و بارور-2 منجر به کاهش مصرف کود شیمیایی فسفر برای حصول خصوصیات رویشی بهتر و عملکرد و درصد اسانس بالا گردید، به‌طوری که در بسیاری از صفات، کاربرد70% سوپر فسفات تریپل توصیه شده در تلفیق با کود بارور-2 و اسید جیبرلیک، اختلاف معنی‌داری با مصرف 100% سوپر فسفات تریپل توصیه شده نداشت. بنابراین می‌توان با کاربرد همزمان ppm200 اسید جیبرلیک و بارور-2، بدون اینکه کاهش معنی‌داری در عملکرد و اسانس گیاه مریم‌گلی ایجاد شود، میزان مصرف کود فسفر را تا 30% کاهش داد.
سید حمیدرضا سلمانی حسینی؛ کریم نوزاد نمینی؛ حمید دهقان زاده
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.36.483.101.3.1576.32 به‌منظور بررسی تنوع فنوتیپی و ژنوتیپی جمعیت‌های خاکشیر (Descurainia sophia L.) و تأثیر آبیاری تکمیلی بر عملکرد و اجزای عملکرد آنها، آزمایشی در سال زراعی 1397-1396 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نراق به‌صورت اسپلیت پلات در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. فاکتور اصلی ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.36.483.101.3.1576.32 به‌منظور بررسی تنوع فنوتیپی و ژنوتیپی جمعیت‌های خاکشیر (Descurainia sophia L.) و تأثیر آبیاری تکمیلی بر عملکرد و اجزای عملکرد آنها، آزمایشی در سال زراعی 1397-1396 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نراق به‌صورت اسپلیت پلات در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. فاکتور اصلی آبیاری شامل دو سطح کشت دیم و یک مرحله آبیاری تکمیلی و فاکتور فرعی شامل 8 جمعیت خاکشیر همدان، اصفهان، چادگان اصفهان، مرکزی، ابوزیدآباد کاشان، بشرویه، نخجیروان و خمین بود. نتایج نشان داد آبیاری تکمیلی سبب افزایش عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی، تعداد خورجین، تعداد دانه در خورجین، وزن هزاردانه و تعداد ساقه فرعی شد. بین جمعیت‌های خاکشیر از نظر صفات مختلف تنوع بالایی وجود داشت. بیشترین عملکرد دانه در شرایط آبیاری تکمیلی و دیم به‌ترتیب در جمعیت‌های چادگان اصفهان و خمین با 499.1 و 359.1 کیلوگرم در هکتار مشاهده گردید. تجزیه خوشه‌ای به روش وارد، جمعیت‌های خاکشیر را به 4 گروه در شرایط دیم تقسیم کرد که جمعیت‌های همدان، اصفهان، بشرویه و خمین در گروه اول قرار گرفتند. گروه دوم به جمعیت نخجیروان اختصاص یافت. در گروه سوم جمعیت‌های مرکزی و ابوزیدآباد کاشان قرار گرفتند و گروه چهارم به جمعیت چادگان اصفهان اختصاص یافت. بیشترین وراثت‌‌پذیری عمومی مربوط به صفات عملکرد دانه و تعداد خورجین و به‌میزان 68.4% بود.
هنگامه وثوقی تبار؛ سید علی حسینی تفرشی؛ حمید دهقان زاده
چکیده
به‌منظور بررسی تأثیر ازتوباکتر بر شاخص‌های رشدی، عملکرد دانه و میزان اسانس دو توده محلی زیره سبز (Cuminum cyminum L.) در شرایط شوری، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب بلوک‌های کامل تصادفی و در سه تکرار در سال 1394 در دانشگاه کاشان به‌صورت گلدانی انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل دو توده محلی زیره سبز اردستان و مشهد اردهال، چهار سطح شوری (صفر، ...
بیشتر
به‌منظور بررسی تأثیر ازتوباکتر بر شاخص‌های رشدی، عملکرد دانه و میزان اسانس دو توده محلی زیره سبز (Cuminum cyminum L.) در شرایط شوری، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب بلوک‌های کامل تصادفی و در سه تکرار در سال 1394 در دانشگاه کاشان به‌صورت گلدانی انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل دو توده محلی زیره سبز اردستان و مشهد اردهال، چهار سطح شوری (صفر، 100، 150 و 200 میلی‌مولار کلرید سدیم) و دو سطح باکتری ازتوباکتر (تلقیح و عدم تلقیح بذر) بودند. نتایج نشان داد که شوری و تلقیح بذر با باکتری تأثیر بسیار معنی‌داری بر درصد و سرعت جوانه‌زنی، طول ریشه‌چه و ارتفاع ساقه‌چه داشت. افزایش غلظت کلرید سدیم تا سطح 200 میلی‌مولار منجر به کاهش معنی‌دار درصد جوانه‌زنی و سرعت جوانه‌زنی، طول ریشه‌چه، ارتفاع ساقه‌چه، عملکرد دانه و عملکرد اسانس شد. همچنین نتایج نشان داد در هر دو توده و در تمام سطوح شوری، تلقیح با باکتری در مقایسه با شاهد، منجر به افزایش معنی‌دار کلروفیل a، کلروفیل b، میزان آنزیم‌های کاتالاز، آسکوربات پراکسیداز، عملکرد دانه و عملکرد اسانس گردید. توده محلی اردستان کلروفیل a و b، آنزیم‌های کاتالاز و آسکوربات پراکسیداز درصد اسانس بیشتری در مقایسه با توده محلی مشهد اردهال داشت و شرایط شوری را بهتر تحمل نمود. در شرایط شوری تلقیح بذرها با باکتری ازتوباکتر به‌دلیل تأثیرات مثبت، توانست اثرات منفی تنش را کاهش داده و سرعت جوانه‌زنی، عملکرد دانه و عملکرد اسانس را نسبت به نمونه‌های شاهد بهبود ببخشد. بنابراین می‌توان در شرایط مشابه با این آزمایش، توده محلی اردستان را کشت نموده و برای کاهش اثرات شوری از تلقیح بذر با ازتوباکتر استفاده و عملکرد دانه و اسانس بالاتری بدست آورد.
