بررسی اثرات کود نیتروژن و زمان برداشت بر روی صفات زراعی، اسانس و منتول نعناع فلفلی (Mentha piperita L.)

زینلی, حسین; حسینی, حسین; شیرزادی, محمدحسن

doi:10.22092/ijmapr.2014.7684

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ استادیار، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان

² دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد جیرفت و محقق شرکت باریج اسانس کاشان

³ استادیار، دانشگاه آزاد اسلامی واحد جیرفت

https://doi.org/10.22092/ijmapr.2014.7684

چکیده

نعناع یکی از مهمترین گیاهان خانواده Labiatae است که از نظر دارویی، غذایی و بهداشتی کاربرد گسترده‌ای دارد. اسانس و ترکیب‌های تشکیل‌دهنده آن از اجزای مهم این گیاه بوده و به‌شدت تحت تأثیر عوامل به‌زراعی قرار می‌گیرد. در این تحقیق اثرات سطوح مختلف کود نیتروژن و زمان برداشت روی عملکرد و اجزای آن، اسانس و منتول نعناع فلفلی (Mentha piperita L.) مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش در قالب طرح اسپلیت پلات با سه تکرار به اجرا درآمد. صفات اندازه‌گیری شده در این تحقیق شامل طول برگ، عرض برگ، ارتفاع گیاه، وزن تر اندام هوایی در هر مترمربع در چین اول و دوم، وزن تر 100 برگ، میزان اسانس چین اول و دوم، میزان منتول در چین اول و دوم، عملکرد کل اندام هوایی در هکتار و عملکرد اسانس در هکتار بود. نتایج تجزیه واریانس صفات مورد مطالعه نشان داد که سطوح مختلف کود نیتروژن و زمان برداشت روی کلیه صفات بجز طول برگ اثر معنی‌داری داشت. اثرات متقابل ازت و زمان برداشت روی کلیه صفات بجز صفات طول و عرض برگ، تفاوت معنی‌داری را نشان داد. مقایسه میانگین صفات نشان داد که ارتفاع گیاه، وزن تر اندام هوایی در مترمربع، وزن تر 100 برگ، اسانس چین اول، منتول چین اول و دوم، عملکرد اندام هوایی در هکتار و عملکرد اسانس با افزایش مصرف ازت افزایش یافتند. مقایسه میانگین زمان‌های مختلف برداشت روی صفات نشان داد که بیشترین عملکرد کل اندام هوایی و عملکرد اسانس در زمان شروع غنچه‌دهی بدست آمده‌است. اثرات متقابل سطوح مختلف کود نیتروژن و زمان برداشت همچنین نشان داد که بیشترین عملکرد اندام هوایی در هکتار در زمان مصرف 200 کیلوگرم در هکتار کود نیتروژن و در زمان شروع غنچه‌دهی و بالاترین میزان منتول در سطح مصرف 300 کیلوگرم در هکتار کود نیتروژن و در زمان 50 درصد گلدهی بدست آمده‌است. درصد اسانس در چین دوم نسبت به چین اول معنی‌دار و روند کاهشی داشته‌است. به‌طور کلی نتایج نشان داد که بهترین تاریخ برداشت جهت حصول به حداکثر عملکرد تر اندام هوایی و اسانس در گیاه نعناع فلفلی، زمان شروع غنچه‌دهی و میزان مصرف 200 کیلوگرم کود نیتروژن بوده‌است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

- دوازده امامی، س. و مجنون حسینی، ن.، 1387. زراعت و تولید برخی گیاهان دارویی و ادویه‌ای. انتشارات دانشگاه تهران، ٣٠٠ صفحه.

- زینلی، ح.، ١٣٨٢. بررسی نعناع‌ها از نظر صفات مورفولوژیک، فیتوشیمیایی و سیتوژنتیک. پایان‌نامه دکترای اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی؛ دانشگاه صنعتی اصفهان.

- طباطبایی، م.، ١٣٦٥. گیاهشناسی کاربردی برای کشاورزی و منابع طبیعی. انتشارات واحد فوق برنامه بخش فرهنگی دفتر مرکزی جهاد دانشگاهی، 1184صفحه.

- نیاکان، م.، ١٣٧9. بررسی اثر کودهای ازت، فسفر و پتاس بر کمّیت و کیفیت اسانس گیاه نعناع. پایان‌نامه دکتری زیست‌شناسی، علوم گیاهی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج.

- Aflatuni, A. 2005. The Yield and Essential Oil Content of Mint (Mentha spp.) In Northern Ostrobothnia. Ph.D Thesis of Faculty of Science, Oulu University, Finland, 50p.

- Court, W.A., Roy, R.C., Pocs, R., More, A.F. and White, P.H., 1993. Optimum nitrogen fertilizer rate for peppermint (Mentha piperita L.) in Ontario, Canada. Journal of Essential Oil Research, 5(6): 663-666.

- Davis, P.H., 1982. Flora of Turkey and the East Aegean Island (Vol. 7). Edinburgh University Press, 947p.

- Ghosh, M.L. and Chatterjee, S.K., 1993. Physiological and biochemical indexing of synthesis of essential oil in Mentha spp grown in India. Acta Horticulturae, 331: 351-356.

- Jahangir A.A, Nada, K., Begum, F., Hossain, M., Sarker, M.A.M. and Moniruzzaman, M., 2008. Influence of nitrogen-phosphorus fertilization and time of harvest on the growth, yield and oil content of Mentha spicata L. Bangladesh Journal of Science and Industrial Research, 43(1): 47-54.

- Jeliazkova, E.A., Zheljazkov, V.D., Craker, L.E., Yankov, B. and Georgieva, T., 1999. NPK fertilizer and yields of peppermint, Mentha piperita. Acta Horticulturae, 502: 231-236.

- Karousou, R., Lanaras, T. and Kokkini, S., 1998. Piperitone oxide-rich essential oils from Mentha longifolia subsp. petiolata and M. x villosa-nervata grown wild on the Island of crete. Journal of Essential Oil Reserch, 10: 375-379.

- Maletic, R. and Jevaovic, R., 1998. Influence of locality and planting and harvesting period on the yield and quality of mint leaves (Mentha piperita, Micham) and its essential oil. Review of Research Work at the Faculty of Agricultural Poljopriverdni, 43(2): 75-82.

- Marotti, M., Dellacecca, V., Piccaglia, R. and Giovanelli, E., 1993. Effect of harvesting stage on the yield and essential oil composition of peppermint (Mentha X piperita L.). Acta Horticulturae, 344: 370-379.

- Munsi, P.S., 1992. Nitrogen and phosphorus nutrition response in Japanese mint cultivation. Acta Horticulturae, 306: 436-443.

- Rohloff, J., Dragland, S., Mordal, R. and Iversen, T.H., 2005. Effect of harvest time and drying method on biomass production, essential oil yield, and quality of peppermint (Mentha x piperita L.). Journal of Agricultural and Food Chemstry, 53(10): 4143-4148.

- Singh, V.P., Chatterjee, B.N. and Singh, D.V., 1989. Response of mint species to nitrogen fertilization. Journal of Agricultural Science, 113(2): 267-271.

- Zheijaiko, V.D. and Vasile, C., 2009. Effect of nitrogen, location, and harvesting stage of peppermint productivity, oil content, and oil composition. Horticultural Science, 44(5): 1267-1270.

تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران

بررسی اثرات کود نیتروژن و زمان برداشت بر روی صفات زراعی، اسانس و منتول نعناع فلفلی (Mentha piperita L.)

مراجع

مراجع

دوره 30، شماره 3 - شماره پیاپی 65
مرداد 1393
صفحه 486-495

بررسی اثرات کود نیتروژن و زمان برداشت بر روی صفات زراعی، اسانس و منتول نعناع فلفلی (Mentha piperita L.)

مراجع

مراجع

دوره 30، شماره 3 - شماره پیاپی 65مرداد 1393صفحه 486-495

دوره 30، شماره 3 - شماره پیاپی 65
مرداد 1393
صفحه 486-495