همکاری با انجمن علمی گیاهان دارویی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مربی پژوهشی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان هرمزگان

2 کارشناس، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان هرمزگان

3 مربی پژوهش، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان هرمزگان

4 کارشناس ارشد، دانشگاه هرمزگان

چکیده

با توجه به اهمیت گیاهان دارویی در درمان بیماریها و همچنین محدود بودن رویشگاه‌های طبیعی، کمی زادآوری و قطع بی‌رویه، برنامه‌ریزی جهت کشت و اهلی کردن آنها بسیار ضروری به نظر می‌رسد. در این بررسی جهت تعیین تأثیر تیمارهای خواب‌شکنی بر روی جوانه‌زنی و بنیه بذر گونه‌های دارویی رازیانه (Foeniculum vulgare L.)، مریم‌گلی جنوبی (Salvia sharifii Rech. et Esfand.) و برگ نمدی درختچه‌ای (Abutilon fruticosum Guill. et Perr.)‌، بذر این گونه‌ها از رویشگاه اصلی آنها جمع‌آوری و هفت تیمار پیش رویشی شامل آب گرم، اسید ‌سولفوریک غلیظ به مدت 5، 10 و 15 دقیقه، نیترات پتاسیم 2/0 درصد، سرما (دمای 5 درجه به مدت 24 ساعت) و آب معمولی (شاهد) بر آنها اعمال گردید. پس از آن بذرها به مدت 14 روز در پتری‌دیش کشت شد و بعد صفات مورد نظر اندازه‌گیری شدند. این بررسی در قالب طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار انجام شد. نتایج نشان داد که بین تیمارهای اعمال شده اختلاف بسیار معنی‌داری وجود دارد. مقایسه میانگین‌ها نشان داد که از بین تیمارهای اعمال شده، اسید سولفوریک به مدت 10 دقیقه در گیاه رازیانه، نیترات پتاسیم در گیاه مریم‌گلی جنوبی و اسید سولفوریک به مدت 15دقیقه در گیاه برگ نمدی درختچه‌ای بیشترین تأثیر را داشته و درصد و سرعت جوانه‌زنی بذر این گونه‌ها را افزایش داده است. در گیاه مریم‌گلی جنوبی بیشترین شاخص بنیه بذر به میزان 75/191 مربوط به تیمار شاهد و کمترین شاخص بنیه بذر به میزان صفر مربوط به تیمارهای اسید 10 و 15 دقیقه بود. در گیاه رازیانه بیشترین شاخص بنیه بذر به میزان 75/365 مربوط به تیمار سرما و کمترین شاخص بنیه بذر به میزان صفر مربوط به تیمار آب گرم بود. در گیاه برگ نمدی درختچه‌ای بیشترین شاخص بنیه بذر به میزان 4/23 مربوط به تیمار اسید 10 دقیقه و پس از آن تیمار اسید 15 دقیقه به میزان 5/22 و کمترین شاخص بنیه بذر به میزان صفر مربوط به تیمارهای شاهد، آب گرم، سرما و نیترات پتاسیم بود.

کلیدواژه‌ها

- امیدبیگی، ر.، 1379. رهیافت‌های تولید و فراوری گیاهان دارویی. جلد 2، انتشارات ققنوس، 297 صفحه.
- امیدبیگی، ر.، صدرایی منجیلی، ک. و سفیدکن، ف.، 1384. اثر تاریخ کاشت بر عملکردهای کمی و کیفی رازیانه. تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، 21(4): 479-465.
- پوراسماعیل، م. و شریفی، م.، 1382. بررسی اثر تیمار سرما و برخی سیتکینینها در رفع خواب بذرهای زیره سیاه. تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، 19(2): 193-183.
- سرمدنیا، غ.، 1375. تکنولوژی بذر. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد، 288 صفحه.
- سلطانی‌پور، م.، 1381. گیاهان دارویی استان هرمزگان. تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، 8: 90-63.
- شریفی، م.، طهماسب، آ. و مدرس، م.، 1381. بررسی تیمارهای مختلف بر شکستن خواب بذر گونه بومادران. پژوهش و سازندگی، 56 و 57: 8-2.
- شعبانی، ق.، نیک سیرت، ن.، قلاوند، ا.، عزیزی، خ. و ترک نژاد، ا.، 1381. اثر پیش تیمار دمایی و نیترات پتاسیم بر شکست سختی بذر یونجه یکساله (Medicago scutellata). چکیده مقالات همایش راهکارهای توسعه کشاورزی پایدار در ایران، دانشگاه آزاد ورامین، 12 اسفند: 136.
- علیجان‌پور، ب.، باباخانلو، پ.، آژیر، ف. وحبیبی، ر.، 1384. تعیین مناسبترین مدت سرمادهی و عمق کاشت بذر وشا (Dorema ammoniacum). تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، 21(4): 537-517.
- علیزاده، م. و عیسوند، ح.، 1380. بررسی درصد جوانه‌زنی، سرعت تجمعی جوانه‌زنی و شاخص بنیه بذر 9 گونه دارویی تحت شرایط آزمایشگاهی مطلوب و پیش سرما. تحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان جنگلی و مرتعی ایران، 7: 145-133.
- فاتح، ا.، مجنون حسینی، ن.، شریف‌زاده، ف. و فلاح حسینی، ح.، 1384. بررسی روشهای شکستن خواب بذر در گون (Astragalus tribuloides). تحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان جنگلی و مرتعی ایران، 13(4): 360-345.
- فرهادی، م.، شریفانی، م.، حشمت‌الله، ح. و کوهرخی، ع.، 1385. تأثیر پوسته بذر و سرمادهی مرطوب بر جوانه‌زنی بذر سفید پلت. نشریه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، 13(2): 49-44.
- قاسمی پیربلوطی، ع.، گلپرور، ا.، ریاحی دهکردی، م. و نوید، ع.، 1386. بررسی اثر تیمارهای مختلف در شکستن خواب و تحریک جوانه‌زنی بذر پنج گونه گیاه دارویی منطقه چهار محال و بختیاری. پژوهش و سازندگی، 74: 192-185.
- قربانلی، م.، قمری زارع، ع. و حسینی، ش.، 1384. بررسی مشکلات جوانه‌زنی و روشهای شکستن خواب بذر سیاه گینه. تحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان جنگلی و مرتعی ایران، 13(3): 294-286.
- محمودزاده، ا.، نوجوان، م. و باقری، ز.، 1381. بررسی اثر تیمارهای مختلف در شکستن خواب و تحریک جوانه‌زنی دانه‌های تاج‌خروس وحشی. مجله علمی کشاورزی،
25: 26-13.
- مکی‌زاده تفتی، م.، فرهودی، ر.، نقدآبادی، ح. و مهدی‌زاده، ع.، 1385. تعیین بهترین تیمار افزایش جوانه‌زنی بذر گیاهان دارویی روناس، اکیناسه و مُورد. تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، 21(2): 116-105.
- نجف‌پور نوایی، م.، 1384. بررسی جوانه‌زنی و امکان کشت گیاه Dracocephalum kotschy. تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، 21(3): 356-347.
- نصیری، م.، 1385. تعیین تیمار مطلوب جهت شکستن خواب و افزایش جوانه‌زنی بذر نمدار. تحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان جنگلی و مرتعی ایران، 14(3): 154-148.
- نصیری، م. و عیسوند، ح.، 1380. بررسی اثر اسید سولفوریک بر شکستن خواب و جوانه‌زنی بذرهای شب خسب و خرنوب. تحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان جنگلی و مرتعی ایران، 8: 110-95.
- نصیری، م.، مداح عارفی، ح. و عیسوند، ح.، 1383. بررسی تغییرات قوه نامیه و شکستن خواب بذر برخی از گونه‌های موجود در بانک ژن منابع طبیعی. تحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان جنگلی و مرتعی ایران، 12(2): 182-163.
- Devesa, J., Ruiz, T. and Rodriguez, T., 1998. Seed germination in wild clovers from south Western Europe. Plant Biosystems, 132(3): 225-232.
- Dharmendra, K., Pyare, L. and Kumar, D., 1999. Improving germination of Sesbania rostrata green manure crop. Seed Research, 27(1): 20-24.
- Fang, L., Qingfeng, L., shujun, L. and Jun, X., 1998. Some methods for stimulating germination of carex seeds. Pratacultural Science, 15(5): 39-48.
- Nicoloso, F., Garlet, A. and Zanchehi, F., 1997. Effects of scarification methods on dormancy break of seeds and of substrates on germination and on development of grapia (Apuleia leiocarpa). Ciencia Rural, 27(3): 419-424.
- Orphanos, P.I., 1983. Germination of caper (Capparis spinosa L.). Seeds Journal of Horticultural Science, 58(2): 267-270.
- Rechinger, K.H., 1976. Flora Iranica, Malvaceae.Akad. D.U. Graz, 141p.
- Rechinger, K.H., 1982. Flora Iranica, Labiatae. Akad. D.U. Graz, 597p.
- Rechinger, K.H., 1987. Flora Iranica, Umbelliferae. Akad. D.U. Graz, 555p.
- Thurk, M., 1998. Oldman saltbushseed treatment for germination improvement. Agricultural Tropica et. Subtropica, 31: 53-59.