نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• علیرضا دادخواه

استادیار، بخش گیاهان دارویی، دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

این آزمایش در محیط کنترل شده به منظور بررسی درصد جوانه‌زنی، سرعت جوانه‌زنی، طول ساقه‌چه و ریشه‌چه چهار گیاه دارویی شنبلیله (Trigonella foenum-graecum L.)، کنجد (Sesamum indicum L.)، شاهدانه (Cannabis sativa L.) و زنیان (Carum copticum (L.) C. B. Clarke) در شرایط پتانسیل منفی با استفاده از نمکهای کلرور سدیم، کلرور کلسیم و مخلوط نمکهای کلرور سدیم + کلرور کلسیم به نسبت مولی 5 به یک انجام شد. تیمارها شامل جوانه‌زنی بذرها در آب مقطر به‌عنوان شاهد و سه تیمار پتانسیل منفی شامل 37/0-، 59/0- و 81/0- مگاپاسکال بود. آزمایش در قالب طرح کاملاً تصادفی و به صورت فاکتوریل در پتری‌دیش‌هایی به قطر 11 سانتی‌متر با 30 عدد بذر در شش تکرار اجرا گردید. واکنش فرایند جوانه‌زنی گیاهان به پتانسیل منفی آب و نوع نمک ایجادکننده پتانسیل منفی، متفاوت بود. به‌طوری که پتانسیل منفی آب و نوع نمک ایجادکننده پتانسیل منفی هیچ‌گونه تأثیر منفی بر جوانه‌زنی بذر گیاه کنجد نداشت ولی جوانه‌زنی بذر سایر گیاهان بشدت تحت تأثیر پتانسیل منفی آب و نوع نمک قرار گرفت. در پتانسیل منفی 81/0- بیشترین درصد جوانه‌زنی مربوط به بذر کنجد با 99% و کمترین درصد جوانه‌زنی مربوط به بذرهای گیاهان شنبلیله و زنیان با جوانه‌زنی دوازده درصد بوده است. نوع نمک ایجادکننده پتانسیل منفی بر جوانه‌زنی بذرها تأثیر داشت، به‌طوری که در پتانسیل‌های منفی ایجاد شده با مخلوط نمکهای کلرور سدیم + کلرور کلسیم (به نسبت مولی 5 به یک) به‌ویژه پتانسیل‌های منفی بالا فرایند جوانه‌زنی نسبت به سایر نمکها به‌طور معنی‌داری بیشتر بود. در کنجد سرعت جوانه‌زنی تحت تأثیر پتانسیل منفی محیط جوانه‌زنی و نوع نمک ایجادکننده آن قرار نگرفت، در حالی که سرعت جوانه‌زنی بذر سایر گیاهان تحت تأثیر پتانسیل منفی محیط جوانه‌زنی قرار گرفت. سرعت جوانه‌زنی در پتانسیل‌های منفی 59/0- و 81/0- ایجاد شده با نمک کلرید کلسیم بیشتر کاهش یافت. اگرچه پتانسیل منفی آب ایجاد شده با نمکهای مختلف تأثیر منفی بر جوانه‌زنی بذر کنجد نداشت اما رشد گیاهچه‌های کنجد بشدت تحت تأثیر پتانسیل منفی آب قرار گرفت.

کلیدواژه‌ها

• گیاه دارویی
• جوانه‌زنی
• تنش شوری
• پتانسیل منفی آب