نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران
2 دانشیار، گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی، مشهد
3 استاد، گروه شیمی دارویی، دانشکده داروسازی و مرکز تحقیقات علوم دارویی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد
چکیده
خشک‌کردن یکی از مراحل مهم پس از برداشت گیاهان دارویی می‌باشد که نقش مهمی در کمیت و کیفیت مواد مؤثره آنها دارد. به منظور بررسی تأثیر روشهای مختلف خشک‌کردن بر زمان خشک‌کردن، درصد و اجزای اسانس گیاه دارویی مرزه (Satureja hortensis L.)، آزمایشی به صورت طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در سال 1387 به اجرا درآمد. شش توان مختلف میکروویو شامل 100، 180، 300، 450، 600 و 900 وات، دو دمای مختلف آون شامل 50 و 70 درجه سانتی‌گراد و روش طبیعی (سایه و آفتاب) در این آزمایش مورد مقایسه قرار گرفتند. در روشهای مختلف، خشک‌کردن نمونه‌ها تا زمانی که وزن آنها به محتوای رطوبتی 10/0 بر پایه وزن خشک (یا 10% بر پایه وزن تر) برسد، ادامه داشت. نتایج نشان‌دهنده تأثیر معنی‌دار روشهای مختلف خشک‌کردن بر زمان خشک‌کردن و میزان اسانس نمونه‌ها بود. به‌طوری که کمترین و بیشترین زمان خشک‌کردن (به‌ترتیب 5/4 دقیقه و 96 ساعت) مربوط به تیمارهای خشک‌کردن با توان 900 وات میکروویو و روش خشک‌کردن در سایه بود. بالاترین درصد اسانس (3%) در دمای 50 درجه آون و روش سایه بدست آمد و کمترین میزان (9/0%) مربوط به روش آفتاب بود. بنابراین توان‌های 100 و 300 وات میکروویو با 3/2% اسانس در حد متوسطی قرار داشتند. درصد کارواکرول در تیمارهای خشک‌کردن با میکروویو بیشتر از روشهای دیگر بود، به‌طوری‌که بیشترین میزان (9/63%) در تیمار خشک‌کردن با میکروویو با توان 300 وات حاصل شد که اختلاف ناچیزی با تیمار توان 180 وات داشت. بیشترین میزان گاما-ترپینن (2/28%) در تیمار خشک‌کردن در دمای 70 درجه سانتی‌گراد حاصل شد که اختلاف ناچیزی با تیمار دمای 50 درجه سانتی‌گراد، توان‌های 100 و 300 وات میکروویو داشت. به‌طور کلی با توجه به نتایج این تحقیق می‌توان اظهار نمود که خشک‌کردن گیاه دارویی مرزه با استفاده از توان‌های پایین میکروویو از این جهت که زمان خشک‌کردن را کاهش داده و میزان اسانس و اجزای آن را به صورت قابل‌ملاحظه‌ای حفظ می‌کند، جهت خشک‌کردن این گیاه مطلوب است.
کلیدواژه‌ها
)