نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استاد، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده علوم زراعی و دامی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
2 دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران
3 مربی، گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران
4 مربی، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه
چکیده
سرخدار (Taxus baccata L.) گیاهی رو به انقراض و دارای زادآوری طبیعی بسیار اندک است. اهمیت مضاعف سرخدار به‌واسطه تولید تاکسول می‌باشد که مؤثرترین دارو برای درمان انواع سرطان‌ها شناخته شده است. هدف از این آزمایش بررسی محیط‌های کشت، غلظت‌های مختلف هورمون‌ها و ریزنمونه‌های مختلف سرخدار جهت تولید کالوس به‌عنوان یکی از منابع مهم تولید تاکسول می‌باشد. آزمایش به روش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی انجام شد. سه فاکتور شامل ریزنمونه (ساقه و برگ)، محیط کشت MS پایه و 4 محیط MS تغییریافته در میزان نمک‌ها، میزان نیتروژن (KNO3 و NH4NO3) و گلوتامین و فاکتور سوم ترکیب‌های هورمونی اکسین NAA و 2,4-D در 4 سطح و سیتوکینین Kin در 3 سطح در ترکیب با هم استفاده شد. در مرحله دوم آزمایش از محیط کشت ½ MS با 3 میلی‌گرم در لیتر Kin + 4/0 میلی‌گرم در لیتر 2,4-D استفاده گردید. بیشترین درصد تشکیل کالوس (67/96%) در تیمار هورمونی 2,4-D در غلظت 1 میلی‌گرم در لیتر و Kin در غلظت 1 میلی‌گرم در لیتر در محیط کشت H با استفاده از جداکشت ساقه بدست آمد. بیشترین اندازه کالوس (mm267/80) در تیمار هورمونی 2 میلی‌گرم در لیتر NAA به همراه 2/0 میلی‌گرم در لیتر Kin در محیط کشت F در قطعه جداکشت برگ از بین تیمارهای بکار برده شده، مشاهده شد. همچنین، کالوس‌های حاصل از ساقه فقط دارای سلول‌های مریستمی بودند. براساس نتایج بدست آمده گلوتامین تأثیر بسزایی در القای کالوس و همچنین در تحریک رشد کالوس داشت. همچنین غلظت‌های کم تنظیم‌کننده‌های رشد نسبت به غلظت‌های بالای تنظیم‌کننده‌های رشد بر دو صفت کالزایی و اندازه کالوس تأثیر بیشتری داشتند.
کلیدواژه‌ها
)